Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2021/5727 E. , 2022/11541 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/5727
Karar No : 2022/11541
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Zonguldak İli, Kdz.Ereğli İlçesi, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı taşınmazda ruhsata aykırı imalatlar yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca 144.882,91-TL para cezasına, aynı maddenin (ç) bendi uyarınca aykırılığa konu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri üzerinden hesaplanan 789.526,49-TL bedelin ilave edilerek davacı şirkete toplamda 934.409,40-TL para ceza verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Karadeniz Ereğli Belediye Encümeni kararı ile bu kararın dayanağı olan … tarih ve …sayılı yapı tatil tutanağının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; yapı tatil tutanağında ruhsatsız/ruhsat veya eki projeye aykırılık varsa bu aykırılıktan yapının tamamının veya bir kısmının etkilenip etkilenmediğinin net bir şekilde ortaya konulması ve krokilendirilmesi gerektiği, somut olayda ise yapı tatil tutanağında, aykırılık tespitine konu yapının denetim tarihindeki hali hazırdaki durumunu belirleme maksadıyla yapılmış bir ölçümün bulunmadığı, yapılan imalatların ne şekilde ruhsata aykırılık teşkil ettiğine ilişkin somut ve ayrıntılı bir saptamanın yapılmadığı, diğer yandan davacı şirket, 27.02.2006 tarihinden önce kamu iktisadi teşebbüsü olduğundan, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 56. maddesi uyarınca dava konusu ilave imalatların ruhsata tabi olup olmadığının belirlenmesi için yapının, davacı şirketin özelleştirilmesinden, başka bir deyişle, kamu iktisadi teşebbüsü niteliğinde iken (27.02.2006 tarihinden önce) yapılıp yapılmadığına ilişkin gerek yapı tatil tutanağında gerekse Belediye Encümeni kararında herhangi bir tespitin bulunmadığı, eksik incelemeye dayalı olarak düzenlenen dava konusu yapı tatil tutanağı ile buna dayanılarak alınan Belediye Encümeni kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemler hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacı şirketin kuruluş kanununda özel sermaye şirketi olarak kurulduğu, ilk derece mahkemesinin kararında açıklandığı şekliyle kamu kurum ve kuruluşlarından olmadığı, yassı çelik üreten davacı şirketin sadece demir cevherini işlediği gerekçesiyle tabi kaynak faaliyetinde bulunduğu yönündeki gerekçenin de isabetli olmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Zonguldak İli, Kdz.Ereğli İlçesi, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı taşınmazda ruhsata aykırı imalatlar yapıldığının … tarih ve …sayılı yapı tatil tutanağı ile tespit edilmesi üzerine 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca hesaplanan 144.882,91-TL para cezasına, aynı maddenin (ç) bendi uyarınca aykırılığa konu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri üzerinden hesaplanan 789.526,49-TL bedelin ilave edilerek davacı şirkete toplamda 934.409,40-TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Karadeniz Ereğli Belediye Encümeni kararı tesis edilmiştir.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT :
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine göre; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine veya ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılarda projelerine ve ilgili mevzuatına aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur. Yapının imar mevzuatına aykırı olduğuna dair bilgi, tapu kayıtlarının beyanlar hanesine kaydedilmek üzere ilgili idaresince tapu dairesine en geç yedi gün içinde yazılı olarak bildirilir. Aykırılığın giderildiğine dair ilgili idaresince tapu dairesine bildirim yapılmadan beyanlar hanesindeki kayıt kaldırılamaz. Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası muhtara bırakılır, bir nüshası da Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne gönderilir. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir…” hükmüne yer verilmiş, aynı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, fıkrada belirtildiği şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı hüküm altına alınmış, anılan fıkranın devamında temel ceza miktarının hesaplanmasına ve cezaya uygulanacak artırımların belirlenmesine ilişkin esaslar hükme bağlanmış ve 2. fıkranın (ç) bendinde ise; bu fıkra uyarınca idari para cezası verilmesini gerektiren aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezası yukarıdaki bentlere göre aykırılıktan sorumlu olan yapı sahibine ve yapı müteahhidine verilen para cezalarına ayrıca ilave edileceği, bu fıkraya göre verilen idari para cezasının ilgilisine tebliğinden itibaren bir ay içinde aykırılığın giderilmesi ve yapının mevzuata uygun hale getirilmesi halinde bu bent uyarınca ilave edilen para cezasının tahsil edilmeyeceği belirtilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kararın yapı tatil tutanağına ilişkin kısmı yönünden;
Yukarıda yer verilen hükmün değerlendirilmesinden; ruhsat alınmadan veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılan yapıların tespitine ilişkin olarak düzenlenecek yapı tatil tutanağında, aykırılıkların ölçülerinin belirtilerek yapının o anki durumunun tespit edilmesi, ruhsatsız veya ruhsata aykırı inşaatın mühürlenerek durdurulması ve yapı tatil tutanağının yapı yerine asılmak suretiyle yapı sahibine tebliğ edilmesi gerekmektedir. Ruhsatsız ya da ruhsat ve eklerine aykırı yapı hakkında kanunda öngörülen yıkım ve para cezasına yönelik yaptırımların uygulanabilmesi, ihtilaf konusu imalatın ilgili fen elemanları tarafından açık ve tereddüte yer bırakmayacak şekilde saptanarak usule uygun şekilde düzenlenecek bir tutanağa bağlanması ile mümkündür.
Uyuşmazlıkta, … tarih ve …sayılı yapı tatil tutanağı ile davacı şirkete ait üretim tesisinde bulunan 1.Yüksek Fırın (Ayşe) tesisine ait … tarih ve …sayılı yapı ruhsatlı (2.279,00 m²) yapıya, emlak vergisi kapsamında 2019 yılında yapılan ölçüme ilişkin kroki verileri baz alınarak ruhsata aykırı olarak mevcut tesis binasına proje harici gezer vinci bulunan betonarme havuz yapısı (464,08 m²), çelik konstrüksiyondan havuz su pompa yapısı (54,08 m²), 1. Yüksek Fırın (Ayşe) Bacası tabanda betonarme kaide üzerine oturtulmuş çelik saç kaplamalı silindirik baca yapısı (82,68 m²), 45.190 kotuna oturtulmuş çelik konstrüksiyondan saç kaplamalı 50 m² ve 30 m² iki adet konteyner yapıları ile 11,95 kotuna oturtulmuş çelik konstrüksiyondan saç kaplamalı 10 m² konteyner yapısı olmak üzere toplam 690,84 m² ilave imalatlar yapıldığı tespit edildiği, tutanağın 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesine göre düzenlendiğinin ve inşaatın mühürlendiğinin belirtildiği, yapının denetimini yapan ilgili idare elemanlarının yapıyla ilgili saptamaları ve imzalarının bulunduğu tutanağın 3194 sayılı Kanun’un 32. maddesi hükmünde belirtilen “yapı tatil tutanağı”nın ihtiva etmesi gereken unsurları taşıdığı görüldüğünden dava konusu yapı tatil tutanağında hukuka aykırılık, yapı tatil tutanağının iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Kararın para cezasına ilişkin kısmına gelince;
Dosyanın incelenmesinden; … tarih ve …sayılı yapı tatil tutanağı ile üretim tesisinde bulunan 1.Yüksek Fırın Ayşe tesisine ait …tarih ve …sayılı yapı ruhsatlı yapıya toplam 690,84 m² ilave imalatlar yapıldığının tespiti üzerine, 690,84 m² alan üzerinden, 4/A yapı sınıf ve grubunda olan yapılar için öngörülen değer üzerinden 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca temel para cezası hesaplandığı ve hesaplanan temel para cezasına aynı maddenin 2. fıkrasının (c) bendinin 5., 8., ve 12. alt bentleri üzerinden arttırım uygulanarak 144.882,91-TL para cezası belirlendiği, aynı maddenin (ç) bendi uyarınca aykırılığa konu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri üzerinden hesaplanan 789.526,49-TL bedelin ilave edilerek davacı şirkete toplamda 934.409,40-TL para cezası verildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu uyuşmazlıkta, İdare Mahkemesince, her ne kadar, yapının, davacı şirketin özelleştirilmesinden (27.02.2006 tarihinden) önce yapılıp yapılmadığına ilişkin gerek yapı tatil tutanağında gerekse Belediye Encümeni kararında herhangi bir tespitin bulunmadığı gerekçesiyle, eksik incelemeye dayalı olarak düzenlenen dava konusu yapı tatil tutanağı ile buna dayanılarak alınan Belediye Encümeni kararında hukuka uyarlık bulunmadığından bahisle, dava konusu para cezasına ilişkin kararın iptaline, akabinde davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusunun Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesince reddine karar verilmiş ise de; davacı şirketin, yapı tatil tutanağında tespit edilen imalatların 27.02.2006 tarihinden önce yapıldığına ilişkin bir iddiasının bulunmadığı, davacı tarafından 1.Yüksek Fırın (Ayşe) yapısının 2007 yılında inşa edildiği ve 2014 yılında da ruhsat verildiğinin, bu tarihten sonra yapıya herhangi bir ekleme yapılmadığının ileri sürüldüğü anlaşıldığından, işin esasına girilerek 2014 tarihli yapı ruhsatına aykırılık bulunup bulunmadığı değerlendirilip para cezası yönünden bir karar verilmesi gerekirken, yapının, davacı şirketin özelleştirilmesinden, (27.02.2006 tarihinden) önce yapılıp yapılmadığına ilişkin bir tespitin bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu encümen kararının iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:…sayılı kararın BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 15/12/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.