Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2020/4408 E. , 2020/12959 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/4408
Karar No : 2020/12959
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Ticaret A. Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı şirkete ait markete, 2014 yılı için evsel katı atık ücreti tahakkuk ettirilmesine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı olan … tarih ve … sayılı … Belediyesi Meclisi Kararının “marketlere” ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Kısmen dava konusu işlemin iptali, kısmen karar verilmesine yer olmadığı yolundaki İdare Mahkemesi kararının, kapatılan Danıştay Ondördüncü Dairesinin 27/03/2018 tarih ve E:2015/9963, K:2018/1872 sayılı kararı ile bozulması üzerine, bozma kararına uyularak verilen temyize konu kararda; … günlü, … sayılı Meclis kararının 2013 yılına ilişkin olması sebebiyle … tarihinde yürürlüğünün sona erdiği, davacı adına 2013 yılının Aralık ayına ait katı atık ücretinin 26/12/2013 tarihli fatura ile tahakkuk ettirildiği ve davacı tarafından ödendiği, tahakkuk işleminin tebliğ tarihini izleyen günden itibaren dava konusu … günlü, … sayılı Meclis kararına altmış gün içinde ve en son … tarihinde dava açılabileceği, bakılan davanın ise … tarihinde açıldığı anlaşıldığından, … günlü, … sayılı … Belediyesi Meclisi kararının “marketlere” ilişkin dava kısmının süre aşımı nedeniyle esasının incelenmesi olanağı bulunmadığı; davacıdan talep edilen evsel katı atık ücretinin, özel hukuk hükümlerine tabi olan abonelik sözleşmesinden kaynaklandığı, bu sebeple, söz konusu ücretin iptali isteminden kaynaklanan uyuşmazlığın görüm ve çözümünün adli yargı mercilerine ait olduğundan davanın bu kısmının görev yönünden reddi gerektiği gerekçesiyle davanın .. tarih ve … sayılı … Belediyesi Meclisi Kararının “marketlere” ilişkin kısmı yönünden süre aşımı nedeniyle reddine, davacıya evsel katı atık ücreti tahakkuk ettirilmesine ilişkin işlem yönünden ise davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, davalı idare tarafından ücret talebine dair dayanağın 02/07/2013 günlü, 13/41 sayılı meclis kararı olarak bildirilmesi sebebiyle anılan meclis kararının iptalinin talep edildiği, bertaraf tesisi kurulmasının belediyelerin görevi olduğu, katı atık hizmetinin ilgililerin isteğine bağlı sunulan bir hizmet olmadığı ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 11. maddesinde belediyelerin görevleri arasında sayıldığından ücret talebinin yasal olmadığı, atıksu/katı atık aboneliğinin bulunmaması sebebiyle hizmet bedeli talep edilemeyeceği, tarifedeki ücretlerin nasıl belirlendiğinin anlaşılamadığı, tarifenin Yönetmelik ve Bakanlıkça yayımlanan Kılavuza aykırı olarak belirlendiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı tarafından, İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kısmen kabulü ile Mahkeme kararının, davacıya evsel katı atık ücreti tahakkuk ettirilmesine ilişkin kısmının onanması, 02/07/2013 tarih ve 13/41 sayılı Bergama Belediyesi Meclisi Kararının “marketlere” ilişkin kısmının ise bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
2014 yılı ocak ayı su faturası ile anılan ay için davacı şirkete ait … mağazasına, davaya konu evsel katı atık ücreti tahakkuk ettirilmiştir.
… tarih ve …sayılı … Belediyesi Meclisi Kararı ile Bergama ilçesi için 2013 yılı katı atık yönetim sistemi ücret tarifesi belirlenmiştir.
… tarih ve … sayılı … Belediyesi Meclisi Kararı ile Bergama ilçesi için 2014 yılı katı atık yönetim sistemi ücret tarifesi belirlenmiştir.
Davacı tarafından, 2014 yılı ocak ayı tahakkuk işlemi ile anılan tahakkuk işleminin dayanağı olan … tarih ve … sayılı meclis kararı ile belirlenen katı atık yönetim sistemi ücret tarifesinin iptalinin talep edildiği belirtilerek bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun 11. maddesinin 11. fıkrasında; büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacakların, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınacağı ve bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretlerin katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamayacağı hükümlerine yer verilmiştir.
27/10/2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin “tanımlar” başlıklı 4. maddesinde; “(j) Tam maliyet esaslı tarife: atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında ortaya çıkan toplam sistem maliyetinin bu hizmetlerden yararlananlara yansıtılmasına yönelik yöntemi ve bu yöntemle hesaplanmış ücretler listesini… (l) Toplam sistem maliyeti: Yatırımın finansal maliyetini, sistemin işletilmesi ve bakımını, sabit varlıkların amortismanını, yönetim ve izleme giderlerini, vergileri, kamulaştırmayı ve sistemin finansal sürdürülebilirliğini sağlayacak özkaynak getirisini de içeren toplam değeri… ifade eder.” hükmüne, 5. maddesinde; (1) Sürdürülebilir atıksu ve evsel katı atık hizmetlerinin yönetilmesi amacıyla tarifelerin belirlenmesinde; a) Toplam sistem maliyetlerinin tarifelere yansıtılması, b) Tarifelerin kirleten öder ilkesine göre belirlenmesi, c) Atıksu hizmetlerinden tahsil edilen ücretlerin, atıksu; evsel katı atık hizmetlerinden tahsil edilen ücretlerin de evsel katı atık ile ilgili hizmetler dışında kullanılmaması esastır.” düzenlemesine, 13. maddesinde; “(1) Toplam sistem maliyeti, yatırımın finansal maliyeti, sistemin işletilmesi ve bakımı, sabit varlıkların amortisman maliyetleri, yönetim ve izleme giderleri, vergiler, kamulaştırma ve sistemin finansal sürdürülebilirliğini sağlayacak özkaynak getirisinden oluşan tam maliyeti içerir. Toplam sistem maliyeti, atıksu veya evsel katı atık sisteminin işletilmesi ve sürdürülebilirliği ile bağlantısı olmayan maliyetleri içermez…” hükmüne, 15. maddesinde; (1) Evsel katı atık idarelerinin toplam sistem maliyetinin hesaplanmasında esas alacağı temel bileşenler şunlardır: a) Toplama, b) Taşıma, c) Aktarma, ç) Geri kazanım (kompost, yakma gibi), d) Bertaraf (Düzenli depo sahasının kurulması, işletilmesi, kapatılması, kapatma sonrası bakım ve gözetim), e) Satış” düzenlemesine, 18. maddesinde ise; (1) Evsel katı atık hizmetleri için ücretlendirme yapılırken tam maliyet ve kirleten öder esasları kullanılır…” hükmüne, 18. maddesinde evsel katı atık hizmetleri için ücretlendirme yapılırken tam maliyet ve kirleten öder esasları kullanılacağı, ücret belirlenirken, atık üreticisinin ürettiği atık miktarının; atık ağırlığı, konteyner sayısı, konteyner hacmi, konteyner doluluk oranı ve atık toplama sıklığı, atık toplama aracı sayısı, araç hacmi, araç doluluk oranı ve atık toplama sıklığı, atık üreticilerinin hane halkı büyüklüğü, hastanelerde yatak sayısı, okullarda öğrenci sayısı gibi belirli özelliklerine göre belirlenebilecek sabit atık üretim değerlerinden biri veya birkaçı kullanılarak tespit edilebileceği, 20. maddesinde ise atık miktarı belirleme yöntemine göre sabit ve değişken olmak üzere iki farklı tarife türü üzerinden ücretlendirilebileceği hükme bağlanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin 18. maddesine dayanılarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğünce hazırlanan Evsel Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuzda ise; tarife hesaplama ilkeleri, hizmetin kapsamı, tam maliyet hesabı, maliyetleri hesaplama yöntemleri, tarifenin belirlenmesinde dikkate alınması gereken ilke ve yöntemlere ve sabit tarifenin tercih edilmesi halinde tarifenin, evsel katı atık idarelerinin atık üreticilerinin belirli özelliklerine (hanehalkı sayısı, binaların büyüklüğü, ticari kuruluşun türü, kamuda çalışan personel sayısı vs.) göre tespit edilen sabit atık miktarı ile hesaplanan ücretlere göre evsel katı atık ücretinin belirleneceği, Kılavuz ekinde yer alan Ek-5 sayılı tabloda belirlenmiş yıllık evsel katı atık miktarlarının örnek olarak verildiği, Ek-5 saylı tabloda verilen örnek sabit atık miktarları dikkate alınarak sabit tarifenin belirleneceği hususlarına yer verilmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Taleple bağlılık ilkesi” başlıklı 26. maddesinde; “(1) Hâkim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Duruma göre, talep sonucundan daha azına karar verebilir. ” hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyize konu İdare Mahkemesi kararının; davacıya evsel katı atık ücreti tahakkuk ettirilmesine ilişkin kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Kararın; … tarih ve … sayılı … Belediyesi Meclisi Kararına ilişkin kısmına gelince;
6100 sayılı Kanunun 26. maddesinde düzenlenen taleple bağlılık ilkesi, yargılama hukukunun genel prensiplerinden biri olup yargısal denetimin davacının talebiyle bağlı olarak yapılması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta; davacı tarafından her ne kadar … tarih ve … sayılı meclis kararının iptalinin talep edildiği belirtilmiş ise de; dava dilekçesinde davaya konu 2014 yılı ocak ayı evsel katı atık ücreti tahakkuk işlemi ile bu tahakkuk işleminin dayanağı olan … tarih ve … sayılı meclis kararı ile belirlenen katı atık yönetim sistemi tarifesinin iptalinin talep edildiğinin belirtildiği görülmektedir.
Bu durumda; davacı tarafından 2014 yılı ocak ayı evsel katı atık ücreti tahakkuk işleminin dayanağı olan katı atık yönetim sistemi ücret tarifesinin iptalinin talep edildiği, 2014 yılı tarifesinin de … tarih ve … sayılı … Belediyesi Meclisi Kararı ile belirlendiği anlaşıldığından, İdare Mahkemesince, 2014 yılı katı atık yönetim sistemi ücret tarifesinin belirlenmesine dair … tarih ve … sayılı meclis kararının “marketlere” ilişkin kısmının yargısal denetiminin yapılarak karar verilmesi gerektiğinden, … tarih ve … sayılı meclis kararı hakkında yargılama yapılmak suretiyle hüküm kurulan temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen süre aşımı nedeniyle reddine, kısmen görev yönünden reddine ilişkin temyize konu …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, davacıya evsel katı atık ücreti tahakkuk ettirilmesine ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Kararın, … tarih ve … sayılı … Belediyesi Meclisi Kararının “marketlere” ilişkin kısmının BOZULMASINA,
4. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
5. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 16/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.