Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2021/9080 E. , 2022/12365 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/9080
Karar No : 2022/12365
TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) … Sebze Meyve Komisyonculuğu Nakliye İnşaat Emlak Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI) … Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : 1- … Belediye Başkanlığı
2- …Sebze Meyve Komisyonculuğu Nakliye İnşaat Emlak Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi
İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Bursa İli, Osmangazi iİçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda, 1/5000 ölçekli nazım imar planında tarım alanında kalan 4362 m² alanlı tarım sahasının sınırlarına 325 m uzunluğunda h:1,00 m yüksekliğinde duvar betonu döküldüğü, üzerine 1,00 m yüksekliğinde çit örüldüğü, 616 m² alanda çelik konstrüksiyon malzeme ile direklerin dikildiği, sandviç panel malzeme ile etrafının ve çatı örtüsünün kapatılıp kapalı alan oluşturulduğu (soğuk hava deposu), 216 m² alanda çelik konstrüksiyon malzeme ile sundurma yapıldığının … tarih ve … sayılı yapı tespit ve tatil zaptı ile tespit edildiğinden bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca yapı sahibi sıfatıyla davacı şirkete 277.710,00.-TL idari para cezası verilmesine ve aynı Kanunun 32. maddesi uyarınca söz konusu yapının belediyece yıktırılmasına ve yıkım masrafının yapı sahibinden tahsiline ilişkin … tarih ve …sayılı Osmangazi Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; para cezasının ne şekilde hesaplandığı belli olmayan ve dolayısıyla usulüne uygun düzenlenmeyen para cezası hesaplama tablosu esas alınarak, davacıya 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin hangi fıkrası uyarınca verildiği de açık olmayan ruhsatsız soğuk hava deposu ve sundurma yapıldığından bahisle verilen 177.081,00-TL idari para cezasına ilişkin kısmında hukuka uyarlık bulunmadığı ve imar mevzuatına aykırı olarak yapılan betonarme duvarlar nedeniyle 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca para cezası hesaplanmasına olanak bulunmadığından, inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan söz konusu imalatlar için anılan maddenin (b) bendi uyarınca, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespit tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar temel idari para cezası uygulandıktan sonra, (c) bendi uyarınca artırım sebepleri ve (ç) bendi uyarınca da aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezası ilave edilerek para cezasının belirlenmesi gerekirken, beton duvar için 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendi uyarınca Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespit tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre idarece belirlenen bedelin para cezası olarak verildiği anlaşıldığından, encümen kararının beton duvar için verilen para cezasına ilişkin kısmında da hukuka uyarlık bulunmadığı; ruhsatsız yapıldığı ve mevcut imar planına göre ruhsata bağlanma imkânı bulunmadığı anlaşılan işleme konu yapının 3194 sayılı Kanunun 32 maddesi uyarınca yıkılmasına ve yıkım masraflarının yapı sahibinden tahsiline ilişkin kısmında ise hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu edilen … tarih ve … sayılı encümen kararı ile 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca ruhsatsız yapının yıkılmasına ve yıkım masraflarının yapı sahibinden tahsiline ilişkin kısmının reddine, dava konusu edilen … tarih ve … sayılı encümen kararı ile ruhsatsız olarak 616 m² soğuk hava deposu ve 216 m² sundurma yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca (140.042,00.-TL+37.039,00-TL)=177.081,00-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmı ile ruhsatsız olarak 325 m uzunluğunda h:1,00 m yüksekliğinde duvar betonu döküldüğü, üstünün 1,00 m yüksekliğinde çit ile örüldüğünden bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 100.628,44-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmının iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 1-Davalı tarafından; para cezasının 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinde belirtilen kriterlere göre hesaplandığı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesi uyarınca, yargı kararı ile idarelerin işlem tesisine zorlanamayacağı gibi idari eylem ve işlem niteliğinde ve idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceğinden; idari yargı yetkisinin, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğu, idari mahkemelerin, yerindelik denetimi yapamayacakları, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceği ileri sürülmektedir.
2- Davacı tarafından; yıkıma yönelik encümen kararı alınmadan önce yapının ruhsatlandırılması için yapı sahibine 1 aylık yasal sürenin verilmediğini, bahçe duvarı üzerine örülen çitin, kullanılan panel malzeme, dikilen direklerin v.s. sökülüp takılabilecek nitelikte ruhsat gerektirmeyen türden imalatlar olduğu, tarımsal amaçlı yapı için yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni gerekmediği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Taraflarca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının ruhsatsız olarak soğuk hava deposu ve sundurma yapıldığından bahisle para cezası verilmesine ve anılan yapıların yıkımına ve yıkım masrafının yapı sahibinden tahsil edilmesine ilişkin kısmının bozulması, beton duvar ve çit imalatı nedeniyle para cezası verilmesine ilişkin kısmının ise onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Bursa İli, Osmangazi İlçesi, …Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda, 1/5000 ölçekli nazım imar planında tarım alanında kalan 4362 m² alanlı taşınmazın sınırlarına 325 m uzunluğunda h:1,00 m yüksekliğinde duvar betonu döküldüğü, üzerine 1,00 m yüksekliğinde çit örüldüğü, 616 m² alanda çelik konstrüksiyon malzeme ile direklerin dikildiği, sandviç panel malzeme ile etrafının ve çatı örtüsünün kapatılıp kapalı alan oluşturulduğu (soğuk hava deposu), 216 m² alanda çelik konstrüksiyon malzeme ile sundurma yapıldığı hususunun, 22/06/2020 tarih ve 35/1720 sayılı yapı tespit ve tatil zaptı ile tespit edilmesinin ardından, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca yapı sahibi sıfatıyla davacı şirkete 277.710,00.-TL idari para cezası verilmesine ve aynı Kanunun 32. maddesi uyarınca söz konusu yapının belediyece yıktırılmasına ve yıkım masrafının yapı sahibinden tahsiline ilişkin … tarih ve … sayılı Osmangazi Belediye Encümeni kararı alınması üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur. Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshasıda muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir.” hükmüne;
Aynı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendinde Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için para cezası uygulanacağı, (b) bendinde; mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verileceği hükme bağlanmış, (c) bendinde ise (a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı için hesaplanan para cezasına uygulanacak arttırım sebepleri sayılmış, son fıkrasında da “para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır.” hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu kararın ruhsatsız olarak 325 m uzunluğunda h:1,00 m yüksekliğinde duvar betonu döküldüğü, üstünün 1,00 m yüksekliğinde çit ile örüldüğünden bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 100.628,44-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmı yönünden;
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Temyize konu kararın, Encümen kararının, ruhsatsız olarak 616 m² soğuk hava deposu ve 216 m² sundurma yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca (140.042,00-TL+37.039,00-TL)=177.081,00-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmı yönünden;
Her ne kadar İdare Mahkemesince, encümen kararında para cezasının 42. maddenin hangi fıkrası uyarınca verildiğine ilişkin herhangi bir bilgiye yer verilmediği, encümen kararının dayanağı para cezası hesaplama tablosunda da soğuk hava deposu ve sundurma için hesaplanan temel para cezası ve artırıma ilişkin miktarlar dışında kalan ceza miktarlarının dayanağına ilişkin bir açıklamaya yer verilmediğinden bahisle para cezasının ne şekilde hesaplandığı belli olmayan ve dolayısıyla usulüne uygun düzenlenmeyen para cezası hesaplama tablosu esas alınarak, davacıya 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin hangi fıkrası uyarınca verildiği de açık olmayan 177.081,00-TL idari para cezasında ve dava konusu işlemin bu kısmında hukuka uygunluk görülmediği gerekçesiyle para cezasının iptaline karar verilmiş ise de;
Dosyanın incelenmesinden; davalı idarece ruhsatsız yapıldığı tespit edilen soğuk hava deposu ve sundurma için verilecek para cezasının hesaplanmasında kullanılan hesap cetvellerinde hesaplamanın ’09/02/2009 gün ve 5940 sayılı Kanunun 2. maddesine istinaden yapılmıştır’ ibaresine yer verildiği, gerek encümen kararında gerekse anılan cetvellerde sundurma yapısının yapı sınıfı; 2/B, inşaat alanı 216 m² ve soğuk hava deposu için yapı sınıfı 3/A, inşaat alanı 616 m² olarak belirlenmek suretiyle, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi, 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca inşaat alanı ile yapı sınıfı için belirlenen birim fiyatın çarpılması sonucu temel para cezalarının belirlendiği (sundurma için; 6.769,10 TL, soğuk hava deposu için; 31.594,66 TL), bunlara aynı fıkranın (c) bendinde yer alan artırımlardan sadece 8. alt bentte yapının ruhsatsız olması halinde uygulanacağı belirtilen artırım sebebinin uygulanması neticesinde toplam para cezalarının sundurma için 37.039,16 TL, soğuk hava deposu için; 140.042,75 TL ikisinin toplamının ise 177.081,00-TL olarak belirlendiği, yapılan hesaplamanın 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinde yer alan kriterlere uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediğinden dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Kararın, yıkıma ve yıkım masraflarının tahsiline ilişkin kısmına gelince;
Yukarıda yer verilen mevzuat hükmünün değerlendirilmesinden; ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapının mühürlenerek inşaatın durdurulmasından itibaren, yapı sahibine ruhsat almak veya yapısını ruhsata uygun hale getirmek için bir ayı geçmemek koşulu ile süre verilmesi durumunda bu sürenin; herhangi bir süre verilmemesi halinde ise tespit tarihinden itibaren bir aylık sürenin sonunda, ruhsat alınmayan veya aykırılığın giderilmesi suretiyle mevzuata uygun hale getirilmeyen yapılara ilişkin 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca yıkım kararı alınabileceği açıktır. Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapanlara, 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi ile yapı tatil tutanağının yapı yerine asılmasından itibaren en çok bir ay içinde yapı ruhsat almak veya ruhsata bağlanma olanağı bulunmayan yapılarda ise yapıyı kaldırmak yani imar mevzuatına aykırılığı ortadan kaldırma yükümlülüğü getirilmiştir.
Uyuşmazlıkta; davalı idare elemanlarınca düzenlenen 22/06/2020 günlü tarihli yapı tatil tutanağı ile ruhsatsız yapı yapıldığının tespit edildiği ve tutanakta 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca inşaatın mühürlendiğinin belirtildiği, davacının yapısını mevzuata uygun hale getirmesi için tanınan bir aylık sürenin sonu beklenmeden, dava konusu … günlü, … sayılı sayılı encümen kararı ile yapının yıkımına karar verildiği görülmektedir.
Bu durumda; yapı tatil tutanağı ile aykırılığın giderilmesi suretiyle yapısını mevzuata uygun hale getirmek için tespit tarihinden itibaren verilen bir aylık sürenin sonunda, yapının 3194 sayılı Kanuna uygun hale getirilmemesi halinde 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca yıkım kararı alınması gerektiğinden, 22/06/2022 tarihli yapı tatil tutanağının düzenlenmesinden itibaren bir aylık süre beklenilmeksizin, … günlü, … sayılı encümen kararı ile söz konusu yapının yıkımına ve yıkım masrafların tahsiline yönelik tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararının bu kısmında da hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Davanın kısmen reddine, kısmen iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının ruhsatsız olarak 616 m² soğuk hava deposu ve 216 m² sundurma yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca …-TL para cezası verilmesine ve anılan yapıların 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca yıkımına ve yıkım masrafının yapı sahibinden tahsil edilmesine ilişkin kısmının BOZULMASINA, beton duvar ve çit imalatı nedeniyle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca …-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmının ise ONANMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 29/12/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.