7. Daire 1997/4153 E. , 1997/5014 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No: 1997/4153
Karar No: 1997/5014
Temyiz İsteminde Bulunan : Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı adına …
Karşı Taraf : … Boyacılık Sanayi Anonim Şirketi
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Halkalı Giriş Gümrük Müdürlüğünde tescilli 10.4.1995 gün ve … sayılı giriş beyannamesi ile “nikelden ince ve kalın boruların, nikel alaşımlarından olanlar” adı altında 7507.12.00 tarife ve istatistik pozisyonunda beyan edilen eşyanın 7508.00.10 pozisyonunda olduğundan bahisle, belirlenen pozisyondaki vergi oranı üzerinden tahakkuk ettirilen gümrük vergi ve resimlerinin “itirazım vardır” şerhiyle tebellüğ edilmesi üzerine, pozisyonlar arasındaki vergi oranlarından kaynaklanan vergilerin kaldırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine dair işlemi; 1615 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinden bahisle, ithal eşyaya ilişkin gümrük vergi ve resimlerinin hesabında hangi pozisyondaki vergi oranlarının dikkate alınacağının tespiti bakımından eşyanın esas işlevinin belirlenebilmesi amacıyla yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporda, vergisi uyuşmazlık konusu eşyanın tekstil endüstrisinde kumaş veya plastik tabakalar üzerine baskı yapmakta kullanılan rotatif baskı makinelerinin tabedici (baskıyı yapan) silindirleri olduğu, bu sebeple ne beyan edilen 7507.12.00, ne de tespit edilen 7508.00.10 pozisyonuna dahil bulunduğu; söz konusu eşyanın 8442.50.49 pozisyonunda değerlendirilmesi gerektiğinin bildirildiği anlaşılmakla ve raporda yer alan tespitlerin mahkemelerince de uygun görüldüğü gerekçesiyle iptal eden …. Vergi Mahkemesinin … gün ve E:…; K:…sayılı kararının; yapılan ikinci tahlil sonucuna göre belirlenen pozisyondaki vergi oranları üzerinden tahakkuk ettirilen vergi ve resimlerin yerinde olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi : İthal edilen eşyanın dahil bulunduğu pozisyonun saptanması bakımından, eşyanın teknik özelliklerinin belirlenebilmesi amacıyla bilirkişi incelemesine gerek görülmesi durumunda, yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporun yargı yerlerince kabul edilir bulunması halinde, raporda yapılan tespitler sonucuna göre karar verileceği tabiidir.
Olayda, ithal eşya 7507.12.00 pozisyonunda beyan edilmesine karşın idarece 7508.00.10 pozisyonundaki vergi oranları üzerinden vergi tahakkuku yapılmış, olup, bilirkişi tarafından ise söz konusu eşyanın 8442.50.49 pozisyonunda olması gerektiği bildirildiğinden ve mahkemece de bilirkişi raporuna itibar edildiğinden, ithale konu eşyaya ilişkin gümrük vergi ve resimlerinin, 8442.50.49 pozisyonunda öngörülen vergi oranları üzerinden hesaplanması gerektiği yolundaki gerekçesi yerindedir.
Ancak, mahkemece de uygun bulunan bilirkişi raporuna göre 8442.50.49 pozisyonuna dahil olduğu anlaşılan eşyaya ilişkin olarak 7508.00.10 pozisyonuna göre yapılan tahakkukun kaldırılabilmesi için 8442.50.49 pozisyonundaki vergi oranıyla, beyan edilen 7507.12.00 pozisyonundaki vergi oranının aynı olması gerekli olup, her üç pozisyondaki vergi oranlarının farklı olması halinde bilirkişi raporuna göre belirlenen pozisyondaki vergi oranı üzerinden yapılacak hesaplamanın sonucuna göre bir karar verilmesi icap edecektir.
Olayda ise, bilirkişi incelemesi sonucunda tespit edilen pozisyonda öngörülen vergi oranının beyan edilen pozisyondaki vergi oranı ile aynı veya daha az olduğu yolunda herhangi bir bilgi ve belge olmaması karşısında yazılı gerekçeyle verilen kararda isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüyle mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’ın Düşüncesi: Davacı şirket tarafından gümrük tarife cetvelinin 75.07 tarife pozisyonunda beyan ve ithal edilen eşyanın yapılan incelemede 75.08 tarife pozisyonunda yer alan eşyalardan olduğundan bahisle yapılan ek tarhiyatı terkin eden vergi mahkemesi kararının temyizen bozulması istenilmektedir.
1615 sayılı Gümrük Kanununun “İtiraz sebepleri” başlıklı 78’inci maddesinin 1’inci bendinde, eşyanın vergi tahakkukuna esas tutulan teknik mahiyet ve niteliklerinin tayin ve tespitinde isabetsizlik bulunması halinde itiraz edilebileceği belirtildikten sonra, parantez içinde “Kanunun 83’üncü maddesi gereğince ikinci tahlil yapılmışsa bu fıkra hükmü uygulanmaz” denilmek suretiyle mükelleflerin tahlil sonuçlarına itiraz edemeyecekleri hükme bağlanmıştır.
Aynı yasanın “tahlile itiraz” başlıklı 83’üncü maddesinin 5’inci bendinde de “ikinci tahlil sonucu eşyanın teknik mahiyet ve niteliklerinin tayin ve tespiti bakımından kesindir. Şu kadar ki bu ikinci tahlile karşı devlet ve üniversitelere ait yetkili bir laboratuvardan da istifade edilmek şartıyla idarenin tahkikat yapabilme hakkı saklıdır.” denilmiş olup, Gümrük Yönetmeliğinde de sözü geçen hükme paralel olarak 330’uncu madde hükmü yer almıştır.
Görüldüğü gibi, sözü geçen madde hükümleri ile eşyanın teknik mahiyet ve niteliklerinin tayin ve tespiti bakımından mükelleflerin itiraz hakkı sadece “idari itiraz yolu” bakımından sınırlanmış olup, bu hususun açılacak bir davada inceleme konusu yapılabileceği tabiidir. Kaldı ki madde hükümlerinde idarenin ikinci tahlilin sonucuyla yetinmeyerek,gerek görüldüğünde inceleme ve soruşturma yaptırarak ithal eşyasının niteliklerinin tespiti yoluna gidebileceği belirtildiğine göre, ikinci tahlilin sonucu mutlak olmadığı gibi, maddede öngörülen bu hak, sadece idareye tanınmış bir hak değildir. Zira idare için kesin olmayan bir sonucu, davacı da aksini iddia ettiğine göre doğru ve kesin kabul etmeye olanak yoktur.
Bu durumda, mahkemece yükümlünün bilirkişi tetkikatı yapılması yolundaki istemine itibar edilerek bilirkişi tetkikatı yaptırılması yerindedir.
Dosyanın incelenmesinden, birinci ve ikinci tahlillerin gümrük kimyagerliğince yapıldığı, bu tahliller sonucu düzenlenen iki raporda da eşyanın fiziki ve kimyasal özellikleri itibarıyla “nikelden diğer eşya A.nikel tellerden mensucat” olduğu ve gümrük tarife cetvelinin 7508.00.10 tarife pozisyonunda olduğu belirtilmiştir. Mahkemece yaptırılan bilirkişi incelenmesinin ise İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesinde görevli bir makine mühendisine yaptırıldığı ve bu inceleme sonucunda düzenlenen raporda ise, dava konusu eşyanın nikelden mamul, fakat baskı işlerinde kullanılan baskı silindiri olup, kumaşa baskı yapan silindirlerden olduğu bu haliyle gümrük tarife cetvelinin 84.42.50.49 tarife pozisyonunda yer alan tekstil endüstrisinde kumaş veya plastik tabakalar üzerine baskı yapmakta kullanılan rotatif baskı mamullerinin tabedici (yani baskıyı yapan) silindirlerinden olduğunun görüldüğü belirtilmiştir.
Bu durumda, iki rapor arasındaki bu çelişkinin ithal eşyasının cinsi, fiziksel özellikleri ve niteliklerinin,resmi kamu görevlisi veya üniversite bilim adamlarından oluşan uzman bir bilirkişi kuruluna incelettirilerek tespitinden sonra karar verilmesi gerekirken, mahkemece bilirkişi raporunda tespit edilen hususların uygun görüldüğü ve rapora uyulduğundan bahisle ek tarhiyatın terkin edilmesinde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenle, temyiz isteminin kabulü ile vergi mahkemesi kararının bozulması gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dosyanın incelenmesinden, 10.4.1995 gün ve … sayılı giriş beyannamesi muhteviyatı eşyanın mükellefince “Nikelden ince ve kalın borulardan nikel alaşımlı olanlar” adı altında 7507.12.00 pozisyonunda beyan edilmesine karşın, söz konusu eşyanın, 7508.00.10 pozisyonundaki “nikelden diğer eşya A-nikel tellerden mensucat” olduğundan bahisle, tespit edilen pozisyonda yer alan vergi oranı esas alınarak gümrük vergi ve resimleri tahakkukunun yapıldığı, yükümlü tarafından verilen itiraz dilekçesinde eşyanın ne beyan edilen, ne de tespit edilen pozisyonda yer aldığı, 8442.50.49 pozisyonuna dahil olması gerektiğinin belirtildiği; mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen ve mahkemece de uygun görülerek karara dayanak alınan bilirkişi raporunda yapılan açıklamalara göre ithale konu eşyanın 8442.50.49 pozisyonunda yer alması icap ettiği, bu sebeple tespit edilen 7508.00.10 pozisyonu üzerinden yapılan tahakkukun yerinde olmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptal edildiği anlaşılmıştır.
1615 sayılı Gümrük Kanununun 4’üncü maddesinde, gümrük vergisinin aynı kanunun 3’üncü maddesi gereğince ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihte eşyanın bulunduğu hal ve mahiyetine göre, o tarihte yürürlükte bulunan gümrük giriş tarife cetvelindeki nispet, had ve esaslara göre hesaplanacağı açıklanmıştır.
Bu düzenlemelere göre; ithal edilen eşyaya uygulanacak vergi oranının belirlenmesi, dahil olduğu tarife ve istatistik pozisyonun tespitine bağlı bulunmaktadır. Her ne kadar, eşyanın teknik özelliklerinin ve Gümrük Giriş Tarife İzahnamesindeki açıklamaların dikkate alınmasını gerektiren bu belirleme, hakimin mesleki bilgisi ile yapılabilecek nitelikte ise de; söz konusu özelliklerin bilinmemesi halinde, bunların tespiti ve tespit olunan özelliklere göre eşyanın mahiyetinin belirlenmesi, hakimin mesleki bilgisini aşan ve uzmanlık isteyen teknik bir uğraş olduğundan, bilirkişiye başvurulması gerekmektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31’inci maddesiyle atıfta bulunulan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 276 ve 286’ncı maddelerine göre, bilirkişilik, hakime, önüne gelen bir ihtilafı çözmek için gerekli olan özel ve teknik bilgiyi sağlamak amacına yönelik bir müessesedir. Uyuşmazlığın çözümü için, özel ve teknik bilginin gerekli olup olmadığını, dolayısıyla da bilirkişiye başvurulup başvurulmayacağını hakim takdir eder. Bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmekle, ihtiyaç duyulan teknik bilgi, açıklama ve belirlemelerin bilinmesi amaçlanmakta ve yapılan tespitler sonucu, bilgi ihtiyacı giderilerek karar verme aşamasına gelinmektedir.
Buna göre, yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporda yer alan açıklamaların mahkemece yeterli ve uygun bulunması durumunda, raporda yapılan tespitler sonucuna göre karar verileceği tabiidir.
Olayda, yükümlü tarafından 7507.12.00 tarife ve istatistik posizyonunda beyan edilen, idarece ise 7508.00.10 tarife ve istatistik pozisyonunda olması gerektiğinden bahisle tespit edilen pozisyonda yer alan vergi oranı üzerinden vergilendirilen eşyanın, mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen rapora göre 8442.50.49 tarife ve istatistik pozisyonunda olduğu kabul edilerek, itirazın reddine dair işlem iptal edilmiş ise de; bu şekilde bir karar verilebilmesi için, mahkemece uygun bulunan bilirkişi raporuna göre belirlenen 8442.50.49 tarife ve istatistik pozisyonunda öngörülen vergi oranının, yükümlü tarafından beyan olunan 7507.12.00 tarife ve istatistik pozisyonunda öngörülen vergi oranı ile aynı veya daha düşük olması şart olup, dosyada bulunan bilgi ve belgelerin tetkikinden bu konuda herhangi bir tespitin yer almadığı anlaşıldığından, eksik inceleme sonucunda yazılı gerekçeyle verilen mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne; yukarıda belirtilen şekilde yapılacak araştırma ve tespitler sonucuna göre yeniden bir karar verilmek üzere mahkeme kararının bozulmasına, bozma kararı üzerine verilecek kararla birlikte yargılama giderleri de hüküm altına alınacağından, bu hususta ayrıca karar verilmesine gerek bulunmadığına, 24.12.1997 gününde oybirliği ile karar verildi.