Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2021/932 E.  ,  2022/11622 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/932
Karar No : 2022/11622

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN (DAVACI) : 1- … 2- …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Davanın incelenmeksizin reddi yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın onanmasına dair Danıştay Altıncı Dairesinin 07/09/2020 tarih ve E:2016/13298, K:2020/7208 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 3194 sayılı İmar Kanununun 18.maddesi uyarınca yapılan parselasyon işlemi sonucunda kişilerin mülkiyetinde bulunan ve kamulaştırmaya konu olan, ancak yürürlükteki mevzuat hükümleri doğrultusunda müşterek mülkiyet ve iştirak halinde mülkiyetin genel şartlarını sağlamak ve imar mevzuatına aykırı olmamak kaydıyla aralarında liste halinde belirtilen taşınmazların maliklerinin müracaatı halinde 3194 sayılı İmar Kanununun 33.maddesi ve Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 21.maddesi uyarınca taşınmazlara muvakkat yapı yapılabileceğine ve Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 14. maddesinin 2. fıkrası ve Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 5. maddesinin 1. fıkrasının (i) ve (j) bendleri uyarınca imar planındaki amacına uygun olmak kaydıyla kullanabileceklerine ve tasarrufta bulunabileceklerine ilişkin 05.04.2016 tarihli, 1237 sayılı Muratpaşa Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince; dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden, niteliği itibariyle 3194 sayılı İmar Kanununun 18.maddesi gereğince yapılan imar uygulaması sonucunda kişilerin mülkiyetinde bulunan ve kamulaştırmaya konu olan taşınmazlara ilişkin olarak 3194 sayılı İmar Kanunu, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği ve Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğine göre ne tür yapıların yapılabileceği ve hangi hallerde tasarrufta bulunulabileceğinin açıklanmasına ilişkin olan ve bilgi verici mahiyette bulunan ve icrai niteliği bulunmayan dava konusu işlemin idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem niteliğinde olmadığı gerekçesiyle 2577 sayılı Yasanın 15/1-b maddesi uyarınca esasının inceleme olanağı bulunmayan davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davacının temyiz başvurusu üzerine Danıştay Altıncı Daire since, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, mülkiyet hakkının kısıtlanması nedeniyle açılan tazminat davalarını sonuçsuz bırakmak için dava konusu belediye encümeni kararının alındığı, kesin ve icrai nitelikte olduğu, idare mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olmadığı ileri sürülerek Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Düzeltilmesi istenen kararın usul ve yasaya uygun olduğu, ileri sürülen nedenlerin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesine uymadığı, bu nedenle istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile idare mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
6545 sayılı Türk Ceza Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 103. maddesinin b) bendi ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi yürürlükten kaldırılmış ise de; anılan Yasanın 27. maddesiyle 2577 sayılı Yasaya eklenen Geçici 8. maddenin 1. fıkrasındaki “Bu Kanunla idari yargıda kanun yollarına ilişkin getirilen hükümler, 2576 sayılı Kanunun, bu Kanunla değişik 3 üncü maddesine göre kurulan bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta göreve başlayacakları tarihten sonra verilen kararlar hakkında uygulanır. Bu tarihten önce verilmiş kararlar hakkında, kararın verildiği tarihte yürürlükte bulunan kanun yollarına ilişkin hükümler uygulanır.” kuralı uyarınca, bu maddeye göre kararın düzeltilmesi yolundaki istemin incelemesine geçildi. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine göre kararın düzeltilmesi istemi yerinde görüldüğünden Dairemizin 07/09/2020 tarih ve E:2016/13298, K:2020/7208 sayılı kararı kaldırılarak işin esası incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Davacıların maliki bulundukları Antalya ili, Muratpaşa ilçesi …Mahallesi …ada …parsel sayılı taşınmaza davalı idarece fiilen park yapılmak suretiyle el atılması nedeniyle … Asliye Hukuk Mahkemesi E:… sayılı dosyada tazminat davası açılmıştır.
Davalı idare tarafından ” 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi gereğince yapılan parselasyon sonucunda kişilerin mülkiyetinde bulunan ve kamulaştırmaya konu olan, ancak yürürlükteki mevzuat hükümleri doğrultusunda müşterek mülkiyet ve iştirak halinde mülkiyetin genel şartlarını sağlamak ve imar mevzuatına aykırı olmamak kaydıyla aralarında liste halinde belirtilen taşınmazların maliklerinin müracaatı halinde 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 33.maddesi ve Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 21.maddesi uyarınca taşınmazlara muvakkat yapı yapılabileceği ve Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 14/2 maddesi ve Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin 5/i-j maddeleri uyarınca imar planındaki amacına uygun olmak kaydıyla kullanabileceklerine ve tasarrufta bulunabileceklerine ilişkin … tarihli, …sayılı Muratpaşa Belediye Encümeni kararı ile ekinde kamulaştırmasız el atma nedeniyle Muratpaşa Belediye Başkanlığına karşı açılan davaların listesi Muratpaşa Belediyesi Emlak ve İstimlak Müdürlüğünce …tarihli, …sayılı yazının davacı vekiline 29.04.2016 tarihinde tebliği üzerine …tarihli, …sayılı belediye encümeni kararının kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan tazminat davalarını sonuçsuz bırakmak için alınmış bir karar olduğu ileri sürülerek bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa’nın 125. maddesinde: “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.” kuralı yer almıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulu Kanununun 2. maddesinde, iptal davalarının idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafndan açılacağı, aynı Yasa’nın 14. maddesinin 3/d bendinde de dava açılabilmesi için, idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu bir işlem olması gerektiği kuralı yer almıştır.
3194 sayılı İmar Kanununun umumi hizmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar başlıklı 33. maddesinde; “İmar planlarında bulunup da müracaat gününde beş yıllık imar programına dahil olmayan yerlerde; plana göre kapanması gereken yol ve çıkmaz sokak üzerinde bulunan veya 18 inci madde hükümleri tatbik olunmadan normal şartlarla yapı izni verilmeyen veya 13 üncü maddede belirtilen hizmetlere ayrılmış olan ve haklarında bu madde hükmünün tatbiki istenen parsellerde üzerinde yönetmelik esaslarına uygun yapı yapılması mümkün olanlarında sahiplerinin istekleri üzerine belediye encümeni veya il idare kurulu kararıyla imar planı tatbikatına kadar muvakkat inşaat veya tesisata müsaade edilir ve buna dayanılarak usulüne göre yapı izni verilir.
Bu gibi hallerde verilecek müddetin on yıl olması, yapı izni verilmezden önce belediye encümeni veya il idare kurulu kararının gün ve sayısının on yıllık müddet için muvakkat inşaat veya tesisat olduğunun, lüzumlu ölçü ve şartlarla birlikte tapu kaydına şerh edilmesi gereklidir. Muvakkatlık müddeti tapu kaydına şerh verildiği günden başlar.
Birinci fıkrada sözü geçen bir parselde, esasen kullanılabilen bir bina varsa bu parsele yeniden inşaat ve ilaveler yapılmasına izin verilmeyeceği gibi, birden fazla muvakkat yapıya izin verilen yerlerde dahi bu yapıların ölçüleri toplamı yönetmelikte gösterilen miktarları geçemez. Bu maddenin tatbikinde kadastral parsel de bir imar parseli gibi kabul olunur.
Plan tatbik olunurken, muvakkat inşaat veya tesisler yıktırılırlar. On yıllık muvakkatlık müddeti dolduktan sonra veya on yıl dolmadan yıktırılması veya kamulaştırılması halinde muvakkat bina ve tesislerin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre takdir olunacak bedeli sahibine ödenir.” hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun ”Encümenin Görev ve Yetkileri” başlıklı 34. maddesinde “Belediye encümeninin görev ve yetkileri şunlardır: a) Stratejik plân ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip belediye meclisine görüş bildirmek. b) Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını almak ve uygulamak. c) Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek. d) Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak. e) Kanunlarda öngörülen cezaları vermek. f) Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu olan belediye uyuşmazlıklarının anlaşma ile tasfiyesine karar vermek. g) Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek. h) Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek. i) Diğer kanunlarda belediye encümenine verilen görevleri yerine getirmek.” hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdari işlemler, idari makamların kamu gücünü kullanarak kamu hukuku alanında yaptığı tek yanlı, kesin doğrudan uygulanabilir işlemlerdir. İdari işlemin en belirgin özelliği ilgilinin isteğine bağlı olmaksızın idarenin tek yanlı iradesi ile ilgililerin hukuksal durumunu etkileyebilmesidir. İdari işlemlerin iptal davasına konu olabilmesi için kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem olması gerekmektedir. Bir idari işlemin kesin ve yürütülmesi zorunlu sayılabilmesi ise, hukuk düzeninde bir sonuç doğurabilmesi için gerekli olan bütün aşamaların gerçekleştirilmiş olmasına, başka bir makamın onayına ihtiyaç göstermeksizin hukuk düzeninde değişiklikler meydana getirmesine bağlıdır.
Bir idari işlemin iptal davasına konu olabilmesi için kesin ve yürütülmesi zorunlu olması gerekmektedir.
Olayda davacıların maliki bulundukları Antalya ili, Muratpaşa ilçesi …Mahallesi …ada …parsel sayılı taşınmaza davalı idarece fiilen park yapılmak suretiyle el atılması nedeniyle …Asliye Hukuk Mahkemesi E:… sayılı dosyada tazminat davası açılmış, davalı idare tarafından … tarihli, …sayılı Muratpaşa Belediye Encümeni kararı ile ” 3194 sayılı İmar Kanununun 18.maddesi uyarınca yapılan parselasyon işlemi sonucunda kişilerin mülkiyetinde bulunan ve kamulaştırmaya konu olan, ancak yürürlükteki mevzuat hükümleri doğrultusunda müşterek mülkiyet ve iştirak halinde mülkiyetin genel şartlarını sağlamak ve imar mevzuatına aykırı olmamak kaydıyla aralarında liste halinde belirtilen taşınmazların maliklerinin müracaatı halinde 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 33.maddesi ve Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 21.maddesi uyarınca taşınmazlara muvakkat yapı yapılabileceği ve Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 14/2 maddesi ve Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 5/i-j maddeleri uyarınca imar planındaki amacına uygun olmak kaydıyla kullanabileceklerine ve tasarrufta bulunabilecekleri” yolundaki dava konusu işlem ve Muratpaşa Belediye Başkanlığına karşı kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan ve içinde davacıların da açtığı davanın da bulunduğu liste davacılar vekiline tebliğ edilmiştir.
Kamulaştırmasız el atma nedeniyle belediyeye karşı tazminat davası açan ve liste halinde uyuşmazlık konusu belediye encümeni kararı ekinde yer alan kişiler açısından tazminata konu olan taşınmazın geçici ruhsat verilmek suretiyle kullanılması amacıyla tesis edilen, davacıların hukuki durumunda değişiklikler yapan dava konusu işlemin doğurduğu hukuki ve fiili sonuçlar gözetildiğinde idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülebilir bir işlem niteliğinde bulunduğu sonucuna ulaşıldığından aksi yöndeki İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.
Öte yandan 5393 sayılı Belediye Kanununun 34. maddesinde belediye encümeninin görev ve yetkileri sayılmış olup, dava konusu işlemin niteliği itibariyle belediye encümeninin yetkisinde olup olmadığının da ayrıca değerlendirilmesi gerektiği tabiidir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle incelenmeksizin reddine ilişkin, … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 19/12/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.