7. Daire 1996/1006 E. , 1997/2294 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No: 1996/1006
Karar No: 1997/2294
Temyiz İsteminde Bulunan : …ve Otomobil Kurumu
1. Oto Sanayi Sitesi Yanı
Vekili :Av. …
Karşı Taraf : Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı
İstemin Özeti : Yugoslavya Otomobil Klübünün gümrük geçiş karnesi ile yurda girişi yapılan taşıtın yurt dışı edilmediğinden bahisle söz konusu araca isabet eden gümrük vergi ve resimlerinin, kefil kuruluş sıfatıyla davacı kurumdan tahsili amacıyla düzenlenerek tebliğ edilen ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davayı; Gümrük Kanununun 12. maddesi ile Gümrük Yönetmeliğinin 1335 ve 1336. maddeleri ve 28.5.1978 tarih, 16299 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7/14975 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki “Özel Karayolu Araçlarının Geçici İthaline İlişkin Sözleşme”nin 27. maddesi açıklandıktan sonra, olayda, Yugoslavya Otomobil Klübünün 346634 sayılı gümrüklerden geçiş karnesi ile 14.3.1990 tarihinde yurda girişi yapılan taşıtın süresi içinde yurt dışı edilmediğinin tespiti üzerine, 21.6.1991 gün ve 9445 sayılı idare yazısı ile yukarıda belirtilen sözleşme hükümleri uyarınca taşıtın tekrar ihraç edildiğinin ispatı amacıyla davacı kuruma (20.6.1992 tarihine kadar) 1 yıllık süre verildiği, bu süre içinde, taşıtın yurt dışı edildiği veya herhangi bir gümrüğe teslim edildiğinin belgelenememesinden dolayı, aynı sözleşmenin 27. Maddesinin 2. fıkrası gereğince taşıta isabet eden gümrük vergi ve resimlerinin tahsili için takibata geçildiği, takibin durdurulması yolundaki davacı kurum talebinin reddi üzerine de, 13.1.1994 gün ve 4532 sayılı ödeme emrinin tanzim ve tebliğ edildiği, söz konusu ödeme emrinin, takibata geçilen Bosna-Hersek bölgesine ait taşıtlarla ilgili araştırma süresinin 1.9.1994 tarihine kadar uzatıldığına ilişkin 10.9.1993 gün ve 8017 sayılı Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı yazısı uyarınca, ödeme emri içeriği vergi ve resimlerin kesinleşmediği gerekçesiyle …. Vergi Mahkemesinin …günlü, E:…; K:…sayılı kararıyla iptal edildiği, davacı kuruma 1.9.1994 tarihine kadar verilen ek süre sonuna kadar, vergisi uyuşmazlık konusu taşıtın yurt dışı edildiğinin ispat edilememesi üzerine de, kesinleşen amme alacağının tahsili amacıyla davaya konu 16.3.1995 gün ve 1997 sayılı ödeme emrinin tebliğ edildiği hususlarının anlaşıldığı, davacı kurumun, kendisine tanınan yasal süre ile davalı idarece verilen ek araştırma süresi içinde, taşıtın yurt dışı edildiğini veya yurt dışında olduğunu, belgelemek suretiyle ispat edemediğinin açık olması karşısında, yukarıda belirtilen düzenlemelere göre, icrai takibe geçilmesinde ve araca ait gümrük vergi ve resimlerinin tahsili amacıyla ödeme emri tanzim ve tebliğinde yasal isabetsizlik görülmediği, davacı kurum vekilince, taşıtın yurt dışı edildiği ya da yurt dışında bulunduğuna ilişkin belgelerin aracın kayıtlı olduğu Bosna-Hersek’teki fiili durum nedeniyle temin edilemediği ileri sürülmekte ise de, anılan husus dikkate alınarak davalı idarece ek süre tanınmış olmasına rağmen bu süre bitimine kadar harhangi bir belge ibraz edilmediği gibi, ek süre sonuna kadar davalı idareye başvuruda da bulunulmadığı gerekçesiyle reddeden …. Vergi Mahkemesinin …günlü, E:…; K:… sayılı kararının; Bosna-Hersek’teki savaş nedeniyle vergisi uyuşmazlık konusu aracın yurt dışında olduğuna ilişkin herhangi bir belge sunulamadığı, kurum kefaletinin, savaş sonuna kadar ortadan kalkmış olduğunun kabulü gerektiği ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi :Uyuşmazlık, Yugoslavya Otomobil Klübü tarafından düzenlenen gümrük geçiş karnesi ile yurda girişi yapılan taşıtın yurt dışı edilmediğinden bahsile, söz konusu araca isabet eden gümrük vergi ve resimlerinin, kefil kuruluş sıfatıyla davacı kurumdan tahsili amacıyla ödeme emri tanzim ve tebliğinden kaynaklanmıştır.
Gümrük Kanununun 12. maddesinin 1/a bendinin ilk paragrafında, ikametgahı yabancı memleketlerde bulunan Türk ve yabancı turistlerin getirdikleri seyahat vasıtaları için vergi teminatı olarak, kara seyahatlerinde Uluslararası Turizm ve Otomobil Birliğine mensup …ve Otomobil Kurumunun veya bunun kefalet ettiği yabancı kurumların verecekleri triptik, gümrük geçiş karnesi veya bakanlıkça tespit edilecek diğer belgelerin (bir yıl içinde ihraç şartıyla) kabul olunacağı, Gümrük Yönetmeliğinin 1335. maddesinde ise, 7/14975 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Özel Kara Yolu Araçlarının Geçici olarak İthaline Dair Gümrük Sözleşmesinin 26. ve 27. maddeleri uyarınca, Yabancı Otomobil Klüplerinin vermiş olduğu triptik veya gümrüklerden geçiş karnelerine istinaden getirilen taşıtların, karne geçerlilik süresinden itibaren bir yıl içinde yurt dışı edilmediğinin …i ve Otomobil Kurumuna bildirileceği, anılan kurumun, bu tebligattan itibaren bir yıl içinde, taşıtların yurt dışı edilip edilmediğini araştırmayacağı, bu süre sonunda ise, kurum nezdinde icrai takibata geçileceği hükümleri yer almıştır.
Özel Kara Yolu Araçlarının Geçici Olarak İthaline Dair Gümrük Sözleşmesinin 18. maddesinde, “Bir memleketin gümrük makamları, geçici ithal belgesini kesin bir şekilde ve şartsız olarak ibra ettikleri takdirde ve ibra vesikasının hileli ve haksız olarak elde edilmediği hallerde, kefil teşekkülden, giriş vergi ve resimlerinin ödenmesini isteyemez.” hükmü yer almış, aynı sözleşmenin 24. maddesinin 1. fıkrasında da, “Şayet, muvakkat ithal belgeleri muntazam bir şekilde ibra edilmemişse, ithal memleketi gümrük makamları (belgenin sukutu müddetinden önce veya sonra) araç veya yedek parçalarının tekrar ihracını ispat etmek üzere işbu Sözleşmenin Ek 5 indeki modele uygun olarak (konsolosluk, gümrük, polis, vilayet, yetkili memur v.s.) gibi resmi bir makam tarafından verilen ve araç ile yedek parçaların kendilerine gösterildiğini ve bunların ithal memleketi dışında bulunduklarını tevsik eden bir sertifikayı kabul edeceklerdir. Bu gümrük makamları, araç veya yedek parçaların ithal memleketi dışında bulunduğunu ispat eden her türlü belgeyi kabul edebilirler.” denilmek suretiyle, aracın yurt dışında bulunduğunun, çıkıştan sonra temin edilecek belgelerle de ispat edilebilmesine olanak tanınmıştır.
Olayda, aracın yurt dışına çıkarıldığına dair gümrük makamlarına herhangi bir belge ibraz edilmediği açık ise de, aracın yurt dışında olduğu hususunun iptatına ilişkin olarak, sözleşmenin yukarıda açıklanan 24. maddesi ile yükümlü kuruma tanınan hakkın, Yugoslavya’nın Bosna-Hersek bölgesinde meydana gelen ve olay tarihinde devam etmekte olan savaş hali nedeniyle kullanılamadığı, dosyada bir örneği mevcut Yugoslavya Otomobil Klubünün 25.5.1992 günlü yazısının incelenmesinden anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, geçici girişi yapılan aracın yurt dışında bulunduğunu olağanüstü hal nedeniyle ispat edemeyen davacı kurumun, kefaletinden doğan ödevini yerine getiremediği açık olup, araca isabet eden vergi ve resimlerin davacı kurumdan tahsili amacıyla ödeme emri tanzim ve tebliğinde ve söz konusu ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolundaki mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile, mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’in Düşüncesi: Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymayıp, vergi mahkemesince verilen kararın dayandığı hukuki ve yasal nedenler karşısında, anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemektedir.
Açıklanan nedenle, temyiz isteminin reddi ile vergi mahkemesi kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, Yugoslavya Otomobil Klübünün düzenlediği 346634 sayılı gümrüklerden geçiş karnesi ile 14.3.1990 tarihinde Kapıkule gümrüğünden yurda girişi yapılan taşıtın yurt dışı edilmediğinden bahisle, söz konusu araca isabet eden gümrük vergi ve resimlerinin tahsili amacıyla davacı kurum adına ödeme emri tanzim ve tebliğinden kaynaklanmıştır.
Gümrük Kanununun 12. maddesinin değişik 1/a bendinin ilk paragrafında, “Asıl ikametgahı yabancı memleketlerde olan Türk ve yabancı turistlerin birlikte veya kendilerinden iki ay önce veya sonraki süreler içerisinde getirdikleri 132 nci maddenin (1-e) fıkrasında yazılı seyahat vasıtaları, av, spor ve diğer eşyalar için vergi teminatı olarak kara seyahatlerinde Uluslararası Turizm ve Otomobil Birliğine mensup … ve Otomobil Kurumunun veya bunun kefalet ettiği yabancı kurumların verecekleri triptik, gümrük geçiş karnesi veya Bakanlıkça tespit edilecek diğer benzeri belgeleri (bir yıl içinde ihraç şartıyla) kabul olunur.” hükmü yer almış, Gümrük Yönetmeliğinin 1335. Maddesinde de, “Çıkış parçaları gelmeyen karne ve belge giriş parçaları düzenli bir şekilde kontrol edilerek taşıtın giriş tarihine göre giriş belgesinin geçerli sayıldığı süre içinde çıkarılmadığı takdirde, yurtta kalma süresinin bittiği tarihten itibaren en çok altı ay içinde, bu gibi taşıtların;
a- Gümrük vergilerinin tahakkuk ettirilerek ödenmesi veya kefil kurumlardan tahsilinin sağlanması için … ve Otomobil Kurumuna bildirilmek üzere giriş belgelerinde yazılı vasıfları hususunda İstanbul veya Ankara Gümrükleri Başmüdürlüğüne,
Ancak; 7/14975 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Özel Kara Yolu Araçlarının Geçici Olarak İthaline Dair Gümrük Sözleşmesinin 26. ve 27. maddeleri uyarınca, Yabancı Otomobil Klüplerinin vermiş olduğu triptik veya gümrüklerden geçiş karnelerine istinaden getirilen ve maddi bir kazanç, prim veya para karşılığı olmayan nakliyatla, para karşılığı olsun olmasın ticari yahut sanayi nakliyat dışında kalan nakliyatta kullanılan taşıtların karne geçerlilik süresinden itibaren bir yıl içinde yurt dışı edilmediği hususu, …ve Otomobil Kurumuna bildirilir. Anılan Kurum bu tebligattan itibaren bir yıl içinde taşıtların yurt dışı edilip edilmediğini araştırır. Bu süre sonunda kurum nezdinde icrai takibata geçilir.” denilmek suretiyle, yurt dışı edilmeyen araç nedeniyle kefil kuruluş hakkında yapılacak takip usulü açıklanmıştır.
Söz konusu yönetmelik hükmü ile atıf yapılan ve 28.5.1978 günlü, 16299 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7/14975 sayılı Bakanlar Kurulu kararı eki “Özel Kara Yolları Araçlarının Geçici İthaline Dair Şözleşme”nin 18. maddesinde, “Bir memleketin gümrük makamları, geçici ithal belgesini kesin bir şekilde ve şartsız olarak ibra ettikleri takdirde ve ibra vesikasının hileli ve haksız olarak elde edilmediği hallerde, kefil teşekkülden, giriş vergi ve resimlerinin ödenmesini isteyemez.” hükmü yer almış, aynı sözleşmenin 24. maddesinin 1. fıkrasında da, “Şayet, muvakkat ithal belgeleri muntazam bir şekilde ibra edilmemişse, ithal memleketi gümrük makamları (belgenin sukutu müddetinden önce veya sonra) araç veya yedek parçalarının tekrar ihracını ispat etmek üzere işbu Sözleşmenin Ek 5 indeki modele uygun olarak (konsolosluk, gümrük, polis, vilayet, yetkili memur v.s.) gibi resmi bir makam tarafından verilen ve araç ile yedek parçaların kendilerine gösterildiğini ve bunların ithal memleketi dışında bulunduklarını tevsik eden bir sertifikayı kabul edeceklerdir. Bu gümrük makamları, araç veya yedek parçaların ithal memleketi dışında bulunduğunu ispat eden her türlü belgeyi kabul edebilirler.” denilmek suretiyle, aracın yurt dışında bulunduğunun, çıkıştan sonra temin edilecek belgelerle de ispat edilebilmesine olanak tanınmıştır.
Olayda, geçici olarak yurda girişi yapılan aracın tekrar yurt dışı edildiğine dair, çıkış anında, gümrük makamlarına herhangi bir belge ibraz edilmediği, davalı idarenin dosyada mevcut yazıları ile savunma dilekçelerinde belirtilmektedir.
Yukarıda belirtilen sözleşmenin 24. maddesi hükmü ile kefil kuruluşa tanınan aracın yurt dışında olduğunu ispat hakkının, aracın bağlı bulunduğu Yugoslavya’nın Bosna-Hersek bölgesinde meydana gelen ve olay tarihinde devam etmekte olan savaş hali nedeniyle kullanılamadığı, Yugoslavya Otomobil Klübünün, dosyada mevcut olup, aracın Bosna-Hersek’te bulunduğuna ilişkin belgelerin devam eden savaş nedeniyle gönderilemediği, daha sonra, herhangi bir bilgi veya bilgi edinilmesi halinde ibraz edilebileceği yolundaki 25.5.1992 günlü yazısından anlaşılmaktadır.
Bu duruma göre, gerek davacı kurumun, gerekse kefili bulunduğu Yugoslavya Otomobil Klübünün, olağanüstü hal (savaş) nedeniyle Bosna-Hersek bölgesine kayıtlı taşıtın yurt dışında bulunduğuna ilişkin belgeleri sağlama olanağının bulunmadığının ve söz konusu mücbir sebebin de, davacı kurumun kefaletinden doğan ödevini yerine getirmesine engel olduğunun kabulü gerekir.
Bu itibarla, araca ait gümrük vergi ve resimlerinin tahsili amacıyla davacı kurum adına ödeme emri düzenlenerek tebliğinde ve bu ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davanın yazılı gerekçe ile reddi yolundaki mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne, mahkeme kararının bozulmasına, bozma kararı üzerine mahkemece yeniden verilecek kararla birlikte yargılama giderleri de hüküm altına alınacağından, bu hususta ayrıca hüküm tesisine gerek bulunmadığına, 3.6.1997 gününde oybirliği ile karar verildi.