Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2020/5349 E. , 2020/8870 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/5349
Karar No : 2020/8870
DAVACI : … & … Petrol A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
DAVALILAR : 1- … Bakanlığı – ANKARA
VEKİLİ :
2- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
DAVANIN KONUSU :
… ili, … ilçesi, … Mahallesi, … Sokak, No:… adresinde faaliyet gösteren davacı şirkete, tesisinde otomatik numune alma sisteminin kurulu olmadığından bahisle 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (b) bendi uyarınca idari para cezası verilmesine ilişkin … Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 23/05/2014 tarih ve 0070000140022 sayılı kararı ile dayanağı olduğu ileri sürülen 03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin EK-5/Y maddesinin 1. 4. fıkrasının iptali ve söz konusu taleplerin reddi halinde Yönetmelik maddesine göre ödenmesi gereken yatırım bedellerin tespiti ve davalı idareden tahsili istenilmektedir.
DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu Yönetmeliğin ve dava konusu idari yaptırım kararının usul ve hukuka aykırı olduğu, davacının Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik uyarınca aldığı “Hava Emisyonu Çevre İzin Belgesi” dikkate alınmadan karar verildiği, söz konusu Yönetmelik ile zorunlu tutulan otomatik numune alma cihazlarının tank kapaklarının kapalı tutulması maksadıyla kullanılması zorunluluğunun fiilen imkansız olduğu, bunun ciddi risklere yol açacağı, çevresel zararlar oluşturacağı, bunun yapılması halinde davacı firmaya EPDK tarafından verilen izin ve ruhsatların tehlikeye gireceği, söz konusu uygulamanın yapılmasının maddi anlamda külfet oluşturacağı, dava idari para cezasının düzenlenmesinde davalı idare yerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yetkili olduğu, bu nedenlerle dava konusu işlemlerin iptalinin gerektiği, iptal edilmemesi halinde harcanması gereken bedelin tespit edilerek davalı idareye yükletilmesi gerektiği öne sürülmüştür.
DAVALI … BAKANLIĞININ SAVUNMASI :
Dava konusu idari yaptırım kararının usul ve hukuka uygun olduğu, davacı firmaya ait tesiste 12/03/2014 tarihinde yapılan denetimde “işletmede tank üzerinde bulunan numune alma noktalarının seviye ölçüm cihazlarının kapaklarının kapalı tutulmasının sağlandığı ancak otomatik numune alma sisteminin kurulmadığı” nın tespit edildiği, 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (b) bendinin 2. Paragrafı çerçevesinde, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin “Kirletici Vasfı Yüksek Tesisler İçin Özel Emisyon Sınırları” başlıklı EK-5.Y Yirmiikinci Grup Tesisler konu başlığında bulunan 1. Ham Petrol, Petrol ve Akaryakıt Dolum Depolama Tesislerinin 1.4. maddesinde “Tank üzerinde bulunan numune alma noktalarının ve seviye ölçüm cihazlarının kapaklarının kapalı tutulması sağlanmalı ve otomatik numune alma sistemine 01/01/2014 tarihine kadar geçilmelidir” hükmü ile 1.5. maddesinde “Tankerlere dolum kollarından kaçak olarak ortama yayılan emisyonları toplayan buhar geri kazanım sistemi 01/01/2014’e kadar kurulmalıdır.” hükmünün ihlal edilmesi sebebiyle dava konusu işlemin tesis edildiği, söz konusu işlemin usule ve hukuka uygun olduğu, dava konusu Yönetmeliğin ise hava kirletici emisyonlarının azaltılarak hava kalitesinin iyileştirilmesine yönelik yapılan çalışmalar neticesinde oluşturulduğu, dava konusu idari yaptırım kararı ve Yönetmelik maddesinin usule ve hukuka uygun olduğu savunulmuştur.
DAVALI … VALİLİĞİNİN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ :
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararına uyularak davacıya idari para cezası verilmesine ilişkin Antalya Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 23/05/2014 tarih ve 0070000140022 sayılı kararının iptali gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI …’İN DÜŞÜNCESİ :
Dava; … İli, …. İlçesi, … Mah. …. Sok. No:… adresinde faaliyet gösteren davacı şirkete, tesisinde otomatik numune alma sisteminin kurulu olmadığından bahisle 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (b) bendi uyarınca idari para cezası verilmesine ilişkin 23/05/2014 tarih ve 0070000140022 sayılı idari yaptırım kararı ile dayanağı olduğu ileri sürülen 03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nin EK-5/Y maddesinin 1.4. fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (b) bendinde “2872 sayılı Çevre Kanununun İdari nitelikteki cezalar İzne tâbi tesisleri, aldıkları izin belgesinde veya yönetmeliklerde öngörülen önlemleri almadan veya yönetmeliklerde belirlenen emisyon standartlarına ve sınırlamalarına aykırı olarak işletenlere 24.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir.” hükmü öngörülmüştür
03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin “YİRMİİKİNCİ GRUP TESISLER” başlıklı EK-5/Y maddesinin 1) Ham Petrol, Petrol ve Akaryakıt Dolum ve Depolama Tesisleri alt başlığı altındaki 1.4. Fıkrasında “Tank üzerinde bulunan numune alma noktalarının ve seviye ölçüm cihazlarının kapaklarının kapalı tutulması sağlanmalı ve otomatik numune alma sistemine 01/01/2014’e kadar geçilmelidir.” hükmüne yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacıya ait işletmede 12/03/2014 günü yapılan denetimde işletmede, buhar geri kazanım ünitesinin bulunmadığı, tank üzerinde bulunan numune alma noktalarının seviye ölçüm cihazlarının kapaklarının kapalı tutulmasının sağlandığı ancak otomatik numune alma sisteminin kurulmadığı gerekçesiyle dava konusu para cezasının kesildiği anlaşılmaktadır.
Davacı vekilince otomatik numune alma cihazlarının tank kapaklarının kapalı tutulması maksadıyla kullanılması zorunluluğunun başta Avrupa ülkeleri olmak üzere diğer ülke uygulamalarında da olmadığı, zikredilen mezkur otomatik numune alma sistemi ile ilgili ne gibi bir standardın olacağı ve teknik yeterliliği hakkında tanımda getirilmediği, bu konuda piyasada hali hazırda satışa sunulmuş bir akaryakıt tank kapağı ya da başka bir otomatik numune alma sisteminin de bulunmadığı ileri sürülmüştür.
Davalı idarece davacı vekilinin bu iddiaları karşılanmadığı gibi, dosyada mevcut Çevre ve Şehircilik Bakanlığı hukuk müşavirliğinin 19/06/2014 günlü, 10559 sayılı görüş yazısında Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili bölümünde, buhar geri kazanım ünitesinin zorunlu tutulduğu, ancak çıkış konsantrasyonu sınır değeri belirlenmeyerek neye göre kurulacağının belirtilmediği, bu sebeple mevzuatta boşluk bulunduğu, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik taslağında ilgili bölümde yer alan 01/01/2014 tarihinin 2018 yılına ötelendiği, ve bu süre zarfında konuyla alakalı idari işlem tesis edilmemesi gerektiği görüşlerine yer verildiği görülmüştür.
Bu durumda, mevzuatta boşluk bırakılması sonucunu doğuracağı açık olan dava konusu Yönetmelik hükmünde ve dolayısıyla bu hükme dayanılarak verilen para cezasında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 23/05/2014 tarihli, 0070000140022 sayılı idari yaptırım kararı ile dayanağı olduğu ileri sürülen 03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin EK-5/Y maddesinin 1.4. fıkrasının iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, davacı şirkete ait tesiste otomatik numune alma sisteminin kurulu olmadığından bahisle 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (b) bendi uyarınca idari para cezası verilmesine ilişkin 23/05/2014 tarihli, 0070000140022 sayılı kararı ile bu kararın dayanağı olduğu ileri sürülen 03/07/2009 tarihli, 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin EK-5/Y maddesinin 1.4. fıkrası yönünden davanın reddi, söz konusu taleplerin reddi halinde Yönetmelik maddesine göre ödenmesi gereken yatırım bedellerinin tespiti ile davalı idareden tahsiline ilişkin kısım yönünden davanın incelenmeksizin reddi yolunda verilen Danıştay Ondördüncü Dairesinin 24/02/2016 tarih ve E:2014/11071, K:2016/1104 sayılı kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 07/03/2018 tarih ve E:2016/3305, K:2018/770 sayılı kararıyla onandığı, karar düzeltme aşamasında ise kurulun 17/10/2019 tarih ve E:2018/2890, K:2019/4535 sayılı kararıyla; 03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin EK-5/Y maddesinin 1.4. fıkrası ile Yönetmelik maddesine göre ödenmesi gereken yatırım bedellerinin tespiti ve davalı idareden tahsiline karar verilmesi talebi yönünden karar düzeltme isteminin reddedildiği, davacı şirkete idari para cezası verilmesine ilişkin … Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 23/05/2014 tarih ve 0070000140022 sayılı işlemine ilişkin kısmının ise bozulduğunun anlaşıldığı görülmekte olup kısmen bozma kararına uyularak, bozulan kısım yönünden Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
… ili, … ilçesi, … Mah. …. Sok. No:…adresinde faaliyet gösteren davacı şirkete, tesisinde otomatik numune alma sisteminin kurulu olmadığından bahisle 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (b) bendi uyarınca idari para cezası verilmesine ilişkin … Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 23/05/2014 tarih ve 0070000140022 sayılı kararı ile dayanağı olduğu ileri sürülen 03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin EK-5/Y maddesinin 1.4. fıkrasının iptali ve söz konusu taleplerin reddi halinde Yönetmelik maddesine göre ödenmesi gereken yatırım bedellerin tespiti ve davalı idareden tahsili istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT ve HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin dava konusu, EK-5 “Kirletici Vasfı Yüksek Tesisler İçin Özel Emisyon Sınırları” başlıklı Y) YİRMİİKİNCİ GRUP TESİSLER konu başlığında 1) Ham Petrol, Petrol ve Akaryakıt Dolum ve Depolama Tesisleri alt başlığı altındaki 1.4. fıkrasında; “Tank üzerinde bulunan numune alma noktalarının ve seviye ölçüm cihazlarının kapaklarının kapalı tutulması sağlanmalı ve otomatik numune alma sistemine 01/01/2014’e kadar geçilmelidir.” hükmüne yer verilmiştir.
20/12/2014 tarih ve 29211 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 18. maddesinde; “Aynı Yönetmeliğin eki Ek-5.L ve Ek-5.Y bölümlerinde yer alan 01/01/2014 tarihleri 01/01/2018 olarak değiştirilmiştir.” kuralının düzenlendiği, 05/12/2018 tarihinde ise söz konusu kuralın kaldırıldığı anlaşılmıştır.
Öte yandan, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 2. maddesinde; “Kabahat” deyiminin; Kanun’un, karşılığında idari yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık anlamına geldiği belirtilmiş, “Genel Kanun Niteliği” başlıklı değişik 3. maddesinde, bu Kanunun; idarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde, diğer genel hükümlerinin ise, idarî para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında, uygulanacağı düzenlenmiş, aynı Kanunun “Zaman Bakımından Uygulama” başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasında; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun zaman bakımından uygulamaya ilişkin hükümlerinin kabahatlar bakımından da uygulanacağı belirtilmiş, 5237 sayılı Kanunun “Zaman Bakımından Uygulama” başlıklı 7. maddesinin 2. fıkrasında ise; “Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanır ve infaz olunur.” hükmüne yer verilmiştir.
Davacı şirkete ait akaryakıt dolum ve depolama tesisinde 12/03/2014 tarihinde yapılan denetimde, otomatik numune alma sistemi kurulu olmadığının anlaşılması üzerine, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili kısmında yer alan; “Tank üzerinde bulunan numune alma noktalarının ve seviye ölçüm cihazlarının kapaklarının kapalı tutulması sağlanmalı ve otomatik numune alma sistemine 01/01/2014’e kadar geçilmelidir.” kuralı gereğince 2872 sayılı Kanunun 20. maddesinin (b) bendi uyarınca idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlem tesis edilmiştir.
Uyuşmazlıkta, idari yaptırım kararının dayanağı olan Yönetmelik hükmünün, 20/12/2014 tarih ve 29211 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle; “Tank üzerinde bulunan numune alma noktalarının ve seviye ölçüm cihazlarının kapaklarının kapalı tutulması sağlanmalı ve otomatik numune alma sistemine 01/01/2018’e kadar geçilmelidir.” denilerek yeniden düzenlendiği ve böylece söz konusu Yönetmelik değişikliği ile anılan sistemin kurulması için 01/01/2018’e kadar geçiş süresi verildiği, daha sonra idari para cezasının dayanağı olan 03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin EK-5/Y maddesinin 1.4. fıkrasının 05/12/2018 tarih ve 30616 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Benzin ve Naftanın Depolanması ve Dağıtılmasından Kaynaklanan Uçucu Organik Bileşik Emisyonlarının Kontrolü Yönetmeliği” nin 18. maddesinde yer alan hüküm ile kaldırıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yukarıda yer verilen yeni düzenleme ile davacı lehine hüküm getirildiği ve sonrasında da anılan hükmün mülga olduğu görüldüğünden, 03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nin EK-5/Y maddesinin 1.4. fıkrasının ihlal edildiğinden bahisle 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (b) bendi uyarınca, davacıya idari para cezası verilmesine ilişkin … Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 23/05/2014 tarih ve 0070000140022 sayılı kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu davacıya idari para cezası verilmesine ilişkin … Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 23/05/2014 tarih ve 0070000140022 sayılı kararının İPTALİNE,
2. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun yukarıda anılan kısmen onama kararı dikkate alındığında, nihai olarak dava konusu 03/07/2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin EK-5/Y maddesinin 1.4. fıkrası yönünden davanın reddi ile Yönetmelik maddesine göre ödenmesi gereken yatırım bedellerinin tespiti ve davalı idareden tahsiline karar verilmesi istemi yönünden davanın incelenmeksizin reddi; davacı şirkete idari para cezası verilmesine ilişkin işlemin ise iptaline karar verildiğinden, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL olan yargılama giderinin davadaki haklılık oranına göre yarısı olan …-TL’sinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, …-TL’sinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 07/10/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.