Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2019/20047 E.  ,  2020/10426 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/20047
Karar No : 2020/10426

DAVACI : … Katı Atık Yönetimi ve Enerji San. ve Tic. A.Ş.

VEKİLLERİ : Av. …, Av. …

DAVALI : … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisi Yapma ve İşletme Birliği (…)

VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Davacı ile davalı idare arasında … tarihinde imzalanan “… Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi” uyarınca “Entegre Katı Atık Yönetim (EKAY) Ek Tesislerinin” yapımı ve işletilmesi, atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması, geri dönüşümü ve bertarafına dair iş kapsamında, tahsis edilen arazi için Kütahya Orman İşletme Müdürlüğüne davacı tarafından ödenmesi gereken toplam 12.366,61 TL arazi izin bedelinin davacının hakedişinden kesileceğine ilişkin … tarih ve … sayılı … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (…) işleminin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : İmtiyaz sözleşmesinin … tarihinde feshedildiği, fesih işleminden sonra sadece tasfiyeye dair işlemlerin yapılabileceğinden arazi izin bedeli kesintisi yapılmasının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI : İmtiyaz sözleşmenin feshine karar verilmiş ise de, henüz devir işleminin gerçekleşmediği, bu süre zarfında arazinin davacı tarafından kullanılmaya devam edildiği, arazinin kullanıldığı süre doğrultusunda davacının hakedişinden kesinti yapıldığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …’IN DÜŞÜNCESİ : Dava, davacı ile davalı idare arasında … tarihinde imzalanan “… Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi” uyarınca Kütahya orman İşletme Müdürlüğüne davacı tarafından ödenmesi gereken toplam 12.366,61 TL arazi izin bedelinin davacının hakediş alacağından kesileceğine ilişkin … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğinin(…) … günlü, … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış, aynı maddenin ikinci fıkrasında, belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri, Danıştay’ın görüşü ve İçişleri Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği hükme bağlanmıştır.
5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesinde ise; Mahallî idare birliklerinin, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahip olduğu hükmüne yer verilmiştir.
Davalı … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğince 5355 sayılı Kanunun 6. maddesi, 5393 sayılı Kanunun 15. maddesinin (g) bendi ve 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun 23. maddesi uyarınca “Katı Atık Toplama ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi için 29 yıl süreliğine İmtiyaz Hakkı Verilmesi” amacıyla … tarafından hazırlanan projeye ait imtiyaz sözleşmesi hakkında Danıştay Birinci Dairesinin görüşü alınmış, anılan sözleşme İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı kararı ile uygun görüldükten sonra … tarihinde davacı ile davalı idare arasında sözleşme imzalanmıştır.
İmtiyaz Sözleşmesinin 3.2.7 maddesinde yetkili resmi makamlardan alınması gereken bütün izin ve onaylara ilişkin her türlü giderin yüklenici tarafından karşılanacağı, Ekay ve Ekay Ek Tesisleri işletilmesi ile bağlantılı ruhsatlar ve izinlerin yüklenici tarafından alınacağı, işlemlerden doğan tüm masraf ve bedellerin yüklenici tarafından karşılanacağı; kesin tahsis bedeli ödemesi başlıklı 7.5 maddesinde de, yüklenicinin sözleşme süresince 1.2.17. maddede belirtilen alanlar için kesin tahsis bedelini her yıl Orman ve Su İşleri Bakanlığınca öngörülen süre içinde orman genel müdürlüğüne ödeyeceği belirtilerek, maddenin devamında bedeller ve güncelleme esasları düzenlenmiştir. Sözleşme eki idari şartnamenin kullanım bedeli başlıklı 6.10. maddesinde kullanıcı tarafından yapılacak kullanım bedeli ödemelerine ilişkin kullanım izin bedelleri sayılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu işlemle, Kütahya Orman İşletme Müdürlüğünün … günlü, … sayılı yazısında belirtilen tahakkuk fişine dayanılarak 25 Temmuz 2018- 25 Temmuz 2019 aralığı için tahakkuk edilen bedelin hakediş alacağından kesilerek birlik tarafından anılan müdürlüğe ödendiği; Birlik Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile imtiyaz sözleşmesinin feshine karar verilerek 15/09/2019 tarihi itibariyla devir işlemleri gerçekleştirileceğinden, 25 Temmuz 2019-15 Eylül 2019 tarihleri arası için 10.286,61 TL izin bedelinin davacı tarafından ödenmesi gerektiğinden bu tutarın hakediş alacağından kesileceği, yine anılan tahakkuk fişinde 29/12/2018-29/12/2019 dönemi için öngörülen 2.920,09 TL’lik tutardan 29/12/2018-15/09/2019 arası dönem için kıstel yevm hesaplanan 2.080,00 TL’nin hakediş alacağından kesileceğinin bildirildiği anlaşılmaktadır.
… günlü, … sayılı … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği Meclis kararı ile … tarih … yevmiye no ile imzalanan … Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesinin sözleşmenin 6.3.1, 6.3.2 ve 6.3.3 maddeleri ile mahkeme kararlarına istinaden fesih edilmesine ve imtiyaz sözleşmesinin “5.2 Sözleşme Süresi Sonundaki Devir Esasları” hükümlerinin uygulanmasına karar verilmiş ve bu karar davacıya … günlü, … sayılı yazı ekinde gönderilerek Devir Kurulunda görev almak üzere davacı tarafından belirlenecek 3(üç) temsilcinin 7 iş günü içerisinde Birliğe bildirilmesi hususu tebliğ edilmiştir.
“… Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi”nin 2.1. maddesinde işin konusu ve kapsamı detaylı olarak belirlenmiş, 2.2. maddesinde imtiyazın süresi, yüklenici tarafından yerine getirilecek işler sayılmış, sözleşmenin feshi 6.3 maddesinde düzenlenmiş, 6.3.1. maddesinde, yüklenicinin, Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra Sözleşme ve eklerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya yeri teslim almaması hallerinde, İdarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği, 6.3.2. maddesinde yüklenicinin yer teslimini izleyen 3 ay içerisinde mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında iş programında öngörülen biçimde tesislerin yapımına başlamaması veya sözleşme ve ekleri çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde idarenin yükleniciye 30 gün süreli 1. ve 2. ihtarları çekerek Ekay Ek Tesislerinin yapımına başlanmasını talep edeceği, idarenin yüklenicinin geciktiği her takvim günü için 500 TL para cezası uygulayacağı, yüklenicinin 2. ihtara da uymaması halinde başka bir ihtara gerek kalmaksızın sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği, 6.3.3. maddesinde, yüklenicinin, Ekay Ek Tesisinin yapımına başlandıktan sonra iş programına veya sözleşmenin ve eklerinin hükümlerine aykırı davranması halinde; idare tarafından yapılacak 3 er ay süreli 1. ve 2. ihtarlara rağmen; sözleşmede belirtilen mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında; bu aykırılığı gidermemesi ve bu aykırılıkların giderilme süresinin 2. ihtar süresinin doluşundan sonra 6 aydan fazla geciktirilmesi hallerinde, idarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği ve yüklenici tarafından o tarihe kadar yapılmış olan EKAY Ek Tesisinin bedelsiz olarak idareye geçeceği belirtilmiştir. Sözleşmede, sözleşmenin feshinden sonra yapılacak olan iş ve işlemler hakkında ayrı bir düzenlemeye yer verilmemiş, sözleşme süresi sonundaki devir esaslarının düzenlendiği 5.2. maddesinin 5.2.7. alt maddesinde, sözleşmenin 6.3 maddesinde belirtilen şekilde son bulması halinde de sözleşmenin 5.2.1, 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesindeki devir hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmış olup, buna göre sözleşmenin 6.3 maddesi uyarınca feshedilmesi halinde 7 kişiden oluşan bir devir kurulunun oluşturularak madde kapsamında sayılan devir işlemlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir.
… Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi hükümlerinin imtiyaz sözleşmesi süresi içerisinde uygulanması mümkün olup, sözleşme süresi sona erdikten sonra veya sözleşmenin feshedilmesinden sonra devir tamamlanana kadar devir hükümlerinin uygulanması gerektiğinden, artık yürürlükte olmayan sözleşmenin diğer hükümleri uyarınca herhangi bir karar alınmasına olanak bulunmamaktadır.
Bu durumda, … tarihi itibariyla … Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi feshedilmiş olduğundan, fesih işleminin tek taraflı bir irade beyanına dayanan ve bu beyanın muhataba ulaşmasıyla hukuki sonuç doğuran bir işlem olması nedeniyle, fesih kararının davacıya bildirildiği … tarihli yazının tebliğ edildiği 14/12/2018 tarihinden itibaren davacının sözleşme kapsamında herhangi bir faaliyette bulunamayacağı ve oluşturulacak devir kurulu tarafından sözleşmenin 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesinde öngörülen işlemlerin yapılabileceği açık olup, olayda her ne kadar imtiyaz sözleşmesinin yukarıda yer verilen kullanım bedeline ilişkin hükümleri uyarınca dava konusu işlemle hakediş alacağından kesilmesine karar verilen orman izin bedellerinin davacı tarafından ödenmesi gerekmekte ise de; … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği tarafından sözleşmenin feshedildiği tarihten sonraki döneme ilişkin olarak arazi izin bedellerinin davacının hakedişlerinden mahsup edilmesi yolundaki dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Davalı birlik tarafından, sözleşmenin feshedilmesine karşın henüz devir ve tahliye işlemlerinin gerçekleşmediği, davacının araziyi kullanmaya devam etmesi nedeniyle kullanılan süre doğrultusunda hakedişten kesinti yapıldığı öne sürülmekte, sözleşmenin feshi yolundaki işlemin iptali istemiyle açılan ve Danıştay Altıncı Dairesi’nin E:2019/2572 sayısına kayıtlı davanın derdest olduğu anlaşılmakta ise de, belirtilen hususlar sözleşmenin feshedilmesinin hukuki sonuçlarını değiştirmemektedir. Diğer taraftan, sözleşmenin feshine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda verilecek olan karar uyarınca yeniden işlem tesis edilebileceği gibi, fesihten sonraki döneme ilişkin olarak genel hükümler uyarınca adli yargı yerinde alacak davası açılabileceği de açıktır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğinin … günlü, … sayılı işleminin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
… İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğince 5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesi, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin (g) bendi ve 2575 sayılı Danıştay Kanununun 23. maddesi uyarınca “Katı Atık Toplama ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi için 29 yıl süreliğine İmtiyaz Hakkı Verilmesi” amacıyla … tarihinde davacı ile davalı idare arasında anılan sözleşme imzalanmıştır.

Davalı idare tarafından, 01/01/2014 tarihinde davacıya yer teslimi yapılmıştır.
… tarih ve … sayılı … Meclis Kararı ile anılan imtiyaz sözleşmesinin, sözleşmenin 6.3.1, 6.3.2 ve 6.3.3 maddeleri uyarınca feshedilmesine karar verilmiş ve anılan meclis kararı 14/12/2018 tarihinde davacıya tebliğ edilmiştir.

Dava konusu … tarih ve … sayılı … işlemi ile 29/12/2018-29/12/2019 tarihleri arasındaki dönem için tahakkuk edecek olan 24.216,50 m² ‘lik arazi izin bedeli olan 2.920,09 TL’lik tutardan 29/12/2018 tarihi ile sözleşmenin devir tarihi olarak öngörülen 15/09/2019 tarihleri arasındaki dönem için kıstel yevm hesaplanan 2.080,00 TL ile 222.200 m² ‘lik arazi için 25/07/2019-15/09/2019 tarihleri arasındaki dönem için arazi izin bedeli olan 10.286,61 TL olmak üzere toplam 12.366,61 TL arazi izin bedelinin davacının hakedişinden kesilmesine karar verilmiştir.
Bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 155. maddesinde, “Danıştay, davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek, tüzük tasarılarını incelemek, idari uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.” hükmüne, 2575 sayılı Danıştay Kanununun “Danıştayın Görevleri” başlıklı 23. maddesinde “kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirir” hükmüne, 48. maddesinde, “Danıştay, (…) (2) kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirmeyi, geliş tarihinden itibaren iki ay içinde sonuçlandırmak zorundadır” hükmüne yer verilmiştir.
2872 sayılı Çevre Kanununun 11. maddesinin 11. fıkrasında; büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü oldukları hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış, aynı maddenin ikinci fıkrasında, belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri, Danıştay’ın görüşü ve İçişleri Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği hükme bağlanmıştır.
5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesinde ise; Mahallî idare birliklerinin, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahip olduğu hükmüne yer verilmiştir.
2872 sayılı Kanunun 2. maddesinde, atığın “Üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı atık maddeleri,” olarak tanımlandığı, 11. maddesinde, “Atık üreticileri uygun metot ve teknolojiler ile atıklarını en az düzeye düşürecek tedbirleri almak zorundadırlar.
Atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Atık yönetim plânlarının hazırlanmasına ilişkin esaslar, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Geri kazanım imkânı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir.
Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler.” hükmüne yer verilmiştir.
“… Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi”nin; 1.2.7.2. maddesinde, sözleşme kapsamında yapılacak EKAY Ek Tesislerinin belirlendiği ve EKAY Ek Tesislerinin; organik ayırma ünitesi, organik atık hazırlama ve besleme tesisi, biyogaz tesisi, kojeneratif enerji santrali, çürütülmüş atık susuzlaştırma tesisi, hijyenizasyon/kompostlaştırma/kurutma tesisi, atık hava temizleme tesisi, ömrünü tamamlamış lastikler için geçici depolama alanından oluştuğu; 1.2.8. maddesinde, sözleşme kapsamındaki işin tanımının katı atık toplama ile EKAY Ek Tesislerinin yapımı, işletilmesi, atık pil ve akümülatörlerin geçici depolanması için Kütahya merkezde ve transfer istasyonlarında geçici depolama alanı ayrılması, atıkların lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerine teslim edilmesi, ömrünü tamamlamış lastikler için Kütahya merkezde ve transfer istasyonlarında geçici depolama alanı kurulması, diğer atıklarla karışık olarak gelen ömrünü tamamlamış lastiklerin ayrıştırılması, ilgili mevzuatta belirtilen sürelerde lisanslı firmalara teslim edilerek bertaraf ettirilmesi olduğu; “işin konusu ve kapsamının” düzenlendiği; 2.1. maddesinde, “işin konusu”nun, sözleşme süresince birlik üyesi belediyeler ve il özel idaresi yetki alanı içerisinde; sözleşme ekindeki haritada hudutları işaretlenmek suretiyle gösterilen alanda sözleşme eki teknik Şartnamede ayrıntıları belirtilen EKAY ek tesislerinin her türlü maliyetinin yüklenici tarafından karşılanmak suretiyle kurulması, katı atıkların kaynağında ayrı toplanması, katı atıklarının transfer istasyonundan EKAY ve EKAY ek tesislerine taşınması, EKAY ve EKAY ek tesislerine teslimi, burada ayrılması; geri dönüşüme tabi tutulması, biyogazlaştırılması, kompostlaştırılması, enerji üretilmesi; ayırma ve işleme sonunda ortaya çıkan ve ekonomik bakımdan değer taşıyan atıkların piyasada değerlendirilmesi kaydı ile sözleşme esaslarına göre kesin tahsis bedelinin ödenmesi ve kâr payının idareye verilmesi kaydıyla EKAY ve EKAY ek tesislerinin ve makine ve ekipmanın bu işle ilgili her türlü kâr ve zararı yükleniciye ait olmak üzere sözleşme süresince işletilmesi, birlik üyeleri yöresinde oluşan konutların ısınmasından kaynaklı kül ve cüruf atıklarının ilgili yerel yönetimin yetki alanı içinde gösterilip, gerekli kanuni izinleri aldığı uygun alanda; çevre mevzuatına uygun biçimde bertaraf edilmesi olduğu; 1.2.17. maddesinde, “kesin tahsis izni” EKAY ek tesislerinin kurulmasını ve işletilmesini sağlamaya elverecek şekilde, Orman Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısı ile 222.200,00 ve 24.216,50 metrekare, … tarih ve … sayılı yazısı ile 5.969,86 metrekare, … tarih ve … sayılı yazısı ile 15.4.2010 tarihli saha küçültme izin raporu uyarınca 3.987,067 metrekare alan ile ihtiyaç duyulacak ilave alanlar üzerinde verilen kesin tahsis kullanım izni olarak; 1.2.18. maddesinde “kesin tahsis bedeli” T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü’ne ödenecek yıllık kesin tahsis bedeli olarak tanımlanmış; 2.1. maddesinde, işin konusunun ve kapsamının detaylı olarak belirlendiği; 2.2. maddesinde, EKAY ek tesislerinin teknik şartnamede gösterildiği şekilde sözleşmenin yürürlüğe girmesinden itibaren 30 aylık sürede yapılacağı, yüklenicinin tesislerin yapım işlerinin tasarımını, mühendislik hizmetlerini, inşaatın finansmanını, test işlemlerini, işletilmesini, yönetimini, kontrol ve bakımını, yenilenmesini, teknik şartnameye, iş programına, teknik gerekliliklere ve yürürlükteki mevzuata uygun olarak yapacağı; 3.1. maddesinde, EKAY ek tesislerinin teknik şartnamede gösterildiği şekilde sözleşme’nin yürürlüğe girmesinden itibaren 30 (otuz) aylık sürede yapılacağı; 3.8. maddesinde, bir olayın süre uzatımı gerektiren hal veya mücbir sebep sayılabilmesi için olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve her türlü önlemi almış olmasına karşın önlenemeyecek, kaçınılamayacak veya giderilemeyecek olması ve bu durumun sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerin yerine getirilmesini zaman ve/veya maliyet açısından önemli ölçüde veya tamamen olumsuz yönde etkilemesi gerektiği, belirtilen bu genel esaslar çerçevesinde süre uzatımını gerektiren hal veya mücbir sebep sayılacak olaylar, yargı mercilerinin yürürlükteki içtihatları ile kabul edilen hallere ek olarak ve onlarla sınırlı olmamak, ulusal veya uluslar arası kuruluşlarca belgelendirilmek koşuluyla şunlar olduğu: a) İdare’nin ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının rapor, ruhsat ve diğer işlem ve eylemleri veya yargı kararları sonucunda oluşacak ve tesisin yapımını veya işletilmesini imkansız kılacak haller, b) Kamu hizmetlerinin imtiyaz yoluyla gördürülmesine cevaz veren hukuki düzenlemeler veya bu imtiyaz sözleşmesinin konusunu ortadan kaldıran yeni yasal düzenlemelerin yapılması, c) Deprem, fırtına, sel baskını, çığ, yıldırım gibi doğal afetler, d) Kanuni grev vuku bulması, e) Kısmi veya genel seferberlik ilan edilmesi, İmtiyaz Hakkı Sahibi tarafından olayın meydana geliş tarihini izleyen 20 (yirmi) iş günü içinde idareye yazılı olarak başvurulması üzerine idare ve yüklenici tarafından süre uzatımını gerektiren haller ve mücbir sebepler ve bunların sonuçları birlikte görüşülerek bu sebeplerden doğan zararların yol açtığı gecikmenin yatırım ve iş programları üzerindeki etkilerinin saptanacağı kaybedilen sürelerin belirlenerek İdarenin onayına sunulacağı ve iş programı, yatırım ve işletme süreleri yeniden düzenleneceği, süre uzatımını gerektiren haller dışında, sözleşmenin uygulanmasını telafisi mümkün olmayacak şekilde engelleyen bir durumun ortaya çıkması halinde sözleşmenin idare tarafından feshedileceği, bu sözleşmede belirtilen süre uzatımını gerektiren haller veya mücbir sebepler dışında, sözleşme konusu işin sözleşmede öngörülen sürelerde tamamlanmaması halinde, gecikilen her takvim günü için idari şartnamede gösterilen cezaların uygulanacağı; 6.3.1. maddesinde, yüklenicinin, sözleşme yürürlüğe girdiği tarihten sonra sözleşme ve eklerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya yeri teslim almaması hallerinde, idarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği; 6.3.2. maddesinde, yüklenicinin yer teslimini izleyen 3 ay içerisinde mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında iş programında öngörülen biçimde tesislerin yapımına başlamaması veya sözleşme ve ekleri çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde idarenin yükleniciye 30 gün süreli 1. ve 2. ihtarları çekerek EKAY ek tesislerinin yapımına başlanmasını talep edeceği, idarenin yüklenicinin geciktiği her takvim günü için 500 TL para cezası uygulayacağı, yüklenicinin 2. ihtara da uymaması halinde başka bir ihtara gerek kalmaksızın sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği; 6.3.3. maddesinde, yüklenicinin, EKAY ek tesisinin yapımına başlandıktan sonra iş programına veya sözleşmenin ve eklerinin hükümlerine aykırı davranması halinde; idare tarafından yapılacak 3 (üç) er ay süreli 1. (birinci) ve 2. (ikinci) ihtarlara rağmen; sözleşmede belirtilen mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında; bu aykırılığı gidermemesi ve bu aykırılıkların giderilme süresi, 2. (ikinci) ihtar süresinin doluşundan sonra 6 (altı) aydan fazla geciktirmesi hallerinde idarenin, sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği ve yüklenici tarafından o tarihe kadar yapılmış olan EKAY ek tesisinin bedelsiz olarak idareye geçeceği; 5.2. maddesinin 5.2.7. alt maddesinde, sözleşmenin 6.3 maddesinde belirtilen şekilde son bulması halinde de sözleşmenin 5.2.1, 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesindeki devir hükümlerinin uygulanacağı ve buna göre sözleşmenin 6.3 maddesi uyarınca feshedilmesi halinde 7 kişiden oluşan bir devir kurulunun oluşturularak madde kapsamında sayılan devir işlemlerinin iki ay içinde tamamlanacağı, 7.5.1. maddesinde, sözleşme süresince 1.2.17. maddede belirtilen alanlar için belirlenen kesin tahsis bedelinin her yıl T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığınca öngörülen süre içinde Orman Genel Müdürlüğüne ödeneceği hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Anılan sözleşme hükümlerinden, EKAY ek tesislerinin kurulmasını ve işletilmesini sağlamaya elverecek şekilde, Orman Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısı ile 222.200,00 ve 24.216,50 metrekare, … tarih ve … sayılı yazısı ile 5.969,86 metrekare, … tarih ve … sayılı yazısı ile 15.4.2010 tarihli saha küçültme izin raporu uyarınca 3.987,067 metrekare alan ile ihtiyaç duyulacak ilave alanların tahsis edileceği, tahsis edilen alanlar için imtiyaz sözleşmesi süresince T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü’ne sözleşmede belirtilen yıllık kesin tahsis bedelinin ödeneceği, imtiyaz sözleşmesinin 6.3 maddesi uyarınca feshedilmesi halinde, fesih tarihinden sonra 7 kişiden oluşan bir devir kurulunun oluşturularak devir işlemlerinin yapılacağı ve devir işlemlerinin iki ay içinde tamamlanması gerektiği anlaşılmaktadır.
“… Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi” hükümlerinin, imtiyaz sözleşmesi süresi içerisinde uygulanması mümkün olup, sözleşme süresi sona erdikten sonra veya sözleşmenin feshedilmesinden sonra sadece devir tamamlanana kadar devir hükümlerinin uygulanması yani devre ilişkin işlemlerin yürütülmesi gerektiğinden, artık yürürlükte olmayan sözleşmenin diğer hükümleri uyarınca herhangi bir karar alınmasına olanak bulunmamaktadır.
Bu durumda; … tarihi itibarıyla “… Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi” feshedilmiş olduğundan, fesih işleminin tek taraflı bir irade beyanına dayanan ve bu beyanın muhataba ulaşmasıyla hukuki sonuç doğuran bir işlem olması nedeniyle, fesih kararının davacıya tebliğ edildiği 14/12/2018 tarihinden itibaren, oluşturulacak devir kurulu tarafından sözleşmenin 5.2.2., 5.2.3, 5.2.4. ve 5.2.5. maddelerinde öngörülen devir işlemleri yapılabileceği ve artık yürürlükte olmayan sözleşmenin diğer hükümlerinin uygulanmasına imkan bulunmadığı dikkate alındığında, sözleşmenin feshinin gerçekleştiği 14/12/2018 tarihinden sonra tesis edilen, toplam 12.366,61 TL arazi izin bedelinin davacının hakedişinden kesileceğine dair dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE,
2. Aşağıda gösterilen … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Varsa posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 04/11/2020 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY:
Uyuşmazlıkta; … tarih ve … sayılı … Meclis Kararı ile anılan imtiyaz sözleşmesinin, sözleşmenin 6.3.1, 6.3.2 ve 6.3.3 maddeleri uyarınca feshedilmesine karar verilmiş ve anılan meclis kararı 14/12/2018 tarihinde davacıya tebliğ edilmiş, dava konusu … tarih ve … sayılı … işlemi ile 29/12/2018-29/12/2019 tarihleri arasındaki dönem için tahakkuk edecek olan 24.216,50 m² ‘lik arazi izin bedeli olan 2.920,09 TL’lik tutardan 29/12/2018 tarihi ile sözleşmenin devir tarihi olarak öngörülen 15/09/2019 tarihleri arasındaki dönem için kıstel yevm hesaplanan 2.080,00 TL ile 222.200 m² ‘lik arazi için 25/07/2019-15/09/2019 tarihleri arasındaki dönem için arazi izin bedeli olan 10.286,61 TL olmak üzere toplam 12.366,61 TL arazi izin bedelinin davacının hakedişinden kesilmesine karar verilmiştir.
Bu durumda; imtiyaz sözleşmesinin feshi kararı 14/12/2018 tarihinde davacıya tebliğ edilmiş ve bu tarihte fesih işlemi gerçekleşmiş ise de; devir işleminin yürütüldüğü süreçte Orman Genel Müdürlüğünce tahsis edilen arazinin davacı tarafından kullanılmaya devam edilmesi ve arazi izin bedelinin arazinin kullanımından kaynaklı bedel olması sebebiyle, sözleşmenin fesih işleminin gerçekleştiği 14/12/2018 tarihinden, devir tarihi olarak öngörülen 15/09/2019 tarihine kadar olan döneme ilişkin arazi izin bedeli davacıdan talep edilebileceğinden, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığınden davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşüncesiyle Dairemizin çoğunluk kararına katılmıyorum.