Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2021/4501 E. , 2023/1485 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/4501
Karar No : 2023/1485
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) :… Yapı Denetim Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara İli, Çankaya İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan yapının fenni mesulü olan davacı şirket tarafından, söz konusu yapıda … tarih ve … sayılı yapı tatil tutanağı ile saptanan mimari projeye aykırılık teşkil eden hususlar nedeniyle 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca davacıya 237.530,15-TL imar para cezası verilmesine ilişkin Çankaya Belediye Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; yapıda mimari projesine ve imar mevzuatına aykırı imalatlar yapıldığının sabit olduğu, yapının, imar mevzuatına ve mimari projesine uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle görevli olan davacı şirket tarafından, söz konusu ruhsata aykırı imalatları altı iş günü içinde davalı idareye bildirilmediği, 3194 sayılı Kanun’un 42/2. maddesinin, imar mevzuatına aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının durumuna, niteliğine, sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre hesaplanacak idari para cezasının uygulanacağına ilişkin amir hükmü karşısında, söz konusu ruhsata aykırı imalatlardan sorumlu olduğu, yapının döşeme kotlarının mimari projesindekinden farklı yüksekliklerde yapılmasına yönelik aykırılık açısından, her katın, mimari projeye aykırılık teşkil eden fark yüksekliğinin katın mimari projedeki yüksekliğine oranına tekabül eden alanının aykırılıktan etkilendiği, imar para cezası hesabının bu şekilde belirlenecek aykırılıktan etkilenen alan esas alınarak yapılması gerekirken, kat alanlarının tamamının aykırılıktan etkilenen alan olarak esas alınması suretiyle yapılan temel para cezası hesabında, dolayısıyla davacı şirket adına 237.530,15-TL idari para cezası uygulanmasına ilişkin dava konusu Belediye Encümeni kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, tüm katların kotları mimari projesindeki kotlardan farklı yapıldığından para cezasının tüm kat alanları üzerinden hesaplandığı, aykırılıktan etkilenen alandan sadece aykırılığın yapıldığı alan değil, bu aykırılığın etkilediği tüm alanın kastedildiği, bu nedenle dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu, temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Ankara İli, Çankaya İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan yapıda, … tarih ve … sayılı yapı tatil tutanağı ile mimari projeye aykırı olarak, “1) 2. ve 3. bodrum katta 3-4 ve 5-6- J/H aksları arasında kalan alanın (7,2 m2) kullanıma katıldığı, 2) Yol kotu bürosunca hazırlanan 13.02.2018 tarihli gabari tutanağına istinaden 3. bodrum kat döşeme kotunun -8,80 m yerine -8,28 m; 2. bodrum kat döşeme kotunun -5,5 m yerine -5,25 m; 1. bodrum kat döşeme kotunun -2,30 m yerine -1,78 m; zemin kat döşeme kotunun +1,00 m yerine +1,70 m; 1. normal kat döşeme kotunun +4,05 m yerine +4,75 m; 2. normal kat döşeme kotunun +7,10 m yerine +7,80 m; 3. normal kat döşeme kotunun +10,15 m yerine +10,85 m; çatı arası katı döşeme kotunun +13,20 m yerine +13,90 m; saçak iç yüksekliklerinin (her iki köşede de) 2,58 m, çatı örtüsü kotunun +16,00 m yerine +16,48 m ve mahya kotunun +17,74 m yerine +18,48 m olarak yapıldığı”nın tespit edilmesi üzerine, 3194 sayılı Kanun’un 42. maddesi uyarınca davacı adına 237.530,15-TL imar para cezası uygulanmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Çankaya Belediye Encümeni kararı alınmıştır.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı düzenlenmiş; (a) bendinde; yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için uygulanacak para cezalarının miktarları belirlenerek, bu miktarların her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılaracağı kurala bağlanmış; (…) (c) bendinde ise artırım sebepleri sayılarak, bu arttırım sebepleri uyarınca tespit edilen miktarların (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunacağı, para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alanın dikkate alınacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; Ankara İli, Çankaya İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan yapıda, … tarih ve … sayılı yapı tatil tutanağı ile mimari projeye aykırı olarak, “1) 2. ve 3. bodrum katta 3-4 ve 5-6- J/H aksları arasında kalan alanın (7,2 m2) kullanıma katıldığı, 2) Yol kotu bürosunca hazırlanan 13.02.2018 tarihli gabari tutanağına istinaden 3. bodrum kat döşeme kotunun -8,80 m yerine -8,28 m; 2. bodrum kat döşeme kotunun -5,5 m yerine -5,25 m; 1. bodrum kat döşeme kotunun -2,30 m yerine -1,78 m; zemin kat döşeme kotunun +1,00 m yerine +1,70 m; 1. normal kat döşeme kotunun +4,05 m yerine +4,75 m; 2. normal kat döşeme kotunun +7,10 m yerine +7,80 m; 3. normal kat döşeme kotunun +10,15 m yerine +10,85 m; çatı arası katı döşeme kotunun +13,20 m yerine +13,90 m; saçak iç yüksekliklerinin (her iki köşede de) 2,58 m, çatı örtüsü kotunun +16,00 m yerine +16,48 m ve mahya kotunun +17,74 m yerine +18,48 m olarak yapıldığı”nın tespit edilmesi üzerine 3194 sayılı Kanun’un 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca, 4/B yapı sınıfı/grubu ve 4.224,11 m2 alan üzerinden hesaplanan temel para cezasına, aynı fıkranın (c) bendinin 5. alt bendi uyarınca artırım uygulanarak, davacıya yapının fenni mesulü sıfatıyla toplam 237.530,15-TL imar para cezası uygulanmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Çankaya Belediye Encümeni kararı alındığı anlaşılmaktadır.
Mahkemece, E:… sayılı dava dosyasında yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen 03/12/2018 tarihli bilirkişi raporunda özetle; aykırılıklar nedeniyle verilen imar para cezasının hesabında davalı idarece etkilenen alan olarak kat alanlarının tamamının alındığı, ancak, mimari projede verilen katların kotları, yapım sırasında her katta farklı uygulandığından, her katın alanının da fark yüksekliğin kat yüksekliğine oranı nispetinde alınması gerektiği, bu şekilde aykırılıktan etkilenen toplam alanın (273,76 m2 + 7,20 m2 =) 280,96 m2, ceza tutarının da artış nedenleriyle birlikte [(280,96 m2 x 46,98686 TL =) 13.196,30-TL + (13.196,30 x 0,20 =) 2.639,26-TL =]15.835,56-TL olduğu” tespit ve değerlendirmelerine yer verilmiş, ancak söz konusu aykırılıkların yapının tamamını etkileyip etkilemediği hususu değerlendirilmemiştir.
İdare Mahkemesi tarafından; anılan bilirkişi raporundaki tespitler dikkate alınarak dava konusu encümen kararının iptaline karar verilmiş, söz konusu karara karşı yapılan istinaf başvurusu ise reddedilmiştir.
Yukarıda yer verilen hükmün değerlendirilmesinden; 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasında, ruhsata aykırı imalatların yapının tamamını etkilediğinin tespit edilmesi üzerine, tüm yapı üzerinden para cezasının hesaplanması, tüm yapı üzerinden hesaplanan temel para cezasına, anılan maddesinin (c) bendinde öngörülen arttırım oranları uygulanarak toplam para cezasının hesaplanması gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; tespit edilen aykırılıkların yapının tamamının statiği açısından değişikliğe neden olup olmadığı, yapılan değişikliklerin yapının tüm alanını etkileyip etkilemediği yönünde bilirkişi heyetinden ek rapor alınarak, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 15/02/2023 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X):
3194 sayılı İmar Kanununun 28. maddesinin 2. fıkrasında “Yapıda inşaat ve tesisat işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimine ilişkin fenni mesuliyet, ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. Fenni mesul mimar ve mühendisler uzmanlık alanlarına göre; yapının, tesisatı ve malzemeleri ile birlikte, bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle görevlidir. Yapı sahibine ve idareye karşı sorumlu olan fenni mesuller, uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, fenni mesuller kanuni mesuliyetten kurtulamaz. Bildirim üzerine, en geç üç iş günü içinde 32 nci maddeye göre işlem yapılır.” hükmüne yer verilmiş; aynı Kanunun 42. maddesinin 1. fıkrasında; bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyielerin uygulanacağı, 2. fıkrasında; ruhsat almaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede öngörülen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2. maddesinin 3. fıkrasının (c) bendinde; yapı denetim kuruluşlarının yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme, (g) bendinde; ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirme görevlerini yerine getirmekle yükümlü oldukları, 8. maddesinde ise; yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre idari yaptırımlar uygulanacağı, 14/02/2020 tarih ve 7221 sayılı Kanunun 25. maddesi ile anılan maddeye eklenen ek fıkrasında; bu Kanun ve ilgili mevzuata göre görevini yerine getirmeyen yapı denetim kuruluşları hakkında bu madde uyarınca idari para cezası uygulanmasını gerektiren fiillerin tespiti halinde ayrıca 3194 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda yer verilen hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden; ilgili fenni mesullerin denetimi olmaksızın inşaat ve tesisatlara ilişkin yapım işlerinin sürdürülemeyeceği yolundaki 3194 sayılı Kanunun 28. maddesi ve yapı denetim kuruluşlarının sorumluluğunu düzenleyen 4708 sayılı Kanun hükümleri dikkate alındığında, yapı denetim kuruluşunun görev ve sorumlulukları ile uygulanacak idari yaptırımların 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun maddelerinde düzenlendiği, uyuşmazlık konusu inşaatın ruhsat ve eklerine aykırı yapılmasından dolayı davacı yapı denetim kuruluşunun 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi kapsamında para cezasıyla cezalandırılamayacağı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda; davacı yapı denetim kuruluşuna 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi uyarınca imar para cezası verilmesine ilişkin dava konusu encümen kararında hukuka uyarlık bulunmadığından, İdari Dava Dairesi kararının bu gerekçeyle onanması gerektiği oyuyla, Dairemizin çoğunluk kararına katılmıyorum.
KARŞI OY (XX):
Mahkemece işlemin iptali yolunda verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu İdari Dava Dairesi kararının usule ve hukuka uygun olduğundan onanması gerektiği oyu ile aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.