7. Daire 1997/3972 E. , 1998/594 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No: 1997/3972
Karar No: 1998/594
Temyiz İsteminde Bulunan : … İplik Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Karşı Taraf : …Vergi Dairesi Müdürlüğü
İstemin Özeti : 1996 yılının Mart dönemi için yükümlü şirket adına damga vergisi salınması yolunda tesis edilen işlemin iptali istemiyle açılan davayı; 3505 sayılı Kanunun geçici 2’nci maddesinin (c) fıkrasından bahisle, dosyanın incelenmesinden, yükümlü şirketin ihracat veya döviz kazandırma taahhüdünde bulunduğunun ve yatırımlarını yatırım teşvik belgesine bağladığının ihtilafsız olduğu; ancak mahkemelerinin ara kararına … Bankasınca verilen 23.7.1997 gün ve 999 numaralı cevapta, yükümlü şirketin bankadan kullanacağı kredinin, makina ithaline ilişkin gayrinakdi vadeli akreditif kredisi olduğunun belirtildiği, akreditif kredisinin yatırım finansmanında kullanılacak orta ve uzun vadeli nakit kredilerinden olmayıp, gayrinakdi kredilerden olması nedeniyle kredinin teminatını teşkil etmek amacıyla düzenlenecek ticari işletme rehni sözleşmesinin damga vergisine tabi olması gerektiği sonucuna varıldığı; dava konusu tarhiyata 1 seri no’lu Tebliğin esas alındığı, söz konusu tebliğde, “kredinin kullanılması ile ilgili işlemlerde mesela akreditif muamelelerinde istisna uygulanmaz” hükmüne yer verildiği, 3505 sayılı Kanunun 2’nci maddesinin (c) fıkrası hükmü ve 1 seri no’lu Tebliğdeki açıklamalar karşısında, dava konusu tarhiyatta isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle reddeden …Vergi Mahkemesinin …gün ve E:…; K:…sayılı kararının; 3505 sayılı Kanunun geçici 2’nci maddesinin (c) fıkrasına göre nakdi-gayrinakdi kredi ayrımı yapılmasının ve gayrinakdi kredinin muafiyetten yararlandırılmamasının yerinde olmadığı, sadece Maliye ve Gümrük Bakanlığınca yayımlanmış olması nedeniyle davalı idarenin tarhiyata dayanak aldığı 2 seri no’lu Tebliğin geçerli olmadığı, mahkemenin kararına esas aldığı 1 seri no’lu Tebliğin ise 3.7.1993 tarihinde yürürlükten kaldırıldığı, yatırımla ilgili makina ithali nedeniyle akdedilen ticari işletme rehni sözleşmesinin damga vergisi muafiyetinden yararlandırılması gerektiği ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Tetkik Hakimi …’un Düşüncesi : 3505 sayılı Kanunun geçici 2’nci maddesinin c bendinde, nakdi-gayrinakdi ayrımı yapılmaksızın yatırım kredilerinin damga vergisinden istisna olduğu belirtildiğinden, teşvik belgesindeki taahhüdün gerçekleştirilmesi amacıyla gerekli olan makine ve teçhizatın alımı için açılacak gayrinakdi vadeli akreditif kredisinin teminatını oluşturmak üzere …Bankası Anonim Şirketi ile yükümlü şirket arasında yapılan ticari krediler sözleşmesinin bir gereği olarak yine aynı taraflar arasında düzenlenen ticari işletme rehni sözleşmesinin, damga vergisinden istisna olduğunun kabulü gerekmektedir.
Öte yandan; 1 seri no’lu İhracat ve Yatırımlarda Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ, 2 seri no’lu Tebliğ ile 1993 yılında yürürlükten kaldırıldığından, 1995 yılında meydana gelen dava konusu olaya uygulanma olanağı bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’ın Düşüncesi: Uyuşmazlık, davacı şirket … İplik Tekstil Sanayi A.Ş ile …Bankası …Şubesi arasında akdedilen “ticari işletme rehni sözleşmesinin” 3505 sayılı Yasanın geçici 2’nci maddesi ile tanınan istisna kapsamında sayılıp sayılmayacağına ilişkin bulunmaktadır.
3505 sayılı Yasanın 1.1.1989 tarihinde yürürlüğe giren geçici 2’nci maddesi ile ihracat, ihracatı teşvik belgesine bağlanan döviz kazandırıcı faaliyetlerle bu belge kapsamındaki ithalat ve ihracat veya döviz kazandırma taahhüdünde bulunulan ve yatırım teşvik belgesine bağlanmış yatırım kredileri ile bu belge kapsamındaki şirket kuruluşu ve sermaye artırımı, gayrimenkullerin ve irtifak haklarının ayni sermaye olarak konulması halinde bunların şirket adına tapuya tescili işlemleri ile bu işlemler nedeniyle düzenlenen kağıtların 31.12.1998 tarihine kadar damga vergisinden istisna edilmesi esası getirilmiştir.
Kanun ile yapılan genel belirlemenin uygulama usul ve esaslarını belirleyen I seri no’lu tebliğ ile damga vergisi istisnasının uygulanacağı haller tek tek sayılmak suretiyle belirlenmiştir.
Sözü geçen I seri no’lu tebliğde, ihracat veya döviz kazandırıcı faaliyetlerdeki damga vergisi istisnası, ihracat veya döviz kazandırıcı faaliyetlerin yerine getirilebilmesi için gerekli işlemlerdeki (banka işlemleri, ihale işlemleri, kredi sözleşmeleri gibi) olabilecek damga vergisi ve harçların istisnası ile ilgilidir. Bu anlamda makine ve techizat ithaline ilişkin olarak kullanılacak kredileri ve bu kredilerin teminatı amacıyla yapılacak rehin ve ipotek işlemleri ile kredilerin kullanılması ile ilgili işlemlerin bu kapsamda olduğu düşünülemez. Nitekim, vergisi uyuşmazlık konusu olan sözleşme, yatırım teşvik belgesinin yatırım finansmanı bölümünde sayılan kredilerin teminine matuf bir sözleşme niteliğinde de değildir.
Netice olarak davacı ile banka arasında yapılan “ticari işletme kredi rehni sözleşmesi”, 3505 sayılı Yasada damga vergisi istisnası için öngörülen ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyetlerin yerine getirilebilmesi için gerekli işlemlerden olmadığından 488 sayılı Yasanın 1’inci maddesi ve bu yasaya ekli 1 sayılı Tabloda yazılı kağıtlardan olduğunun kabulü ile salınan damga vergisinde isabetsizlik görülmemiştir.
Açıklanan nedenle, temyiz isteminin reddi ile tarhiyatın tasdiki yolundaki vergi mahkemesi kararının onanması gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
3505 sayılı Kanunun geçici 2’nci maddesinin c bendinde, ihracat veya döviz kazandırma taahhüdünde bulunulan ve yatırım teşvik belgesine bağlanmış yatırımlar için alınan yatırım kredileri ile bu belge kapsamındaki şirket kuruluşu ve sermaye artırımının, gayrimenkullerin ve irtifak haklarının ayni sermaye olarak konulması halinde bunların şirket adına tapuya tescili işlemleri ve bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kağıtların, 31.12.1998 tarihine kadar 488 sayılı Kanuna göre damga vergisinden istisna edileceği belirtilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, yatırım teşvik belgesine sahip olan yükümlü şirketin, teşvik belgesinde belirtilen “dokuma ve giyim-pamuk ipliği imalatı”nı gerçekleştirebilmesi amacıyla gerekli olan makine ve teçhizat alımı için yurt dışındaki muhabir banka tarafından açılacak gayrinakdi vadeli akreditif kredisinin teminatını oluşturmak üzere yükümlü şirketle … Bankası arasında …. Noterliğince 28.12.1995 gün ve … yevmiye numarası ile tasdik edilen 4.200.000.-Alman markı değer ihtiva eden ticari krediler sözleşmesinin yapıldığı; ayrıca bu sözleşmenin bir gereği olarak yine aynı taraflar arasında 198.000.000.000.-Türk lirası tutarında ticari işletme rehni sözleşmesi imzalandığı ve bu sözleşmenin de aynı noterlikçe 28.3.1996 gün ve … yevmiye numarası ile tasdik edildiği; ancak davalı vergi dairesince, akreditif kredisi yatırım finansmanında kullanılacak orta ve uzun vadeli nakdi kredilerden olmayıp, gayrinakdi kredilerden olduğundan, işletme rehni sözleşmesinin, 3505 sayılı Yasanın geçici 2’nci maddesinin c bendinde öngörülen istisnadan yararlanamayacağından bahisle, söz konusu sözleşmede yazılı tutar üzerinden yükümlü şirket adına damga vergisi salındığı, damga vergisinin terkini istemiyle açılan davanın ise mahkemece yazılı gerekçe ile reddedildiği anlaşılmıştır.
Yükümlü şirketin yatırım teşvik belgesine sahip olduğu ve teşvik belgesindeki taahhüdün gerçekleştirilmesi amacıyla gerekli olan makine ve teçhizatın alımı için açılacak gayrinakdi vadeli akreditif kredisinin teminatını oluşturmak üzere … Bankası Anonim Şirketi ile ticari krediler sözleşmesi yapıldığı ve ticari krediler sözleşmesinin bir gereği olarak ticari işletme rehni sözleşmesi düzenlendiği ihtilafsızdır.
Bu durumda, 3505 sayılı Kanunun geçici 2’nci maddesinin c bendinde nakdi-gayrinakdi ayrımına gidilmeksizin yatırım kredileri işlemlerinin damga vergisinden istisna olduğu belirtildiğinden, yukarıda bahsi geçen ticari işletme rehni sözleşmesinin yatırım kredileri işlemleri kapsamında yer aldığının, dolayısıyla da damga vergisinden istisna olduğunun kabulü gerekirken yazılı gerekçe ile davanın reddi yolundaki mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Öte yandan, 3505 sayılı Kanunun geçici 2’nci maddesinin uygulanması ile ilgili olarak yayımlanan 1 seri no’lu İhracat ve Yatırımlarda Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ, 3.7.1993 gün ve 21626 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2 seri no’lu Tebliğ ile yürürlükten kaldırıldığından, 1995 yılında meydana gelen olaya uygulanma olanağı bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne; mahkeme kararının bozulmasına, bozma kararı üzerine mahkemece yeniden verilecek kararla birlikte yargılama giderleri de hüküm altına alınacağından, bu hususta ayrıca hüküm tesisine gerek bulunmadığına, 24.2.1998 gününde oybirliği ile karar verildi.