Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2021/11049 E.  ,  2023/562 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/11049
Karar No : 2023/562

DAVACI : … Yapı Denetim Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı – ANKARA
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Davacının bina kimlik sertifikası zorunluluğuna tabi olmadan iş bitirme seviye onayı yapılması ve hakedişin ödenmesi istemi üzerine, bina kimlik sertifikası ile ilgili işlemlerin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 2021/17 nolu Genelgesinde belirtildiği şekilde uygulanması gerektiğine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemi ile dayanağı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının … tarih, … sayılı işlemi ile düzenlenen 2021/17 nolu Genelgenin iptali ve anılan işlemler nedeniyle uğramış olduğu 1.000-TL maddi zararın ödeme tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte tazmini istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Bina kimlik sertifikası alınmasıyla ilgili düzenleme öngören Yapı Denetim Uygulama Yönetmeliğinin 31. maddesinde değişiklik yapılmasına ilişkin düzenlemenin 23/06/2021 tarih ve 31520 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiği, bu tarihten önce davacı şirket ile yapı sahibi arasında 1654462 YİBF numaralı yapıya ilişkin sözleşme imzalanması nedeniyle bina kimlik sertifikası alma zorunluluğu olmadan seviye onayı verilmesi gerektiği, kazanılmış hakkının bulunduğu, davalı idareye bina kimlik sertifikası alma zorunluluğu olmadan seviye onayı verilmesi yolunda yapılan başvurunun Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 21/17 nolu Genelgesine dayanılarak reddedildiği, söz konusu Genelgedeki “23/06/2021 tarihinden itibaren 4708 sayılı Kanun kapsamında iş bitirme aşamasına gelen tüm yapılara yapı denetim kuruluşlarınca bakanlıktan temin edilen bina kimlik sertifikası asılacağı” yolundaki düzenlemenin kazanılmış hak ilkesine aykırı olduğu, bu düzenleme yürürlüğe girmeden önce sözleşme imzalanarak tüm yükümlülüklerin yerine getirilmiş olduğu yapıya ilişkin bina kimlik sertifikası temin etme zorunluluğu bulunmazken, sonradan yapılan düzenleme ile ilave yükümlülükler getirilmesinin idari istikrar ve hukuk devleti ilkelerine aykırı olduğu, diğer yandan bitirme aşamasına gelen … YİBF numaralı yapının tapu işlemlerinin başlatılması için mecburen 1.000-TL ödenerek bina kimlik sertifikası alındığından bu bedelin de iadesi gerektiği ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI : 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun yürürlüğe girdiği 2001 yılından itibaren yapılara sertifika verilmesi işleminin uygulandığı, Yapı denetim Uygulama Yönetmeliğinin yapılara sertifika verilmesine ilişkin usul ve esasların düzenlendiği 31. maddesindeki 23/06/2021 tarih ve 31520 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik ile, yapı denetimli olarak tamamlanan binaların teknik ve genel bilgilerine hem bina sahipleri hem de kamu görevlilerince ulaşılabilmesi amacıyla geliştirilen Bina Kimlik Sisteminin, yapıların QR Code ve RFID etiketi bulunan levhaların yapılara montajının yapılarak etiketlerin izlenmesi ve teknik verilerin online olarak kullanıcılarla paylaşılmasına imkan sağlanması, periyodik yapı denetimi ve mimari kirliliğin, statik aykırılıkların önlenmesi, uzun mesafeli okuma işlemi yapabilen sistem sayesinde bina hakkındaki teknik veriler ile yapıda ikamet eden vatandaş bilgileri gibi hayati önem sağlayan verilere kısa sürede ulaşılabilmesi, yapılar için bilgisayar destekli tasarım ve çizim düzenleme esasları oluşturularak, dijital projeler ve detaylarına daha güvenli ve hızlı erişim sağlanması, projelerin sistematik depolanması gibi amaçlara ulaşılması amacına ilişkin olarak mevzuatta zaten yapı denetim kuruluşlarınca düzenlenmesi zorunlu olan sertifikanın teknolojiye uyumunun sağlanması amacıyla düzenleme yapıldığı, bu kapsamda iş bitirme aşamasına gelen yapılara, yapı denetim kuruluşlarınca Bakanlıktan temin edilen bina kimlik sertifikasının asılacağı hükme bağlanmıştır.
Anılan Yönetmelik hükmü uyarınca, yapıların sertifikalandırma işlemlerinin nasıl yürütüleceğinin açıklanması ve uygulamada karşılaşılan sıkıntıların giderilmesi amacıyla yayımlanan dava konusu Genelgenin Yönetmeliğin 31. maddesine uygun olarak düzenlendiği, dava konusu yapının ise Yönetmelik değişiklik tarihi olan 23/06/2021’ten sonra yapı denetim sisteminde iş bitirme aşamasına geldiği ve yapılara sertifika düzenlenmesinin yeni getirilen bir uygulama olmadığı dikkate alındığında, davacının kazanılmış hakkından bahsedilemeyeceği, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’ÜN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …’IN DÜŞÜNCESİ :
Dava; davacının bina kimlik sertifikası zorunluluğuna tabi olmadan iş bitirme seviye onayı yapılması ve hakedişin ödenmesi isteminin reddine ilişkin … tarih ve … sayılı Şanlıurfa Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü işlemi ile dayanağı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının … tarih, … sayılı işlemi ile düzenlenen 2021/17 nolu Genelgenin iptali ve anılan işlemler nedeniyle uğramış olduğu 1.000-TL maddi zararın ödeme tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte tazmini istemiyle açılmıştır.
Normlar hiyerarşisi olarak bilinen temel hukuk ilkesine göre, normlar arasında altlık ve üstlük ilişkisi söz konusu olmakta ve her norm geçerliliğini bir üst hukuk normundan almaktadır. Başka bir anlatımla normlar hiyerarşisi, her türlü normun hiyerarşik olarak bir sıra dahilinde sıralanması ve birbirine bağlı olması anlamına gelmekte olup; bunun doğal sonucu olarak, hiyerarşik sıralamada daha altta yer alan bir normun, kendisinden üstte bulunan norma aykırı hükümler içeremeyeceği, bir başka deyişle alt norm niteliğindeki düzenleyici işlemlerin, bir hakkın kullanımını üst normda öngörülmeyen bir şekilde daraltamayacağı veya kısıtlayamayacağı; dolayısıyla, düzenleyici bir işlemin kendinden önce gelen Kanun ve Yönetmelik hükümlerine aykırı düzenlemeler getiremeyeceği kabul edilmektedir.
Tebliğ, genelge ve yönerge gibi düzenleyici işlemler ise; bir yönetmeliğin veya Bakanlar Kurulu Kararının uygulanmasını göstermek amacıyla ve onlara aykırı hükümler içermemek şartıyla yönetmeliklerde veya Bakanlar Kurulu Kararlarında gösterilen usul ve yöntemleri “açıklayıcı” hükümler taşıyan, yeni bir yöntem ve usul getirmeyen; dayanağı olan mevzuatta yer alan hükümler dışında yeni bir düzenleme içermeyen genel düzenleyici işlemlerdir.
Dava konusu Genelge’nin, dayanağı olan ve Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde 23/06/2021 günlü, 31520 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle değişikliğe gidildiği ve bu kapsamda 23/06/2021 tarihinden itibaren iş bitirme aşamasına gelen yapılara, Bakanlıktan yapı denetim kuruluşlarınca temin edilen bina kimlik sertifikasının asılacağının; bina kimlik sertifika bedellerinin her yıl Bakanlıkça belirlenerek ilan edileceği ve bu bedelin Bakanlık Döner Sermaye hesabına yatırılacağının hükme bağlandığı ancak bu bedelin kim tarafından yatırılacağının Kanun ve Yönetmelik hükümleriyle açıklığa kavuşturulmadığı; bu kapsamda yapıların sertifikalandırma işlemlerinin nasıl yürütüleceği ve uygulamada karşılaşılan bir takım sıkıntıların giderilerek iş ve işlemlerde birlikteliğin sağlaması amacıyla dava konusu Genelgenin yayımlandığı; anılan Genelgede; 23/06/2021 tarihinden önce iş bitirme aşamasına gelen yapılara, yapı kullanma izin belgesi verilmesini müteakiben yapı denetim kuruluşunca hazırlanan ve ilgili idarece onaylanan Genelge eki formata uygun bir yapı sertifikasının on beş gün içinde düzenlenerek, yapının görünen bir yerine asılacağı; 23/06/2021 tarihinden itibaren ise istinat, havuz gibi ana yapının eklentisi olan yapılar ile daha önce bina kimlik sertifikası alan ancak sonradan esaslı tadilata gidilerek yapı denetim sisteminde yeniden yapıya ilişkin bilgi formu alınan yapılar hariç 4708 sayılı Kanun kapsamında iş bitirme aşamasına gelen tüm yapılara, yapı denetim kuruluşlarınca Bakanlıktan temin edilen, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği eki Ek-28’e uygun bina kimlik sertifikası asılacağı; yapı denetim kuruluşlarınca Bakanlıktan bina kimlik sertifikası temin edilmeyen yapıların seviye onayları(% 95 ve üzeri seviye) nın ilgili idarelerce sistemde gerçekleştirilemeyeceği dolayısıyla hakediş işlemlerinin yürütülemeyeceği; bina kimlik sertifikası bedelinin yapı denetim kuruluşlarınca Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi hesabına temin edildiği yılın birim fiyatına göre yatırılacağı hususlarının düzenlendiği görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, davacı yapı denetim şirketi tarafından dava konusu Genelgenin dayanağı olan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde 23/06/2021 günlü, 31520 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle getirilen değişiklikten önce yapı denetim hizmet sözleşmesinin imzalandığı ileri sürülerek denetimini üstlendiği yapıya bina kimlik sertifikası zorunluluğu olmadan seviye onayı verilmesi ve hakedişlerinin taraflarına tanımlanması istemiyle yapılan başvurunun davalı idarece bina kimlik sertifikası ile ilgili işlemlerin genelgede belirtildiği şekilde uygulanması gerektiğinden bahisle reddi üzerine anılan işlem ile dayanağı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının … tarih, … sayılı işlemi ile düzenlenen 2021/17 nolu Genelgenin iptali ve anılan işlemler nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen 1.000-TL maddi zararın ödeme tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte tazmini istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu Genelgenin dayanağı olan ve Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde 23/06/2021 günlü, 31520 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle getirilen değişiklikte 12/02/2022 tarih ve 31748 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan değişiklikle tekrar değişikliğe gidildiği ve bu kapsamda 23/06/2021 tarihinden itibaren iş bitirme aşamasına gelen yapılara, Bakanlıktan önceki halinde yapı denetim kuruluşlarınca temin edimesi öngörülen bina kimlik sertifikasının yapı müteahhidince temin edilmesinin öngörüldüğü ve bina kimlik sertifika bedellerinin Bakanlıkça her yıl 1 Mart tarihinden itibaren geçerli olmak üzere ilan edileceğinin hükme bağlandığı görülmektedir.
Bu durumda dava konusu Genelgenin dayanağı Yönetmelik hükmünde getirilen yeni değişiklikle bina kimlik sertifikasını temin etme yükümlülüğünün yapı denetim kuruluşundan alınarak yapı müteahhidine verildiği görüldüğünden söz konusu değişiklikten önceki Yönetmelik değişikliği nedeniyle yapıların sertifikalandırma işlemlerinin nasıl yürütüleceği ve uygulamada karşılaşılan bir takım sıkıntıların giderilerek iş ve işlemlerde birlikteliğin sağlaması amacıyla yayınlandığı anlaşılan dava konusu Genelgenin yasal dayanağının ortadan kalktığı anlaşıldığından anılan Genelge’de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Öte yandan, davaya konu Genelge kapsamında tesis edilen, … tarih ve … sayılı Şanlıurfa Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü işleminde de hukuka uyarlık görülmemiştir. anılan işlemler nedeniyle uğramış olduğu 1.000-TL maddi zararın ödeme tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte tazmini istemiyle
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin ve dayanağı … tarih, … sayılı ( 2021/17) nolu Genelgenin iptaline ve anılan işlemler nedeniyle davacının uğramış olduğu 1.000-TL maddi zararın dava tarihinden tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte tazminine karar verilmesi gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: ŞanlıUrfa İli, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı, … YİBF numaralı taşınmaza ilişkin davacı şirket tarafından verilen 12/11/2021 tarihli dilekçe ile … YİBF numaralı yapıya ilişkin davacı … Yapı Denetim Ltd. Şti. İle taşınmaz sahibi arasında imzalanan yapı denetim hizmet sözleşmesinin Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde yapılan 23/6/2021 tarihli değişikten önce yapıldığı belirtilerek, iş bitirme aşamasına gelen yapının bina kimlik sertifikası zorunluluğuna tabi olmadan iş bitirme seviye onayı yapılması ve hakedişin ödenmesi istemi üzerine, Şanlıurfa Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi ile Bakanlığın 2021/17 sayılı Genelgesinde “23/6/2021 tarihinden itibaren ise istinat, havuz gibi ana yapının eklentisi olan yapılar ile daha önce bina kimlik sertifikası alan ancak sonradan esaslı tadilata gidilerek yapı denetim sisteminde yeniden yapıya ilişkin bilgi formu alınan yapılar hariç 4708 sayılı Kanun kapsamında iş bitirme aşamasına gelen tüm yapılara, yapı denetim kuruluşlarınca Bakanlığımızdan temin edilen, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği eki Ek-28’e uygun bina kimlik sertifikası asılacaktır.” ibaresi uyarınca bina kimlik sertifikası işlemlerinin Genelgede belirtilen şekilde uygulanması gerektiğinin bildirilmesi üzerine, hakediş işlemlerinin yapılabilmesi için 1.000-TL ödenerek bina kimlik sertifikası alındığından bahisle Şanlıurfa Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi ile dayanağı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının … tarih, … sayılı işlemi ile düzenlenen 2021/17 nolu Genelgenin iptali ve bu işlem nedeniyle uğramış olduğu 1.000-TL maddi zararın ödeme tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte tazmini istenilmektedir.
Dava konusu 12/08/2021 tarihli ve 2021/17 Genelgede, “Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde, 23/6/2021 tarih ve 31520 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değişikliğe gidilmiş ve bu kapsamda 23/6/2021 tarihinden itibaren iş bitirme aşamasına gelen yapılara, Bakanlığımızdan yapı denetim kuruluşlarınca temin edilen bina kimlik sertifikası asılacağı hükme bağlanmıştır.
Bina Kimlik Sertifikası 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamında tamamlanan binaların teknik ve genel bilgilerine, Bakanlıkça farklı modüllerde yapılan yetkilendirmelerle, hem yapının sahibi vatandaşlarca hem de sonraki aşamalarda kamu görevlileri tarafından ulaşılması amacıyla geliştirilen bir uygulamadır.
Bu kapsamda yapıların sertifikalandırma işlemlerinin nasıl yürütüleceği ve uygulamada karşılaşılan bir takım sıkıntıların giderilerek iş ve işlemlerde birlikteliğin sağlanması için aşağıdaki açıklamaların yapılmasına ihtiyaç doğmuştur.
23/06/2021 tarihinden önce iş bitirme aşamasına gelen yapılara, yapı kullanma izin belgesi verilmesini müteakiben yapı denetim kuruluşunca hazırlanan ve ilgili idarece onaylanan Genelge eki formata uygun bir yapı sertifikası on beş gün içinde tanzim edilerek, yapının kolayca görünen bir yerine asılacaktır.
23/06/2021 tarihinden itibaren ise istinat, havuz gibi ana yapının eklentisi olan yapılar ile daha önce bina kimlik sertifikası alan ancak sonradan esaslı tadilata gidilerek yapı denetim sisteminde yeniden yapıya ilişkin bilgi formu alınan yapılar hariç 4708 sayılı Kanun kapsamında iş bitirme aşamasına gelen tüm yapılara, yapı denetim kuruluşlarınca Bakanlığımızdan temin edilen, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği eki Ek-28’e uygun bina kimlik sertifikası asılacaktır.
Yapının iş bitirme aşamasına geldiği tarihin belirlenmesinde yapı denetim kuruluşunun ilgili seviyeyi yapı denetim sisteminden talep ettiği tarih esas alınacak olup, yapı denetim kuruluşlarınca Bakanlıktan bina kimlik sertifikası temin edilmeyen yapıların söz konusu seviye onayları (%95 ve üzeri seviye) ilgili idarelerce sistemde gerçekleştirilemeyecek dolayısıyla hakediş işlemleri de yürütülemeyecektir.
Bina Kimlik Sisteminden yapının etüt ve projelerine ilgililerince ulaşılabilecektir. Bu kapsamda 23/6/2021 tarihinden itibaren iş bitirme aşamasına gelen yapıların, ilgili idareler tarafından ruhsat eki onaylı proje ve raporlarının sisteme eksiksiz bir şekilde yüklenmesi gerekmektedir.
Bina kimlik sertifikası bedeli yapı denetim kuruluşlarınca Bakanlığımız Döner Sermaye İşletmesi hesabına temin edildiği yılın birim fiyatına göre yatırılacaktır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 1. maddesinde, bu Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir…ı) Yapı denetim kuruluşu :Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiyi ifade eder düzenlemesine, yapı denetimi hizmet sözleşmeleri başlıklı 5. maddesinde (Değişik birinci fıkra:11/5/2018-7143/19 md.) yapı denetim hizmet sözleşmeleri, yapı sahipleri ile Bakanlıkça yayımlanacak usul ve esaslara göre elektronik ortamda belirlenen yapı denetim kuruluşları arasında akdedilir. Bu sözleşmenin bir sureti taahhütname ekinde ilgili idareye verilir. Yapı denetim hizmet sözleşmeleri Bakanlıkça belirlenen haller dışında feshedilemez. Bu sözleşmede; taahhüt edilen hizmetin konusu, yeri, inşaat alanı, süresi, varsa yapı sahibi ile yapı müteahhidi arasında akdedilen sözleşmede yer alan yapının fizikî özellikleri, yapı denetimi hizmet bedeli, yapı denetiminde görev alacak teknik personel listesi ve diğer yükümlülükler yer alır. hükmüne yer verilmiş, İdari müeyyideler ve teminat başlıklı 8. maddesinde (Değişik: 4/4/2015-6645/32 md.) yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre uygulanacak idari yaptırımlar düzenlenmiş, 12. maddesinde ise bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.(Değişik ikinci fıkra:14/2/2020-7221/28 md.) İlgili idarelerin bu Kanunda belirtilen hususlara ilişkin görevleri ile çalışma usul ve esasları; yapı denetim kuruluşlarının sınıflandırılması, kuruluşlar arasında adaletli iş dağılımını temin etmek üzere bir ilde faaliyet gösterebilecek olan yapı denetim kuruluşu ve laboratuvar kuruluşu sayısının belirlenmesi ile kuruluş safhasında sahip olunması gereken asgarî nitelikler; yapı denetim izin belgesinin geçici olarak geri alınmasına ilişkin şartlar, yapı denetim kuruluşları ve laboratuvarların görevleri ile çalışma usul ve esasları; denetçi belgesi verilmesine ilişkin usul ve esaslar ile yapı denetim ve laboratuvar kuruluşlarında görev alacak personelde aranacak nitelik, tecrübe ve bunların istihdam şartları ile görev ve sorumlulukları; diğer yapı sorumlularının nitelikleri, görevleri ile çalışma usul ve esasları; Merkez ve İl Yapı Denetim Komisyonunun görevleri ile çalışma usul ve esasları; yapı denetimi hizmet sözleşmesine ve feshine ilişkin esaslar; hizmet bedelinin ödenmesi, beton deneyine ilişkin laboratuvarca verilen hizmetlerin azami bedeli ve bu bedelin kimin tarafından karşılanacağı, bu Kanun uyarınca denetlenerek inşa edilen yapılara bina kimlik sertifikası verilmesi ve düzenlenecek meslek içi eğitimlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmeliklerle düzenlenir, hükümlerine yer verilmiştir.
05/02/2008 tarih ve 26778 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği’nin 1. maddesinde (Değişik:RG-11/12/2020-31331) “Bu Yönetmeliğin amacı, 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanuna göre faaliyet gösteren Merkez ve İl Yapı Denetim Komisyonlarının, yapı denetim kuruluşlarının kuruluş ve çalışmaları; yapı denetim kuruluşlarında görev alacak denetçi mimar ve mühendisler ile diğer görevlilerde aranacak nitelikler; ilgili idare, proje müellifi, yapı müteahhidi, şantiye şefi, yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu ortaklarının görev ve sorumlulukları; yapı denetimi hizmet sözleşmesinin düzenlenmesine, feshi ve hizmet bedellerinin ödenmesi; hizmet bedeline esas yapı yaklaşık maliyetinin belirlenmesine esas birim maliyet veya maliyetlere; yapılara sertifika verilmesine, yapı denetim kuruluşlarından alınacak teminatın türü, tutarı, iadesi ile irat kaydedilmesine, idari yaptırımlara ve Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Yapılara sertifika verilmesi başlıklı 31. maddesinde “(1) İlgili idarelerce, yapı kullanma izninin verilmesini müteakiben, ek-28’de gösterilen form-26’ya uygun olarak yapı denetim kuruluşunca hazırlanan ve ilgili idarece onaylanan bir yapı sertifikası on beş gün içinde tanzim edilip yapının kolayca görülebilir bir yerine asılır. (2) Sertifikanın onaylanmış bir kopyası yapıya ilişkin dosyada saklanır.” düzenlemesine yer verilmiş iken, 23/06/2021 tarih ve 31520 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesi ile yeniden düzenlenerek “madde 31 – (1) Bakanlıkça belirlenen yapılardan iş bitirme aşamasına gelenler için yapı denetim kuruluşunca Bakanlıktan temin edilen Ek-28’de gösterilen Form-26’ya uygun bina kimlik sertifikası, yapının kolayca görünen bir yerine asılır.(2) Bina kimlik sertifikasının bedelleri her yıl Bakanlıkça belirlenerek ilan edilir. Bu bedel Bakanlık Döner Sermaye hesabına yatırılır.” hükmü getirilmiştir.
Dava devam ederken, 12/02/2022 tarih ve 31748 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik ile anılan Yönetmeliğin 31 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yapı denetim kuruluşunca” ibaresi “yapı müteahhidince” olarak ve ikinci fıkrası “(2) Bina kimlik sertifikasının bedelleri Bakanlıkça, her yıl 1 Mart tarihinden itibaren geçerli olmak üzere ilan edilir. Bu bedel Bakanlık Döner Sermaye hesabına yatırılır.” şeklinde değiştirilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Anayasa’nın 124. maddesinde, Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabileceği hükmüne yer verilmiştir.
Buna göre, idari teşkilat yapısı içinde yer alan Bakanlıklar ile diğer kamu kurum ve kuruluşları, görev alanlarına ilişkin olarak ve yönetmelik, yönerge, tebliğ, genelge ve talimat gibi çeşitli adlar altında düzenleme yapabilmektedirler.
Ancak, bu düzenlemeler arasında uyulması gereken “normlar hiyerarşisi” kuramına göre, hukuk düzeni, farklı kademede yer alan Anayasa, kanun, yönetmelik ve diğer düzenleyici işlemlerden oluşan birçok normu içermekte ve her norm geçerliliğini bir üst basamakta yer alan normdan almaktadır. Normlar hiyerarşisine göre kanundan sonra gelen yönetmelik, genelge, tebliğ, talimat gibi düzenlemelerin, ancak kanunda verilmiş olan hakkın kullanılmasının açıklanması ile ilgili olacağı, bu metinlerde kanun ile verilmiş olan hakkı genişletici veya daraltıcı mahiyette hükümlere yer verilemeyeceği hukukun genel ilkelerindendir.
Nitekim, tebliğ, genelge ve yönerge gibi düzenleyici işlemler; bir yönetmeliğin veya üst hukuk normlarının uygulanmasını göstermek amacıyla ve onlara aykırı hükümler içermemek şartıyla buralarda gösterilen usul ve yöntemleri “açıklayıcı” hükümler taşıyan, yeni bir yöntem ve usul getirmeyen ve dayanağı mevzuattaki hükümler dışında yeni bir düzenleme içermeyen genel düzenleyici işlemlerdir.
Bu açıklamalar ışığında uyuşmazlık incelendiğinde, davalı idarenin dava konusu alandaki düzenleme yetkisinin ve bu yetkinin hukuka uygun olarak kullanılıp kullanılmadığının irdelenmesi gerekmektedir.
Öte yandan, dava konusu Genelgenin dayanağı olan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği’nin 31 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yapı denetim kuruluşunca” ibaresi “yapı müteahhidince” olarak ve ikinci fıkrası “(2) Bina kimlik sertifikasının bedelleri Bakanlıkça, her yıl 1 Mart tarihinden itibaren geçerli olmak üzere ilan edilir. Bu bedel Bakanlık Döner Sermaye hesabına yatırılır.” şeklinde değiştirildiği anlaşılmakla birlikte, dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre irdeleneceği; bireysel işlemin tüm hukuki sonuçları ile birlikte ortadan kaldırılmadığı sürece, anılan işlemin dayanağı olan düzenleyici işlemin sonradan yürürlükten kaldırılmasının, söz konusu dayanak işlem ve bireysel işlem ile ilgili olarak açılan davanın incelenmesine engel oluşturmayacağı kuşkusuzdur.
Dava konusu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 12/08/2021 tarih, 1505078 sayılı işlemi ile düzenlenen 2021/17 nolu Genelge ile bina kimlik sertifikası ile ilgili işlemlerin 2021/17 nolu Genelgede belirtildiği şekilde uygulanması gerektiğine ilişkin 23/11/2021 tarih ve 2275514 sayılı işlem tarihinde yürürlükte olan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği’nin 31. maddesinde “Bakanlıkça belirlenen yapılardan iş bitirme aşamasına gelenler için yapı denetim kuruluşunca Bakanlıktan temin edilen Ek-28’de gösterilen Form-26’ya uygun bina kimlik sertifikası, yapının kolayca görünen bir yerine asılır. Bina kimlik sertifikasının bedelleri her yıl Bakanlıkça belirlenerek ilan edilir. Bu bedel Bakanlık Döner Sermaye hesabına yatırılır.” düzenlemesine yer verildiği, 23/11/2021 tarih ve 2275514 sayılı işlemde ise bina kimlik sertifikası işlemlerinde Genelge hükümlerinin uygulanacağının belirtildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Genelgede dayanağı Yapı Denetim Uygulama yönetmeliğine aykırı bir düzenleme yapılmadığı, Yönetmelikte öngörülmeyen bir kısıtlama getirilmediği, yeni durumun karışıklığa yol açmaması amacıyla uygulamaya yönelik açıklamalara yer verdiği görüldüğünden, dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan, dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık görülmediğinden, tazminat isteminin de hukuki dayanağı bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …- TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 19/01/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.