Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2021/11293 E.  ,  2023/2975 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/11293
Karar No : 2023/2975

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Mimarlık Turizm Emlak Elektrik İnşaat Taahhüt San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : Davacı şirket adına düzenlenen … günlü, … numaralı ödeme emrinin çevre düzenleme katılım payına, evsel katı atık ücretine ilişkin kısımlarının ve bu ücretlerin belirlenmesine ilişkin … günlü, … sayılı … Belediye Meclisi kararı eki 2019 yılı ücret tarife cetvelinin ilgili kısımlarının iptali ile davalı idareye ödenen çevre düzenleme katılım payının yasal faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istemiyle açılan davada, dava konusu işlemleri iptali, davacı tarafından ödenen çevre düzenleme katılım payının ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idare tarafından davacıya ödenmesi yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun … günlü, … nolu ödeme emrinin çevre düzenleme katılım payı istenilmesine ilişkin kısmı ve anılan ödeme emrinin dayanağı … günlü, .. sayılı … Belediye Meclis kararının eki niteliğindeki ücret tarifesi cetvelinin çevre düzenleme katılım payı ücretine ilişkin kısmının iptali ile davacı tarafından ödenen çevre düzenleme katılım payının ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idare tarafından davacıya ödenmesi isteminin kabulüne ilişkin kısımları yönünden reddine, … günlü, … nolu ödeme emrinin, evsel katı atık ücreti istenilmesine ilişkin kısmı ile anılan işlemin dayanağı …günlü, … sayılı Dikili Belediye Meclis kararının eki niteliğinde bulunan ücret tarife cetvelinin evsel katı atık ücretine ilişkin kısmının iptaline ilişkin kısmının ise gerekçesi değiştirilmek suretiyle reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.

… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…. K:… sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, anılan kararın ONANMASINA, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de belirtilen İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın kararı veren ilk derece Mahkemesine gönderilmesine, 22/03/2023 tarihinde, dava konusu … günlü, … numaralı ödeme emrinin evsel katı atık ücretine ilişkin kısmı yönünden esasta oybirliğiyle, gerekçe yönünden oyçokluğuyla; … günlü, … sayılı Dikili Belediye Meclisi kararının evsel katı atık ücretine ilişkin kısmı yönünden esasta oybirliğiyle, gerekçe yönünden oyçokluğuyla; … günlü, … numaralı ödeme emrinin çevre düzenleme katılım payına ilişkin kısmı ile … günlü, … sayılı Dikili Belediye Meclisi kararının çevre düzenleme katılım payı ücretine ilişkin kısmı ve ödenen çevre düzenleme katılım payının yasal faiziyle birlikte iadesi istemi yönünden ise oyçokluğuyla kesin olarak karar verildi.

(X) KARŞI OY:

2872 sayılı Çevre Kanununun 11. maddesinin 11. fıkrasında; büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacakların, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınacağı ve bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretlerin katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamayacağı hükümlerine yer verilmiştir.
27/10/2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik hükümleri uyarınca, evsel katı atık ücret tarifesi belirlenmektedir.

Evsel katı atık bedeli, evsel katı atık ücret tarifesine göre tahakkuk ettirilmektedir. Gerek bu hizmetten yararlananların harcamalara katılma yükümlülüğü, gerek belediye meclislerince tarife belirleme yetkisi ve gerekse belirlenen tarifeye göre ücret tahsil edilmesinin yasal bir zorunluluk olması karşısında, bu konuda yapılacak sözleşme de ‘idari sözleşme’ niteliğinde olduğundan, hizmetten yararlananların sözleşme imzalamaması ya da sözleşme hükümlerini belirleme konusunda herhangi bir iradesi / müdahalesi söz konusu değildir. Bu nedenle, katı atık bedeli tahakkuk ettirilmesine ilişkin işlem, evsel katı atık ücret tarifesinin uygulanması niteliğinde olduğundan, evsel katı atık ücret tarifesine bağlı olarak karara bağlanması gerekmektedir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 1. maddesinde, Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer’i kamu alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve kamu hizmetleri tatbikatından doğan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümlerinin uygulanacağı; 37. maddesinde alacağın usulüne uygun olarak ilgilisine tebliğ edilmesi, bu tebliğden sonra bir ay içerisinde söz konusu borcun ödenmesinin istenilmesi gerektiği; 55. maddesinde ise bir ay içinde borcun ödenmemesi üzerine kamu alacağının cebren tahsili amacıyla, vadesinde ödenmeyen kamu alacağı için 15 gün içinde borcun ödenmesi gerektiğini bildiren bir ödeme emrinin düzenlenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

Bu durumda; evsel katı atık ücret tarifesinin iptali istemiyle açılan davaların görüm ve çözümü idari yargı mercilerine ait olduğundan, davaya konu katı atık bedeli tahakkuk ettirilmesine ilişkin işlemin hukuka uygunluğunun, evsel katı atık ücret tarifesi kapsamında değerlendirilerek karara bağlanması gerektiğinden, tahakkuka ilişkin uyuşmazlığın da görüm ve çözümünün idari yargı mercilerine ait olduğu sonucuna varıldığından; evsel katı atık ücret tarifesinin belirlenmesine ilişkin meclis kararına dayalı olarak tesis edilen … günlü, … numaralı ödeme emrinin evsel katı atık ücretine ilişkin kısmının esasının incelenerek evsel katı atık ücretine dair alacağın usulüne uygun tebliğ edilerek davacıya para cezasının ödenmesi için bir aylık ödeme süresi tanınmadan söz konusu alacağın tahsili amacıyla düzenlenen ödeme emrinde hukuka uyarlık bulunmadığından İdari Dava Dairesi kararının anılan kısmının belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşüncesiyle, Çoğunluk kararının …günlü, … numaralı ödeme emrinin evsel katı atık ücretine ilişkin kısmına gerekçe yönünden katılmıyorum.

(XX) KARŞI OY:
2872 sayılı Çevre Kanununun 11. maddesinin 11. fıkrasında; Büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacakların, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınacağı, ve bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretlerin katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamayacağı hükümlerine yer verilmiştir.
10/07/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun “Büyükşehir, İlçe ve İlk Kademe Belediyelerinin Görev ve Sorumlulukları” başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak Büyükşehir Belediyesi’nin görevleri arasında sayılmış, aynı maddenin üçüncü fıkrasının (a) bendinde; Kanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak, (b) bendinde; Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri arasında olduğu hükmüne yer verilmiştir.
27/10/2010 tarihli, 27742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinin (m) bendinde; “Ücret: 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği çevre temizlik vergisi ile aynı Kanunun 87 nci maddesi uyarınca kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelini de içerecek şekilde; atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında tam maliyet esaslı tarifeye göre belirlenen toplam sistem maliyetini karşılamak üzere evsel katı atık ve atıksu hizmetlerinden yararlananlar tarafından ödenmesi gereken parasal değeri,” ifade edeceği, Yönetmeliğin “Evsel Katı Atık İdarelerinin Görev ve Yetkileri” başlıklı 8. maddesinde; Evsel Katı Atık İdareleri; a) Evsel katı atık hizmetini vermek veya verdirmekle, b) Evsel katı atık hizmetlerine ilişkin tarifeleri belirlemekle, c) Evsel katı atık ücretini toplamakla, yükümlü oldukları kurallarına yer verilmiş, son olarak Yönetmeliğin “Faturalandırma” başlıklı 22. maddesinde ise; atıksu ve evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlendirme yapılan hizmetin karşılığı olarak müstakilen, düzenli aralıklarla su faturaları üzerinden faturalandırma yapılacağı kuralı getirilmiştir.
Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri ve konu ile ilgili özel düzenlemeler getiren Yönetmelik hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, işletilmesi ve buna bağlı olarak bu tesislere ilişkin tüm yükümlülüklerin yerine getirilmesi hususunda Büyükşehir Belediyelerinin yetkili ve görevli kabul edildiği, ilçe ve/veya ilk kademe belediyelerinin ise, bu süreçte sadece katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonlarına taşımak ile yükümlü kılındıkları, 2872 sayılı Kanunun 11. maddesinde ise; söz konusu bertaraf tesislerinin işletme, bakım ve onarım masraflarını karşılamak üzere, katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücretinin alınacağı ifade edilerek, katı atık bertaraf sürecinde oluşan maliyetlerin bir bütün olarak (toplama, taşıma ve bertaraf) değerlendirildiği ve bu süreçte oluşan giderlerin bu hizmetten yararlananlardan alınacak katılım ücreti ile karşılanacağının ifade edildiği, ilgili Yönetmelikte de aynı doğrultuda düzenlemeler yapıldığı, görevli ve yetkili olan Belediye tarafından kurulacak olan katı atık bertaraf tesisleri için, bu tesisin işletme maliyetlerine katılım ve katı atıkların toplanma ve taşınma maliyetlerine ilişkin objektif maliyet hesaplama kuralları getirildiği ve buna göre belirlenen ücretin ise su faturaları ile katı atık üreticisi olan ilgililere faturalandırılacağının belirtildiği, sonuç olarak anılan hizmetten yararlananlara yönelik olarak belirlenecek olan tarife uyarınca yapılacak olan ücretlendirme yetkisinin, bahsi geçen tesisleri kurma ve işletme sorumluluğu olan Belediyeye, diğer bir ifadeyle, Büyükşehir Belediyesi olan yerlerde anılan Büyükşehir Belediyesine ait olduğu görülmektedir.

Uyuşmazlıkta; her ne kadar İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin … günlü, … sayılı kararıyla, … günlü, 155 sayılı Dikili Belediye Meclisi kararı aynen kabul edilerek onaylansa da; yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, katı atıkların toplanması ve taşınması aşamalarının da dahil olduğu katı atıkların bertaraf sürecine ilişkin giderlerin içinde yer aldığı toplam maliyet unsurlarına göre ücretin Büyükşehir Belediye Meclislerince belirlemesi gerektiğinden, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından Dikili Belediye Meclisine evsel katı atık ücret tarifesinin belirlenmesi hususunda yapılmış bir yetki devrinin bulunmadığı da dikkate alındığında, Dikili Belediye Meclisi tarafından hazırlanan ve İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından onaylanan tarifede yetki unsuru yönünden hukuka uyarlık bulunmadığından, İdari Dava Dairesi kararının anılan kısmının belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşüncesiyle görüşüyle Çoğunluk kararının … günlü, … sayılı Dikili Belediye Meclisi kararının evsel katı atık ücretine ilişkin kısmına gerekçe yönünden katılmıyoruz.

(XXX) KARŞI OY:

2576 sayılı Kanunun “Vergi Mahkemelerinin görevleri” başlıklı 6. maddesinde; vergi mahkemelerinin genel bütçeye ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin davaları ve bu konularda, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un uygulanmasına ilişkin davaları, çözümleyeceği öngörülmüştür.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18/f maddesinde; “Belediye meclisinin görev ve yetkileri şunlardır…Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek” hükmüne, “Belediyenin gelirleri” başlıklı 59. maddesinde “a) Kanunlarla gösterilen belediye vergi, resim, harç ve katılma payları… e) Belediye meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler” hükmüne yer verilmiştir.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 97. maddesinde ise; “Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet (…) için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye’ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir.” hükmüne, 97. Maddesinde 98. maddesinde, “Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, bu Kanuna göre alınacak vergi, harç ve katılma payları hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve bunların ek ve tadilleri hükümleri uygulanır” hükmüne yer verilmiştir.

T.C. Anayasasının “Vergi ödevi” başlıklı 73. maddesinde; vergi ve vergi benzeri niteliğinde olan mali yükümlere yer verilmiştir: Bu maddenin üçüncü fıkrasına göre; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümler kanunla konulur, kanunla değiştirilir ve kanunla kaldırılır. Yani, vergi ve vergi benzeri mali yükümlerin konulmasında, değiştirilmesinde ve kaldırılmasında, idare edilenler için çok önemli bir hukuki güvenlik ilkesi olan, “Kanunilik İlkesi” geçerlidir. Bu ilkenin tek istisnası, yine aynı maddenin son fıkrasında gösterilmiştir. Bu fıkrada; vergi ve vergi benzeri mali yükümlerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde, kanunun belirleyeceği sınırlar içinde değişiklik yapma yetkisinin Bakanlar Kurulu’na verilmesine olanak tanınmıştır.
Çevre düzenleme katılım payının, 2464 sayılı Kanun’un 97. maddesi ile belediyelere verilen yetkiye istinaden harç ve katılma payı yapılmayan konularda ilgililerin isteği üzerine belediyelerce sunulacak her türlü hizmetin karşılığı olup, belediye meclisince belirlenen tarife uyarınca alındığı hususları bir arada değerlendirildiğinde, çevre düzenleme katılım payının vergi, resim, harç veya benzeri mali yüküm niteliğinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Bu durumda; 2464 sayılı Kanun’un 97. maddesine dayanılarak belediye meclis kararı ile belirlenen “çevre düzenleme katılım payı”, vergi, resim, harç veya benzeri mali yüküm niteliğinde olduğundan, bu hususa ilişkin ihtilafın çözümünde 2576 sayılı Kanunun 6. maddesi uyarınca vergi mahkemeleri görevli olduğundan, davanın görev yönünden reddi gerektiği gerekçesiyle uyuşmazlığın esası incelenerek verilen İdari Dava Dairesi kararının … günlü, … numaralı ödeme emrinin çevre düzenleme katılım payına ilişkin kısmı ile … günlü, … sayılı Dikili Belediye Meclisi kararının çevre düzenleme katılım payı ücretine ilişkin kısmının ve ödenen çevre düzenleme katılım payının yasal faiziyle birlikte iadesi istemine ilişkin kısmının bozulması gerektiği düşüncesiyle görüşüyle, Çoğunluk kararının anılan kısmına katılmıyorum.