7. Daire 1997/985 E. , 1997/3407 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No: 1997/985
Karar No: 1997/3407
Temyiz İsteminde Bulunan : Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı adına …
Karşı Taraf : … Mümessillik İthalat İhracat Ltd. Şti.
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Halkalı Giriş Gümrük Müdürlüğünde tescilli 21.5.1992 gün ve … sayılı gümrük giriş beyannamesi kapsamı otomobilin beyan olunan kıymetinin, mümessil firma nezdinde araştırılması sonucu noksan bulunduğundan bahisle yapılan ek gümrük vergi ve resimleri tahakkukunu; resmi bir kuruluş nezdinde yapılması gerekirken, rakip konumunda olan özel bir kuruluş nezdinde yapılan araştırma sonucuda tespit edilen fiyata itibar edilmesinde hukuki isabet görülmediği gerekçesiyle terkin eden …’nci Vergi Mahkemesinin … gün ve E:…; K:…sayılı kararının; ek tahakkukun yerinde olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Tetkik Hakimi …’ün Düşüncesi :İthal eşyanın gümrük vergisine
esas alınacak olan ve Gümrük Kanununun 65 inci maddesinde tanımı yapılan normal kıymetinin tespitinde, menşe ülkesinde oluşan ve tüm alıcılara uygulanan FOB ihraç fiyatının dikkate alınması zorunludur.
Bu durumda, sağlıklı ve objektif bir kıymet araştırmasında menşe ülke FOB ihraç birim fiyatlarının tespiti hususunda da, imalatçı ülkenin yetkili birimleri veya imalatçı-İhracatçı firma ya da bu firmanın, kanuni ve ticari zorunluluk ve sorumluluk kuralları çerçevesinde doğru bilgi vermesi şartıyla Türkiye mümessilleri nezdinde fiyat araştırması yapılması gerekmektedir.
Bu itibarla, mükellef şirket tarafından beyan edilen fiyatın, Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesinde tanımı yapılan normal fiyata uygun FOB ihraç fiyatından düşük olup olmadığının tespiti amacıyla, kıymet tespitinde yetkili yurt dışı birimleri veya gerekirse, imalatçı-ihracatçı firmanın Türkiye mümessili nezdinde, (ihracatçı firmanın yayımladığı ilgili yıllara ait FOB ihraç fiyatlarını gösterir listelerin temini ile mümessil tarafından bildirilen kıymetlerin karşılaştırılması suretiyle) gerekli araştırma yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, ek tahakkukun yazılı gerekçe ile terkini yolundaki mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüyle, yapılacak araştırma sonucuna göre yeniden bir karar verilmek üzere mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’in Düşüncesi: Dava, 21.5.1992 gün ve … sayılı gümrük giriş beyannamesi ile ithal edilen …otomobilin beyan edilen değerinin düşük bulunması nedeniyle salınan ek gümrük vergisi ve resminin kaldırılması isteği ile açılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, ithal edilen otomobilin beyan edilen kıymetinin, …Kamyon İmalat ve Tic. A.Ş.’den alınan fiyata göre düşük bulunması üzerine ek tarhiyatın yapıldığı anlaşılmıştır.
İdarece, rakip durumda bulunan firmadan fiyatın sorulması ve alınan cevapta belirtilen fiyatın,başkaca hiçbir araştırma yapmadan emsal fiyat olarak alınması, 1615 sayılı Gümrük Kanununun 65’inci maddesinde düzenlenen, normal fiyat esasına uymadığı sonuç ve kanaatine varıldığından, tarhiyatı terkin eden vergi mahkemesi kararında hukuka ve usule aykırılık görülmemiştir. Temyiz isteğinin reddi gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, davacı şirket tarafından ithal edilen … marka otomobilin gümrük vergisine esas kıymetinin tespitine ilişkindir.
1615 sayılı Gümrük Kanununun “Eşyanın Kıymeti” başlığını taşıyan ve olay tarihinde yürürlükte bulunan 65’inci maddesinin 1’inci fıkrasında; “İthal eşyasının gümrük vergisine esas olan kıymeti, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki normal fiyatıdır.” denilmiş, 2’nci fıkrasında; “Normal fiyat, birbirinden müstakil bir alıcı ile bir satıcının tam ve serbest rekabet şartları içinde uyuştuğu farz olunan fiyattır.
Bu fiyat tespit olunurken;
a) Eşyanın alıcıya Türkiye’de giriş liman veya mahallinde teslim edildiği,
b) Eşyanın satışına ve Türkiye’de giriş liman veya mahallinde teslimine mütaallik bütün masrafların satıcıya ait bulunduğu, dolayısıyla normal fiyata dahil olduğu,
c) Türkiye’de ödenmesi gereken vergi ve resimlerin alıcıya ait olduğu dolayısıyla normal fiyata dahil bulunmadığı farz olunur.” denilmek suretiyle ithal eşyasının gümrük vergisine esas kıymeti olan “normal fiyatın” tanımı yapılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, 21.5.1992 günlü giriş beyannamesi ile 1 adet … marka otomobil ithal edildiği, mümessil firma nezdinde yapılan kıymet araştırması sonucunda bildirilen, ancak FOB turist fiyatı mı, FOB ihraç fiyatı mı yansıttığı belli olmayan kıymetin ek tahakkuka esas alındığı, ek tahakkuka karşı açılan davada mahkemece, özel bir kuruluş olan rakip firma durumundaki …Kamyon İmalat ve Ticaret Anonim Şirketinden elde edilen kıymetlere itibar edilemeyeceği gerekçesiyle ek tahakkukun terkinine karar verildiği anlaşılmıştır.
1615 sayılı Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65’inci maddesindeki tanıma göre normal fiyat, gerçekleşmiş bir fiyat değil, tam ve serbest rekabet şartları altında teşekkül etmesi öngörülen nazari bir fiyattır. İdarece, mümessil firma tarafından bildirilen fiyatlar ek tahakkuka esas alınmışsa da, bu fiyatların FOB turist fiyatı mı, FOB ihraç fiyatı mı yansıttığı hususunda bir açıklık bulunmamaktadır.
Bu durumda, mükellef tarafından beyan edilen fiyatın, gümrük vergisine esas FOB ihraç kıymetine uygun olup olmadığının tespiti gerekmektedir.
Benzer uyuşmazlıklar nedeniyle dairemizde oluşturulan dosyalarda mevcut bilgi ve belgeler değerlendirildiğinde, FOB turist kıymetin ihraç ülkesinde oluşan ve gerek ihracatçı ülkede yerleşik, gerekse yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere uygulanan perakende satış fiyatı olduğu, bir kısım dahili vergileri ihtiva ettiği, ihraç halinde katma değer vergisinin mükellefine iade edildiği; FOB ihraç kıymetinin ise, üretici firma tarafından tüm mümessillere uygulanan fabrika çıkış fiyatını ifade ettiği, herhangi bir dahili vergiyi içermediği, dolayısıyla ticari satışlarda uygulanan fiyatı yansıttığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Yukarıda yer alan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, FOB turist kıymeti, ihracatçı ülke iç piyasasında oluşan perakende satış fiyatlarını; FOB ihraç kıymeti ise, ihracatçı firma tarafından, ticari amaçlı araç alan gerçek ve tüzel kişilere uygulanan ve ihracatçı ülke ihracat rejiminin sağladığı olanaklardan (veya avantajlardan) faydalanılarak belirlenen fiyatları temsil etmektedir.
İthal eşyanın gümrük vergisine esas alınacak olan ve Gümrük Kanununun 65’inci maddesinde tanımı yapılan normal kıymetinin tespitinde, menşe ülkesinde oluşan ve tüm alıcılara uygulanan FOB ihraç fiyatının dikkate alınması zorunludur.
Sağlıklı ve objektif bir kıymet araştırmasında, menşe ülke FOB ihraç birim fiyatlarının tespiti hususunda da, imalatçı ülkenin yetkili birimleri veya imalatçı-ihracatçı firma ya da bu firmanın, kanuni ve ticari zorunluluk ve sorumluluk kuralları çerçevesinde doğru bilgi vermesi şartıyla Türkiye mümessilleri nezdinde fiyat araştırması yapılması mümkündür.
Ancak, menşe ülkede oluşan ve tüm alıcılara uygulanan FOB ihraç birim fiyatlarının tespiti bakımından, üretici firmanın Türkiye mümessili nezdinde kıymet araştırmasına gidilebilecek ise de, mümessil tarafından bildirilecek fiyatların, menşe ülkede oluşan FOB ihraç birim fiyatlarına uygun olması şarttır. Mümessil firma ile diğer ithalatçı firmalar arasındaki rekabet durumu dikkate alındığında, mümessil tarafından bildirilen fiyatlara tek başına itibar edilmeyerek, bu fiyatların, imalatçı-ihracatçı firmaca yayımlanan ve ilgili yıllara ait FOB ihraç fiyatlarını gösterir listelerde belirtilen fiyatlarla karşılaştırılması; FOB ihraç fiyat olduğunun tespiti halinde mümessilce bildirilen fiyatlara itibar edilmesi icap edecektir.
Bu nedenle, mümessil firmaca bildirilen ve FOB turist fiyatı mı yoksa FOB ihraç fiyatı mı yansıttığı belli olmayan fiyatlar esas alınarak yapılan ek tahakkukta mevzuata uyarlık bulunmadığı gibi, (menşe ülkede oluşan) FOB ihraç birim fiyatın tespiti hususunda herhangi bir araştırma yapılmaksızın, rakip firma nezdinde yapılan kıymet araştırması sonucu elde edilen fiyatlara itibar edilemeyeceği yolundaki karar gerekçesi de yerinde değildir.
Bu itibarla, mükellef şirket tarafından beyan edilen fiyatın, Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65’inci maddesinde tanımı yapılan normal fiyata uygun FOB ihraç fiyatından düşük olup olmadığının tespiti amacıyla, kıymet tespitinde yetkili yurt dışı birimleri veya gerekirse, imalatçı-ihracatçı firmanın Türkiye mümessili nezdinde, (ihracatçı firmanın yayımladığı ilgili yıllara ait FOB ihraç fiyatlarını gösterir listelerin temini ile mümessil tarafından bildirilen kıymetlerin karşılaştırılması suretiyle) gerekli araştırma yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, ek tahakkukun yazılı gerekçe ile terkini yolundaki mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne, mahkeme kararının bozulmasına, bozma kararı üzerine mahkemece yeniden verilecek kararla birlikte yargılama giderleri de hüküm altına alınacağından, bu hususta ayrıca hüküm tesisine gerek bulunmadığına, 13.10.1997 gününde oybirliği ile karar verildi.