Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2019/21823 E.  ,  2020/11380 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/21823
Karar No : 2020/11380

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ordu ili, Ünye ilçesi, … Mahallesi, … ada, … sayılı parseli kapsayan alanda yapılan 1/5000 ölçekli ilave ve revizyon nazım imar planının onaylanmasına ilişkin Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının, ilave ve revizyon nazım imar planına yapılan itirazın reddine dair Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının, 1/1000 ölçekli ilave ve revizyon uygulama imar planının kabul edilmesine ilişkin Ünye Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile bu kararın onaylanmasına ilişkin Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının ve 1/1000 ölçekli ilave ve revizyon uygulama imar planına yapılan itirazın reddine dair Ünye Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu 1/5000 ölçekli ilâve ve revizyon nâzım imar plânının Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilerek 24/11/2017-23/12/2017 tarihleri arasında askıya çıkarılarak ilan edildiği ve davacının askı ilan süresi içerisinde 21/12/2017 tarihli dilekçe ile söz konusu plâna itiraz ettiği, yapılan itiraza son ilan tarihi olan 23/12/2017 tarihinden itibaren altmış gün içerisinde cevap verilmemesi nedeniyle 21/02/2018 tarihinde zımni ret işleminin gerçekleştiği, buna göre 21/02/2018 tarihinden itibaren altmış gün içerisinde ve en son 22/04/2018 tarihine kadar dava açılması gerekirken 20/09/2018 tarihinde açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasını inceleme olanağı bulunmadığı; 1/1000 ölçekli ilâve ve revizyon uygulama imar plânının ise Ünye Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilerek Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanarak 29/03/2018-28/04/2018 tarihleri arasında askıya çıkarılarak ilan edildiği, davacının askı ilan süresi içerisinde 27/04/2018 tarihli dilekçe ile söz konusu plânlara itiraz ettiği, yapılan itiraza son ilan tarihi olan 28/04/2018 tarihinden itibaren altmış gün içerisinde cevap verilmemesi nedeniyle 27/06/2018 tarihinde zımni ret işleminin gerçekleştiği, buna göre davacı tarafından 27/06/2018 tarihinden itibaren altmış gün içerisinde 26/08/2018 tarihine kadar dava açılması gerekmekte ise de, dava açma süresinin son günü olan 26/08/2018 tarihinin çalışmaya ara verme zamanına rastlaması nedeniyle çalışmaya ara vermenin sona erdiği günü izleyen yedinci gün olan 07/09/2018 tarihine kadar dava açılması gerekirken, bu süre geçirildikten sonra dava açma süresini ihya etmeyen Ünye Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün 14/08/2018 tarih ve E.2267 sayılı yazısı üzerine 20/09/2018 tarihinde açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasını inceleme olanağı bulunmadığı sonucuna varılarak reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Temyize konu kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI :
Ordu Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, Temyize konu kararın onanması istenilmektedir.
Ünye Belediye Başkanlığı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacının müşterek maliki olduğu Ordu ili, Ünye ilçesi, … Mahallesi, … ada, … sayılı parselin bulunduğu alanda Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile 1/5000 ölçekli ilâve ve revizyon nâzım imar plânının kabul edilerek ve 24/11/2017-23/12/2017 tarihleri arasında askıya çıkarılarak ilan edildiği, davacının askı ilan süresi içerisinde 21/12/2017 tarihli dilekçe ile söz konusu plâna itiraz ettiği, anılan itirazın Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile reddedildiği; uyuşmazlığa konu parselin bulunduğu alanda Ünye Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile 1/1000 ölçekli ilâve ve revizyon uygulama imar plânının kabul edildiği ve planın Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanarak 29/03/2018-28/04/2018 tarihleri arasında askıya çıkarılarak ilan edildiği, davacının askı ilan süresi içerisinde 27/04/2018 tarihli dilekçe ile söz konusu plânlara itiraz ettiği, anılan itirazın Ünye Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ve Ordu Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile reddedilerek 25.07.2018-24.08.2018 tarihleri arasında yeniden ilan edilmesi üzerine anılan imar planlarının iptali istemiyle 20/09/2018 tarihinde bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7.maddesinde, ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresinin ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı, ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililerin düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilecekleri hüküm altına alınmakla, ilanı gereken düzenleyici işlemler yönünden ilgililere uygulama üzerine dava açma olanağı tanındığı tartışmasızdır.
İmar mevzuatı ve 2577 sayılı Yasanın 7.maddesi ile üst makamlara başvurmayı düzenleyen 11.maddesi hükümleri karşısında, imar planlarına karşı, bir aylık askı süresi içinde 2577 sayılı Yasa’nın 11.maddesi kapsamında başvuruda bulunulması ve bu başvuruya idari dava açma süresinin başlangıç tarihi olan son ilan tarihinden itibaren 60 gün içinde cevap verilmeyerek isteğin reddedilmiş sayılması halinde, bu tarihi takip eden 60 günlük dava açma süresi içinde veya son ilan tarihini izleyen 60 gün içinde cevap verilmek suretiyle isteğin reddedilmesi halinde bu cevap tarihinde itibaren 60 günlük dava açma süresi içinde idari dava açılabileceği; imar planlarına askı süresi içinde bir itirazda bulunulmamış ise, davanın, 2577 sayılı Yasanın 7.maddesi uyarınca imar planının son ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 gün içinde açılması gerektiği, ancak bu süreler içerisinde dava açılmamış olması halinde imar planının uygulanmaya konulması ile birlikte uygulama işlemi üzerine işlem ile birlikte imar planına veya doğrudan işlemin dayanağı olan imar planına karşı yeniden dava açma hakkının bulunduğu ve bu aşamada dava açma süresinin uygulama işleminin süresine tabi olduğunda tartışma bulunmamaktadır.
3194 sayılı İmar Kanununun 5.maddesinde nazım imar planı, “varsa bölge planlarının mekâna ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini, nüfus yoğunlukları ve eşiklerini, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, plan hükümleri ve raporuyla beraber bütün olan plan”, uygulama imar planı ise, “tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan” olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanununun 8.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinde, imar planlarının, nazım imar planı ve uygulama imar planından meydana geldiği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyelerce yapılacağı veya yaptırılacağı, planların, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe gireceği, bu planların onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edileceği, bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebileceği, belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazların ve planların belediye meclisince on beş gün içinde incelenerek kesin karara bağlanacağı, onaylanmış planlarda yapılacak değişikliklerin de yukarıdaki usullere tabi olduğu, kesinleşen imar planlarının bir kopyasının, Bakanlıkça oluşturulan elektronik ortamdaki Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı üzerinden, ilgili idaresi tarafından, arşivlenmek üzere Bakanlığa gönderileceği hükümlerine yer verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 14.maddesinin son fıkrasında da, “Büyükşehir kapsamındaki ilçe belediye meclisleri tarafından alınan imara ilişkin kararlar, kararın gelişinden itibaren üç ay içinde büyükşehir belediye meclisi tarafından nazım imar plânına uygunluğu yönünden incelenerek aynen veya değiştirilerek kabul edildikten sonra büyükşehir belediye başkanına gönderilir. Üç ay içinde büyükşehir belediye meclisinde görüşülmeyen kararlar onaylanmış sayılır.” hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İmar Kanununa göre imar planları arasındaki hiyerarşi kapsamında bir bölgede çevre düzeni planı varsa, o bölgede yapılacak olan imar planlarının (nazım imar planı ve uygulama imar planı) bu plana uygun olması ve yine çevre düzeni planına uygun yapılan nazım imar planından sonra yapılacak olan uygulama imar planının da üst ölçekli planlara uygun yapılması gerekmektedir.
İmar planları arasındaki hiyerarşik ilişkinin diğer düzenleyici işlemlerden farklı olduğu ve alt ölçekli planların üst ölçekli planların uygulanması amacıyla tesis edildiği, dolayısıyla üst ölçekli plan varsa alt ölçekli planın (düzenleyici işlem olmakla birlikte) uygulama işlemi niteliğinde olduğu ve bunun sonucunda da nazım imar planı veya uygulama imar planı yapıldıktan sonra henüz subjektif işlem tesis edilmemiş olsa dahi bu planlar ile birlikte üst ölçekli plana dava açılabileceği, aksi halde 1/1000 ölçekli planın nazım imar planına uygun tesis edilmiş olması durumunda uygulama programlarını direk etkilemesine karşın bu planların iptali için açılan davalarda işin esasının incelenmesi suretiyle yargısal denetim yapılamayacaktır.
Öte yandan, yukarıya alıntılanan mevzuat hükümlerine göre uygulama imar planının ilçe belediye meclisinin kabulünden sonra büyükşehir belediye meclisince onaylandıktan sonra yürürlüğe girip bir ay süreyle ilan edildikten sonra kesinleşeceği açık olup bu süre içinde yapılan itirazların tamamı ya da bir kısmının kabul edilmesi halinde uygulama imar planının yeniden bu süreci takip edip ilan edilerek kesinleştirilmesi, buna göre dava açma süresinin son ilan süresinin son gününden itibaren başlatılması gerekmektedir.
Bu hale göre, dava konusu uygulama imar planının en son 13.09.2018-12.10.2018 tarihleri arasında askıya çıkarılarak ilan edildiği, uygulama imar planı ile dayanağı nazım imar planının iptali istemiyle bakılan davanın son ilan tarihinden itibaren yasal dava açma süresi olan 60 gün içinde, 20/11/2018 tarihinde açıldığı göz önünde alındığında davanın süresinde açıldığı açıktır.
Bu itibarla, davanın süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle süre aşımı yönünden reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/11/2020 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.