Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/20673 E. , 2020/10563 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/20673
Karar No : 2020/10563
TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) … Bakanlığı (… Valiliği … İl Bürosu) (Kapatılan … Üniversitesi Rektörlüğü yerine)
VEKİLİ : Av. … 2- (DAVALI) … Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : 1- … belediye Başkanlığı
2- … Bakanlığı (… Valiliği … İl Bürosu) (Kapatılan … Üniversitesi Rektörlüğü yerine)
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir İli, Bornova İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda ruhsat ve eklerine aykırı imalatlar yapıldığından bahisle yapı sahibi olarak … Üniversitesi Rektörlüğüne 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 1.066.184,13-TL para cezası verilmesine ilişkin … günlü, … sayılı, aynı Kanunun 32. maddesi uyarınca aykırılıkların yıkımına ilişkin .. günlü, … sayılı Bornova Belediye Encümeni kararlarının ve para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen … günlü, … sayılı ödeme emrinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; kamu kurumu olan ve kapatılan üniversite tarafından işleme konu hastane binası ve müştemilatına dair tadilat projesi (avan proje) hazırlanarak ruhsat için idareye başvurulmasının yeterli olması ve davacı üniversite tarafından da bu sorumluluğu yerine getirildiğinin sabit olması karşısında, 04.03.2015 tarihli tadilat başvurusundan sonra düzenlenen yapı tatil zaptına istinaden, tadilat başvurusu sonuçlandırılmadan verilen yıkım kararında ve 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinde öngörülen suçun oluşmaması nedeniyle, söz konusu madde uyarınca para cezası verilmesine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, ödeme emri yönünden ise süre aşımı nedeniyle davanın esasını inceleme olanağı bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle yıkıma ve para cezasına ilişkin kararların iptaline, davanın ödeme emrine ilişkin kısmının süreaşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; hastane binası olarak kullanılan yapının gerek kendisinde gerekse dışında kimi inşai faaliyetlerin yapıldığı hususunun açık olduğu, buna ilişkin olarak kapatılan üniversite
(… Üniversitesi) ile davalı idare arasında avam proje sunumu ve eksik olduğu belirtilen kimi evrakın tamamlanması noktasında yazışmaların yapıldığı görülmekle ve ayrıca tespite konu edilip daha sonra gerek yıkım gerekse idari para cezasına dayanak teşkil eden bu imalatların hangi kısımlarının sunulan proje dahilinde olduğu, hangi kısımlarının bunun dışında kaldığı yönünden açık ve somut bir belirleme yapılmaksızın yıkımı yönünde işlem tesisi yoluna gidildiği anlaşılmakla, bu haliyle söz konusu yapı kısımlarının yıkımı yönünde tesis edilen işlemde bu gerekçe ile hukuka uyarlık bulunmadığı, uyuşmazlığa konu ruhsat ve projesine aykırı tadilatlar ve ruhsatsız yapılar nedeniyle 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası gereği 503.018,40 + 336.987,07=840.005,47-TL para cezası verilmesi gerekmekte olup, 1.066.184,13-TL para cezasına ilişkin dava konusu işlemin 840.005,47-TL’lik kısmında mevzuata ve hukuka aykırılık, bu miktarı aşan 226.178,66-TL’lık kısmında ise mevzuata ve hukuka uyarlık görülmediği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davacının istinaf başvurusunun reddine, davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulü ile … İdare Mahkemesince verilen … gün ve E:…, K:… sayılı kararın iptale ilişkin kısmının kaldırılmasına, yıkım ve para cezasının 226,178,66-TL’lik kısmının iptaline, 840.005.41-TL’lik kısmı yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 1- Davacı tarafından, yıkım ve para cezasına konu hastane binası ve müştemilatın 2011 yılında kapatılan … Üniversitesi Rektörlüğüne hibe edildiği, dava konusu kararlarda belirtilen 2010 yılından önceki tarihlerde önceki malikler döneminde inşa edilen ve davalı İdarece de kabul edilen imar affına, zamanaşımına uğrayan imalatlar nedeniyle cezaların şahsiliği ilkesine aykırı olarak yıkım ve para cezası verilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı ileri sürülmektedir.
2- Davalı İdare tarafından, para cezasının 226.178,66-TL’lık kısmının iptal edilme gerekçesinin kararda belirtilmediği, bu nedenle söz konusu para cezasına ilişkin kararın iptale ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Taraflarca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının kısmen onanması, kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İzmir İli, Bornova İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı (maliki … Üniversitesi Rektörlüğü olan) taşınmazda yapılan denetimde; “3Bodrum+Zemin+6 katlı (10.990,00m²) alanlı hastane olarak kullanılan yapının bulunduğu parselde; 1.1- Toplam 3.912,00 m² alanlı olan ve ruhsat eki projesinde otopark olarak gösterilen 3. Bodrum Kat, 2. Bodrum Kat ve 1. Bodrum Kat alanları tamamı ara bölme duvarları, kapı vs. imalatları yapılmak suretiyle sağlık hizmeti sunan niteliğe dönüştürüldüğü, 1.2- Zemin Kattaki Araç Asansörü yeri kapatılmak suretiyle kafeterya olarak kullanıldığı, en son yurt binası olan (Bodrum+Zemin+1+2+3+4 katlı) yapı, ruhsat ve eklerine aykırı olarak sağlık yapısına dönüştürüldüğü, diğer aykırılıklar ile beraber ruhsatsız 6. Kat yapıldığı” belirtilerek … tarih ve … kayıt nolu Yapı Tatil Tutanağı tanzim edildiği, yapıda; … tarihi itibari ile ruhsatsız olarak mevcut olup söz konusu Yapı Tatil Zaptında atlanmış olan 5. Katın (544,00 m²) hali hazır ruhsat ve eklerine aykırı olarak yerinde mevcut olduğu, 2.2- söz konusu yapı önüne 50,06 m² alanlı hastaneye giriş holü yapıldığı, İmar Affı Yasası kapsamında kamuya ait yol alanlarına tecavüzlü olduğundan geçici 5 yıl süreli (Encümen karar tarihi: …- No:…) ruhsatlı yapının süre yönünden müktesepliğini yitirmiş olduğu, 3.1- (14.13,22×2) 2.826,44 m² alanlı yapı kısmının ruhsatsız olarak parsel alanı üzerinde muhafaza edilerek ve ruhsatsız tadilatlar ile hastahaneye dönüştürüldüğü, 3.2- (914,18×2)=1.828,36 m² alanlı olan yapı kısmının kamuya-yola terkli alan üzerinde muhafaza edilerek ve ruhsatsız tadilat ile hastahane fonksiyonlu yapıya dönüştürüldüğü, 3.3-süre itibarı ile ruhsatsız konumda olan zemin+1 katlı yapıya bitişik ve kamuya terkli alan üzerinde kalan (123,31×2)=246,62 m² alanlı ve hastane fonksiyonlu yapı yapıldığı, 4- parsel alanı üzerinde çeşitli fonksiyonlarda kullanılmakta olan (4,40 m²+10,55 m²+28,36 m²+17,72 m²30,60 m²+6,30 m²+23,25 m²+121,18 m²) sundurma nitelikli imalatlar yapıldığı, 5-Şifa Hastanesi kullanımında olup kamuya terkli alanda kalan; 5.1-(37,80 m²) sedye yolu (rampa) yapıldığı, 5.2- 268,52 m² alanlı olan hastane müştemilatı yapıldığı 5.3- 87,00 m² olan trafo yapıldığı, 5.4- 23,58 m² alanlı LPG tankı yapıldığı, 5.5- 4,84 m²+54,14 m²+2,83 m² =61.81 m² alanlı bekçi kulübesi olarak kullanılan sundurma nitelikli imalat yapıldığı, 6-etrafı betonarme ve prefabrik yapı elemanları ile çevrili yaklaşık 2,00 m yüksekliğindeki duvar marifeti ile (ekli krokideki üçgen alan) kamuya terkli alanın Şifa Hastanesi kullanımına alındığı (L duvar =129,30 mt). 7- hastane etrafındaki gerek kara yolu cephesi ve belediye yol cepheleri alanlarının elektronik otopark aparatları ve benzer tanzim malzemeleri ile kontrol altına alınarak (toplam 4 adet aparat) hastane kullanımına tahsisli otopark yerleri oluşturulduğunun 08.04.2015 günlü yapı tatil zaptıyla tespit edilmesi üzerine
yapı sahibi olarak … Üniversitesi Rektörlüğüne, Bornova Belediye Encümeninin … günlü, … sayılı kararı ile 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 1.066.184,13-TL para cezası, Bornova Belediye Encümeninin … günlü, … sayılı kararı ile aykırılıkların yıkımına karar verilmesi ve para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen … günlü, … sayılı ödeme emrinin düzenlenmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Suç ve cezalara ilişkin esaslar” kenar başlıklı 38. maddesinin 7. fıkrasında, “Ceza sorumluluğu şahsidir” hükmü yer almaktadır. Ceza sorumluluğunun şahsiliği ceza hukukunun temel ilkelerindendir. Cezaların şahsiliğinden amaç, bir kimsenin işlemediği bir fiilden dolayı cezalandırılamaması, başka bir anlatımla bir kimsenin başkasının fiilinden sorumlu tutulamamasıdır. Anayasanın 38. maddesinde idari ve adli cezalar arasında bir ayrım yapılmadığından idari para cezaları da bu maddede öngörülen ilkelere tabidir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 26. maddesinin 1. fıkrasında; dava esnasında ölüm veya herhangi bir sebeple tarafların kişilik veya niteliğinde değişiklik olması halinde davayı takip hakkı kendisine geçenin başvurmasına kadar; gerçek kişilerden olan tarafın ölümü halinde, idarenin mirasçılar aleyhine takibi yenilemesine kadar ilgili mahkemece dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verileceği, 2. fıkrasında ise yalnız öleni ilgilendiren davalara ait dilekçelerin iptal edileceği kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyize konu İdari Dava Dairesi kararının; yıkıma ilişkin kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Kararın, ödeme emri ve para cezasına ilişkin kısmına gelince;
Dosyanın incelenmesinden: … Üniversitesi Rektörlüğünce açılan dava devam ederken, adıgeçen üniversitenin 23/07/2016 tarih, 29779 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname ile kapatıldığı, … İdare Mahkemesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararı ile “davayı takip hakkı kendisine geçenin başvurmasına kadar dosyanın işlemden kaldırılmasına” karar verildiği, Maliye Bakanlığının (İzmir Valiliği) 16.11.2017 tarihli dilekçesiyle dosyanın işleme alınması ve davanın kabulüne karar verilmesinin talep edilmesi üzerine … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile yıkım ve para cezasına ilişkin işlemin iptaline, davanın ödeme emrine ilişkin kısmının süreaşımı nedeniyle reddine karar verildiği görülmektedir.
Ceza sorumluluğunun şahsi olması ve idari para cezasının tahsilinin şahsından mümkün olması nedeniyle, para cezasının ve para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen ödeme emrinin yalnızca tüzel kişiliği ortadan kalkan davacıyı ilgilendirdiği açıktır.
Bu durumda, Şifa Üniversitesi Rektörlüğünün tüzel kişiliği ortadan kalktığından 2577 sayılı Kanunun 26. maddesinin 2. fıkrası uyarınca para cezası ve para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen ödeme emri yönünden dilekçenin iptali yönünde karar verilmesi gerekirken, ödeme emri yönünden süre aşımı nedeniyle davanın reddi, para cezasının kısmen iptali, kısmen reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacı tarafın temyiz isteminin kabulüne, davalı İdarenin temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2.Yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın kısmen iptali, kısmen reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yıkıma ilişkin kısmının ONANMASINA, para cezasına ve ödeme emrine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 05/11/2020 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.