Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2019/5601 E.  ,  2020/10643 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/5601
Karar No : 2020/10643

TEMYİZ EDEN (DAVALI): … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI): …

İSTEMİN KONUSU: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: … İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan yapının ruhsatsız olduğundan bahisle, söz konusu yapının 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca imar mevzuatına uygun hale getirilmesi için bir ay süre verilmesine, süre sonunda yasal hale getirilmediği takdirde yıkımına ve aynı Kanun’un 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca 15.788,58-TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Erdemli Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda, davacı tarafından, 28/04/2016 tarihinde yapılan duruşmada dava dosyasına eklenen Maliye ve Gümrük Bakanlığı Takdir Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı kararında, uyuşmazlık konusu yapının 1982 yılında inşa edildiği hususunun tespit edildiği, 14/11/1975 tarihli, 15142 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan (6785/1605 sayılı) “İmar Kanununun Ek 7 ve 8 inci Maddelerine İlişkin Yönetmelik”in 1.03 üncü maddesi kapsamında kalan, ancak kıyı içermeyen köy ve mezraların yerleşik alanlarında yapılmış yapıların imar mevzuatına uygun inşa edilmiş yapılar olarak kabul edileceği düzenlemesi uyarınca, 1982’de inşa edildiği tespit edilen dava konusu yapının imar mevzuatına uygun inşa edilerek kullanma izni almış yapı kapsamında olduğu, bu bağlamda, dava konusu yıkım ve para cezası verilmesine yönelik encümen kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : “İmar Kanununun Ek 7 ve 8 inci Maddelerine İlişkin Yönetmelik”in 1.03 üncü maddesi kapsamı kalan, ancak kıyı içermeyen köy ve mezraların yerleşik alanlarında yapılmış yapıların, imar mevzuatına uygun inşa edilmiş yapılar olarak kabul edileceği; ancak uyuşmazlık konusu taşınmazın bulunduğu … Mahallesi’nin, yapının inşa edildiği belirtilen 1982 yılından bu yana Erdemli Belediyesi sınırları içerisinde yer aldığı ve köy sınırları içerisinde kalmadığı, dolayısıyla anılan Yönetmelik hükmü kapsamında davacının yapısının imar mevzuatına uygun inşa edilmiş yapı kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
… İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde ruhstatsız olarak 2 katı tamamlanmış mesken olarak kullanılan yapının 3. kat direklerinin atıldığı hususu, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca düzenlenen … tarihli, … cilt, … sahife numaralı yapı tatil tutanağı ile tespit edilmiştir.
Anılan tutanak esas alınarak, tespite konu yapının 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca imar mevzuatına uygun hale getirilmesi için bir ay süre verilmesine, süre sonunda yasal hale getirilmediği takdirde yıkımına ve aynı Kanun’un 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca 15.788,58-TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Erdemli Belediye Encümeni kararı tesis edilmiştir.
Bunun üzerine, anılan encümen kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
08/03/1984 tarihli, 18335 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanunun Geçici 2. maddesinde; “Aşağıda belirtilen yapılar imar mevzuatına uygun inşa edilerek kullanma izni alınmış yapılar olarak kabul edilir. Yapılış tarihine bakılmaksızın gecekondular bu hükmün dışındadır. a) 6785 sayılı İmar Kanununun yürürlüğe girdiği 17 Ocak 1957 tarihinden önce yapılmış yapılar, b) 6785 sayılı İmar Kanununun ek madde 8 kapsamına giren alanlarda 10 Ocak 1975 tarihinden önce yapılmış yapılar, c) 2565 sayılı, Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamına giren veya Milli Savunma Bakanlığına tahsisli olan veya tahsissiz olarak Milli Savunma Bakanlığınca kullanılmakta olan arsa ve araziler üzerindeki Milli Savunma Bakanlığına veya Türk Silahlı Kuvvetlerine ait yapılar, d) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında 6785 sayılı İmar Kanununun Ek 8 inci maddesi gereğince çıkarılan Yönetmeliğin 1.03 üncü maddesi kapsamı dışında kalan köy ve mezralar ve dağınık yerleşik alanlarda sanayi, depolama, turistik ve tarımsal yapılar dışında kalan imar mevzuatına aykırı yapılar,
…
Kıyıda kalan alanlar bu hükmün dışındadır.” hükmü yer almaktadır.
16/07/1956 tarihli, 9359 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan (mülga) 6785 sayılı İmar Kanunu’nun 1. maddesinde, belediye sınırları içindeki, resmi ve hususi bütün yapıların bu kanun hükümlerine tabi olduğu, 2. maddesinde; belediye sınırları içinde yapılacak bütün yapılar için belediyeden ruhsatiye alınmasının mecburi olduğu; 47. maddesinin 1. fıkrasında ise, belediye hudutlarına mücavir bulunan ve beldenin müstakbel inkişafı bakımından lüzumlu görülen ve belediyenin teklifi üzerine vilâyet idare heyetinin kararı ve Nafıa Vekâletinin tasdiki ile kabul edilen sahalarda da bu kanun hükümleri tatbik olunacağı; 20/07/1972 tarihli, 14251 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 1065 sayılı Kanun’la 47. maddeye eklenen 2. fıkrada ise; mücavir sahaların ilgili belediye hududuna bitişik olmasının gerekmediği, ayrıca, bu sahaların köyleri de ihtiva edebileceği düzenlenmiştir.
6785 sayılı (mülga) İmar Kanunu’na 20/07/1972 tarihli, 14251 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1065 sayılı Kanun’la eklenen Ek 7. ve Ek 8. maddeler ile Kanun’un uygulama alanı genişletilmiştir. Buna göre, Ek 7. madde ile, deniz, göl ve nehir kenarlarındaki alanlar düzenlenmiş; Ek 8. madde ile de; belediye hudutları ve mücavir sahalar dışında bulunup da bölge planlaması veya sınai veya turistik ehemmiyeti bakımından veya ulaşım yolları ve bunların emniyeti veya civarının yerleşme nizamı dolayısiyle İmar ve İskan Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile belli edilecek yerlerde, adı geçen Bakanlıkça hazırlanacak talimatname esasları dairesinde tatbik olunacak hükümler belirlenmiştir. Ek 8. maddenin (d) bendinde, bu gibi yerlerde yapı yapılabilmesi için ilgili valiliğe dilekçe ile müracaat edilmesi ve bu dilekçeye talimatnamede belirtilen vesikaların eklenmesi suretiyle izin alınması gerektiği düzenlenmiş, (j) bendinde ise; Ek Madde 7 de sözü geçen yerlerden belediye hududu ve mücavir sahalar dışında bulunanları hakkında da bu madde hükümleri uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
6785 sayılı (mülga) İmar Kanunu’na 1065 sayılı Kanun’la eklenen Ek 7. ve Ek 8. maddeleri ile Bakanlar Kuruluna verilen yetki kapsamında, 10 Ocak 1975 günlü, 15114 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 17/12/1974 tarihli, 7/9163 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile; Adana, Afyon, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Hatay, Isparta, İstanbul, İçel, İzmir, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, K. Maraş, Muğla, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Sinop, Sivas, Tekirdağ, Trabzon, Van ve Zonguldak illerinin belediye ve mücavir saha sınırları dışındaki alanları bölge planlaması, sınaî ve turistik önemi nedeniyle ve ulaşım yolları ve bunların emniyeti veya civarının yerleşme nizamı ve deniz, göl ve nehir kıyılarında düzenli bir yerleşmenin sağlanması amacıyla, İmar Kanununa 11/7/1972 tarihli ve 1605 sayılı Kanunla eklenen ek 7 ve 8 inci maddeler hükümlerine göre, imar düzenine tabi kılınmasına karar verilmiştir.
İmar düzenine tabi kılınan bu alanlarda uygulanacak kuralların düzenlenmesi amacıyla 18/01/1975 günlü, 15122 sayılı Resmi Gazete’de “İmar Kanununun Ek 7 ve 8 inci Maddelerine İlişkin Yönetmelik” yayımlanmıştır. Bu Yönetmelik’in 1.02 inci maddesinde; Bu Yönetmeliğin amacının; 6785 sayılı İmar Kanununa 1605 sayılı Yasa ile eklenen Ek 7 ve Ek 8 inci maddelerde tanımlanan alanlarda; toprakların kullanımı, tapuda ayrılması (ifrazı), birleştirilmesi (tevhidi), bu topraklar üzerinde yapılar ve eklerinin yapılması, bunların onarılması, toplu yerleşmeler kurulması ve yapıların kullanılması ile ilgili ilkeleri, uygulanacak kuralları, yapılacak işlemleri düzenlemek olduğu; söz konusu yönetmeliğin kapsamının düzenlendiği; 1.03 üncü maddesinde ise, İmar ve İskan Bakanlığınca sınırları belirlenerek Bakanlar Kurulu kararı alınmış olan yerlerden;
a) Onanmış imar planı yada yerel (mevzii) imar planı bulunan alanlarda, planla getirilmiş kararlar ile bu yerler için özel olarak hazırlanan yönetmelik hükümlerinin uygulamada öncelik alacağı,
b) Onanmış imar planı yada yerel imar planı bulunmayan, belediye ve mücavir alan sınırları dışındaki yerlerde olup da:
Deniz ve göl kenarlarına ……………………………………………………………………. 3 k m.
Nehir kenarlarına …………………………………………………………………………….. 500 m.
10.000 ile 100.000 arasında nüfuslu belediyeler ile bu belediyelerin mücavir alan sınırlarına…….. …………………………………………………………………………….. 5 k m.
100.000 den çok nüfuslu belediyeler ile bu belediyelerin mücavir alan
sınırlarına …………………………………………………………………………………………10 km.
İmar ve İskân Bakanlığının saptadığı metropoliten alan sınırlarına …………. 25 km.
den daha çok uzaklıkta bulunan alanlarda bu Yönetmeliğin 1.04, 2.01, 2.02, 4.01, 5.01, 6.01, 7.01, 7.02, 8.01, 9.01, 10.01, 12.01 inci maddelerinin uygulanmayacağı,
Ancak, İmar ve İskân Bakanlığının kararı ile bu fıkra kapsamında kalan yerlerden, bölge planlaması, endüstri, turizm gelişmeleri, ulaşım yolları ve bunların çevresinde güvenliğin ve yerleşme düzeninin sağlanması amacı ile gerekli görülen yörelerde yönetmeliğin tüm maddeleri uygulanacağı,
c) 1710 sayılı Yasanın ve 6785 sayılı Yasaya 1605 sayılı Yasayla eklenen Ek 6 nci maddenin kapsamına giren alanlar için bu Yönetmeliğin sözü edilen yasalara aykırı olmayan hükümleri uygulanacağı,
Aynı Yönetmeliğin “Yapım (inşaat) ve Kullanma (iskan) İzinleri”nin düzenlendiği 8.01’inci maddesinde ise; Belediye ve mücavir alan sınırları dışındaki yerlerde yapı yapılabilmesi için, ilgili Valilikten (İmar ve İskân Bakanlığı Taşra Örgütünden) yapım izni alınmasının zorunlu olduğu; Kıyı içermeyen köy ve mezraların yerleşik (meskûn) alanlarında yapılacak yapılar için bu maddenin uygulanmayacağı düzenlenmiştir.
Bu düzenlemelerden sonra, 14/11/1975 tarihli, 15412 sayılı Resmi Gazete’de (6785/1605 sayılı) “İmar Kanununun Ek 7. ve 8. maddelerine İlişkin Yönetmelik”in kapsamına giren alanlardaki belediye ve mücavir saha sınırları dışında kalan köylerin ve mezraların yerleşik alanlarında uygulanacak Yönetmelik” yayımlanmıştır. Bu Yönetmelik’in 1. maddesinde; İmar Kanununun Ek 7. ve Ek 8. maddelerine ilişkin Yönetmeliğin 1.03 üncü maddesi kapsamında olup Belediye ve Mücavir alan sınırları dışında kalan köy ve mezraların yerleşik alanlarında uygulanacak kurallar ve yapılacak işlemlerin bu Yönetmelikte belirtildiği; 2. maddesinde ise, onanmış imar planı bulunan yerlerde planla getirilmiş kararlar ile bu yerler için özel olarak hazırlanan Yönetmeliklerin uygulamada öncelik alacağı; “Ruhsat İşleri” başlıklı 21, 22 ve 23. maddelerinde ise, ruhsatiyelerin İmar ve İskân Bakanlığı taşra örgütü tarafından verileceği, yeni ve ilâve inşaatlarla esaslı tamirlerin ruhsata tabi olduğu, boya, badana, sıva, doğrama v.b. tamirlerin ise ruhsata tabi olmadığı, ruhsatiyesiz veya ruhsatiyeye aykırı yapılan yapılar hakkında 6785/1605 sayılı İmar Kanunu hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
6785 sayılı (mülga) İmar Kanunu ilk olarak belediye sınırları içerisinde yapılacak yapılar hakkında düzenlemeler getirmişken, 1065 sayılı Kanun ile yapılan değişikliklerden sonra 10 Ocak 1975 günlü, 15114 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 17/12/1974 tarihli, 7/9163 sayılı Bakanlar Kurulu kararında belirtilen illerin belediye ve mücavir alan sınırları dışında İmar Kanununun Ek 7 ve 8. maddelerine İlişkin Yönetmelik’in 1.03 üncü maddesi kapsamına giren alanlarda yapılacak yapıların imar düzenine tabi olduğu düzenlenmiştir. 3194 sayılı Kanun’un 09 Kasım 1985 tarihinde yürürlüğe girmesiyle bütün illerin belediye ve mücavir alan sınırları dışı tümüyle yasa ile ilgili mevzuat kapsamına alınmış ve bu alanlarda uygulanacak hususlar Kanun yanında “Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği” ile düzenlenmiştir.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; 1)- 6785 sayılı (mülga) İmar Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 17 Ocak 1957 tarihinden önce yapılmış yapıların; 2)- 17 Ocak 1957 ile 10 Ocak 1975 tarihleri arasında, bütün illerin belediye sınırları dışında (6785 sayılı Kanun’un 47. madde uyarınca imar düzenine tabi kılınmasına karar verilen mücavir alan sınırları içerisinde olmamak kaydıyla) yapılmış yapıların; 3)- 10 Ocak 1975 ile 09 Kasım 1985 tarihleri arasında, 10 Ocak 1975 günlü, 15114 sayılı Bakanlar Kurulu kararında sayılmayan illerin belediye ve mücavir saha sınırları dışında yapılmış yapıların; 4)- 10 Ocak 1975 ile 09 Kasım 1985 tarihleri arasında, İmar Kanunu’nun Ek 7. ve 8. maddelerine İlişkin Yönetmeliğin 1.03 üncü maddesi kapsamında kalan ancak, kıyı içermeyen köy ve mezraların yerleşik alanlarında yapılmış yapıların; 5)- 10 Ocak 1975 ile 09 Kasım 1985 tarihleri arasında, 10 Ocak 1975 günlü, 15114 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenen illerin belediye ve mücavir alan sınırları dışında olup, 6785 sayılı (mülga) Kanun’un Ek 7 ve 8. maddeleri gereğince çıkarılan Yönetmeliğin 1.03 üncü maddesi kapsamına girmeyen köy ve mezralar ile dağınık yerleşik alanlarda (diğer bir ifadeyle 10 Ocak 1975 günlü, 15114 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenen illerin belediye ve mücavir alan sınırları dışında olup, 6785 sayılıİmar Kanunu’nun Ek 7. ve 8. Maddelerine İlişkin Yönetmeliğin 1.03 üncü maddesinin (b) bendinde sayılan alanlar dışında olması nedeniyle imar düzenine tabi olmayan yerlerden olup da İmar ve İskân Bakanlığınca bölge planlaması, endüstri, turizm gelişmeleri, ulaşım yolları ve bunların çevresinde güvenliğin ve yerleşme düzeninin sağlanması amacı ile imar düzenine tabi kılınmasının gerekli olduğu yönünde herhangi bir karar alınmayan alanlarda) yapılmış sanayi, depolama, turistik ve tarımsal nitelikte olmayan yapıların imar mevzuatına uygun inşa edilerek kullanma izni alınmış yapılar olarak kabul edileceği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; davacı tarafından, 28/04/2016 tarihinde yapılan duruşmada dava dosyasına eklenen Maliye ve Gümrük Bakanlığı Takdir Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı kararında, tespite konusu yapının (ilk 2 katının) 1982 yılında inşa edildiği hususunun tespit edildiği, 14/11/1975 tarihli, 15142 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan (6785/1605 sayılı) “İmar Kanununun Ek 7 ve 8 inci Maddelerine İlişkin Yönetmelik”in 1.03 üncü maddesi kapsamında kalan ancak, kıyı içermeyen köy ve mezraların yerleşik alanlarında yapılmış yapıların imar mevzuatına uygun inşa edilmiş yapılar olarak kabul edileceği hususu dikkate alındığında, dava konusu yapının da imar mevzuatına uygun inşa edilerek kullanma izni almış yapı kapsamında kabul edilmesi gerektiği, bu nedenle dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle İdare Mahkemesince dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de; davalı idare tarafından uyuşmazlık konusu taşınmazın, “kıyı içermeyen köy ve mezraların yerleşik alanlarında yapılmış yapı” kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı, zira anılan taşınmazın 1982’den bu yana Erdemli Belediyesi, … Mahallesi sınırlarında yer aldığı ve köy ve mezraların yerleşik alanında kalmadığının iddia edildiği görülmektedir.
Bu durumda, uyuşmazlık konusu yapının inşa edildiği taşınmazın 1982 yılı itibarı ile, 14/11/1975 tarihli, 15142 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan (6785/1605 sayılı) “İmar Kanununun Ek 7 ve 8 inci Maddelerine İlişkin Yönetmelik”in 1.03 üncü maddesi kapsamında kalan ancak, kıyı içermeyen köy ve mezraların yerleşik alanında yer alıp almadığı hususunun, gerekirse keşif ve bilirkişi incelemesi de yaptırılmak suretiyle açıklığa kavuşturularak bir karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 10/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.