Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2021/10517 E. , 2022/11754 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/10517
Karar No : 2022/11754
TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) … Turizm Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI) … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
2- … Turizm Gıda San. ve Tic. A.Ş.
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Üsküdar İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parselde yer alan ve mülkiyeti hazineye ait …’nda ruhsata ve onaylı projesine aykırı imalat yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 137.504,56-TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi Encümeni Kararı ile söz konusu encümen kararına konu para cezasının idarenin banka hesabına ödenmesi gerektiğine yönelik İstanbul Büyükşehir Belediyesi Boğaziçi İmar Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın incelenmeksizin reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı davacının istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesinin kaldırılması, yeniden bir karar verilmek üzere mahkemesine gönderilmesi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı sonrası … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; yapı tatil tutanağında ruhsat ve eki projesine aykırı yapıların numaralandırıldığı, bu dava ile tarafları aynı olan Mahkemenin E:… sayılı dosyasında alınan bilirkişi raporunda (1) no’lu yapının bulunduğu alanda 2010 yılında yapının günümüzdeki şekli ile görüldüğü tespitinde bulunulduğu, taşınmazın 2012 tarihli sözleşme ile kiralanması nedeniyle (1) no’lu yapının davacı şirket tarafından yapılmadığının anlaşıldığı; yapı tatil tutanağında (2), (3) ve (4) no’lu yapılar olarak belirtilen yapıların toplam yüzölçümü olarak belirlenen 237,05 (74,69+6,15+156,21) metrekarelik alan üzerinden hesaplama yapılarak para cezası verildiği, bilirkişi raporunda ise (2), (3) ve (4) no’lu yapıların toplam alanının 233 metrekare olduğunun (raporda sehven 235 metrekare olarak yazılmıştır) belirlendiği, para cezası hesaplamasına esas alınan aykırılıktan etkilenen toplam alanın metrekaresinin fiili durumda daha az olmasının temel para cezasını etkileyeceğinden, bu yapı grubuna verilen para cezasında hukuka uyarlık bulunmadığı, yapı tatil tutanağında (5) no’lu yapı olarak gösterilen alanın metrekaresinin bilirkişi raporunda dava konusu işlemden daha fazla belirlendiği, ancak davacının lehine bir durum olması nedeniyle hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçeleriyle, dava konusu işlemlerin (1), (2), (3) ve (4) nolu yapılara verilen 133.977,74-TL para cezasına yönelik kısımlarının iptaline, işlemlerin (5) nolu yapıya verilen 3.526,82-TL’lik para cezasına ilişkin kısımları yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Taraflarca temyiz edilen kararın, aleyhine olan kısımlarının usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Taraflarca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ..’ÜN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kısmen kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının; Yapı Tatil Tutanağında tespit edilen (2), (3) ve (4) nolu yapılara ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Encümeni Kararı ile verilen toplam 65.960,34-TL para cezasının iptaline ilişkin kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Temyize konu İdari Dava Dairesi kararının; dava konusu işlemlerin, … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi Encümeni kararıyla 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca (1) nolu yapıya verilen 68.017,40-TL para cezasına ilişkin kısmının iptaline ve (5) nolu yapıya verilen 3.526,82- TL para cezası yönünden davanın reddine ilişkin kısmları yönünden;
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Daireleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesince verilen kararın yukarıda belirtilen kısmında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Kararın; dava konusu işlemlerin, … tarih ve .. sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Encümeni kararıyla 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca (2), (3) ve (4) nolu yapılara verilen toplam 65.960,34-TL para cezasına ilişkin kısmına gelince;
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul İli, Üsküdar İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parselde yer alan ve mülkiyeti hazineye ait olup davacının kiralayarak kullandığı …’nda ruhsata ve onaylı projesine aykırı imalat yapıldığının 05/03/2019 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edilerek, 3194 sayılı yasanın 42. maddesi uyarınca 137.504,56-TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi Encümen Kararının alındığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Boğaziçi İmar Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi ile encümen kararına konu para cezasının idarenin banka hesabına ödenmesi gerektiğinin davacıya bildirilmesi üzerine, anılan işlemlerin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, yapı tatil tutanağı ile yapı ruhsatı ve eki onaylı mimari projeye aykırı beş ayrı husus tespit edilerek, yapı sınıfları ve grupları ile yüzölçümleri dikkate alınmak suretiyle düzenlenen üç ayrı hesap tablosu ile yapılan hesaplama neticesinde, 1 no’lu yapı için 68.017,40-TL; 2, 3 ve 4 no’lu yapılar için 65.960,34-TL ve 5 no’lu yapı için 3.526,82-TL olmak üzere toplamı 137.504,56-TL para cezasının verildiği, dava konusu işlemin dayanağı niteliğindeki … tarih, … sıra numaralı ve 1 no’lu yapı tatil tutanağının iptali istemiyle İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı dosyasında yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan bilirkişi raporunun bakılan dosyada mahkeme kararına esas alındığı görülmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 42. maddesinin 1. fıkrasında; bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanacağı, 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz TL’dan az olmamak üzere, aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiş, 2. fıkranın (a) bendinde; Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için uygulanacak olan ceza miktarları sayılmış ve bu miktarlar esas alınarak idari para cezası verileceği, bu miktarların her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298.maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılarak uygulanacağı hükmüne yer verilmiş, aynı fıkranın (c) bendinde ise; (a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapının niteliğine göre para cezasında uygulanacak artırım nedenleri (13) alt bent olarak sayılmış, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezası miktarına belirtilen alt bentlerdeki uygulanacak artırım nedenlerine göre ayrı ayrı hesap edilecek cezaların ilave olunacağı, para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alanın dikkate alınacağı hükümlerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükmünün değerlendirilmesinden; ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapılar nedeniyle verilecek para cezası miktarının belirlenmesinde dikkate alınacak temel ölçütün; yapı sınıfı ve grubu ile ruhsatsız veya ruhsata aykırı imalat alanının varsa aykırılıktan etkilenen alanın katılması suretiyle bulunacak alan olduğu, yapı sınıfı ve grubu dikkate alınmak suretiyle maddede belirtilen miktar ile yapının alanının çarpılması sonucu temel ceza miktarının hesaplanacağı, temel ceza miktarı belirlendikten sonra maddede öngörülen arttırım sebeplerinin varlığı halinde arttırım sebeplerinin ayrı ayrı hesaplanacağı, bunların toplamlarının alınması suretiyle toplam ceza miktarının bulunacağı ve bulunan bu miktarın belediye encümeni tarafından imar para cezası olarak verileceği anlaşılmaktadır.
İdare Mahkemesince, öncelikle 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca hesaplanan temel para cezasına ilişkin kısmın hukuki değerlendirmesinin yapılması, temel para cezasının hesaplanmasında, yapı inşaat alanı ve yapı sınıfı ve grubu temel kriterler olarak öngörüldüğünden, temel para cezasının bu kriterlere aykırı olarak hesaplandığının tespit edilmesi halinde, aykırılığı tespit edilen para cezası miktarına (c) bendinde öngörülen artırım oranları uygulanarak belirlenen toplam para cezasının tamamının iptal edilmesi gerektiği, temel para cezasında hukuka aykırılık bulunmaması halinde ise 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinde öngörülen artırım sebeplerinin uygulanması koşulları yönünden inceleme yapılarak, hukuka uygun olmayan artırım nedenlerine ilişkin kısımlar var ise, sadece hukuka aykırılığı tespit edilen artırım sebeplerine isabet eden kısımları yönünden dava konusu para cezasının kısmen iptaline karar verilmesi gerekmektedir. Yani İdare Mahkemesince öncelikle temel para cezası miktarının doğru belirlenip belirlenmediğinin incelenmesi, temel para cezası miktarının doğru olarak belirlendiğine karar verilmesi halinde ise, artırımların hukuka uygunluğu yönünden ayrıca inceleme yapılmak suretiyle para cezasının hukuka uygunluk denetiminin yapılması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; 05/03/2019 tarihli yapı tatil tutanağında yapı ruhsatı ve onaylı mimari projeye aykırı olan (2) nolu yapının 74,69 m2, (3) nolu yapının 6,15 m2, (4) nolu yapının ise 156,21 m2 olmak üzere toplam 237,05 m2 alan üzerinden temel para cezasının hesaplandığı; bilirkişi raporunda ise (2) nolu yapının 75 m2, (3) nolu yapının 6 m2, (4) nolu yapının 152 m2 olmak üzere anılan üç yapının alanının toplam 233 m2 (sehven 235 m2 olarak yazılmış) olduğunun belirtildiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda; her ne kadar İdare Mahkemesince, (2), (3) ve (4) nolu yapılara ilişkin ruhsata aykırı inşaat alanı bakımından, dava konusu işlem ile bilirkişi raporunda hesaplanan alan arasındaki farklılığın temel cezayı etkileyen nitelikte olduğu gerekçesiyle dava konusu işleminin bu kısmının iptaline karar verilmiş ise de davalı idare tarafından para cezasının 237,05 m2 inşaat alanı üzerinden hesaplandığı, bilirkişi raporunda ise inşaat alanının 233 m2 olarak belirlendiği, bahsi geçen hesaplamalar arasındaki farkın tecvizi hata kabilinden olup, ihmal/tolere edilebilir bir düzeyde olduğundan, bu yönüyle söz konusu hesap hatasının, uyuşmazlığa konu para cezasının iptalini gerektirecek hukuki bir aykırılık oluşturmadığı anlaşılmıştır.
Bu itibarla; 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi uyarınca (2), (3) ve (4) nolu yapılara verilen dava konusu para cezasında, yapı inşaat alanın belirlenmesindeki hesap hatası temel para cezasını etkiler nitelikte olmadığından, temel para cezasına ilişkin belirlenen yapı inşaat alana göre, yapı sınıfı ve grubu ile (c) bendinde öngörülen arttırım oranlarına ilişkin hukuki inceleme yapılmak suretiyle karar verilmesi gerekirken, para cezasına ilişkin encümen kararının anılan yapılara ilişkin kısmının iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin reddine, davalının temyiz isteminin kısmen reddine, kısmen kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen reddine, kısmen dava konusu işlemin iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının; 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca (2), (3) ve (4) nolu yapılara verilen toplam 65.960,34-TL para cezasının ve ödeme yazısının bu bölümünün iptaline ilişkin kısmının BOZULMASINA; aynı kanunun 42. maddesi uyarınca (1) nolu yapıya verilen 68.017,40-TL para cezasının ve ödeme yazısının anılan kısmının iptaline, (5) nolu yapıya verilen 3.526,82-TL para cezası ve ödeme yazısı yönünden davanın reddine ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 21/12/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.