Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2022/6595 E. , 2023/3632 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2022/6595
Karar No : 2023/3632
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı-…
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- … 2- …
3- … 4- …
5- … Mirasçıları … , …, …, …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN ÖZETİ : Bursa ili, Osmangazi İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … ve … parsel, … ada, … parsel sayılı taşınmazların Bursa Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla “Merkezi İş Alanı” olarak belirlenmesine ilişkin 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişiklikleri, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile anılan planlara yapılan itirazın zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesinin 19.11.2018 tarih ve E:2016/7961, K:2018/9361 sayılı bozma kararına uyularak dava konusu işlemlerin iptali yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
SAVUNMANIN ÖZETİ : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbiri bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … ‘UN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dosyanın incelenmesinden;
1-Davacıların taşınmazlarının bulunduğu … , … , … ve … Mahallelerini kapsayan 282.000 m² yüzölçümlü alanda kentsel yenileme ve dönüşümü sağlamak amacıyla Osmangazi Belediye Başkanlığı ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı arasında 06.02.2006 tarihinde ön protokol, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Osmangazi Belediye Başkanlığı ve Toplu Konut İdaresi arasında 28.11.2006 tarihinde protokol imzalanmıştır.
2-Yukarıda anılan alan, … tarih ve … sayılı Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile 1/5.000 ölçekli Doğanbey Nazım İmar Planında Kentsel Dönüşüm ve Gelişme alanı olarak planlanmış; … tarih ve … sayılı kararla da 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinde verilen yetkiler Osmangazi Belediyesine devredilmiş, Başbakanlık Toplu Konut İdaresinin 17.01.2007 tarihli işlemi ile Bursa Doğanbey Kentsel Yenileme Projesi (Gecekondu Dönüşüm) kapsamında yer alan özel mülkiyete konu taşınmazların anlaşma yoluyla satın alınamayanların kamulaştırılmasına karar verilmiş; Osmangazi Belediye Meclisinin 07.03.2007 tarihli kararı ile bu alan, Kentsel Dönüşüm ve Gelişme alanı olarak ilan edilmiş, Bursa Büyükşehir Belediye Meclisinin 17.05.2007 tarihli kararı ile 1/5000 nazım imar planında kentsel dönüşüm ve gelişim alanı sınırı değiştirilmiş, bu projenin gerçekleştirilmesi için 1/1000 ölçekli uygulama imar planında değişiklik yapılmış ve Osmangazi Belediye Meclisinin 03.10.2007 tarihli ve Bursa Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararlarıyla onaylanmıştır.
3- Parsel sahiplerinden bir kısmının kentsel yenileme ve dönüşüm alanı oluşturmak amacıyla yapılan 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğini kabul eden Bursa Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının, bu alanda kamulaştırma yapılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Başbakanlık Olurunun ve Projesinin, bu yerin kentsel dönüşüm alanı ilan edilmesine ilişkin Osmangazi Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planında değişiklik yapılmasına ilişkin belediye meclisi kararının iptali istemiyle açtığı davalar sonucunda; … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… , E:… , K:… , E:… , K:… , E:… , K:… , … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… , … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K: … sayılı kararları ile dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiş, anılan kararlar kanun yollarından geçerek kesinleşmiştir.
4- Daha sonra, Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile söz konusu alan, ikinci kez “kentsel dönüşüm ve gelişim alanı” olarak ilan edilmiş ve imar planlarında değişiklik yapılmış, bu karar ve projesine, Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararına, Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım imar planı ile … tarih ve … sayılı 1/5000 ölçekli nazım imar planına, Osmangazi Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile Doğanbey Kentsel Dönüşüm Projesine itirazlar üzerine revize ettiği … tarih ve … sayılı 1/1000 ölçekli uygulama imar planına karşı … ve … İdare Mahkemesinde açılan davalar sonucunda … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… , … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiş, anılan kararlar kanun yollarından geçerek kesinleşmiştir.
5- Aynı taşınmazlara ilişkin olarak 1/25.000, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarında merkezi iş alanı olarak tanımlanması yolundaki değişikliğin kabulüne ilişkin … tarih ve … sayılı belediye meclis kararı ile bu karara yapılan itirazın zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı ile önceki Mahkeme kararlarında belirtilen aykırılıkların giderilmediği, Mahkeme kararlarının gerekçeleri ile bir bütün olarak değerlendirilerek işlem tesis edilmesi gerektiği vurgulanarak dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiş; anılan kararın, karar düzeltme aşamasında Danıştay Altıncı Dairesinin 19.11.2018 tarih ve E:2016/2601, K:2018/9360 sayılı kararı ile, davaya konu imar planlarının ve özelde ise davacı taşınmazlarının, öncesinin ve dava konusu edilen plan değişikliği sonucu planlamanın genel ilkeleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği, anılan Mahkeme kararlarında yalnızca ‘kentsel yenileme ve dönüşüm alanına’ ilişkin belirlemelerde bulunulduğu, planlardaki kullanım kararına ilişkin herhangi bir hüküm getirilmediği, bu nedenle söz konusu alandaki ‘kentsel yenileme ve dönüşüm alanı’ tanımlamasının kaldırılarak, parsellerin ‘merkezi iş alanı’ olarak tanımlandığı ve plan kararlarının aynen korunduğu, çözümü özel ve teknik bilgiyi gerektiren bu konulara ilişkin olarak yerinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak dava konusu taşınmazlara verilen kullanım kararları ve imar planı değişikliklerinin kamu yararına, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uygun olup olmadığı hakkında düzenlenecek olan rapor sonucunda karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmasına karar verilmiş; anılan bozma kararına uyularak, dava konusu 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişiklikleri ile Merkezi İş Alanı işlevi öngörülen bir alanda 800 kişi/ha nüfus yoğunluğu ile konut kullanımının baskın kullanım haline geldiği, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinde dava konusu taşınmazların yer aldığı yapı adasında yapılaşma koşullarına yönelik herhangi bir karar üretilmediği, çevredeki yapılaşma ve tarihi çevre ile uyumsuz bir yapılaşmanın ortaya çıkmasına neden olacak biçimde 1/1000 ölçekli uygulama imar planında konut ve kısmen ticaret alanlarında yapı yüksekliklerinin serbest bırakıldığı, bu durumun da şehircilik ilkeleri, planlama esasları, imar mevzuatı ve kamu yararına aykırı olduğu sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptali yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı Danıştay Altıncı Dairesinin 11.04.2023 tarih ve E:2022/6215, K:2023/3631 sayılı kararı ile onanmıştır.
6-
Bakılan davada ise, uyuşmazlık konusu taşınmazların … tarih ve … sayılı Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen 1/25.000, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarında merkezi iş alanı olarak tanımlandığı, davacıların bu karara yaptıkları itirazın ise zımnen reddi üzerine anılan işlemlerin iptali talebiyle … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında açılan davada, anılan Mahkemenin … tarih ve K:… sayılı kararında; yukarıda aktarılan süreçte verilen Mahkeme kararlarında tespit edilen hukuka aykırılıkların dava konusu plan kararlarında da giderilmediği, dava konusu edilen plan değişikliği ile iptaline karar verilen 15.05.2014 tarihli plan değişikliklerindeki plan kararlarının aynen korunduğu, yargı kararı gereğinin sadece yeni bir işlem tesis edilerek yerine getirilmiş olmayacağı, planlarda sadece kentsel yenileme ve dönüşüm alanı tanımlamasının kaldırılarak, taşınmazların merkezi iş alanı olarak tanımlanmasının, gerekçeleriyle bir bütün olan ve uygulanması zorunlu bulunan yargı kararlarının gereğinin yerine getirildiği anlamına gelemeyeceği gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiş; anılan kararın temyiz edilmesi üzerine, Danıştay Altıncı Dairesinin 19.11.2018 tarih ve E:2016/7961, K:2018/9361 sayılı kararı ile, davaya konu imar planlarının ve özelde ise davacı taşınmazlarının, öncesinin ve dava konusu edilen plan değişikliği sonucu planlamanın genel ilkeleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği, anılan Mahkeme kararlarında yalnızca kentsel yenileme ve dönüşüm alanına ilişkin belirlemelerde bulunulduğu, planlardaki kullanım kararına ilişkin herhangi bir hüküm getirilmediği, bu nedenle söz konusu alandaki kentsel yenileme ve dönüşüm alanı tanımlamasının kaldırılarak, parsellerin merkezi iş alanı olarak tanımlandığı ve plan kararlarının aynen korunduğu, çözümü özel ve teknik bilgiyi gerektiren bu konulara ilişkin olarak yerinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak dava konusu taşınmazlara verilen kullanım kararları ve imar planı değişikliklerinin kamu yararına, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uygun olup olmadığı hakkında düzenlenecek olan rapor sonucunda karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmasına karar verilmiş; anılan bozma kararına uyularak, dava konusu 1/25.000 ölçekli nazım imar planında uyuşmazlığa konu alan için nüfus yoğunluğu belirlenmediği, bu alan için önceki plandaki brüt konut yoğunluğu olan 800 kişi/hektar olarak kabul edilse dahi planlanan nüfusun planların kademeli birlikteliği ilkesi uyarınca Bursa 2020 yılı 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile belirlenen projeksiyon nüfus değerlerine ve plan kararlarına aykırılık teşkil ettiği ve bu konut yoğunluğunun merkezi iş alanı tanımına uygun olmayan baskınlıkta olduğu, ayrıca plan açıklama raporunun mevzuatta tarif edilen nitelikte olmadığı gerekçesiyle dava konusu 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında hukuka uyarlık bulunmadığı; dava konusu 1/1000 ölçekli imar planının, dayanağını teşkil eden nazım imar planlarının hukuka aykırı olduğunun tespit edildiği, bu durumda anılan planın da hukuka aykırı hale geldiği, öte yandan ilçe belediyesince yapılmış bir uygulama imar planı olmadan doğrudan Büyükşehir Belediye Meclisince onaylanan dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında yetki unsuru yönünden de hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verildiği, anılan kararın davalı tarafından temyiz edildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda kapsamlı olarak anlatılan süreç değerlendirildiğinde, dava konusu taşınmazlara merkezi iş alanı (MİA) fonksiyonu verildiği görülmektedir. Merkezi iş alanlarında, ticaret, sosyal ve idari tesisler (özel ya da resmi sağlık, eğitim, spor, sosyal ve kültürel tesisler, ibadet yerleri, ulusal ve uluslararası konferans-kongre, seminer merkezi, fuar, toplantı ve çok amaçlı salonlar), turistik tesisler, konut alanı, teknik alt yapı tesisleri ile bu kullanımların gerektirdiği diğer fonksiyonlar yer alabilir. Konut kullanımı, ancak diğer kullanımları (ticaret, servis, finans ve iş) destekleyici bir biçimde MİA içinde yer alabilir. Ancak dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile öngörülen konut alanları, planlama bölgesinde konut kullanımını baskın hale getirmektedir. MİA kullanımın temel yaklaşımından uzaklaşılmasına neden olan bu durumun, planlama ilkelerine ve şehircilik esaslarına uygun olmadığı sonucuna varılmaktadır.
Öte yandan, dava konusu taşınmazları kapsayan alanın Bursa Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla verilen yetki doğrultusunda kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilanına ilişkin Osmangazi Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının, yukarıda (3 no lu maddede) belirtilen Mahkeme kararları ile iptaline karar verildiği ve anılan kararların kanun yollarından geçerek kesinleştiği; daha sonra alanın ikinci kez kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilanına ilişkin Bursa Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının ise, yukarıda (4 no lu maddede) belirtilen Mahkeme kararları ile iptaline karar verildiği ve anılan kararların da kanun yollarından geçerek kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davalı idare tarafından kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olmayan söz konusu parsellere ilişkin dava konusu 1/25.000, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarının yapıldığı görülmekte olup, büyükşehir belediye meclisi tarafından 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yapılmasına olanak sağlayan yasal ve özel bir durum bulunmadığı göz önüne alındığında, ortada ilçe belediye meclisi tarafından yapılmış bir uygulama imar planı olmadan doğrudan Bursa Büyükşehir Belediye Meclisince onaylanan dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında yetki unsuru yönünden de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup, bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın ONANMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 11/04/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.