Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2020/8247 E. , 2022/11739 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/8247
Karar No : 2022/11739
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … İnş. Müh. Gıda ve Oto. San. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU: …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Beykoz İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan mevcut yapılara ilave ruhsatsız tek katlı yeni yapı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle, 2960 sayılı Boğaziçi Kanununa göre İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından düzenlenen … tarihli, … sayılı yapı tatil tutanağı ile anıların yapıların yıkımına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu yapı tatil tutanağının tesisinden sonra uyuşmazlığa konu yapı için … tarihli ve … belge nolu yapı kayıt belgesinin düzenlendiği, 3194 sayılı İmar Kanununun geçici 16’ncı maddesi uyarınca yapı tatil tutanağının iptali gerektiği yolunda bir ibarenin bulunmadığı gibi, yapı kayıt belgesi ile kayıt altına alınmayan imalatlara ilişkin olarak her zaman yapı tatil tutanağı düzenlenebileceği, dava konusu yapı tatil tutanağının 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesine uygun olarak düzenlenmiş olduğu, dava konusu yapı yönünden herhangi bir yıkım kararı alınmadığından ortada yargılaması yapılacak bir idari işlem bulunmadığı gerekçeleriyle dava konusu yapı tatil tutanağı yönünden davanın reddine, yıkıma ilişkin talep yönünden ise davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, temyiz edilen kararın usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : İstemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…’ÜN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kısmen kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Temyize konu İdari Dava Dairesi kararının; yıkıma ilişkin kısmı yönünden;
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Daireleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesince verilen kararın yıkıma ilişkin kısmında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Kararın; yapı tatil tutanağına ilişkin kısmına gelince;
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İstanbul İli, Beykoz İlçesi, … Mahallesi, … pafta, …ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan mevcut yapılara ilave ruhsatsız tek katlı yeni yapı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle, 2960 sayılı Boğaziçi Kanununa göre söz konusu yapılara ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından … tarihli, … sayılı yapı tatil tutanağının düzenlenmesi üzerine, yapı tatil tutanağı ile yıkım işleminin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’nun “Yapının denetimi” başlıklı, 11. maddesinde; “Boğaziçi Alanındaki yapılar, kazı izni verildiği günden itibaren Boğaziçi İmar Müdürlüğünce inşaat ruhsatına ve eklerine ve bu Kanunla belirlenen esaslara göre denetlenir.Boğaziçi İmar Müdürlüğü, denetleme sırasında inşaat ruhsatı ve eklerine ve bu Kanunla belirlenen imar mevzuatına aykırılıkları bir tutanakla tespit eder. Tutanak tanziminde mal sahibi veya müteahhit veya fenni mesulün bulunması esastır. Bunların bulunmamaları halinde inşaatta çalışan herhangi bir kişinin bulunması da yeterlidir. Terkedilmiş bir inşaatta tutanak, Boğaziçi İmar Müdürlüğünce görevlendirilecek asgari üç görevli tarafından tanzim edilir. İnşaat ruhsatı ve eklerine ve imar mevzuatına aykırılığı tespit edilen yapılar için, tutanak tanzimi ile birlikte inşaat mühürlenir. Yapının mühürlendiğini belirten belge ve levhalar yapının muhtelif cephelerine asılır. Bu suretle durum mal sahibine veya müteahhide veya fenni mesule tebliğ edilmiş sayılır. Tanzim edilen tutanak ve yapının mühürlendiğini belirten belge, bir kroki ile birlikte derhal Boğaziçi İmar Müdürlüğüne gönderilir. Mal sahibi veya müteahhit inşaat ruhsatı ve eklerini denetlemeye hazır bir şekilde inşaat mahallinde bulundurmakla yükümlüdürler. …” düzenlemesi bulunmaktadır.
18/05/2018 günlü, 30425 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 7143 sayılı Kanunun 16. maddesi ile 3194 sayılı İmar Kanununa eklenen Geçici 16. maddesinde; “Afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlara 31/10/2018 tarihine kadar başvurulması, bu maddedeki şartların yerine getirilmesi ve 31/12/2018 tarihine kadar kayıt bedelinin ödenmesi halinde Yapı Kayıt Belgesi verilebilir. Başvuruya konu yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıf ve grubu ve diğer hususlar Bakanlık tarafından hazırlanan Yapı Kayıt Sistemine yapı sahibinin beyanına göre kaydedilir… Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili bu Kanun uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilir… Bu madde hükümleri, 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununda tanımlanan Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi içinde ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alan ile İstanbul tarihi yarımada içinde ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanlarda ve ayrıca 19/6/2014 tarihli ve 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde belirlenmiş Tarihi Alanda uygulanmaz ” hükümlerine yer verilmiştir.
Anılan madde uyarınca 06/06/2018 günlü, 30443 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esasların 6. maddesinin 1. fıkrasında “Yapı Kayıt Belgesi verilen yapıların malikleri, bu belgenin bir örneğini belediye ve mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyesine, bu sınırlar dışında il özel idaresine vermek zorundadır.” hükmü, 3. fıkrasında da “Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili 3194 sayılı Kanun uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilir. ” hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
3194 sayılı Kanunun geçici 16. maddesinde; yapı kayıt belgesi verilen yapılarla ilgili bu Kanun uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezalarının iptal edileceği hükmüne yer verilmiş ise de; öncelikle, idari işlemlerin hukuki yönden değerlendirmesi yapılırken, işlemin tesis edildiği tarihteki maddi ve hukuki olayın esas alınmasına ilişkin idari yargının temel usul kuralı uyarınca, idari işlem tarihinden önce 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 16. maddesine göre yapı kayıt belgesi alınmış olan uyuşmazlıklarda yapılacak değerlendirme ile yapı tatil tutanağı, yıkım ve para cezası işlemleri tesis edildikten sonra yapı kayıt belgesi alınan yapılara ilişkin uyuşmazlıklarda yapılacak değerlendirmenin ayrı ayrı ortaya konulması gerektiği; buna göre, yapı kayıt belgesi bulunan taşınmazlar için (yapı kayıt belgesi düzenlendikten sonra) idarelerce ilgili mevzuat hükümleri uyarınca yapı tatil tutanağı, yıkım ve para cezası işlemlerinin tesis edilmesiyle ortaya çıkan uyuşmazlıklarda; öncelikle, yapı tatil tutanağı ile tespit edilen aykırılıkların, yapı kayıt belgesi bulunan ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapılar arasında mı yoksa yapı kayıt belgesi alınanlar dışında olan veya yeni inşa edilmiş bir yapı mı olduğu hususunun tespit edilmesi; yapı kayıt belgesi alınmış olan yapılar arasında olduğunun anlaşılması durumunda yapı kayıt belgesinin hukuki geçerliliğini koruyup korumadığı, davalı idare tarafından yapı kayıt belgesinin 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 16. maddesine aykırı düzenlenmiş olduğu yönünde işlem tesis edilip edilmediğinin araştırılması suretiyle karar verilmesi, yapı kayıt belgesi alınmamış veya yeni inşa edilmiş bir yapı olduğunun tespiti halinde ise uyuşmazlığın ilgili mevzuat çerçevesinde işin esası yönünden çözümlenmesi gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; İstanbul İli, Beykoz İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin … tarih ve … belge nolu yapı kayıt belgesinin alınması sonrasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından aynı taşınmaza ilişkin üzerinde önceden mevcut olan ve krokide gösterilen yapılara ilave olarak ruhsatsız tek katlı yeni yapı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu uyarınca … tarih ve … sayılı yapı tatil tutanağının düzenlendiği, dava dilekçesinde işlemin yapı kayıt belgesi alınmış olan yapı yönünden tesis edildiğinin belirtildiği, davalı idare tarafından ise 3194 sayılı İmar Kanununa eklenen Geçici 16. maddesinin 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış olan yapılar için uygulanabileceği, dava konusu yapı tatil tutanağı kapsamında tespit edilen aykırılığın ise 31/12/2017 tarihinden sonra yapılmış olduğu ve imar barışı kapsamı dışında kaldığı, 1/1000 ölçekli Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi uygulama imar planında konut alanında kalan taşınmazda tespit edilen aykırılığın ruhsata bağlanamadığının iddia edildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; öncelikle, yapı tatil tutanağı ile tespit edilen aykırılıkların, yapı kayıt belgesi bulunan yapılar arasında mı, yoksa yapı kayıt belgesi alınan yapılar dışında veya yeni inşa edilmiş bir yapı mı olduğu hususunun tespit edilmesi; yapı kayıt belgesi alınmış olan yapılar arasında olduğunun anlaşılması durumunda yapı kayıt belgesinin hukuki geçerliliğini koruyup korumadığının araştırılması suretiyle karar verilmesi; yapı kayıt belgesi bulunmayan veya yeni inşa edilmiş bir yapı olduğunun tespiti halinde ise uyuşmazlığın ilgili mevzuat çerçevesinde işin esası yönünden çözümlenmesi gerektiğinden, eksik incelemeyle verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının yapı tatil tutanağına ilişkin kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle yapı tatil tutanağı yönünden davanın reddine, yıkım yönünden ise davanın incelenmeksizin reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının BOZULMASINA, yıkıma ilişkin kısmının ise ONANMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 21/12/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.