7. Daire 1996/1312 E. , 1997/3638 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No: 1996/1312
Karar No: 1997/3638
Temyiz İsteminde Bulunan : Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı adına …
Karşı Taraf : … Nakliyat Turizm ve Ticaret Anonim Şirketi
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Ankara Tır Gümrük Müdürlüğünde tescilli 9.11.1993 tarih ve … sayılı beyanname muhteviyatı 1979 model …marka transmikser için beyan edilen kıymetin düşük olduğundan bahisle yapılan ek tahakkuku; 1615 sayılı Kanunun 65’inci maddesi ile 126 nolu Genelgeden bahisle, söz konusu genelge uyarınca, kıymet araştırmasında fiilen ithalatı gerçekleştirilmiş bir malın kıymetinin mukayeseye esas alınması, ayrıca bu kıymetin aynı veya benzeri eşyaya ait olması hususlarına dikkat edilmesi gerektiğinin belirtildiği, olayda, bu şekilde bir mukayese yapılmadan ve Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı nezdinde kıymet araştırmasına gidilmeden yalnızca mümessil firma … Türk A.Ş.’ce bildirilen kıymetin ek tahakkuka esas alındığı anlaşılmakla, kanuna ve usule uygun şekilde yapılmayan kıymet araştırmasına dayalı ek tahakkukta isabet görülmediği gerekçesiyle terkin eden …Vergi Mahkemesinin … gün ve E:…; K:…sayılı kararının; mümessil firma nezdinde yapılan araştırmaya dayalı ek tahakkukun yasal olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği yolundadır.
Tetkik Hakimi …’in Düşüncesi : Gümrük mevzuatı hükümleri uyarınca, bir eşya kıymetinin ithal edilen başka bir eşya kıymetine emsal alınarak ek tahakkuk yapılabilmesi için, bunların aynı veya birbirlerine emsal alınabilecek ölçüde yakın niteliklere sahip, aynı veya benzeri eşyalar olmaları gerekmektedir.
Olayda, ithale konu eski model ve kullanılmış eşyaya, aynı model ancak kullanılmamış eşya kıymeti, geçmiş yıllar için hesaplanan amortismanlar düşülmek suretiyle emsal alınmışsa da, bu şekilde tespit edilen kıymetin, ithal eşyanın, beyannamenin tescil tarihinde bulunduğu hal ve mahiyetine uygun olduğunun idarece somut olarak ortaya konulamadığı anlaşılmakla, tahakkukun terkini yolunda verilen mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’in Düşüncesi: Uyuşmazlık konusu olayda; Ankara Tır Gümrük Müdürlüğünde tescil edilen 9.11.1993 tarihli giriş beyannamesi ile ithal edilen beton karıştırıcının beyan edilen değerinin mümessil firma nezdinde yapılan kıymet araştırması sonucuna göre düşük görülmesi üzerine salınan ek gümrük vergisini terkin eden vergi mahkemesi kararının bozulması istenilmektedir.
1615 sayılı Kanunun 65’inci maddesinin 1’inci fıkrasında, ithal edilen eşyanın gümrük vergisine esas olan kıymetinin gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki normal fiyatı olduğu, 5’inci fıkrasında kati satış akdine müsteniden yurda ithal edilecek eşyanın gümrük vergisinin, bu akde uygun olarak beyan olunan ve gümrükçe ilk nazarda şüpheli görülmeyerek kabul edilen fiyat üzerinden tahakkuk ettirileceğinin, satış akdinin yukarıdaki fıkralarda yazılı şartlara uygun olarak yapılmamış bulunması halinde, gümrük vergisinin mezkur fıkralara göre tespit olunacak kıymet üzerinden hesaplanacağı belirtilmiştir.
Gümrükler Genel Müdürlüğünce çıkarılan 28.11.1978 tarih ve 1978-193 sayılı genelge de ise, bedelsiz ithal yoluyla yurda getirilen nakil vasıtalarının FOB kıymetleri ve amortisman nispetleri belirlenmiştir. Buna göre kıymeti bakanlıkça tespit edilerek genelgelerde yayımlanmış veya ilgili gümrüğe yazılı bildirimde bulunulmuş eşya için bu kıymetlerin esas alınması, kıymeti bakanlık genelgelerinde bulunmayan veya genelgesi yayımlanmamış olanlar için Türkiye mümessilinden (distribütör veya acenteden) sorulması, bu şekilde tespit edilenlerden ithalatçı tarafından ibraz edilen faturadaki kıymetten hangisi yüksekse onun kıymetinin vergiye esas kıymet olarak alınması gerektiği belirtilmiştir.
Bu durumda mümessil firma nezdinde yapılan kıymet araştırması sonucu tesbit edilen matrah farkı üzerinden yapılan ek tarhiyatta isabetsizlik görülmemiştir.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin kabulü ile ek vergi mahkemesi kararının bozulması gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, 1993 yılında ithal edilen 1979 model iş makinesi için beyan edilen kıymetin, gümrük vergisine esas normal fiyata uygun olup olmadığının tespitine ilişkin bulunmaktadır.
1615 sayılı Gümrük Kanununun 65’inci maddesinin (olay tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan şekliyle) 1’inci fıkrasında, ithal eşyasının gümrük vergisine esas olan kıymetinin, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki normal fiyatı olduğu, 2’nci fıkrasında, normal fiyatın, birbirinden müstakil bir alıcı ile bir satıcının tam ve serbest rekabet şartları içinde uyuştuğu farz olunan fiyat olduğu, 5’inci fıkrasında da vergi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki fiyat esas olmakla beraber, mükellefin akde uygun olarak ödediği ya da ödeyeceği fiyatın tahakkuka esas alınacağı hallerin, taraf olduğumuz anlaşmalar ve milli ve milletlerarası teamüller de nazarı itibara alınmak suretiyle bakanlıkça tespit olunacağı hükümlerine yer verilmiştir. Aynı kanunun 4’üncü maddesinde ise, gümrük vergisinin, 3’üncü madde gereğince ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihte, eşyanın bulunduğu hal ve mahiyetine göre o tarihte yürürlükte bulunan gümrük giriş tarife ve cetvelindeki nispet, had ve esaslara göre hesaplanacağı hükme bağlanmıştır.
Olayda, ithale konu kullanılmış iş makinesi için faturasına uygun olarak beyan edilen kıymetin düşük görülmesi üzerine, mümessil firma nezdinde kıymet araştırmasına gidildiği, mümessilce model yılı itibarıyla bildirilen fiyatın %20’si gümrük vergisine esas normal kıymet olarak kabul edilmek suretiyle ek tahakkuk yapıldığı dosyanın incelenmesinden anlaşılmaktadır.
Her ne kadar, ithal edilen eşya için faturasında belirtilen kıymetin normal fiyata uygun olup olmadığının tespiti için kıymet araştırmasına gidilmesi mümkün ise de; model yılı itibarıyla eski ve kullanılmış eşyalar için emsal alınacak kıymetin, ithal konusu eşya ile model yılı, özellikleri, kullanılmışlık ve yıpranma derecesi gibi her yönü ile ayniyet veya benzerlik arz eden bir eşyaya ait olması gerekir. Aksi halde, eşyanın model yılındaki fiyatından, yalnızca geçmiş yıllar için hesaplanan amortismanların indirilmesinden sonra bulunan kıymetin, eşyanın gümrük vergisine esas kıymet olarak kabul edilmesinde, sağlıklı ve objektif bir değerlendirmeden söz edilemeyeceği gibi, bu tür bir uygulamanın 1615 sayılı Kanunun yukarıda anılan 4’üncü maddesi hükmüne de aykırı sonuçlar doğuracağı tabiidir.
Bu itibarla, kullanılmamış makineye ilişkin olarak tespit edilen kıymetten, azalan bakiyeler usulüne göre hesaplanan amortismanların indirilmesinden sonra bulunan kıymetin, ithal konusu kullanılmış makineye, eşyanın bulunduğu hal ve mahiyetine uygunluğu saptanmaksızın, gümrük vergisine esas kıymet olarak alınmasında gümrük mevzuatına uyarlık bulunmadığından, ek tahakkukun terkini yolundaki mahkeme kararı sonucu itibarıyla yerinde görülmüştür.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin reddine, mahkeme kararının onanmasına, 22.10.1997 gününde oybirliği ile karar verildi.