Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2023/2796 E.  ,  2023/5159 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2023/2796
Karar No : 2023/5159

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Ürün. İnş. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

MÜDAHİL (DAVALI YANINDA) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : Manisa İli, Kula İlçesi, … Mahallesi sınırları içerisinde yer alan İR:… nolu sahada davacı şirket tarafından yapılması planlanan ”IV. Grup Pomza Ocağı Alan Artışı” projesiyle ilgili olarak Manisa İli, Kula İlçesi Jeopark Belediyeler Birliğinin olumsuz görüşü doğrultusunda, davalı idarece Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreci sonlandırılarak, proje tanıtım dosyasının e-ÇED sistemi üzerinden iade edilmesine ilişkin Manisa Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMALARIN ÖZETİ : Davalı idare ve müdahil tarafından, temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’nun DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup, bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın ONANMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 25/05/2023 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X) :
Dava; Manisa İli, Kula İlçesi, … Mahallesi sınırları içerisinde yer alan İR:… nolu sahada davacı şirket tarafından yapılması planlanan ”IV. Grup Pomza Ocağı Alan Artışı” projesiyle ilgili olarak Manisa İli, Kula İlçesi Jeopark Belediyeler Birliğinin olumsuz görüşü doğrultusunda, davalı idarece Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreci sonlandırılarak, proje tanıtım dosyasının e-ÇED sistemi üzerinden iade edilmesine ilişkin Manisa Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
2872 sayılı Çevre Kanununun 2. maddesinde, “Çevresel Etki Değerlendirmesi: Gerçekleştirilmesi plânlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları… ifade eder.” hükmüne, 10. maddesinde; “Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlüdürler. Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez; proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez. Çevresel Etki Değerlendirmesine tâbi projeler ve Stratejik Çevresel Değerlendirmeye tâbi plân ve programlar ve konuya ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir” hükmüne yer verilmiştir.
25/11/2014 tarihli, 29186 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 6. maddesinde; “(1) Bu Yönetmelik kapsamındaki bir projeyi gerçekleştirmeyi planlayan gerçek veya tüzel kişiler; Çevresel Etki Değerlendirmesine tabi projeleri için; ÇED Başvuru Dosyasını, ÇED Raporunu, Seçme Eleme Kriterleri uygulanacak projeler için ise Proje Tanıtım Dosyasını, Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlara hazırlatmak, ilgili makama sunulmasını sağlamak ve proje kapsamında verdikleri taahhütlere uymakla yükümlüdürler. (2) Kamu kurum/kuruluşları, bu Yönetmelik hükümlerinin yerine getirilmesi sürecinde proje sahiplerinin veya Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşların isteyeceği konuya ilişkin her türlü bilgi, doküman ve görüşü vermekle yükümlüdürler. (3) (Değişik:RG-26/5/2017-30077) Bu Yönetmeliğe tabi projeler için “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu” kararı veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili teşvik, onay, izin, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez, proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez. Ancak bu durum söz konusu teşvik, onay, izin ve ruhsat süreçlerine başvurulmasına engel teşkil etmez. (4) Bu Yönetmelik hükümlerine göre karar tesis edilmeden önce, projenin gerçekleştirilmesinin mevzuat bakımından uygun olmadığının tespiti halinde, aşamasına bakılmaksızın süreç sonlandırılır.” hükmüne, 17. maddesinde ise; “(1) (Değişik:RG-26/5/2017-30077) Bakanlık, Proje Tanıtım Dosyalarını Ek-4’te yer alan kriterler çerçevesinde inceler ve değerlendirir. Bakanlık, bu aşamada gerekli görülmesi halinde Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlardan proje ile ilgili geniş kapsamlı bilgi vermesini, araç gereç sağlamasını, yeterliği kabul edilebilir kuruluşlarca analiz, deney ve ölçümler yapmasını veya yaptırmasını isteyebilir. Bakanlık inceleme değerlendirme sürecinde gerekli görülmesi halinde yetkili kurum/kuruluşlardan görüş isteyebilir. Otuz (30) takvim günü içerisinde görüş bildirmeyen kurum/kuruluşun görüşü olumlu kabul edilir. (2) Bakanlık on beş (15) iş günü içinde inceleme ve değerlendirmelerini tamamlar. Proje hakkında “ÇED Gereklidir” veya “ÇED Gerekli Değildir” kararını beş (5) iş günü içinde verir, kararı Valiliğe, proje sahibine ve Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlara bildirir. Valilik, bu kararı askıda ilan ve internet aracılığıyla halka duyurur. (3) “ÇED Gerekli Değildir” kararı verilen proje için beş (5) yıl içinde mücbir sebep bulunmaksızın yatırıma başlanmaması durumunda “ÇED Gerekli Değildir” kararı geçersiz sayılır. (4) “ÇED Gereklidir” kararı verilen projeler için bir (1) yıl içerisinde Bakanlığa başvuru yapılmaması durumunda karar geçersiz sayılır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; Manisa Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından … tarih ve … sayılı yazı ile Manisa/Kula Jeopark Belediyeler Birliği Başkanlığından nihai kurum görüşünü bildirmesinin istenildiği, Jeopark Belediyeler Birliği … tarih ve E…. sayılı yazısı ile özetle; ”… Jeopark sınırları, Kula ve Salihli İlçelerimizin ilçe idari sınırlarını kapsamakta ve yaklaşık 2320 km²’dir. Bu sınırlar içerisinde arkeolojik, kültürel, jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri bakımından belirlenmiş ve UNESCO tarafından tescillenmiş 73 adet jeosit bulunmaktadır. Bu jeositlerden bazıları halihazırda doğal, kültürel ve arkeolojik sit alanları olarak da ilgili kurumlarınca tescillenmiş bölgelerdir. Yazınızın konusu olan maden ocağının bulunduğu volkan konisi 73 jeositimizden biri olmamakla birlikte gelecekte jeosit olarak tescillenebilecek potansiyelde bir noktadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde UNESCO’ya gelecekte yapılabilecek jeositlerin yeniden değerlendirilmesi başvurusunda ‘İkiztepeler Volkan Konileri’ bilimsel ve görsel peyzajı açısından önemli bir jeosit olma özelliğindedir… UNESCO kriterleri açısından jeopark üyeliğimiz alanın sürdürülebilir olması ile de doğrudan ilintilidir. Uymamız gereken UNESCO yönetmelikleri açısından da maden sahasından alan genişletme talebi gelecekte jeopark olma özelliğimizin devamlılığına hassasiyet oluşturabilir. Büyük emek ve zorluklar ile elde edilen Jeopark statüsünü korumak ve UNESCO karşısında zor bir duruma düşmemek adına hassas jeomiras alanlarının korunması ve gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir. Tüm bu gerekçeler ışığında söz konusu volkan konilerine daha fazla zarar verilmemesi için IV. Grup Pomza Ocağı Alan Artışı projesi kurumumuz tarafından uygun görülmemektedir.” gerekçesiyle olumsuz görüş bildirildiği, bunun üzerine Jeopark Belediyeler Birliği Başkanlığının anılan olumsuz görüşüne istinaden Manisa Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi ile ÇED sürecinin sonlandırılmasına, proje tanıtım dosyasının e-ÇED sistemi üzerinden iade edilmesine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, ‘IV. Grup Pomza Ocağı Alan Artışı projesiyle ilgili başlanmış olan ÇED sürecinde, kurum görüşleri aşamasının tamamlanması ve bu sürecin sonunda ilgili kurumlar tarafından bildirilen olumlu ve olumsuz görüşlerin, yukarıda aktarılan düzenlemeler uyarınca, söz konusu projenin gerçekleştirilmesinin mevzuat bakımından uygun olup olmadığı yönünden gerekli inceleme ve araştırmanın davalı idarece yapılarak bunun sonucuna göre işlem tesis edilmesi gerekirken, Manisa İli, Kula İlçesi Jeopark Belediyeler Birliğinin olumsuz görüşü bulunduğundan bahisle, ÇED sürecinin sonlandırılarak proje tanıtım dosyasının e-ÇED sistemi üzerinden iadesine ilişkin tesis edilen dava konusu işlemde ve davanın reddi yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki uyarlık bulunmadığından, kararın bozulması gerektiği oyuyla çoğunluğun kararına katılmıyorum.