7. Daire 1996/835 E. , 1997/2045 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No: 1996/835
Karar No: 1997/2045
Temyiz İsteminde Bulunan : Erenköy Giriş Gümrük Müdürlüğü
Karşı Taraf : … Otomotiv İthalat ve İhracat Ltd. Şti.
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Erenköy Giriş Gümrük Müdürlüğünde tescilli 21.5.1993 gün ve 20585 sayılı beyanname muhteviyatı 1993 model … marka otomobil için beyan edilen kıymetin düşük olduğundan bahisle yükümlü şirket adına yapılan ek tahakkuku; 1615 sayılı Gümrük Kanununun 65. maddesi ile Gümrük Yönetmeliğinin 243/c maddesinden bahisle, olayda …’nın … isimli listesindeki kıymet esas alınarak ek tahakkuk yapıldığı, ancak … listesinde belirtilen fiyatların, ihracatçı ülkede yurt içi veya yurt dışı satışlardan hangisine uygulandığı yönünde bir açıklık olmadığı anlaşılmakla, bu listedeki fiyatlar esas alınarak yapılan ek tahakkukta isabet bulunmadığı gerekçesiyle terkin eden …. Vergi Mahkemesinin …gün ve E:…; K:…sayılı kararının; … cetveli esas alınarak yapılan ek tahakkukun yasal olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Tetkik Hakimi …’in Düşüncesi :Uyuşmazlık, yükümlü tarafından ithal edilen otomobilin beyan edilen kıymetinin düşük bulunması üzerine, …’nın …isimli cetvelinde tespit edilen kıymet esas alınarak ek tahakkuk yapılmasından kaynaklanmıştır.
Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesinin 1. fıkrasında, ithal eşyasının gümrük vergisine esas olan kıymetinin, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki normal fiyatı olduğu belirtilmiş, 2. fıkrasında ise, normal fiyat, birbirinden müstakil bir alıcı ile bir satıcının tam ve serbest rekabet şartları içinde uyuştuğu farz olunan fiyat olarak tanımlanmıştır.
Aynı konudaki uyuşmazlıklar nedeniyle dairemize intikal eden dava dosyalarında yer alan bilgi ve belgelerden, ithale konu otomobillerin satışında, ihraç ülkesinde, FOB ihraç ve FOB turist fiyatı olmak üzere iki ayrı fiyatın uygulandığı, mükellef tarafından verilen dilekçelerde bu hususun vurgulandığı görülmektedir.
Bu durum karşısında, FOB turist ve FOB ihraç kıymeti kavramlarının tanımlanması, bu fiyatların, 1615 sayılı Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesinde yer alan ve gümrük vergisine esas kıymeti ifade eden “normal kıymet” karşısındaki durumlarının belirlenmesi uyuşmazlığın çözümü bakımından önem taşımaktadır.
Dairemizin, 10.10.1996 gün ve E:1995/151 sayılı ara kararı üzerine gönderilen Gümrükler Genel Müdürlüğü ve Kontrol Genel Müdürlüğü yetkililerince düzenlenen 23.9.1993 tarihli toplantı tutanağı ile benzer uyuşmazlıklara ilişkin dosyalarda mevcut bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, FOB turist kıymetin, ihraç ülkesinde oluşan ve gerek ihracatçı ülkede yerleşik, gerekse yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere uygulanan perakende satış fiyatı olduğu, bir kısım dahili vergileri ihtiva ettiği, ihraç halinde katma değer vergisinin mükellefine iade edildiği; FOB ihraç kıymetinin ise, üretici firmalar tarafından tüm mümessillere uygulanan fabrika çıkış fiyatını ifade ettiği, herhangi bir dahili vergiyi içermediği, dolayısıyla ihracata yönelik ticari satışlarda uygulanan fiyatı yansıttığı anlaşılmaktadır.
1615 sayılı Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesinde tanımı yapılan ve gümrük vergisine de esas olan normal fiyat, birbirinden müstakil bir alıcı ile satıcının tam ve serbest rekabet şartları içinde uyuştuğu farz olunan fiyattır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere, normal fiyat, gerçekleşmiş bir fiyat değil, tam ve serbest rekabet şartları altında teşekkül etmesi öngörülen nazari bir fiyattır. Bu açıklamalar karşısında, gümrük vergisine esas kıymetin tespitinde, menşe ülkede oluşan ve tüm alıcılara uygulanan FOB ihraç fiyatın dikkate alınması gerekmektedir. Aksine bir uygulamanın, değişik ülkelerden ithal edilen aynı nitelik ve standarttaki eşyaların, ithal ülkelerinde farklı koşullara göre oluşan değişik fiyatlar esas alınarak vergilendirilmesi gibi, 1615 sayılı Kanunun 65. maddesinde öngörülen amaca ters sonuçlar doğuracağı açıktır.
Olayda, ek tahakkuka esas alınan …’nın … (Kullanılmış Araba Rehberi) isimli cetvelin, Amerika Birleşik Devletlerinde uygulanan perakende ve toptan satış fiyatlarını gösterdiği anlaşılmakla, perakende satış fiyatı esas alınarak yapılan ek tahakkukta isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin reddi ile mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’nun Düşüncesi: Uyuşmazlık konusu olayda Erenköy Giriş Gümrük Müdürlüğünde tescilli 21.5.1993 tarih ve … sayılı giriş beyannamesi ile ithal edilen 1993 model …marka binek otonun beyan edilen değerinin … Listesi ile karşılaştırılması sonucuna göre düşük görülmesi üzerine salınan ek gümrük vergisini terkin eden vergi mahkemesi kararının bozulması istenilmektedir.
1615 Sayılı Gümrük Kanununun 65 inci maddesinin 1 inci fkrasında, ithal eşyasının gümrük vergisine esas olan kıymetinin gümrük vergisi ödeme yükümlülüğünün başladığı tarihteki normal fiyatı olduğu hükme bağlanmıştır.
Maddenin 2 nci fıkrasında, normal fiyat, birbirinden müstakil bir alıcı ile satıcının tam ve serbest rekabet şartları içinde uyuştuğu farz olunan fiyat, olarak tanımlanmış, 5 inci fıkrasında ise, satış akdinde yazılı bedelin şüpheli görülmesi halinde gümrük idaresince resen yapılacak araştırmaya göre saptanacak kıymet üzerinden tahakkuk yapılacağı öngörülmüştür.
Bu durumda, beyan olunan kıymetin akdin düzenlendiği tarihteki normal fiyat olmadığı hususunda bir saptama olmadıkça, tahakkukun beyanına dayalı olarak yapılması gerekir.
Dava konusu olayda ise davacı kuruluş tarafından A.B.D.den ithal edilen … marka otomobilin kıymeti faturasına uygun olarak beyan edilmiş olup, fatura ve aktin geçersiz olduğu yolunda herhangi bir iddia ve tespit bulunmamakta, ancak Gümrükler Genel Müdürlüğünce gönderilen kullanılmış otomobil fiyatlarını gösteren … listesindeki fiyatlar ile karşılaştırılması sonucuna göre ek tahakkuk yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, vergilendirmede FOB ihraç kıymeti esas olduğuna ve Gümrükler Genel Müdürlüğünce gönderilen ve bir örneği de işlem dosyasında bulunan … listesindeki Domestic Cars ibaresi de yurt içindeki kullanılmış otomobil fiyatlarını ifade ettiğine göre, bu listedeki fiyatların normal ithalat için emsal teşkil etmesi mümkün bulunmamaktadır.
İhraç fiyatları, sipariş miktarı ile teslim süresine göre iç fiyatlardan farklılık arz ettiğinden, ithal edilen otomobil ile ilgili olarak, yaş, model ve aksesuar durumu da göz önüne alınarak sabit bir fiyat araştırmasının yapılmadığı anlaşıldığından, esaslı bir incelemeye dayanmayan … liste fiyatı ile FOB ihraç kıymetinin (fatura bedelinin) karşılaştırılması suretiyle ek tarhiyat yapılmasında mevzuata uyarlık bulunmadığı cihetle, bu tarhiyatın kaldırılmasına ilişkin vergi mahkemesi kararında isabetsizlik görülmemiştir.
Temyiz dilekçesinde ileri sürülen hususlar 2577 sayılı yasanın 49 uncu md.nin 1. fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymadığından, temyiz isteğinin reddi ile mahkeme kararının onanmasının gerekeceği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, yükümlü şirket tarafından ithal edilen 1993 model … …marka otomobilin gümrük vergisine esas kıymetinin tespitine ilişkin bulunmaktadır.
1615 sayılı Gümrük Kanununun “Eşyanın Kıymeti” başlığını taşıyan ve olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesinin 1. fıkrasında; “İthal eşyasının gümrük vergisine esas olan kıymeti, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki normal fiyatıdır.” denilmiş, 2. fıkrasında; “Normal fiyat, birbirinden müstakil bir alıcı ile bir satıcının tam ve serbest rekabet şartları içinde uyuştuğu farz olunan fiyattır.
Bu fiyat tespit olunurken;
a) Eşyanın alıcıya Türkiye’de giriş liman veya mahallinde teslim edildiği,
b) Eşyanın satışına ve Türkiye’de giriş liman veya mahallinde teslimine mütaallik bütün masrafların satıcıya ait bulunduğu, dolayısıyla normal fiyata dahil olduğu,
c) Türkiye’de ödenmesi gereken vergi ve resimlerin alıcıya ait olduğu dolayısıyla normal fiyata dahil bulunmadığı farz olunur.” denilmek suretiyle ithal eşyasının gümrük vergisine esas kıymeti olan “normal fiyatın” tanımı yapılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, yükümlü tarafından ithal edilen otomobilin faturasına uygun olarak beyan olunan kıymetinin düşük bulunması üzerine, …’nın … isimli rehberinde belirtilen kıymet esas alınarak uyuşmazlık konusu ek tahakkukun yapıldığı anlaşılmaktadır.
Otomobil ithalatları ile ilgili olarak yapılan ek tahakkuklar nedeniyle, dairemize intikal eden uyuşmazlıklara ilişkin dava dosyalarında yer alan bilgi ve belgelerden, söz konusu otomobillerin FOB turist ve FOB ihraç fiyatı olmak üzere iki değişik fiyattan satıldığı tespit edilmiş, mükellef tarafından verilen dilekçelerde bu husus vurgulanmıştır.
Bu duruma göre, FOB turist ve FOB ihraç kıymeti kavramlarının tanımlanması ve hangi kıymet ölçütünün vergilemede esas alınacağının tespiti, uyuşmazlığın çözümü bakımından önem taşımaktadır.
Aynı konudaki bir başka uyuşmazlık nedeniyle, dairemizin 10.10.1996 gün ve E:1995/151 sayılı ara kararı üzerine gönderilen 23.9.1993 günlü Gümrükler Genel Müdürlüğü ve Kontrol Genel Müdürlüğü yetkililerince düzenlenen toplantı tutanağı ile benzer uyuşmazlıklara ilişkin dosyalarda yer alan bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde, FOB turist kıymetin, ihraç ülkesinde oluşan ve gerek ihracatçı ülkede yerleşik, gerekse yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere uygulanan perakende satış fiyatı olduğu, bir kısım dahili vergileri ihtiva ettiği, ihraç halinde katma değer vergisinin mükellefine iade edildiği; FOB ihraç kıymetinin ise, üretici firmalar tarafından tüm mümessillere uygulanan fabrika çıkış fiyatını ifade ettiği, herhangi bir dahili vergiyi içermediği, dolayısıyla ticari satışlarda uygulanan fiyatı yansıttığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Yukarıda yer alan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, FOB turist kıymeti, ihracatçı ülke iç piyasasında oluşan perakende satış fiyatları, FOB ihraç kıymeti ise, ihracatçı firma tarafından, ticari amaçlı araç alan gerçek ve tüzel kişilere uygulanan ve ihracatçı ülke ihracat rejiminin sağladığı olanaklardan (veya avantajlardan) faydalanılarak belirlenen fiyatları temsil etmektedir.
1615 sayılı Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesindeki tanıma göre, normal fiyat, gerçekleşmiş bir fiyat değil, tam ve serbest rekabet şartları altında teşekkül etmesi öngörülen nazari bir fiyattır. Bu açıklamalar karşısında ihracatçı iç piyasasında oluşan perakende (FOB turist) fiyatı, (menşe) ülkenin normal fiyat kavramı içerisinde düşünmek mümkün değildir. Bu itibarla, gümrük vergisine esas kıymetin tespitinde menşe ülkede oluşan ve tüm alıcılara uygulanan FOB ihraç fiyatın dikkate alınması gerekmektedir. Aksine bir uygulamanın, ithal edilen aynı nitelik ve standarttaki eşyaların, ihraç ülkelerinde farklı koşullara göre oluşan değişik fiyatlar esas alınarak vergilendirilmesi gibi, 1615 sayılı Kanunun 65. maddesiyle öngörülen amaca ters sonuçlar doğuracağı önemle düşünülmesi gereken bir husustur.
Bu durumda, mükellef tarafından beyan edilen fiyatın, gümrük vergisine esas FOB ihraç kıymetine uygun olup olmadığının tespiti gerekmektedir.
Olayda, ithale konu 1993 model ……marka otomobil için bildirilen kıymetin düşük görülmesi üzerine, …’nın Used Car Guide (Kullanılmış Araba Rehberi) isimli cetvelinde yer alan liste fiyatı esas alınarak ek tahakkuk yapılmışsa da, dosyada ve dairemizin E:1996/6967 sayılı dosyasında mevcut bilgi ve belgelerin incelenmesinden, söz konusu cetvelde gösterilen fiyatların Amerika Birleşik Devletlerinde uygulanan ve satıcı tarafından istenilebileceği tahmin edilen perakende satış fiyatlarını yansıttığı, aksi bir hususun da davalı idarece ispat ve izah edilemediği anlaşılmaktadır. Bu durumda, beyan edilen kıymetin FOB ihraç kıymeti olduğu, dolayısıyla normal fiyatı yansıttığı sonucuna varılmakla, aksi yönde yapılan ek tahakkukun terkini yolundaki mahkeme kararı sonucu itibarıyla yerinde görülmüştür.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin reddine, mahkeme kararının onanmasına, 20.5.1997 gününde oybirliği ile karar verildi.