Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/9593 E. , 2020/8974 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/9593
Karar No : 2020/8974
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İzmir İli, Konak İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda ruhsata aykırı imalatlar yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 42/2. maddesi uyarınca 3.836,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Konak Belediye Encümeni kararı ile aynı Kanunun 32. maddesi uyarınca ruhsatsız imalatların yıkımına ve davacıya anılan Kanunun 42/3. maddesi uyarınca 2.992,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Konak Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; taşınmazda yapılan imalatların ruhsat gerektirmesine rağmen ruhsatsız yapıldığı sabit olduğundan, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen şekilde uygulama imar planı bulunan bir alanda, yapı kullanma izin belgesi alınmış olmakla birlikte, ruhsat alınmaksızın yeni inşaî faaliyete konu olduğundan, aynı zamanda inşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılıyor durumda olduğu anlaşıldığından, anılan maddenin (c) bendinin 5, 10 ve 12 numaralı alt bentleri uyarınca artırım yapılmak suretiyle 3.836,00 TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Encümen kararında ve davacı tarafından mevzuatta öngörülen bir aylık süre içerisinde yapının eski haline getirilmediği, süresinde ruhsata bağlanmayan veya yıkılmayan ruhsatsız yapının aynı Kanunun 32. maddesi hükmü gereğince yıkımına ve davacının mükellefiyetini yerine getirmemesi nedeniyle 3194 sayılı Kanunun 42/3. maddesi uyarınca 2.992,00 TL para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Encümen kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İnşai faaliyetin hangi tarihte kim tarafından yapıldığının belli olmadığı, davacı tarafından yapıldığına dair tek bir delil bile olmadığı, yapının 1998 yılı mayıs ayında tamamlanarak iskan raporu alındığı, aynı yılın ekim ayında …’a kiralandığı (işlem tarihi itibarıyla … Bank A.Ş kiracı), o tarihten itibaren davacının zilyetliğinden çıktığı, dolayısıyla taşınmaz maliki olan davacının bankanın kullanımındaki taşınmazın bodrumunda davaya konu inşai faaliyeti yapmasının mümkün olmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Kiracıların yapı sahibinin bilgisi ve onayı olmadan taşınmazda fiili müdahalesinin olamayacağı gerçeği karşısında tapuda malik olarak görünen davacının 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca ruhsata aykırı uygulamalardan sorumlu tutulması gereken yapı sahibi olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kısmen kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Dava konusu İzmir İli, Konak İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda bulunan davacıya ait … numaratajlı bağımsız bölüm, davacı tarafından 01/07/2011 tarihli kira sözleşmesi ile banka şubesi olarak kullanılmak üzere boş olarak kiraya verilmiştir. Anılan kira sözleşmesinde kiralanan yerde yapılacak olan tadilat ve dekorasyonlar için gerekli merciilerden ruhsat alınması, alınan ruhsata uygun imalat yapılması, bu konuyla ilgili vuku bulabilecek ceza ve yaptırımların ( mal sahibi adına düzenlemiş olsa dahi) tamamen kiracı bankanın sorumluluğunda olduğu husususuna yer verilmiştir.
Davalı idare görevlileri tarafından düzenlenen 12/06/2015 tarihli yapı tatil tutanağı ile mevcut ruhsatlı binanın zemin kat 1036/A numaratajlı dükkanın bodrum katındaki depo alanına ilave olarak yaklaşık(4,00mx4,00)+(3,90mx7,80m) kullanım alanı alanı oluşturularak dükkanın (kiralananın) kullanım alanına dahil edilerek kullanıldığı tespit edilmiştir
Dava konusu … tarih ve … sayılı Konak Belediye Encümeni kararı ile 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 46,42 m² aykırılıktan etkilenen alan ve yapı sınıfı ve grubu olarak 4/A esas alınarak, anılan fıkranın (c) bendinin 5, 10 ve 12. alt bentleri uyarınca artırım uygulanarak toplam 3.836,89-TL idari para cezası verilmiş, … tarih ve … sayılı Konak Belediye Encümeni kararı ile aynı Kanunun 32. maddesi uyarınca ruhsatsız imalatların yıkımına ve davacıya anılan Kanunun 42/3. maddesi uyarınca 2.992,00 TL idari para cezası verilmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT
Anayasanın “Suç ve cezalara ilişkin esaslar” kenar başlıklı 38. maddesinin 7. fıkrasında, “Ceza sorumluluğu şahsidir.” hükmü yer almaktadır.
Ceza sorumluluğunun şahsiliği ceza hukukunun temel ilkelerindendir. Cezaların şahsiliğinden amaç, bir kimsenin işlemediği bir fiilden dolayı cezalandırılamaması, başka bir anlatımla bir kimsenin başkasının fiilinden sorumlu tutulamamasıdır. Anayasanın 38. maddesinde idari ve adli cezalar arasında bir ayrım yapılmadığından idari para cezaları da bu maddede öngörülen ilkelere tabidir.
3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesinde “Bu kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya Valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilerek inşaat derhal durdurulur, durdurma yapı tatil zaptının yapı üzerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının ruhsata uygunluğu inceleme sonucunda anlaşılırsa mühür belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir.” hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinde de para cezasıyla ilgili düzenlemelere yer verilmiş, anılan maddenin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı düzenlenmiştir.
Aynı Kanunun 42. maddesinin üçüncü fıkrasında ise, “18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere ikibin Türk Lirası, bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dörtbin Türk Lirası, can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası idari para cezası verilir” hükmüne yer verilmiştir.
Cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca; 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesine göre verilecek olan para cezasının ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapıyı fiilen yapan ya da yaptıran kişi adına, yani yapı sahibi adına verilmesi gerekmektedir. Yapı sahibinin ise her zaman taşınmaz maliki ile aynı kişi olması zorunlu olmadığından ruhsatsız yapıyı yapan kişinin taşınmaz malikinden farklı bir kişi olduğunun anlaşılması durumunda, taşınmaz maliki adına değil yapıyı yapan adına para cezası verilmesi gerekmektedir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kararın, yıkım cezasına ilişkin kısmında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1. fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Kararın, para cezasına ilişkin kısmına gelince;
Uyuşmazlıkta; İdare Mahkemesince, davacıya para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Encümen kararında ve … tarih ve … sayılı Encümen kararının davacının eski hale getirme mükellefiyetini yerine getirmemesi nedeniyle 3194 sayılı Kanunun 42/3. maddesi uyarınca 2.992,00 TL para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin kısmının, yapılan imalatların ruhsat gerektirmesine rağmen ruhsatsız yapıldığı sabit bulunarak hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de; davacı malik ile davaya konu yapıda kiracı olarak bulunan … Bank A.Ş. arasında imzalanan 01/07/2011 tarihli kira sözleşmesine göre “kiralanan yerde yapılacak olan tadilat ve dekorasyonlar için gerekli merciilerden ruhsat alınması, alınan ruhsata uygun imalat yapılması, bu konuyla ilgili vuku bulabilecek ceza ve yaptırımların (mal sahibi adına düzenlemiş olsa dahi) tamamen kiracı bankanın sorumluluğunda olduğu” ibarelerine yer verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; suç ve cezaların şahsiliği ilkesi gereğince, para cezasına konu imalatın kim ya da kimler tarafından yapıldığı tespit edilerek, gerçek yapı sahibi ya da sahipleri adına para cezası verilmesinin gerektiği, yapı sahibinin ise her zaman taşınmaz maliki ile aynı kişi olması zorunlu olmadığından ruhsatsız yapıyı yapan kişinin taşınmaz malikinden farklı bir kişi olduğunun anlaşılması durumunda, taşınmaz maliki adına değil, yapıyı yapan adına para cezası verilmesi gerektiği, yukarıda yer verilen kira sözleşmesi uyarınca tadilat ruhsatı alma ve ruhsata uygun imalat yapılması sorumluluğunun kiracıya yüklendiği, dolayısıyla dava konusu aykırılıklardan kiracının sorumlu olduğu, mal sahibi davacının bu aykırılıklardan sorumluluğunun bulunmadığı sonucuna ulaşıldığından, kiracının eylemi nedeniyle mal sahibi olan davacıya 3194 sayılı Kanunun 42/2. maddesi uyarınca para cezası verilmesine ve bir aylık süre içinde eski hale getirme mükellefiyetini yerine getirmediğinden bahisle aynı Kanunun 42/3. maddesi uyarınca para cezası verilmesine ilişkin işlemlerde hukuka uygunluk görülmemiştir.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararının bu kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yıkıma ilişkin kısmının ONANMASINA, para cezasına ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 07/10/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.