Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2019/2575 E.  ,  2020/10402 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/2575
Karar No : 2020/10402

DAVACI : … Katı Atık Yönetimi ve Enerji San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …

DAVALI : … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisi Yapma ve İşletme Birliği (…)
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Davacı ile davalı idare arasında 23/12/2013 tarihinde imzalanan “KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi” uyarınca “Entegre Katı Atık Yönetim (EKAY) Ek Tesislerinin” yapımı ve işletilmesi, atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması, geri dönüşümü ve bertarafına dair iş kapsamında, anılan sözleşmenin 6.3.5. maddesi gereğince, birliğe üye belediyelerin ihtiyacı olan ve davacıya tebliğ edilmesine rağmen temin edilmediği gerekçesiyle davalı idare tarafından alınarak birlik üyelerine dağıtılan 711 adet evsel atık konteyneri bedeli olan 784.446,30 TL’nin 10/02/2018 tarihine kadar birlik hesabına yatırılması, aksi takdirde hakedişten mahsup edileceğine dair … tarih ve … sayılı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (KÜKAB) işleminin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Birlik müdürünün işlemi yapmaya yetkili olmadığı, Birlik Tüzüğüne göre cezai işlem uygulama yetkisinin birlik encümeninde olduğu, teknik şartnameye göre tüm toplama ekipmanlarının davacıya devredildiği, toplama ekipmanlarının nasıl yerleştirileceğinin teknik şartnamenin 4.3.1 ve 4.5.1.11 maddelerinde belirlendiği, anılan hükümler doğrultusunda konteyner sayı, nokta ve hacimlerinin münhasıran davacı tarafından belirleneceği, sözleşmede üye belediyelerin talebi üzerine denetim komisyonunun konteyner sayı, yer ve hacimlerine karar vereceğine dair düzenleme bulunmadığı, davalının ve üye belediyelerin hiçbir yetkisinin olmadığı, denetim komisyonu tutanaklarında konteyner yerlerinin dahi belli olmadığı, keyfi belirleme yapıldığı, denetim komisyonunun yetkisinin bulunmadığı, karar alınmasının ön şartlarının sağlanmadığı ve tek taraflı tutanak tutulduğu, imtiyaz sözleşmesi feshedildiğinden fesih işleminden sonra sadece tasfiyeye dair işlemlerin yapılabileceği, iş devam etmediğinden ceza verilmesinin usulüne uygun olmadığı, davalı idarenin alımlarının 16/01/2019 tarihli sözleşme ile fesih işleminden sonra gerçekleştirildiği ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI : Dava konusu konteynerlerin alımının dayanağının 22/11/2018 tarih ve 13 nolu encümen kararı olduğu ve bu karara istinaden 26/11/2018 tarih ve 1280 sayılı belge ile ihale onayının alındığı, bu yöndeki işlemlerin çok önceden başladığı, imtiyaz sözleşmesinin feshine karar verilmesinin davacının yükümlülüklerini ortadan kaldırmadığı, bu hususla ilgili sözleşme ile belirlenmiş bir sürecin bulunduğu, davacı tarafından devir kurulu ile ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmeyerek süreç akamete uğratıldığından devir ve tahliye işlemlerinin yapılamadığı, davacının faaliyetine devam ettiği ve hakediş ödemelerinin gerçekleştirildiği, teknik şartnamenin 4.3.1. maddesi uyarınca konteynerlerin hacimlerinin ve yerlerinin idare ve ilgili yerel yönetim ile belirlenmesi ve 4.5.1.11. maddesi uyarınca konteynerlerin bedelinin yüklenici tarafından karşılanması gerektiği, konteyner ihtiyacının davacıya bildirilmesine rağmen karşılanmaması üzerine dava konusu işlemin tesis edildiği, konteyner ihtiyacının yüklenicinin görevlendirdiği personelin de hazır bulunduğu halde usulüne uygun bir şekilde yerinde tespit yapılarak, denetim komisyonunca belirlendiği, kontrol elemanlarının belirlenerek davacıya bildirildiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Dava konusu işlemin, davalı tarafından ihtiyaç tespitinin 4.3.1 maddesinde belirtilen kriterlere uygun olarak belirlendiğinin ortaya konulamadığından iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …’IN DÜŞÜNCESİ :Dava, davacı ile davalı idare arasında 23/12/2013 tarihinde imzalanan “KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi” uyarınca “Entegre Katı Atık Yönetim (EKAY) Ek Tesislerinin” yapımı ve işletilmesi, atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması, geri dönüşümü ve bertarafına dair iş kapsamında, anılan sözleşmenin 6.3.5. maddesi gereğince, Birliğe üye belediyelerin ihtiyacı olan ve davacıya tebliğ edilmesine rağmen temin edilmediği gerekçesiyle davalı idare tarafından alınarak Birlik üyelerine dağıtılan 711 adet evsel atık konteyneri bedeli olan 784.446,30 TL’nin 10/02/2019 (işlemde 10/02/2018 olarak yazılmıştır) tarihine kadar Birlik hesabına yatırılması aksi takdirde hakedişten mahsup edileceğine ilişkin … günlü, … sayılı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış, aynı maddenin ikinci fıkrasında, belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri, Danıştay’ın görüşü ve İçişleri Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği hükme bağlanmıştır.
5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesinde ise; Mahallî idare birliklerinin, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahip olduğu hükmüne yer verilmiştir.
Davalı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğince 5355 sayılı Kanunun 6. maddesi, 5393 sayılı Kanunun 15. maddesinin (g) bendi ve 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun 23. maddesi uyarınca “Katı Atık Toplama ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi için 29 yıl süreliğine İmtiyaz Hakkı Verilmesi” amacıyla KÜKAB tarafından hazırlanan projeye ait imtiyaz sözleşmesi hakkında Danıştay Birinci Dairesinin görüşü alınmış, anılan sözleşme …Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 28/11/2013 günlü, 56442840 sayılı kararı ile uygun görüldükten sonra 23/12/2013 tarihinde davacı ile davalı idare arasında sözleşme imzalanmıştır.
Davacı tarafından, birlik müdürünün dava konusu işlemi tesis etme yetkisi olmadığı öne sürülmekte ise de; işlemin, KÜKAB Tüzüğünün 22. maddesinde yer alan, birlik müdürünün birliğe ait hizmetlerin başkan adına onun direktifi ve sorumluluğu altında yürütülmesini sağlayacağı yolundaki hüküm kapsamında tesis edildiği anlaşılmakla, iddia yerinde görülmemiştir.
İmtiyaz Sözleşmesinin 6.3.5. maddesinde, Denetim Komisyonu çalışma usul ve esaslarının idare tarafından çıkarılan Çalışma Usul ve Esasları Yönetmeliği ile belirleneceği, her birlik üyesinin 1 kontrol elemanı görevlendireceği ve idareye görevlendirdiği personelin ismini bildireceği, denetim komisyonunun, bu kontrol elemanının yazılı müracaatını değerlendirmek zorunda olduğu, müracaatı izleyen 2(iki) gün içinde aksayan yönlerin çözümü için denetim komisyonunun karar vereceği, yüklenicinin, denetim komisyon kararının iletildiği andan itibaren 2(iki) gün içinde karara konu olan işi çözmek zorunda olduğu, yüklenicinin bu süre içerisinde yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde idarenin, yüklenici adına nam ve hesabına gereğini yapacağı ve bedelin yüklenicinin hak edişinden mahsup edileceği, yüklenicinin buna itirazının olmayacağı hükme bağlanmıştır.
Sözleşme Eki Teknik Şartnamenin 4.3.1. maddesi ve 4.5.1.11. maddesinde dış mekan konteynerlerinin yer seçimi, konumlandırması, sayıları, özellik ve standartlarına ilişkin kurallara yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davalı birlik üyesi belediyelerin toplama, taşıma, biriktirme ekipmanları ile ilgili talep ve şikayetleri üzerine denetleme komisyonu tarafından ilgili belediye sınırları içerisinde yapılan incelemeler sonucunda belediyelerin toplam 711 adet 800’lük metal evsel atık konteyneri ve 196 adet geri dönüşüm ambalaj sepetine ihtiyaçları olduğunun ve 859 adet mevcut konteynerin bakım ve onarımının yapılması gerektiğinin saptanması üzerine davalı idarenin 08/11/2018 günlü, 1056 sayılı yazısıyla, birliğe üye belediyelerin konteyner talepleri üzerine, talepte bulunan belediyeler ile davacı firma arasında saha çalışmaları yapılarak taleplerin belirlenmesi için görüşmeler yapıldığı, ancak ilgili tüm belediyelerin taleplerinin davacı tarafından kabul edilmeyerek, belediyelerce tutanak altına alındığı ve birliğe bildirildiğinden bahisle, sözleşme kapsamında Denetleme Komisyonunun görevlendirilmesi üzerine düzenlenen tutanakla belirlenen taleplerin sözleşmenin 6.3.5. maddesi uyarınca yerine getirilmesinin istenildiği, yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde idarece gereğinin yapılarak bedelinin hakedişinden mahsup edileceğinin bildirildiği, davacının yükümlülüğünü yerine getirmemesi üzerine 22/11/2018 günlü, 13 sayılı encümen kararı ile 711 adet çöp konteynerinin alınarak ücretinin yükleniciye rücu ettirilmesine karar verildiği, bu karar gereğince 03/01/2019 tarihinde yapılan ihale sonucunda alınan çöp konteynerlerinin birlik üyelerine dağıtıldığı ve dava konusu 31/01/2019 günlü, 98 sayılı işlem ile de bedelinin birlik hesaplarına yatırılmasının, aksi takdirde hakediş alacaklarından kesilmek üzere rücu edileceğinin davacıya bildirildiği anlaşılmaktadır.
30/11/2018 günlü, 23 sayılı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği Meclis kararı ile … tarih … yevmiye no ile imzalanan KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesinin sözleşmenin 6.3.1, 6.3.2 ve 6.3.3 maddeleri ile mahkeme kararlarına istinaden fesih edilmesine ve imtiyaz sözleşmesinin “5.2 Sözleşme Süresi Sonundaki Devir Esasları” hükümlerinin uygulanmasına karar verildiği ve bu kararın davacıya 10/12/2018 günlü, 1209/1158 sayılı yazı ekinde gönderilerek Devir Kurulunda görev almak üzere davacı tarafından belirlenecek 3(üç) temsilcinin 7 iş günü içerisinde Birliğe bildirilmesi hususunun tebliğ edildiği anlaşılmaktadır.
“KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi”nin 2.1. maddesinde işin konusu ve kapsamı detaylı olarak belirlenmiş, 2.2. maddesinde imtiyazın süresi, yüklenici tarafından yerine getirilecek işler sayılmış, sözleşmenin feshi 6.3 maddesinde düzenlenmiş, 6.3.1. maddesinde, yüklenicinin, Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra Sözleşme ve eklerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya yeri teslim almaması hallerinde, İdarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği, 6.3.2. maddesinde yüklenicinin yer teslimini izleyen 3 ay içerisinde mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında iş programında öngörülen biçimde tesislerin yapımına başlamaması veya sözleşme ve ekleri çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde idarenin yükleniciye 30 gün süreli 1. ve 2. ihtarları çekerek Ekay Ek Tesislerinin yapımına başlanmasını talep edeceği, idarenin yüklenicinin geciktiği her takvim günü için 500 TL para cezası uygulayacağı, yüklenicinin 2. ihtara da uymaması halinde başka bir ihtara gerek kalmaksızın sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği, 6.3.3. maddesinde, yüklenicinin, Ekay Ek Tesisinin yapımına başlandıktan sonra iş programına veya sözleşmenin ve eklerinin hükümlerine aykırı davranması halinde; idare tarafından yapılacak 3 er ay süreli 1. ve 2. ihtarlara rağmen; sözleşmede belirtilen mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında; bu aykırılığı gidermemesi ve bu aykırılıkların giderilme süresinin 2. ihtar süresinin doluşundan sonra 6 aydan fazla geciktirilmesi hallerinde, idarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği ve yüklenici tarafından o tarihe kadar yapılmış olan EKAY Ek Tesisinin bedelsiz olarak idareye geçeceği belirtilmiştir. Sözleşmede, sözleşmenin feshinden sonra yapılacak olan iş ve işlemler hakkında ayrı bir düzenlemeye yer verilmemiş, sözleşme süresi sonundaki devir esaslarının düzenlendiği 5.2. maddesinin 5.2.7. alt maddesinde, sözleşmenin 6.3 maddesinde belirtilen şekilde son bulması halinde de sözleşmenin 5.2.1, 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesindeki devir hükümlerinin uygulanacağı, 5.2.3. maddesindeki 6 aylık çalışma süresinin 2 ay olarak uygulanacağı hükme bağlanmış olup, buna göre sözleşmenin 6.3 maddesi uyarınca feshedilmesi halinde 7 kişiden oluşan bir devir kurulunun oluşturularak madde kapsamında sayılan devir işlemlerinin 2 aylık çalışma süresi içerisinde yerine getirilmesi gerekmektedir.
KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi hükümlerinin imtiyaz sözleşmesi süresi içerisinde uygulanması mümkün olup, sözleşme süresi sona erdikten sonra veya sözleşmenin feshedilmesinden sonra devir tamamlanana kadar devir hükümlerinin uygulanması, devir sürecinde kamu hizmetinin sürekliliği ilkesi gereği sadece hizmetin kesintiye uğramaması amacıyla yapılması gereken işlerin sürdürülmesi gerektiğinden, artık yürürlükte olmayan sözleşmenin diğer hükümleri uyarınca herhangi bir karar alınmasına olanak bulunmamaktadır.
Bu durumda, 30/11/2018 tarihi itibariyla KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi feshedilmiş olduğundan, fesih işleminin tek taraflı bir irade beyanına dayanan ve bu beyanın muhataba ulaşmasıyla hukuki sonuç doğuran bir işlem olması nedeniyle, fesih kararının davacıya bildirildiği 10/12/2018 yazının tebliğ edildiği 14/12/2018 tarihinden itibaren oluşturulacak devir kurulu tarafından sözleşmenin 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesinde öngörülen işlemlerin yapılabileceği açık olup, sözleşme uyarınca devir işlemlerinin 2 aylık süre içerisinde sonuçlandırılarak tesislerin idareye geçmesinden sonra işin birlik üyelerince yürütülmesi ve bu süreç sonuçlanana kadar hizmetin kesintiye uğramadan sürdürülebilmesi için gerekli olan işlerin yapılmasının sağlanması, bunun dışında herhangi bir faaliyette bulunulmaması gerektiğinden, sözleşmenin feshedildiği tarihten sonra tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Davalı idare tarafından, uyuşmazlığa konu konteynerlerin satın alınmasının dayanağı olan işlemin 22/11/2018 günlü, 13 sayılı encümen kararı olduğu ve bu karara dayanılarak yapılan ihale üzerine alımların gerçekleştiği, işlemlerin sözleşmenin feshinden önceki sürecin devamı olduğu, kaldı ki fesihten sonra oluşturulan devir kurulu ile ilgili yükümlülüklerin de yerine getirilmemesi nedeniyle devir ve tahliye işlemlerinin gerçekleşmediği, davacının faaliyetine devam etmesi nedeniyle hakedişlerin ödendiği öne sürülmektedir.
Davacının hizmeti gereği gibi yerine getirmemesi ve yükümlülüklerine uymaması nedeniyle, işin aksadığı, devir sürecinin sonuçlanamadığı belirtilmekte ise de, kamu hizmetinde sürekliliğin sağlanması ilkesi gereği, hizmetin kesintiye uğramadan sürdürülmesi ve sürecin sonuçlandırılmasının sağlanması için bu durumun önlenmesi konusunda her türlü tedbirin alınması idarenin görevinde olduğundan, iddia yerinde görülmemiştir. Diğer taraftan, Sözleşmenin feshine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan ve Danıştay Altıncı Dairesi’nin E:2019/2572 sayısına kayıtlı olan dava sonucunda verilecek olan karar uyarınca yeniden işlem tesis edilebileceği de açıktır.
Açıklanan nedenlerle, … günlü, … sayılı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği işleminin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 04/11/2020 tarihinde, davacı vekilleri Av. … ve Av. … ile davalı vekili Av. …’in geldiği, Danıştay Savcısı Aylin Bayram’ın hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğince 5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesi, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin (g) bendi ve 2575 sayılı Danıştay Kanununun 23. maddesi uyarınca “Katı Atık Toplama ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi için 29 yıl süreliğine İmtiyaz Hakkı Verilmesi” amacıyla 23/12/2013 tarihinde davacı ile davalı idare arasında anılan sözleşme imzalanmıştır.
KÜKAB’ın 04/05/2018 tarihli yazısı ile, birliğe üye belediyeler tarafından bildirilen konteyner sayı ve nitelikleri esas alınarak ihtiyaçlar tespit edilmiş ve KÜKAB’ın 25/06/2018 tarih ve 591 sayılı yazısıyla, birliğe üye belediyelerin ihtiyaç duydukları konteynerlerin temin edilmesi ve bakım ve tamire ihtiyacı olanların ise bakım ve tamirlerinin 07/07/2018 tarihine kadar yapılması gerektiği davacıya bildirilmiştir.
KÜKAB’ın 17/07/2018 tarih ve 657 yazısı ile, birliğe üye belediyelerin ihtiyaç duydukları konteynerlerin temin edilmesi ve bakım ve tamire ihtiyacı olanların ise bakım ve tamirlerinin gerektiği ve aksi takdirde sözleşme hükümlerine göre işlem yapılacağı hususu davacıya bildirilmiştir.
Davacı tarafından verilen 23/07/2018 tarih ve 1374 sayılı dilekçe ile, konteyner ihtiyaç tespitinin davacı tarafından yapılacağı ve bu konuda davalının yetkisinin bulunmadığı bildirilmiştir.
KÜKAB’ın 27/07/2018 tarih ve 707 yazısı ile, konteyner ihtiyaç tespiti konusunda davalı ile birliye üye belediyelerin yetkili olduğu davacıya bildirilmiştir.
Davacı tarafından verilen 06/08/2018 tarih ve 1388 sayılı dilekçe ile, konteyner ihtiyaç tespitinin davacı tarafından yapılacağı ve bu konuda davalının yetkisinin bulunmadığı hususu tekrar belirtilmiştir.
KÜKAB’ın 26/07/2018 tarih ve 699 yazısı ile, birliğe üye belediyelerin ihtiyaç duydukları konteynerler ile bakım ve tamire ihtiyacı olanların tespit edilmesi amacıyla denetim komisyonu görevlendirilmiştir.
Davalı birlik üyesi belediyelerin toplama, taşıma, biriktirme ekipmanları ile ilgili talep ve şikayetleri üzerine denetleme komisyonu tarafından ilgili belediye sınırları içerisinde yapılan incelemeler sonucunda, belediyelerin toplam 711 adet 800’lük metal evsel atık konteyneri ve 196 adet geri dönüşüm ambalaj sepetine ihtiyaçları olduğu ve 859 adet mevcut konteynerin bakım ve onarımının yapılması gerektiği tutanak altına alınmış ve bu tutanaklar KÜKAB’a gönderilmiştir.
08/11/2018 tarih ve 1056 sayılı KÜKAB işlemi ile, anılan sözleşmenin 6.3.5. maddesi gereğince, birliğe üye belediyelerin ihtiyacı olan toplam 711 adet 800’lük metal evsel atık konteyneri ve 196 adet geri dönüşüm ambalaj sepetinin karşılanması ile 859 adet mevcut konteynerin bakım ve onarımının yapılması gerektiği davacıya bildirilmiştir.
Davacı tarafından verilen 13/11/2018 tarih ve 1546 sayılı dilekçe ile, KÜKAB’ın 08/11/2018 tarih ve 1056 sayılı işlemine itiraz edilmiştir.
Davacının, istenilen hususu yerine getirmemesi üzerine, 22/11/2018 tarih ve 13 sayılı KÜKAB encümen kararı ile, birlik üyesi belediyelerin ihtiyacı olan 711 adet çöp konteynerinin satın alınmasına ve bedelinin davacıdan tahsil edilmesine, tamir ve bakım işlemlerinin belgelendirilmesi halinde davacıdan tahsil edilmesine karar verilmiştir.
26/11/2018 tarihinde, davaya konu 711 adet çöp konteynerinin satın alınmasına dair ihale onayı alınmış ve satın alma süreci başlatılmıştır.
30/11/2018 tarih ve 23 sayılı KÜKAB Meclis Kararı ile anılan imtiyaz sözleşmesinin, sözleşmenin 6.3.1, 6.3.2 ve 6.3.3 maddeleri uyarınca feshedilmesine karar verilmiş ve anılan meclis kararı 14/12/2018 tarihinde davacıya tebliğ edilmiştir.
Dava konusu 31/01/2019 tarih ve 98 sayılı KÜKAB işlemi ile, anılan sözleşmenin 6.3.5. maddesi gereğince, birliğe üye belediyelerin ihtiyacı olan ve davacıya tebliğ edilmesine rağmen temin edilmediği gerekçesiyle davalı idare tarafından alınarak birlik üyelerine dağıtılan 711 adet evsel atık konteyneri bedeli olan 784.446,30 TL’nin 10/02/2018 tarihine kadar birlik hesabına yatırılmasına, aksi takdirde hakedişten mahsup edilmesine karar verilmiştir.
Davaya konu 711 adet çöp konteynerinin satın alınmasına dair ihale 03/01/2019 tarihinde gerçekleştirilmiş ve ihale sonuçlanmıştır.
Bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 155. maddesinde, “Danıştay, davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek, tüzük tasarılarını incelemek, idari uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.” hükmüne; 2575 sayılı Danıştay Kanununun “Danıştayın Görevleri” başlıklı 23. maddesinde, “kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirir” hükmüne; 48. maddesinde, “Danıştay, (…) (2) kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirmeyi, geliş tarihinden itibaren iki ay içinde sonuçlandırmak zorundadır” hükmüne, yer verilmiştir.
2872 sayılı Çevre Kanununun 11. maddesinin 11. fıkrasında, büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü oldukları, hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış; aynı maddenin ikinci fıkrasında, belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri, Danıştay’ın görüşü ve İçişleri Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği, hükme bağlanmıştır.
5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesinde, mahallî idare birliklerinin, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahip olduğu hükmüne, yer verilmiştir.
2872 sayılı Kanunun 2. maddesinde, atığın “Üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı atık maddeleri,” olarak tanımlandığı; 11. maddesinde, “Atık üreticileri uygun metot ve teknolojiler ile atıklarını en az düzeye düşürecek tedbirleri almak zorundadırlar.
Atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Atık yönetim plânlarının hazırlanmasına ilişkin esaslar, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Geri kazanım imkânı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir.
Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler.” hükmüne, yer verilmiştir.
“KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi”nin; 6.3.5. maddesinde, “Denetim Komisyonu çalışma usul ve esasları İdare tarafından çıkarılan Çalışma Usul ve Esasları Yönetmeliği ile belirlenir. Her Birlik Üyesi, 1 kontrol elemanını görevlendirir ve İdareye görevlendirdiği personelin ismini bildirir. Denetim komisyonu, bu kontrol elemanının yazılı müracatını değerlendirmek zorundadır. Müracaatı izleyen 2 (iki) gün içinde aksayan yönlerin çözümü için Denetim Komisyonu karar verir. Yüklenici, denetim komisyon kararının iletildiği andan itibaren 2 (iki) gün içinde karara konu olan işi çözmek zorundadır. Yüklenici bu süre içerisinde yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde İdare, Yüklenici adına nam ve hesabına gereğini yapar ve bedeli Yüklenicinin hak edişinden mahsup edilir. Yüklenicinin buna itirazı olmayacaktır.” hükmüne, sözleşmenin 6.3 maddesinde belirtilen şekilde son bulması halinde de sözleşmenin 5.2.1, 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesindeki devir hükümlerinin uygulanacağı ve buna göre sözleşmenin 6.3 maddesi uyarınca feshedilmesi halinde 7 kişiden oluşan bir devir kurulunun oluşturularak madde kapsamında sayılan devir işlemlerinin iki ay içinde tamamlanacağı hükümlerine, yer verilmiştir.
“KÜKAB Katı Atık Toplama ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İşine Ait Teknik Şartname”nin 2.3.10. maddesinde, “İdare’nin teslim ettiği tesis, makine araç-gereç ve ekipmanların bakım masrafları Yüklenici’ye ait olacak, Yüklenici İdare’ye bu tahsisin karşılığında herhangi bir kira veya benzeri bir bedel ödemeyecektir.” hükmüne; 4.3.1. maddesinde, “Katı Atıklar’ın ayrı toplanabilmesi ve biriktirilmesi için dış mekan biriktirme konteynerleri konumlandırılmalıdır. Dış mekan konteynerlerinin seçiminde; atıkları biriktirme noktasına getirecek nüfusa, Katı Atık Üreticileri’nin kolay ve yakın mesafede ulaşabilmesine, biriktirme noktasının konulacağı yol, kaldırım, alan müsaitliğine, Katı Atık toplama araçlarının toplama programına göre biriktirme hacimlerine dikkat edilmelidir. Bu nedenle her sokak, cadde, bulvar yerinde incelenerek konulacak konteyner ve bireysel kapaklı çöp kovaları v.b. hacimleri ve yerleri idare ve ilgili yerel yönetim ile belirlenecektir.” hükmüne; 4.5.1.11. maddesinde, “Çalışma Alanı içinde ihtiyaç duyulan konteyner sayıları ile noktaları ve hacimleri tespit edilecek ve Yüklenici tarafından İdare’ye ön bilgi verilmek suretiyle belirlenecektir. Katı Atıklar’ın biriktirilmesi için temin edilecek tüm Katı Atık konteynerleri, yüksek seviyedeki özellik ve standartlara sahip olacaktır. Kesinlikle, teneke veya varil vb. (bireysel kapaklı atık kovaları hariç) biriktirme kapları gibi uygun olmayan kaplar kullanılmayacaktır. Temin edilecek tüm konteynerlerin yatırım ve işletme giderleri (tamir, bakım, dezenfeksiyon vb.), Yüklenici tarafından karşılanacaktır.” hükmüne, yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Atık yönetimi ile, atıkların oluşumundan bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetiminin sağlanması, atık oluşumunun azaltılması, atıkların yeniden kullanımı, geri kazanımı, geri kazanım imkânı olmayan atıkların, uygun yöntemlerle bertaraf edilmesi suretiyle atık yönetiminin sağlanması amaçlanmaktadır.
Entegre atık yönetimi; atık önleme, atık üretiminin azaltılması, atıkların kaynağında ayrıştırılması, yeniden kullanım, geri kazanım, enerjiye dönüştürme ve bertaraf hususlarını içermektedir. Atıkların; yeniden kullanımı, geri dönüşümü ve ikincil hammadde elde etme amaçlı diğer işlemler ile geri kazanılması, enerji kaynağı olarak kullanılması veya bertaraf edilmesi esas olup, atıkların geri kazanımı ve bertaraf edilmesi çevreye ve insan sağlığına etkisinin azaltılması bakımından büyük önem taşımaktadır. Atıkların çevreye ve insan sağlığına zararlarının azaltılabilmesi için, atıkların geri dönüşümü ve bertarafı suretiyle atık miktarının en aza indirilmesi ve dolayısıyla, düzenli depolama yapılacak atık miktarının en düşük seviyede gerçekleştirilmesi atık yönetiminin temelini oluşturmaktadır.
İmtiyaz sözleşmesi ile atıkların kaynağında ayrı toplanması, EKAY ek tesislerine ayrı şekilde taşınması, değerlendirilebilen atıkların ayrıştırılması, geri dönüşüm ve geri kazanıma tabi tutulması, değerlendirilemeyen nihai atıkların düzenli depolama tesisinde depolanarak bertaraf edilmesi, kül ve cüruf ile küçük çaplı inşaat/yıkıntı atıklarının çevre mevzuatına uygun biçimde bertaraf edilmesi, ilk etapta en az 100.000 (yüz bin) ton biyobozunur (organik) atık işleyecek kapasitede biyogaz tesisinin kurulması, elde edilen biyogazı elektrik ve ısı enerjisine çevirecek, kurulu gücü en az 5 (beş) mw kapasitede kojeneratif enerji santralinin kurulması, biyobozunur (organik) atıkların enerji potansiyelinin anaerobik yöntemle biyogazlaştırılması ve biyogazlaştırma sonucunda elde edilen biyogazın, elektrik ve ısı enerjisine dönüştürülmesi, biyogaz tesisinde fermantasyon işlemleri sonucunda açığa çıkan çürütülmüş artıktan kompost (toprak iyileştirici) üretilmesi, değerlendirilemeyen ve depolanacak olan atık miktarının, organik atıklar için toplanan organik atıkların %25’ini, ambalaj atıkları için toplanan ambalaj atığının %10’unu, toplanan katı atıkların toplam miktarının (kül hariç) %30’unu geçmemesine yönelik çalışma yapılması ve ilgili yönetmeliklerin öngördüğü düzenli depolamaya kabul oranlarının altına indirilmesi amaçlanmıştır.
Öncelikle kamu hizmeti imtiyaz sözleşmeleri bir idari sözleşme olup, bu sözleşme ile kamu hizmetinin idarenin gözetimi ve denetimi altında kurulması ve işletilmesi amaçlanmaktadır. Sözleşmenin tarafları arasında çıkacak uyuşmazlıkların, imtiyaz sözleşmesinde yer alan hükümlere göre çözümlenmesi gerekmektedir. İmtiyaz sahibinin, kamu hizmetini imtiyaz sözleşmesinde belirlenen kurallara uygun olarak yapma ve yürütme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Anılan teknik şartnamenin yukarıda yer verilen hükümleri uyarınca, dış mekan konteynerlerinin yerlerinin ve hacimlerinin, atıkları biriktirme noktasına getirecek nüfusa, katı atık üreticilerinin kolay ve yakın mesafede ulaşabilmesine, biriktirme noktasının konulacağı yol, kaldırım, alan müsaitliğine, katı atık toplama araçlarının toplama programına göre biriktirme hacimleri göz önüne alınarak her sokak, cadde, bulvar yerinde incelenmek suretiyle birlik ve üye belediyeler tarafından belirlenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla dış mekan konteynerlerinin yerleri ve hacimlerinin belirlenmesi konusunda birlik ve üyelerinin yetkili olduğu, birlik ve üyeler tarafından belirlenen ihtiyaçların yüklenici tarafından karşılanmasının zorunlu olduğu açıktır.
Dava konusu işlemin dayanağı, imtiyaz sözleşmesinin 6.3.5. maddesi gereğince, birliğe üye belediyelerin ihtiyacı olan toplam 711 adet 800’lük metal evsel atık konteyneri ve 196 adet geri dönüşüm ambalaj sepetinin karşılanması ile 859 adet mevcut konteynerin bakım ve onarımının yapılması gerektiğine dair 08/11/2018 tarih ve 1056 sayılı KÜKAB işleminin iptali istemiyle davacı tarafından, Dairemizin E:2019/14124 sayılı dosyasında açılan davada; Dairemizin 04/11/2020 tarih ve E:2019/14124, K:2020/10401 sayılı kararıyla davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafından, imtiyaz sözleşmesi feshedildiğinden fesih işleminden sonra sadece tasfiyeye dair işlemlerin yapılabileceği, davalı idarenin alımlarının 16/01/2019 tarihli sözleşme ile fesih işleminden sonra gerçekleştirildiğinden hukuka aykırı olduğu iddia edilmiş ise de; konteyner ihtiyacının KÜKAB’ın 25/06/2018 tarih ve 591 sayılı ile davacıya bildirildiği, davacının itirazları üzerine denetim komisyonu tarafında yerinde yapılan incelemeler sonucu ihtiyaç tespiti yapıldığı, 08/11/2018 tarih ve 1056 sayılı KÜKAB işlemi ile, birliğe üye belediyelerin ihtiyacı olan toplam 711 adet 800’lük metal evsel atık konteyneri karşılanması gerektiğinin davacıya bildirildiği, davacının anılan konteynerleri temin etmemesi üzerine, 22/11/2018 tarih ve 13 sayılı KÜKAB encümen kararı ile, birlik üyesi belediyelerin ihtiyacı olan 711 adet çöp konteynerinin satın alınmasına ve bedelinin davacıdan tahsil edilmesine karar verildiği, 26/11/2018 tarihinde, davaya konu 711 adet çöp konteynerinin satın alınmasına dair sürecin başlatıldığı, imtiyaz sözleşmesinin feshinin, fesih bildiriminin davacıya tebliğ edildiği 14/12/2018 tarihinde gerçekleştiği, dolayısıyla sözleşmenin feshinden önce 711 adet 800’lük metal evsel atık konteyneri karşılanması gerektiğinin davacıya bildirilmesine rağmen ihtiyacın karşılanmaması üzerine, sözleşmenin yürürlük tarihleri içerisinde satın alma sürecine başlanıldığı hususları dikkate alındığında, davacının iddiası yerinde görülmemiştir.
Davacı tarafından, konteyner ihtiyacının belirlenmesi hususunda davalının ve üye belediyelerin ve denetim komisyonunun yetkisinin bulunmadığı iddia edilmiş ise de; teknik şartnamenin 4.3.1. maddesi uyarınca konteyner ihtiyacının tespiti noktasında birlik ve üyelerinin yetkili olduğu anlaşıldığından, davacının bu iddiası da yerinde görülmemiştir.
Yine, davacı tarafından, birlik müdürünün dava konusu işlemi yapmaya yetkili olmadığı iddia edilmiş ise de; KÜKAB Tüzüğünde imtiyaz sözleşmesinin yürütülmesine dair düzenleme bulunmadığı, birlik müdürünün birliğe ait hizmetleri başkan adına onun direktifi ve sorumluluğu altında yürüteceğinin düzenlendiği, birlik müdürü tarafından birliğe ait, imtiyaza konu işin yürütülmesi amacıyla dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşıldığından, davacının bu konudaki iddiası da yerinde görülmemiştir.
Bu durumda; dava konusu işlemin dayanağını oluşturan, birlik üyelerinin ihtiyacı olan toplam 711 adet 800’lük metal evsel atık konteynerinin davacı tarafından karşılanması gerektiğine dair 13/09/2018 tarih ve 856 sayılı KÜKAB işleminin iptali istemiyle açılan davanın, Dairemizin 04/11/2020 tarih ve E:2019/14124, K:2020/10401 sayılı kararıyla reddine verildiğinden, anılan işleme dayanılarak tesis edilen dava konusu 31/01/2019 tarih ve 98 sayılı işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı davalar için belirlenen …- TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Varsa posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (Otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 04/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.