7. Daire         2003/121 E.  ,  2003/377 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2003/121
Karar No : 2003/377

Davacı : … Konserve Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
Vekili : Av. …
Davalı : 1) Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı
2) Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı adına Gıda Ürünleri İhtisas Gümrük Müdürlüğü
İstemin Özeti : Gümrükler Genel Müdürlüğünün 24.4.2000 gün ve 12475 sayılı işleminin ve bu işleme dayanılarak Gıda Ürünleri İhtisas Gümrük Müdürlüğünde tescilli … gün ve … sayılı giriş beyannamesi muhteviyatı eşya nedeniyle yapılan ek gümrük vergisi ve katma değer vergisi tahakkukuna vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istenilmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince, ilk incelemeyle görevli Tetkik Hakimi …’un açıklamaları dinlenildikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Gümrükler Genel Müdürlüğünün, gümrükler başmüdürlüklerine gönderdiği, bir gümrük müfettişince düzenlenen cevaplı raporda yer alan çay fiyatlarına ilişkin bilgilerden söz edilerek, bilgi edinilmesi ve söz konusu hususların mevzuat hükümleri çerçevesinde veri olarak göz önünde bulundurulması gerektiğine dair 24.4.2000 gün ve 12475 sayılı yazısının iptali ile bu yazı uyarınca yapılan ek gümrük vergisi ve katma değer vergisi tahakkukunun kaldırılması istemiyle açılmıştır.
Danıştayın ilk derece mahkemesi sıfatıyla bakabileceği davalar, 2575 sayılı Danıştay Kanununun 24’üncü maddesinin 1’inci fıkrasında gösterilmiştir. Bu fıkranın davayı ilgilendiren (d) bendinde, bakanlıkların düzenleyici işlemleri ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları, bunlar arasında sayılmıştır.
Görüldüğü üzere; anılan bent uyarınca bir idari davanın ilk derece mahkemesi sıfatıyla Danıştayda görülebilmesinin ilk koşulu, idari davaya konu edilen idari işlemin düzenleyici nitelikte olmasıdır. İdare Hukukunda, düzenleyici işlem, idarenin, aynı durumda olan idare edilenler için bağlayıcı, soyut hukuk kuralı koyan, yani normatif nitelikte olan tek yanlı tasarruflarına verilen addır. Bu nitelikte olmayan, daha önce yürürlüğe konulan üst hukuk normunu yineleyen veya bu üst hukuk normunun nasıl anlaşılması gerektiği konusunda alt idari birimlere ya da idare edilenlere açıklamalar getiren idari tasarruflar, Hukuk Düzeni’nde herhangi bir değişiklik oluşturamayacaklarından, idare edilenler yönünden bağlayıcı, dolayısıyla da düzenleyici değildirler. İdarenin bu nitelikteki bir işleminin, idari yargı denetimine tabi tutulması, bu denetimin varlık nedenine uygun düşmez.
4458 sayılı Gümrük Kanununun 4’üncü maddesinde; gümrük idareleriyle muhatap olan kişilerin bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan tüzük, kararname ve yönetmelik hükümlerine uymak; gümrük idarelerinin gerek bu Kanunda, gerek diğer kanun, tüzük ve kararnamelerde yazılı hükümlere göre yapacağı gözetim ve denetimlere tabi olmak; bu idarelerin kendi adına veya başka idareler nam veya hesabına tahsil edeceği her tür vergi, resim, harç ve ücretleri ödemek veya bunları teminata bağlamak; kanun, tüzük, kararname ve yönetmelik hükümlerinin uymayı zorunlu kıldığı her tür işlemleri yerine getirmekle yükümlü oldukları hükme bağlanmıştır. Bu hükme göre; gümrük vergisi mükellefleri bakımından kural koyucu nitelikteki idari metinler, tüzük, kararname ve yönetmelikle sınırlandırılmıştır. Gümrük idaresinin bu sayılanlar dışında kalan idari işlemlerinin kural koyması; dolayısıyla, gümrük vergisi mükellefini bağlayıcı nitelik kazanması hukuken olanaklı değildir.
Gümrükler Genel Müdürlüğünün çay fiyatlarına ilişkin açıklamalar içeren dava konusu yazısı, Gümrük Kanununun yukarıda sözü edilen 4’üncü maddesinde sayılan düzenleyici nitelikteki idari işlemlerden olmadığından, idari davaya konu edilmesine yasal olanak yoktur.
Davanın ek tahakkuka vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptali isteğine ilişkin kısmına gelince; 2575 sayılı Danıştay Kanununun 24’üncü maddesi hükmü karşısında; davanın ilk derece mahkemesi olarak Danıştayda görülmesi mümkün değildir.
Açıklanan nedenlerle, davanın, Gümrükler Genel Müdürlüğünün 24.4.2000 gün ve 12475 sayılı işleminin iptali isteğine ilişkin kısmının, 2577 sayılı Kanunun 15’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (b) bendi uyarınca incelenmeksizin reddine; … lira maktu karar harcının davacıdan alınmasına; ek tahakkuka vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptali isteğine ilişkin kısmının ise, 2577 sayılı Kanunun 15’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (a) bendi uyarınca görev yönünden reddine ve dosyanın uyuşmazlığı çözümlemekle görevli ve yetkili bulunan …Vergi Mahkemesine gönderilmesine, 6.2.2003 gününde oybirliği ile karar verildi.