7. Daire 1995/413 E. , 1997/1941 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No: 1995/413
Karar No: 1997/1941
Temyiz İsteminde Bulunan : Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı
Karşı Taraf : … Kalem Saat ve Kıymetli Aksesuar Ticaret ve Sanayi A.Ş.
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Haydarpaşa Giriş Gümrük Müdürlüğünde tescilli 17.12.1990 tarih ve 44653 sayılı beyanname muhteviyatı 1991 model … … marka otomobilin beyan edilen kıymetinin düşük olduğundan bahisle yükümlü şirket adına yapılan ek tahakkuku; olayda, mümessil firma nezdinde yapılan kıymet araştırması sonucu saptanan kıymetin ek tahakkuka esas alındığı, ancak Gümrükler Genel Müdürlüğünün gümrük müdürlüklerine gönderdiği 29.7.1985 tarih ve GÜM.MKİ: 3012372-2/13013 sayılı yazıda, cari ithalat rejimine göre ithal edilmek istenen eşyanın kıymetinin mümessilliklere sorulmaksızın doğrudan Dış Ticarette Fiyat Takip ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığından sorulacağının, cevap alınamaması veya bildirilen kıymetin düşük olduğu hususunda tereddüde düşülmesi halinde konunun Gümrükler Genel Müdürlüğüne intikal ettirileceğinin belirtildiği hususlarının anlaşıldığı, cari ithalat rejimine göre ticari amaçla ithal edilen otomobilin FOB turist fiyatla getirildiği yolunda bir tespitte bulunulmadan, mümessil firmanın bildirdiği kıymet esas alınarak yapılan ek tahakkukta isabet görülmediği gerekçesiyle terkin eden … Vergi Mahkemesinin … gün ve E:…; K:…sayılı kararının; mümessil firma nezdinde yapılan araştırma sonucu saptanan kıymet esas alınarak yapılan ek tahakkukun yasal olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği yolundadır.
Tetkik Hakimi …’in Düşüncesi :Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesinin 1. fıkrasında sayılan bozma nedenlerine uymadığından, temyiz istemi reddedilerek kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’ın Düşüncesi: Uyuşmazlık, mükellef şirketin ithal ettiği …marka binek otomobilin beyan edilen değerinin düşük görülmesi sebebiyle yapılan gümrük vergisi ek tarhiyatı aleyhine açılan dava üzerine tarhiyatı terkin eden … nci Vergi Mahkemesi kararının bozulması talebine ilişkindir.
1615 sayılı Gümrük Kanununun 65. maddesinin 1. fıkrası, “İthal eşyasının gümrük vergisine esas olan kıymeti, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki normal fiyatıdır.” denilmiş, aynı maddenin 2. Fıkrasında “Normal fiyat birbirinden müstakil bir alıcı ile bir satıcının tam ve serbest rekabet şartları içinde uyuştuğu farz olunan fiyattır.” hükmü konulmuştur. Aynı kanunun 3.maddesi ise, gümrüğün denetlemesi altına (her çeşit antrepolardakiler de dahil) konmuş eşyanın vergi ödeme mükellefiyetinin, beyannamenin tescil edildiği tarihte başlayacağını hükme bağlamıştır.
Uyuşmazlık konusu olayda, gümrük vergisi ek tarhiyatına konu olan … marka binek otomobilin beyan olunan kıymetinin düşük olup olmadığının tespiti için gümrük idaresince fiyat araştırması yapılarak özel kuruluş olan mümessilden fiyat sorulduğu ve bu özel kuruluşun bildirdiği ihraç fiyatları esas alınarak gümrük vergisi ek tarhiyatı yapıldığı, ancak bu konuda resmi merci olan Dış Ticarette Fiyat Takip ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığından sorulmadığından, fiyat tespitinde yetkisiz özel kuruluşun bildirdiği fiyat esas alınarak gümrük vergisi ek tarhiyatı yapılmasının yerinde görülmediği gerekçesiyle tarhiyatı terkin eden … nci Vergi Mahkemesi kararı, 1615 sayılı Gümrük Kanununun 65 inci maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, hukuki mesnedi bulunmayan temyiz talebinin reddi ile … nci Vergi Mahkemesi kararının tasdiki gerekeceği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, yükümlü şirket tarafından ithal edilen 1991 model …… marka otomobilin gümrük vergisine esas kıymetinin tespitine ilişkin bulunmaktadır.
1615 sayılı Gümrük Kanununun “Eşyanın Kıymeti” başlığını taşıyan ve olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesinin 1. fıkrasında; “İthal eşyasının gümrük vergisine esas olan kıymeti, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki normal fiyatıdır.” denilmiş, 2. fıkrasında; “Normal fiyat, birbirinden müstakil bir alıcı ile bir satıcının tam ve serbest rekabet şartları içinde uyuştuğu farz olunan fiyattır.
Bu fiyat tespit olunurken;
a) Eşyanın alıcıya Türkiye’de giriş liman veya mahallinde teslim edildiği,
b) Eşyanın satışına ve Türkiye’de giriş liman veya mahallinde teslimine mütaallik bütün masrafların satıcıya ait bulunduğu, dolayısıyla normal fiyata dahil olduğu,
c) Türkiye’de ödenmesi gereken vergi ve resimlerin alıcıya ait olduğu dolayısıyla normal fiyata dahil bulunmadığı farz olunur.” denilmek suretiyle ithal eşyasının gümrük vergisine esas kıymeti olan “normal fiyatın” tanımı yapılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, yükümlü tarafından ithal edilen … … marka otomobilin faturasına uygun olarak beyan olunan kıymetinin düşük bulunması üzerine, mümessil firma nezdinde kıymet araştırmasına gidildiği ve mümessilce bildirilen fiyat esas alınarak uyuşmazlık konusu ek tahakkukun yapıldığı anlaşılmaktadır.
Otomobil ithalatları ile ilgili olarak yapılan ek tahakkuklar nedeniyle, dairemize intikal eden uyuşmazlıklara ilişkin dava dosyalarında yer alan bilgi ve belgelerden, söz konusu otomobillerin FOB turist ve FOB ihraç fiyatı olmak üzere iki değişik fiyattan satıldığı tespit edilmiş, mükellef tarafından verilen dilekçelerde bu husus vurgulanmıştır.
Bu duruma göre, FOB turist ve FOB ihraç kıymeti kavramlarının tanımlanması ve hangi kıymet ölçütünün vergilemede esas alınacağının tespiti, uyuşmazlığın çözümü bakımından önem taşımaktadır.
Aynı konudaki bir başka uyuşmazlık nedeniyle, dairemizin 10.10.1996 gün ve E:1995/151 sayılı ara kararı üzerine, gönderilen 23.9.1993 günlü Gümrükler Genel Müdürlüğü ve Kontrol Genel Müdürlüğü yetkililerince düzenlenen toplantı tutanağı ile benzer uyuşmazlıklara ilişkin dosyalarda yer alan bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde, FOB turist kıymetin, ihraç ülkesinde oluşan ve gerek ihracatçı ülkede yerleşik, gerekse yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere uygulanan perakende satış fiyatı olduğu, bir kısım dahili vergileri ihtiva ettiği, ihraç halinde katma değer vergisinin mükellefine iade edildiği; FOB ihraç kıymetinin ise, üretici firmalar tarafından tüm mümessillere uygulanan fabrika çıkış fiyatını ifade ettiği, herhangi bir dahili vergiyi içermediği, dolayısıyla ticari satışlarda uygulanan fiyatı yansıttığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Yukarıda yer alan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, FOB turist kıymeti, ihracatçı ülke iç piyasasında oluşan perakende satış fiyatları, FOB ihraç kıymeti ise, ihracatçı firma tarafından, ticari amaçlı araç alan gerçek ve tüzel kişilere uygulanan ve ihracatçı ülke ihracat rejiminin sağladığı olanaklardan (veya avantajlardan) faydalanılarak belirlenen fiyatları temsil etmektedir.
1615 sayılı Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesindeki tanıma göre, normal fiyat, gerçekleşmiş bir fiyat değil, tam ve serbest rekabet şartları altında teşekkül etmesi öngörülen nazari bir fiyattır. Bu açıklamalar karşısında ihracatçı ülkenin iç piyasasında oluşan perakende (FOB turist) fiyatı, normal fiyat kavramı içerisinde düşünmek mümkün değildir. Bu itibarla, gümrük vergisine esas kıymetin tespitinde menşe ülkesinde oluşan ve tüm alıcılara uygulanan FOB ihraç fiyatın dikkate alınması gerekmektedir. Aksine bir uygulamanın, ithal edilen aynı nitelik ve standarttaki eşyaların, ihraç ülkelerinde farklı koşullara göre oluşan değişik fiyatlar esas alınarak vergilendirilmesi gibi, 1615 sayılı Kanunun 65. maddesiyle öngörülen amaca ters sonuçlar doğuracağı önemle düşünülmesi gereken bir husustur.
Bu durumda, mükellef tarafından beyan edilen fiyatın, gümrük vergisine esas FOB ihraç kıymetine uygun olup olmadığının tespiti gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden 1991 model …Trans … marka otomobil için faturasına uygun olarak beyan edilen kıymetin düşük görülmesi üzerine, giriş gümrük müdürlüğünce söz konusu otomobilin Türkiye mümessili durumundaki …General Otomotiv ve Pazarlama A.Ş.’den ithale konu otomobilin FOB eksport kıymetinin sorulduğu ve mümessil firmanın cevaben gönderdiği yazıda bildirilen fiyat esas alınarak tahakkuk yapıldığı anlaşılmaktadır.
Sağlıklı ve objektif bir kıymet araştırmasında menşe ülke FOB ihraç birim fiyatlarının tespiti hususunda, imalatçı ülkenin yetkili birimleri veya imalatçı-ihracatçı firma ya da bu firmanın, kanuni ve ticari zorunluluk ve sorumluluk kuralları çerçevesinde doğru bilgi vermesi şartıyla, Türkiye mümessilleri nezdinde de fiyat araştırmasına gidilebilecek ise de, mümessil tarafından bildirilecek fiyatların, menşe ülkede oluşan FOB ihraç birim fiyatlarına uygun olması şarttır. Olayda, her ne kadar, giriş gümrük müdürlüğünce, ithale konu otomobilin FOB ihraç kıymeti sorulmuşsa da, mümessil firmaca cevaben gönderilen 19.12.1990 tarihli yazıda, bildirilen kıymetin FOB ihraç kıymeti mi, FOB turist kıymeti mi olduğu hususunda bir açıklık olmadığı gibi, bu doğrultuda dairemizce verilen 31.10.1996 gün ve E:1995/413 sayılı ara kararı üzerine mümessil firma tarafından dosyaya herhangi bir bilgi ve belge de ibraz edilmemiş olması karşısında, ek tahakkuka esas alınan kıymetin FOB ihraç fiyatı olmadığı sonucuna varılmakla, aksi yönde yapılan ek tahakkukta isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin reddine, mahkeme kararının onanmasına 13.5.1997 gününde oybirliği ile karar verildi.