Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/9109 E. , 2020/10012 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/9109
Karar No : 2020/10012
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Konut Yapı Kooperatifi
VEKİLİ : Av. …
MÜDAHİLLER
(DAVACI YANINDA) : 1- …
2- … (Kendi Adına Asaleten)
VEKİLLERİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: … İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … ve … parsel ile … ada, … ve … parsel sayılı taşınmazlar üzerinde bulunan binalarda yapı ruhsatı ve eki projesine aykırı imalatlar yapıldığından bahisle, söz konusu yapıların 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca, 1 ay içinde ruhsat ve eklerine uygun hale getirilmediği takdirde yıkımına ve aynı Kanun’un 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca yapı sahibi sıfatıyla davacı kooperatife …-TL para cezası verilmesine ilişkin 03/03/2011 tarih ve 59 sayılı … Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 21/04/2015 tarih ve E:2013/8970, K:2015/3130 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, uyuşmazlık konusu taşınmaz üzerinde bulunan 50 adet dubleks konut niteliğindeki binada, imar mevzuatına aykırılıkların 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edildiği; anılan tutanak esas alınarak davacı hakkında …Belediye Encümeninin 28/09/2006 tarih ve 76/734 sayılı kararı ile 3194 sayılı Kanun’un 32. ve 42. maddeleri uyarınca işlem yapıldığı; 31/12/2006 tarihli yıl sonu yapı seviye tespit tutanaklarında yapıların gerçekleşme oranının %70 olarak belirlendiği; öte yandan dava konusu işlemin dayanağı niteliğinde olan ve 02/03/2011 tarihinde davalı idare elemanlarınca düzenlenen yapı tatil tutanağında ise, inşaat seviyesinin belirtilmediği, davalı idare tarafından dava dosyasına inşaat seviyesinin arttığına yönelik herhangi bir bilgi ve belge sunulmadığı, davacı tarafından sunulan raporlarda inşaat seviyesinin 2006 yılından bu yana değişmediğinin beyan edildiği, bu bağlamda inşaat seviyesinde değişim olduğuna dair davalı idare tarafından yapılmış herhangi bir tespit bulunmaksızın tekraren yıkıma ve para cezası verilmesine yönelik mükerrer olarak tesis edilen dava konusu encümen kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 3194 sayılı Kanun’un 32 ve 42. maddesi hükümleri uyarınca tesis edilen … Belediye Encümeninin 28/09/2006 tarih ve 76/734 sayılı kararına dayanak teşkil eden 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağı ile dava konusu encümen kararının dayanağı niteliğinde olan 02/03/2011 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edilen ruhsat ve eki projesine aykırı imalatların aynı olmadığı belirtilerek, dava konusu işlemlerin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI :
1- (DAVACI) : 28/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edilen aykırılıkların, 03/03/2011 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edilen aykırılıklar ile aynı olduğu; sadece ilk tutanakta tespit edilen hususların ikinci tutanakta ayrıntılandırıldığı; 2006 yılından bu yana davacı tarafından herhangi bir inşai faaliyette bulunulmadığı, inşaat seviyesinin %70 seviyesinde kaldığını gösteren belgelerin dava dosyasına sunulduğu belirtilerek, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
2- (MÜDAHİLLER – DAVACI YANINDA) : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
… İli, … İlçesi, …Mahallesi, … ada, … ve … parsel ile … ada, … ve …parsel sayılı taşınmazlar üzerinde bulunan 30 adet tek bağımsız bölümlü inşaat için 10/03/2000 tarihli yapı ruhsatlarının alındığı, 5 yıllık ruhsat süresinin sona ermesine karşın söz konusu ruhsatların yenilenmediği, 10/03/2000 tarihli onaylı mimari projesine aykırı olarak bodrum katların büyütüldüğü, 1. katta çatının bir kısmının yükseltilerek bu alanın oda yapıldığı, bina içinde mimari projesine aykırı iç bölümler oluşturulduğu, ayrıca ruhsatsız olarak 20 adet yapı inşa edildiği hususunun, 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edilmesi üzerine, tespite konu yapıların 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca yıkımına ve aynı Kanun’un mülga 42. maddesi uyarınca davacı adına …-YTL para cezası verilmesine ilişkin … Belediye Encümeninin 28/09/2006 tarih ve 76/734 sayılı kararı tesis edilmiştir.
Uyuşmazlık konusu taşınmaz üzerinde bulunan 50 adet 4. sınıf B grubu binada, yapı ruhsatı ve eki projelerine aykırı olarak, zemin kat bina girişlerinin tek olması gerekirken, çift olarak yapıldığı, binaların tek bağımsız bölüm olması gerekirken çift bağımsız bölüm olacak şekilde inşa edildiği, merdiven basamak sayısı ve rıht yüksekliğinin değiştirildiği, zemin kat ölçülerinin 11,00 m. x 19,60 m. olması gerekirken 12,50 m. x 21,60 m. olduğu, galeri boşluğuna merdiven yapıldığı, lavabo mekanında havalandırma bacasının olmadığı, arka cephedeki terasların camekanla kapatıldığı, 1. katta galeri boşluğu olan kısımların kapatıldığı, kullanım alanının artması sonucu 4 oda daha yapıldığı, bodrum katta toprak dolgu olan kısımların kullanım alanına katıldığı, bazı pencere boyutlarının değiştirildiği, çatı katında kullanım alanının arttırıldığı, kuş gözü penceresinin büyütüldüğü, her bina için … m2 olmak üzere, 50 bina için toplam … m2 alan artışı sağlandığı hususu, 02/03/2011 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edilmiştir.
Anılan tutanak esas alınarak, tespite konu yapıların 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca ruhsat ve eklerine bir ay içerisinde uygun hale getirilmediği takdirde yıkımına ve aynı Kanun’un 42. maddesi uyarınca yapı sahibi sıfatıyla davacı kooperatife …-TL para cezası verilmesine ilişkin 03/03/2011 tarih ve 59 sayılı … Belediye Encümeni kararı tesis edilmiştir.
Bunun üzerine, … Belediye Encümeninin 03/03/2011 tarih ve 59 sayılı kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesinde; “Bu kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya Valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilerek inşaat derhal durdurulur, durdurma yapı tatil zaptının yapı üzerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok 1 ay içinde yapı sahibi yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının ruhsata uygunluğu inceleme sonucunda anlaşılırsa mühür belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir.” hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinde; “Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır. Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine ve aykırılığı altı işgünü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır. (…)” şeklinde düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
… İli, … İlçesi, …Mahallesi, … ada, … ve … parsel ile … ada, … ve … parsel sayılı taşınmazlar üzerinde bulunan 30 adet tek bağımsız bölümlü inşaat için 10/03/2000 tarihli yapı ruhsatları alındığı, anılan taşınmaz üzerinde bulunan 30 adet bağımsız bölümün 5 yıllık ruhsat sürelerinin dolduğu, öte yandan, ruhsat süresi dolan 30 adet bağımsız bölümde ayrıca ruhsat ve eki projesine imalatlar bulunduğu ve bunun yanı sıra 20 adet ruhsatsız bina daha yapıldığı hususunun 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespite edilmesi üzerine, tespite konu 50 adet yapının 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca yıkımına ve aynı Kanun’un 42. maddesi uyarınca davacı adına para cezası verilmesine yönelik … Belediye Encümeninin 28/09/2006 tarih ve 76/734 sayılı kararının tesis edildiği; bu kararın tesis edilmesinden sonra, daha önceden yapı ruhsatı alınan ve ruhsat süresi dolan 30 bina için 31/10/2006 tarihli, 382/06 ve 383/06 sayılı yapı ruhsatlarının (ruhsatların veriliş amacı: yenileme); tamamen ruhsatsız yapıldığı belirtilen 20 adet bina için ise, 31/10/2006 tarih ve 381/06 ve 385/06 sayılı yapı ruhsatlarının (ruhsatların veriliş amacı: ilave) düzenlendiği; sonrasında davalı idare tarafından uyuşmazlık konusu taşınmaz üzerinde bulunan binalar için 19/10/2010 tarih ve 337, 338, 339 ve 340 sayılı yapı ruhsatlarının düzenlendiği (ruhsatların veriliş amacı: tadilat); 03/03/2011 tarihinde davalı idare elemanlarınca uyuşmazlık konusu 50 adet binada ruhsat ve eki projesine aykırı yapılan hususların tespiti üzerine, … Belediye Encümeninin dava konusu 03/03/2011 tarih ve 59 sayılı kararı ile, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca, söz konusu yapıların 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca ruhsat ve eklerine bir ay içerisinde uygun hale getirilmesine, aksi takdirde yıkımına ve aynı Kanun’un 42. maddesi uyarınca yapı sahibi sıfatıyla davacı kooperatife …-TL para cezası verilmesine karar verildiği görülmektedir.
Dava dosyası ile Dairemizin E:2019/10060 sayılı dosyasının birlikte incelenmesinden; uyuşmazlık konusu taşınmaz üzerindeki inşaatın yapı denetim kuruluşu olan … Yapı Denetim Kuruluşu Ticaret Ltd. Şti elemanı ile davalı idare yetkilisince imzalanan 31/12/2006 ve 31/12/2017 tarihli “Yıl Sonu Seviye Tespit Tutanakları”nda, 31/12/2006 – 31/12/2017 tarihleri itibarı ile inşaatların gerçekleşme oranının %70 olarak belirtildiği; davalı idare elemanlarınca düzenlenen 07/05/2008 tarihli yapı tatil tutanağında 2007 yıl sonu seviye tespiti ile binalarda fiziki bir gelişme bulunmadığı hususunun tespit edildiği; uyuşmazlık konusu inşaatın yapı denetim şirketi olan … Yapı Denetim Kuruluşu Ticaret Ltd. Şti. tarafından, sözleşmenin (14/10/2010 tarihi) başlangıç seviyesi olan %70 inşaat seviyesi üzerine herhangi bir inşaat yapılmadığı, buna karşın … Belediye Encümeninin 03/03/2011 tarih ve 59 sayılı kararı ile şirketleri adına da 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca para cezası uygulandığı, bu nedenle anılan şirket ile davacı kooperatif arasında son olarak 14/10/2010 tarihinde imzalanan yapı denetim sözleşmesinin tek taraflı olarak feshedildiği hususunun … Noterliğinin 29/03/2011 tarih, 05510 sayılı noter ihbarmesi ile dava dışı yapı denetim şirketi tarafından davacı kooperatife bildirildiği; öte yandan, 08/03/2012 tarihli davalı idare dilekçesi ekinde sunulan …Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğünce … Yapı Denetim Kuruluşu Ticaret Ltd. Şti’ye hitaben yazılan bila tarihli, 2674-3682 sayılı “Seviye tespit tutanağı” konulu yazıda ise, anılan şirket tarafından noter ihbarnamesi ile yapı denetim sözleşmesinin feshedildiği ve inşaat seviyesinin halen %70 olduğu iddiası ile ilgili olarak davalı idare elemanlarınca 22/04/2011 tarihinde yerinde yapılan incelemede söz konusu taşınmaz üzerindeki inşaatın %85 seviyesinde olduğu hususunun bildirildiği görülmektedir.
Uyuşmazlıkta; İdare Mahkemesince, davalı idare tarafından dava dosyasına inşaat seviyesinin arttığına yönelik herhangi bir bilgi ve belge sunulmadığı, davacı tarafından sunulan raporlar ve belgelerde inşaat seviyesinin 2006 yılından bu yana değişmediğinin beyan edildiği, bu bağlamda inşaat seviyesinde değişim olduğuna dair davalı idare tarafından yapılmış herhangi bir tespit bulunmaksızın tekraren yıkıma ve para cezası verilmesine yönelik mükerrer olarak tesis edilen …Belediye Encümeninin 03/03/2011 tarih ve 59 sayılı kararında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de; … Belediye Encümeninin 28/09/2006 tarih ve 76/734 sayılı kararı ile uyuşmazlık konusu taşınmaz üzerinde bulunan 30 adet bağımsız bölümün 5 yıllık ruhsat sürelerinin dolduğu, ruhsat süresi dolan 30 adet bağımsız bölümde ayrıca ruhsat ve eki projesine imalatlar da bulunduğu ve bunun yanı sıra 20 adet ruhsatsız bina daha yapıldığı hususunun 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edilmesi üzerine, söz konusu yapının 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca yıkımına ve aynı Kanun’un 42. maddesi (mülga) uyarınca davacı adına para cezası verilmesine karar verildiği; dava konusu encümen kararının dayanağı niteliğindeki 02/03/2011 tarihli yapı tatil tutanağında ise, 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağında belirtilmeyen birtakım aykırılıklara da yer verildiği (örneğin zemin katta bina ölçülerinin 11,00 m. x 19,60 m. olması gerekirken 12,50 m. x 21,60 m. olması, zemin kat bina girişlerinin tek olması gerekirken çift olması, binaların tek bağımsız bölüm olması gerekirken çift bağımsız bölüm olması, vb.); öte yandan, 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarih itibarı tamamen ruhsatsız olarak 20 adet yapı yapıldığı yönünde tespitin bulunduğu, dolayısıyla anılan yapı tatil tutanağı dayanak alınarak tesis edilen … Belediye Encümeninin 28/09/2006 tarih ve 76/734 sayılı kararında 20 adet binanın tamamen yıkımına karar verildiği, oysaki anılan 20 adet bina için 31/10/2006 tarih ve 381/06 ve 385/06 sayılı yapı ruhsatlarının alındığı ve söz konusu yapılar için 19/10/2010 tarihli yapı ruhsatlarının (tadilat amaçlı) düzenlendiği; bu bağlamda anılan 20 adet binada ruhsat ve eki projesine aykırı olarak yapılan imalatların 02/03/2011 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edillmesi üzerine, dava konusu encümen kararı ile söz konusu 20 adet binadaki yalnızca ruhsata aykırı imalatların 3194 sayılı Kanun’un 32. maddesi uyarınca yıkımına karar verildiği görülmektedir.
Bu durumda, gerek dava konusu encümen kararının dayanağı niteliğindeki 02/03/2011 tarihli yapı tatil tutanağında, 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağında yer almayan birtakım yeni tespitlere yer verilmiş olması; gerek 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağında tamamen ruhsatsız yapıldığı belirtilen 20 adet dubleks konut hakkında sonradan düzenlenen yapı ruhsatlarına istinaden yeni bir tespitin yapılmasının zorunlu olması; gerekse davalı idare elemanları tarafından 22/04/2011 tarihinde yerinde yapılan incelemede uyuşmazlık konusu taşınmaz üzerindeki inşaatın %85 seviyesinde olduğu yönünde tespite yer verilmiş olması nedeniyle, dava konusu işlemin 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca tesis edilen yıkıma yönelik kısmının mükerrer olarak değerlendirilmeyeceği sonucuna varılmaktadır. Dava konusu işlemin 3194 sayılı Kanun’un 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca para cezası verilmesine ilişkin kısmı yönünden ise, 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağı ile dava konusu işlemin dayanağı niteliğindeki 02/03/2011 tarihli yapı tatil tutanağında yapılan imar mevzuatına aykırılıkların (bir kısmının) aynı olup olmadığının değerlendirilmesi ve bunun sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla; işin esasının gerekirse keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle incelenmesi gerekirken, yıkıma ve para cezası verilmesine yönelik encümen kararının mükerrer olarak tesis edildiği gerekçesiyle iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan; İdare Mahkemesince yapılacak araştırma sonucunda, 06/09/2006 tarihli yapı tatil tutanağında yapılan tespitler ile 02/03/2011 tarihli yapı tatil tutanağında yapılan tespitlerin bir kısmının aynı olduğunun ortaya konulması durumunda, “mükerrer ceza” uygulaması söz konusu olacağından; 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca verilen para cezasının tamamının “non bis in idem ilkesi” uyarınca iptaline karar verilmesi gerekeceği tabiidir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 22/10/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.