Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2021/4937 E. , 2022/11773 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/4937
Karar No : 2022/11773
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediyesi Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …Elektrik Üretim A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Adana İli, Yumurtalık İlçesi, …(…) Mahallesi, …parsel sayılı taşınmaza ruhsatsız olarak toplam 16 adet prefabrik yapı (şantiye yapısı) yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca yapıların yıkımına ilişkin …tarihli, …sayılı ve aynı Kanun’un 42. maddesi uyarınca davacıya 513.378,97 TL para cezası verilmesine ilişkin …tarihli, …sayılı Yumurtalık Belediye Encümeni kararları ile söz konusu yapıların anılan Kanun’un 32. maddesi uyarınca mühürlenmesine ilişkin Yumurtalık Belediye Başkanlığı tarafından düzenlenen …tarihli ve …sayılı yapı tatil zaptının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; 04/10/2019 gün ve 30908 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1608 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Adana İli, Yumurtalık İlçesinde bulunan ve ekli haritada sınırları gösterilen alanın davacı Üretim Anonim Şirketi Adana Özel Endüstri Bölgesi olarak ilan edilmesine karar verildiği, 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu’na göre ise özel endüstri bölgesi olarak belirlenen alanda yer alan dava konusu yapıya ilişkin yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni vermeye yetkili idarenin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olduğu göz önünde bulundurulduğunda, yetkisiz idare tarafından 3194 sayılı Yasa hükümleri uyarınca tesis edilen işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesi ile iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçesinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından; 21/08/2019 tarihinde dava konusu işlemin tesis edildiği, oysaki sözü edilen özel endüstri bölge kararının ise bu tarihten sonra 04/09/2019 tarihinde ilan edildiği, bu nedenle dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte davalı Belediye’nin yetkili olduğu ileri sürülerek, temyize konu kararın bozulması gerektiği iddia edilmiştir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından; temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçe ile bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Adana İli, Yumurtalık İlçesi, …(…) Mahallesi, …parsel sayılı taşınmaza ruhsatsız olarak toplam 16 adet prefabrik yapı (şantiye yapısı) yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca yapıların yıkımına ilişkin …tarihli, …sayılı ve aynı Kanun’un 42. maddesi uyarınca davacıya 513.378,97 TL para cezası verilmesine ilişkin … tarihli, …sayılı Yumurtalık Belediye Encümeni kararları ile söz konusu yapıların anılan Kanun’un 32. maddesi uyarınca mühürlenmesine ilişkin Yumurtalık Belediye Başkanlığı tarafından 20/08/2019 tarihli ve 397 sayılı yapı tatil zaptının tesis edilmesi üzerine, bakılmakta olan dava açılmıştır.
Dava konusu taşınmazın bulunduğu alanın, 04/10/2019 gün ve 30908 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1608 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile davacı …Elektrik Üretim Anonim Şirketi Adana Özel Endüstri Bölgesi olarak ilan edildiği görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur…” hükmü yer almaktadır.
Anılan Kanun’un 42. maddesinin birinci fıkrasında ise; bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyidelerin uygulanacağı, ikinci fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, fıkrada belirtildiği şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı hüküm altına alınmış, anılan fıkranın devamında temel ceza miktarının hesaplanmasına ve cezaya uygulanacak artırımların belirlenmesine ilişkin esaslar hükme bağlanmıştır.
4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu’nun “Endüstri bölgelerinin kuruluşu ve ilânı” başlıklı 3. maddesinde; “Bakanlık, kurum ve kuruluşların veya yönetici şirketin başvurusuna istinaden veya resen yer seçimi yapmak suretiyle endüstri bölgelerinin kurulması veya kurulu bölgelere ilave alan önerisinde bulunabilir. Bakanlıkça belirlenen alanlarda, Cumhurbaşkanınca endüstri bölgelerinin kurulmasına veya alan ilavesine izin verilebilir. Belirlenen alanların Cumhurbaşkanlığına sunulmasından önce yönetici şirketin kurulmuş olması zorunludur. Endüstri bölgelerinin kurulmasına ilişkin Cumhurbaşkanı kararları Resmî Gazetede yayımlanır.” hükmü yer almaktadır.
Anılan Kanun’un işlem tarihinde yürürlükte bulunan 3/A maddesinde; yönetici şirket veya yatırımcı tarafından hazırlattırılacak imar plânları, alt yapı ve üst yapı projeleri ve bunlarla ilgili ruhsat ve izinler ile işyeri açma ve çalışma ruhsatları Bakanlık onayı ve denetimine tabidir, hükmüne, 4/Ç maddesinde ise; özel endüstri bölgesi ilan edilen alanlarda yer alan ve daha önce izin, onay ve ruhsatları alınmış yatırımların tüm izin, onay ve ruhsatları geçerliliğini korur. Başvuru sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından hazırlattırılan alt yapı ve üst yapı projeleri ve bunlarla ilgili ruhsat ve izinler ile işyeri açma ve çalışma ruhsatları Bakanlık onayı ve denetimine tabidir, hükmüne yer verilmiştir.
Endüstri Bölgeleri Yönetmeliği’nin “Ruhsat ve izinler” başlıklı 37. maddesinin 1. fıkrasında; özel endüstri bölgesi ilan edilen alanlarda yer alan ve daha önce izin, onay ve ruhsatları alınmış yatırımların tüm izin, onay ve ruhsatları geçerliliğini korur. Başvuru sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından hazırlattırılan altyapı ve üstyapı projeleri ve bunlarla ilgili ruhsat ve izinler ile işyeri açma ve çalışma ruhsatları Bakanlık onayı ve denetimine tâbidir. Özel endüstri bölgeleri içerisinde gerçekleştirilecek yatırımlar Bakanlık tarafından onaylanan ruhsat ve izinlere ilişkin harçlardan muaftır, hükmüne, 2. fıkrasında ise; yapı ruhsatı, yapı kullanma izni 3194 sayılı Kanun ile ilgili yönetmeliklerde belirtilen hususlar çerçevesinde; işyeri açma ve çalışma ruhsatı ise 3572 sayılı Kanun ve bu Kanun kapsamında çıkarılan ilgili mevzuatta belirtilen hususlar çerçevesinde Bakanlık tarafından verilir, hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 1/A maddesinden ise; Kanunda bahsedilen Bakanlığın, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olduğu anlaşılmaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden; ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapılar nedeniyle verilecek para cezası miktarının belirlenmesinde dikkate alınacak temel ölçütün; yapı sınıfı ve grubu ile ruhsatsız veya ruhsata aykırı imalat alanının ve varsa aykırılıktan etkilenen alanın katılması suretiyle bulunacak alan olduğu, bu nedenle, para cezasının miktarının belirlenebilmesi için öncelikle; bu hususların yapı tatil tutanağı ile tespitinin yapılması gerekmektedir. Bunun için de, para cezasına esas alınan yapı tatil tutanağında, ruhsatsız veya ruhsata aykırı imalat alanının ve varsa aykırılıktan etkilenen alanın nasıl belirlendiğinin ortaya konulması, ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı imalatın hangi yapı grubu ve sınıfına girdiğinin tespit edilmesi ve buna göre yapının sınıfı ve cinsi esas alınarak temel ceza miktarının hesaplanması, temel ceza miktarı belirlendikten sonra maddede öngörülen artırım sebeplerinin varlığı halinde artırım sebeplerinin ayrı ayrı hesaplanması ve bunların toplamlarının alınması suretiyle toplam para cezasının bulunması ve bulunan bu miktarın belediye encümeni tarafından imar para cezası olarak verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan; 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu gereğince “Endüstri bölgesi” ilan edilen alanlarda bulunan taşınmazlar hakkındaki alt yapı ve üst yapı projeleri ve bunlarla ilgili ruhsat ve izinlerin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın onay ve denetimine tabi olduğu anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta ise; dava konusu taşınmazın bulunduğu alanın 04/10/2019 gün ve 30908 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1608 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Özel Endüstri Bölgesi olarak ilan edilmiş ise de, dava konusu işlemin, anılan taşınmazın bulunduğu yerin Özel Endüstri Bölgesi alanı olarak ilan edilmesinden önce 20/08/2019 tarihinde tesis edildiği, dolayısıyla, dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte anılan yerde bulunan alt yapı ve üst yapı projeleri ve bunlarla ilgili ruhsat ve izinlerin onay ve denetiminin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na ait olmadığı, söz konusu yetkinin yukarıdaki Kanun hükmünde belirtildiği üzere ilgili Belediye organlarına ait olduğu anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, tesis edildiği tarih itibarıyla dava konusu işlemlerde yetki yönünden hukuka aykırılık bulunmadığından, işin esası incelenmek suretiyle karar verilmesi gerekirken, yukarıda belirtilen gerekçeyle verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu kararda hukuki isabet görülmemiştir.
Ayrıca; söz konusu imalatın çevre ve görüntü kirliliği oluşturduğuna ilişkin somut tespitlerin bulunmadığı anlaşıldığından, hesaplanan temel para cezasına 3194 sayılı Kanun’un 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin 13. alt bentleri uyarınca arttırım uygulanmasında hukuka uyarlık bulunmadığı, bu hususun işin esası yönünden yeniden yapılacak yargılamada dikkate alınacağı tabiidir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 21/12/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.