7. Daire 1993/5190 E. , 1995/5811 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No: 1993/5190
Karar No: 1995/5811
Temyiz İsteminde Bulunan Taraflar:1) … Denizcilik ve Ticaret A.Ş.
Vekili: Av. …
2) Galata Vergi Dairesi Müdürlüğü
İstemin Özeti : 20.2.1990 gün ve … sayılı ihracatı teşvik belgesi kapsamında yapılan taşımacılık faaliyetleri çerçevesinde, …Demir ve Çelik Fabrikaları A.Ş.’ne ait olan taşımaların belge kapsamına girmediğinden bahisle uygulanan müeyyide ve kesilen kaçakçılık cezasının kaldırılması talebiyle açılan davada; 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 8. ve 90/1 sayılı Tebliğin 36. maddelerinden bahisle, teşvik belgesi kapsamında ürünleri taşınan … Demir ve Çelik Fabrikaları A.Ş.’nin, özelleştirme politikasının sonucu olarak 1986 yılında özelleştirildiği, hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası yoluyla halka arz edilen şirketin yöneticilerinin, %100 devletin sahibi bulunduğu Kamu Ortaklığı İdaresince atanmasının anonim şirket vasfını değiştirmediği, zira Türk Ticaret Kanununa tabi olan ve ticaret siciline tescil edilen şirketin kamu kurumu niteliğinin bulunmadığı, teşvik belgesi ile elde edilen hak ve imtiyazların davacı bakımından müktesep hak teşkil etmediği, ancak davacı şirketin iş yaptığı kuruluşun kamu kuruluşu olduğu görüşü ile yorum hatasına düşüldüğünden olayda kaçakçılık cezası yerine kusur cezasının uygulanmasının uygun olacağı gerekçesiyle tarh edilen damga vergisini tasdik eden, kaçakçılık cezasını ise kusura çeviren … Vergi Mahkemesinin … gün ve E:…; K:… sayılı kararının; vergi dairesi tarafından kaçakçılık cezası kesilmesinin yasal olduğu; yükümlü tarafından ise, teşvik belgesi kapsamında malları taşınan …’in özelleştirilmiş olsa bile kamu kurumu olma özelliğini yitirmediği, dolayısıyla elde edilen gelirin istisna kapsamında olduğu, teşvik belgesinin münhasıran …’in taşımalarını yapmak için alındığı bunun kendileri açısından müktesep hak teşkil ettiği ileri sürülerek bozulması ve duruşma yapılması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Vergi dairesince, tarhiyatın aynen onanması gerektiği savunulmakta olup, yükümlü tarafından savunma verilmemiştir.
Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi : 7462 sayılı Kuruluş Kanunu ve bu kanuna dayanılarak hazırlanan Esas Mukavelenamesinin incelenmesinden Bağlı Ortaklık şeklinde kurulan ve bir kamu kurum ve kuruluşu özelliği göstermesine karşın anılan mukavelenamenin 21. maddesindeki özel hüküm dolayısıyla kamu kurum ve kuruluşu sayılmasına imkan bulunmayan … Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.’nin mallarının taşınması nedeniyle elde edilen navlun gelirlerinin, 90/1 sayılı Tebliğin 36. maddesinin (ı) fıkrası kapsamında vergiden müstesna tutulmasına olanak bulunmadığından, taraflar temyiz isteminin reddedilerek, yükümlü temyiz istemi bakımından mahkeme kararının sonucu itibarıyla onanması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’ın Düşüncesi : Davacı şirketin 1990 Şubat döneminde gerçekleştirdiği ticari faaliyetlere ilişkin olarak yaptığı işlemlerin 90/1 sayılı Tebliğ kapsamında olmadığından bahisle salınan damga vergisi ve kesilen kaçakçılık cezasını; vergi aslını tasdik etmek, cezayı kusur cezasına çevirmek suretiyle değişiklikle onayan vergi mahkemesi kararı, dayandığı hukuki ve yasal nedenlerle yerinde görülmüş olup, ileri sürülen iddialar sözü geçen kararın bozulmasını sağlayacak durumda değildir.
Açıklanan nedenle, taraflar temyiz isteminin reddi ile vergi mahkemesi kararının onanması gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince duruşma yapılmasına gerek görülmeyerek işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, ihracatı teşvik belgesi kapsamında yapılan taşımacılık faaliyetleri çerçevesinde … Demir ve Çelik Fabrikaları A.Ş.’nin taşımalarının yüklenilmesinden elde edilen navlun gelirinin damga vergisi istisnası kapsamına girip girmediğinin tespit edilmesine ilişkindir.
4.11.1989 tarih ve 20332 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 90/1 sayılı İhracatı ve Döviz Kazandırıcı Faaliyetleri Teşvik Tebliğinin 36. maddesinin (ı) fıkrasında, kara, deniz veya hava ulaştırma hizmet ve faaliyetleri neticesinde kazanılan navlun bedellerinin serbest döviz olarak yurda getirilmesi ile kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihaleye çıkarılmış taşımaları yüklenen firmaların bu işten sağladıkları navlun gelirleri vergi, resim ve harç istisnası kapsamında sayılmıştır.
Bu durumda, … Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.’nin tebliğde belirtilen kamu kurum ve kuruluşlarından sayılıp sayılamayacağının belirlenmesi gerekmektedir. Kamu kurumu, uğraş konuları genellikle bir kamu hizmeti olmasına karşın, özel teşebbüs faaliyetleri ile de uğraşabilen, belli bir özerkliğe sahip olmaları ile birlikte merkezi idarenin vesayet denetimine tabi olan ve kendilerine özgü bir malvarlığına ve bütçeye sahip bulunan, kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlardır. Bunlardan, ticaret, sanayi, madencilik ve tarım gibi ekonomik faaliyetlerde bulunmak üzere, kamu sermayesi veya kamu sermayesinin katkısı ile kurulmuş bulunanlar iktisadi kamu kurumlarıdır ve bunlar kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) kavramı altında toplanmışlardır.
…Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. ise 1 Mart 1960 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7462 sayılı Kuruluş Kanunu ve bu kanuna istinaden hazırlanan şirket Esas Mukavelenamesi ile kurulmuştur. Kuruluş kanununun 1. maddesinde, şirketin, kuruluş kanunu ve Türk Ticaret Kanununun bu kanuna mugayir olmayan hükümlerine göre hazırlanacak esas mukavelenin imzalanmasını mütakip yapılacak tescil ve ilan ile hükmi şahsiyet kazanacağı hüküm altına alındıktan sonra, Esas Mukavelenamenin 21. maddesinde de “Türkiye Hükümetinin ve resmi sektörün halen ve istikbalde, gerek hissedarlar umumi heyetinde, gerek idare meclisinde rey hakimiyetini bahşedecek sayıda hisseye sahip olmaları takdirinde dahi, işbu şirket, devletçe kontrol edilen bir şirket sayılmayacak ve İktisadi Devlet Teşekkülleri Umumi Heyetinin veya İktisadi Devlet Teşekkülleri Umumi Murakabe Heyetinin vazife ve selahiyet sahalarına dahil olmayacağı gibi devlet kontrolündeki müesseselere müteallik mevzuata da tabi tutulmayacaktır. Bilakis, Türkiye Hükümetinin, sermayesine iştirakte malik bulunacağı yüzde nispeti ne olursa olsun, bu şirketin bir hususi teşebbüs mahiyetinde bulunduğu işbu Esas Mukavelename ile beyan ve teyid olunur” hükmüne yer verilmiştir.
Kuruluş kanunu ile esas mukavelenamenin incelenmesinden, sermayesine ilişkin hükümler ve hisse miktarları gibi nedenlerle bir kamu kurum ve kuruluşunun özelliklerini gösteriyor olsa da, yukarıda anılan esas mukavelename hükmü karşısında, …Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.’nin bir kamu kurum ve kuruluşu sayılmasına imkan bulunmamaktadır. Nitekim 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 58. maddesinde, …Demir ve Çelik Fabrikaları Türk Anonim Şirketinin anılan kanun hükmünde kararname hükümlerine tabi olmadığı belirtilmiş ve iktisadi devlet teşekküllerine ilişkin kararname eki listede, söz konusu anonim şirket yer almamıştır.
Açıklanan nedenlerle taraflar temyiz isteminin reddine, kararın onanmasına, hüküm altına alınan miktar üzerinden binde dört oranında ve …-liradan az olmamak üzere hesaplanacak nispi karar harcından, vergi mahkemesince karara bağlanan harcın mahsubundan sonra kalan harç tutarının mükelleften alınmasına, 27.12.1995 gününde oybirliği ile karar verildi.