Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2019/19476 E.  ,  2020/10400 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/19476
Karar No : 2020/10400

DAVACI: … A.Ş.
VEKİLLERİ: Av. … , Av. …
DAVALI: … Birliği (…)
VEKİLİ: Av. …

DAVANIN KONUSU : Davacı ile davalı idare arasında 23/12/2013 tarihinde imzalanan “KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi”nin, anılan sözleşmenin 6.3.1., 6.3.2., 6.3.3. maddeleri ve yargı kararlarına dayanılarak feshedilmesi ve sözleşmenin “5.2. Sözleşme Süresi Sonundaki Devir Esasları” hükümlerinin uygulanması yolundaki … tarih ve … sayılı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (KÜKAB) Meclisi Kararından rücu edilerek, anılan sözleşmenin sulhen sona erdirilmesi yolundaki … tarih ve … sayılı davacı şirketin başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : EKAY ek tesislerinin inşaası sürecinde davacıdan kaynaklanmayan, mevzuat değişiklikleri ve davalının gerek ihale öncesi gerekse sözleşme ifa sürecindeki kusurları kaynaklı gecikme olduğu, işin ifasında teknik ve hukuki imkansızlıkların mevcut olduğu, davalı tarafından hazırlanan atık karakterizasyonunun gerçek ile uyumlu olmadığı, tesisler davalı tarafından hatalı tariflendiğinden ve atık miktar ve kompozisyon verilerinin hatalı olduğu ortaya çıktığından sözleşmedeki tesislerin kurulumu için Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca fizibilite onayı verilmediği, daha düşük kapasitede bir tesise onay verildiği, ömrünü tamamlamış lastikler için depolama alanı ile transfer istasyonlarının yapıldığı, dolayısıyla EKAY ek tesislerinin yapımına başlandığından sözleşmenin 6.3.2. maddesine göre sözleşmenin feshedilemeyeceği, 6.3.3 maddesine göre ise ifa imkansızlığı bulunduğu, sözleşmede biyogaz sistemi tesisinin hatalı belirlendiği, davacının talebi üzerine sistem tipi takdirinin davacıya bırakıldığı, teknik gereklilikler sonucu imtiyaz sözleşmesinde değişiklik süreci devam ederken tesis inşaatına başlanılamamasının davacının kusuru olmadığı, tesisin sözleşme imzalandıktan sonra yürürlüğe giren 3 ayrı Tebliğe uygun yapılması gerektiğinden mevzuat değişikliklerinin yükümlülükleri ağırlaştırdığı ve tesislerin yapım sürecini geciktirdiği, davalı tarafından 2012 yılından sonraki ücretlerin TEFE ve ÜFE oranında güncellenmediği, dolayısıyla davalının edimini usulüne uygun olarak ifa etmediği, sözleşmenin feshine ilişkin davalı idare işlemine esas olan nedenlerin yerinde olmadığı, dilekçede sayılan mücbir sebepler nedeniyle ifa imkansızlığı olduğundan bahisle sözleşmenin feshine ilişkin anılan işlemden rücu edilerek, mücbir sebeplerin varlığı nedeniyle sözleşmenin 3.8. maddesine göre sözleşmenin cezasız feshedilmesi, gerektiği ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI : Davacı tarafından EKAY ek tesislerinin yapımına başlanılmadığı, davacı tarafından sözleşmeden kaynaklı yükümlülüklerin yerine getirilmediği, imtiyaz sözleşmesinin 6.3.1, 6.3.2 ve 6.3.3 maddeleri uyarınca davacıya ihtarların yapıldığı ve ihtarların usulüne uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …’IN DÜŞÜNCESİ : Dava, davacı ile davalı idare arasında 23/12/2013 tarihinde imzalanan “KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi”nin, anılan Sözleşmenin 6.3.1., 6.3.2., 6.3.3. maddeleri ve yargı kararlarına dayanılarak feshedilmesi ve sözleşmenin “5.2. Sözleşme Süresi Sonundaki Devir Esasları” hükümlerinin uygulanması yolundaki … günlü, … sayılı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği Meclisi kararından rücu edilerek anılan sözleşmenin sulhen sona erdirilmesi yolundaki … günlü, … sayılı davacı başvurusunun yanıt verilmeyerek zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış, aynı maddenin ikinci fıkrasında, belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri, Danıştay’ın görüşü ve İçişleri Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği hükme bağlanmıştır.
5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesinde ise; Mahallî idare birliklerinin, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahip olduğu hükmüne yer verilmiştir.
Davalı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğince (KÜKAB) 5355 sayılı Kanunun 6. maddesi, 5393 sayılı Kanunun 15. maddesinin (g) bendi ve 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun 23. maddesi uyarınca “Katı Atık Toplama ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi için 29 yıl süreliğine İmtiyaz Hakkı Verilmesi” amacıyla KÜKAB tarafından hazırlanan projeye ait imtiyaz sözleşmesi hakkında Danıştay Birinci Dairesinin görüşü alınmış, anılan sözleşme İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı kararı ile uygun görüldükten sonra 23/12/2013 tarihinde davacı ile davalı idare arasında sözleşme imzalanmıştır.
“KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi”nin 1.2.7.2. maddesinde sözleşme kapsamında yapılacak Ekay Ek Tesisleri belirlenmiş; 1.2.8. maddesinde sözleşme kapsamındaki işin tanımı yapılmış; 2.1. maddesinde işin konusu ve kapsamı detaylı olarak belirlenmiş; 2.2. maddesinde Ekay Ek Tesislerinin teknik şartnamede gösterildiği şekilde sözleşmenin yürürlüğe girmesinden itibaren 30 aylık sürede yapılacağı; 3.3.2. maddesinde süre uzatımı gerektiren haller ve mücbir sebepler hariç işlerin başlangıç ve bitiş tarihlerinin olumlu ve olumsuz tüm faktörleri gözönüne alarak sözleşmede öngörülen süreyi aşmamak üzere saptanacağı; 3.8. maddesinde bir olayın süre uzatımı gerektiren hal veya mücbir sebep sayılabilmesi için olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve her türlü önlemi almış olmasına karşın önlenemeyecek, kaçınılamayacak veya giderilemeyecek olması ve bu durumun sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerin yerine getirilmesini zaman ve/veya maliyet açısından önemli ölçüde veya tamamen olumsuz yönde etkilemesi gerektiği, belirtilen bu genel esaslar çerçevesinde süre uzatımını gerektiren hal veya mücbir sebep sayılacak olayların, yargı mercilerinin yürürlükteki içtihatları ile kabul edilen hallere ek olarak ve onlarla sınırlı olmamak, ulusal veya uluslar arası kuruluşlarca belgelendirilmek koşuluyla; a) idarenin ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının rapor, ruhsat ve diğer işlem ve eylemleri veya yargı kararları sonucunda oluşacak ve tesisin yapımını veya işletilmesini imkansız kılacak haller, b) kamu hizmetlerinin imtiyaz yoluyla gördürülmesine cevaz veren hukuki düzenlemeler veya bu imtiyaz sözleşmesinin konusunu ortadan kaldıran yeni yasal düzenlemelerin yapılması, c) deprem, fırtına, sel baskını, çığ, yıldırım gibi doğal afetler, d) kanuni grev vuku bulması, e) kısmi veye genel seferberlik ilan edilmesi şeklinde sayılarak, imtiyaz hakkı sahibi tarafından olayın meydana geliş tarihini izleyen 20(yirmi) iş günü içinde idareye yazılı olarak başvurulması üzerine idare ve yüklenici tarafından süre uzatımını gerektiren haller ve mücir sebepler ve bunların sonuçlarının birlikte görüşülerek bu sebeplerden doğan zararların yol açtığı gecikmenin yatırım ve iş programları üzerindeki etkilerinin saptanacağı, kaybedilen sürelerin belirlenerek idarenin onayına sunulacağı ve iş programı, yatırım ve işletme sürelerinin yeniden düzenleneceği, süre uzatımı gerektiren haller dışında, sözleşmenin uygulanmasını telafisi mümkün olmayacak şekilde engelleyen bir durumun ortaya çıkması halinde sözleşmenin idarece feshedileceği kurala bağlanmıştır.
İmtiyaz Sözleşmesinin feshi sözleşmenin 6.3. maddesinde düzenlenmiş, 6.3.1. maddede yüklenicinin, sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra sözleşme ve eklerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya yeri teslim almaması hallerinde, idarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği, 6.3.2. maddesinde yüklenicinin yer teslimini izleyen 3 ay içerisinde mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında iş programında öngörülen biçimde tesislerin yapımına başlamaması veya sözleşme ve ekleri çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde idarenin yükleniciye 30 gün süreli 1. ve 2. ihtarları çekerek Ekay Ek tesislerinin yapımına başlanmasını talep edeceği, idarenin yüklenicinin geciktiği her takvim günü için 500 TL para cezası uygulayacağı, yüklenicinin 2. ihtara da uymaması halinde başka bir ihtara gerek kalmaksızın sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği, 6.3.3. maddesinde, yüklenicinin, EKAY Ek Tesisinin yapımına başlandıktan sonra iş programına veya sözleşmenin ve eklerinin hükümlerine aykırı davranması halinde; idare tarafından yapılacak 3(üç) er ay süreli 1. (birinci) ve 2. (ikinci) ihtarlara rağmen; sözleşmede belirtilen mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında; bu aykırılığı gidermemesi ve bu aykırılıkların giderilme süresini 2.(ikinci) ihtar süresinin doluşundan sonra 6 (altı) aydan fazla geciktirmesi hallerinde idarenin, sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği ve yüklenici tarafından o tarihe kadar yapılmış olan EKAY Ek tesisinin bedelsiz olarak idareye geçeceği hükümlerine yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; 23/12/2013 tarihinde imzalanan imtiyaz sözleşmesi uyarınca davalı idare tarafından 01/01/2014 tarihinde davacıya yer tesliminin yapıldığı, bu tarihten itibaren sözleşmede öngörülen süre içerisinde davacının Entegre Katı Atık Yönetim (EKAY) Ek Tesislerinin yapımına başlamadığından bahisle anılan sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca … günlü, … sayılı ve … günlü, … sayılı KÜKAB kararları ile davacının ihtar edildiği; yine davalı idarece, İmtiyaz Sözleşmesinin imzalanmasının üzerinden yaklaşık 46 aylık süre geçmesine rağmen Ekay Ek Tesislerinin yapılmadığı, davacı tarafından iş programı ile Ekay Ek Tesislerinin Haziran 2016’da bitirileceğinin taahhüt edildiği halde bitirilmediği, vahşi depolama yapıldığı, alınmaması gereken atıkların depolandığı, başka illerden atık alınarak depolama yapıldığından bahisle Ekay Ek tesislerinin yapımına başlandığı kabul edilmemekle birlikte KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesinin 6.3.3. maddesi uyarınca 3 ay içerisinde Ekay Ek Tesislerinin yapımına başlanmadığı ve sözkonusu sözleşmeye aykırılıklar giderilmediği takdirde imtiyaz sözleşmesinin feshedileceği ile uğranılan zararlar ve mahrum kalınan kazançlar için ayrıca dava açılacağı yolunda … günlü, … yevmiye nolu Kütahya 2. Noterliğince düzenlenen sayılı ihtarnamesinin çekildiği, aynı nedenle … günlü, … yevmiye nolu İstanbul Beyoğlu 57. Noterliğince düzenlenen ikinci ihtarnamenin çekildiği, anılan işlemlere karşı açılan davalarda,Danıştay 14.Dairesinin E:2017/1387, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 22/02/2018 günlü, YD İtiraz No:2017/1199; Danıştay 14. Dairesinin E:2017/1839, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun YD İtiraz No:2018/145; Danıştay 14. Dairesinin E:2017/4365, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun YD İtiraz No:2018/178; Danıştay 14. Dairesinin E:2018/839, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun YD İtiraz No:2018/234 sayılı dosyalarında yürütmenin durdurulması istemlerinin reddine karar verildiği, anılan işlemlerin gereğinin yerine getirilmemesi ve bu işlemlere karşı açılan davalarda verilen yürütmenin durdurulması isteminin reddi yolundaki yargı kararlarına dayanılarak … günlü, … sayılı KÜKAB Meclis kararı ile imtiyaz sözleşmesinin feshedildiği, bu işleme karşı açılan davada da, Danıştay Altıncı Dairesinin 08/04/2019 günlü, E:2019/2572 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulması isteminin reddine karar verildiği, davalarda yargılamaların devam ettiği anlaşılmaktadır.
Bu kez, davacı tarafından, … günlü, … sayılı başvuru ile sözleşmenin feshine ilişkin davalı idare işlemine esas olan nedenlerin yerinde olmadığı, ihale öncesi süreçte ve ihaleye esas verilerin belirlenmesinde davalı idarenin kusurlu olduğu, teknik ve hukuki imkansızlıklar nedeniyle tesisin bir kısmının yapımına başlanılamadığı, dilekçede sayılan mücbir sebepler nedeniyle ifa imkansızlığı olduğundan bahisle sözleşmenin feshine ilişkin anılan işlemden rücu edilerek mücbir sebeplerin varlığı nedeniyle sözleşmenin 3.8.maddesine göre sözleşmenin cezasız feshedilmesi, verilmiş olan para cezalarının iptali, kendilerine ödenmeyen fiyat farkının ödenmesi, bu yöndeki talepleri uygun görülmezse mevcut tasfiye sürecinin talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla 01/07/2019 tarihine kadar sonuçlandırılması istenilmiş, bu istemin zımnen reddedildiğinden bahisle zımni ret işleminin iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
Davacı tarafından, zımni ret işleminin iptali istenilmekte ise de, dosyaya ekli belgelerin incelenmesinden, davacının başvurusu üzerine davalı birlik encümeninin … günlü, … sayılı kararıyla, dilekçede yer alan iddialarla ilgili olarak açılmış olan davaların devam ettiği, sözleşme feshine dayanak işlemlere karşı açılan davalarda yürütmenin durdurulması isteminin reddedildiği, cezalar, fiyat farkları, güncellemeler, sair alacaklara ilişkin devam eden dava sonuçlarına göre karar verileceği, … günlü, … sayılı KÜKAB meclis kararından rücu edilerek sözleşmenin kusursuz ifa imkansızlığı nedeniyle feshi, alacakların ödenmesi, kesintilerin iadesi taleplerinin karşılanmasına imkan bulunmadığından, taleplerin reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
İmtiyaz sözleşmesinin 3.8. maddesinde mücbir sebep sayılacak olaylar ayrıntılı şekilde sayılmış, böyle bir durumun ortaya çıkması halinde imtiyaz hakkı sahibi tarafından 20 gün içerisinde idareye yazılı başvuru yapılması gerektiği belirtilerek, sebepler ve sonuçlarının idareyle görüşülmesi, sözleşmenin uygulanmasını telafisi mümkün olmayacak şekilde engelleyen bir durumun ortaya çıkması halinde sözleşmenin idarece feshedileceği düzenlenmiştir.
Davacının 31/05/2019 tarihli başvurusunda mücbir sebeplerin varlığı nedeniyle sözleşmenin 3.8. maddesinin uygulanması suretiyle fesih yoluna gidilmesi istenilmektedir. Dosyadaki bilgi ve belgelerle yukarıda yer verilen yargı kararlarının incelenmesinden, dilekçede yer alan taleplerin ve dayanağı mücbir sebepler nedeniyle ifa imkansızlığına ilişkin iddiaların tamamının sözleşmenin feshine dayanak olan işlemler ve yine bu işlemlerle bağlantılı olarak davacı hakkında uygulanan yaptırımlar, verilen para cezaları, kesintilerle davalı idare tarafından eksik ödendiği belirtilen fiyat farkları ve alacaklara ilişkin olduğu, anılan iddialarla ilgili olarak açılmış olan davalarda yargılamaların devam ettiği, yeni herhangi bir durumun varlığından bahsedilmediği anlaşılmaktadır.
Davacının sözleşmenin 3.8. maddesi uyarınca mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren hallere yönelik iddiaları kapsamında dosyanın ve Danıştay Altıncı Dairesinin E:2019/2572, E:2019/2491, E:2019/2504, E:2019/17987 ve E:2019/16853 sayılı dosyalarının incelenmesinden; 23/12/2013 tarihinde imzalanan imtiyaz sözleşmesi uyarınca davalı idare tarafından 01/01/2014 tarihinde davacıya yer tesliminin yapıldığı, ancak süresi içerisinde Ekay Ek tesislerinin yapımına başlanılmadığı, davacı tarafından bu tesislerden ömrünü tamamlamış lastikler için geçici depolama alanının yapıldığı iddia edilmekte ise de, “Düzenli Depolama Sahası”, “Ambalaj Atıklarını Ayırma Tesisi”, “Organik Atık Ayrıştırma Tesisi” ile tutanakta sayılan yapılar ve ekipmanın yer teslimi ile birlikte davalı idare tarafından davacıya teslim edildiği, davacı tarafından ambalaj atıklarını ayırma tesisinde oluşturulan ömrünü tamamlamış lastikler için geçici depolama alanı ve atık pil ve akümülatör alanı için gerekli izinlerin alınmamış olduğu da dikkate alındığında belirtilen tesisin Ekay Ek Tesislerinin yapımına başlanıldığı anlamına gelmeyeceği; ihaledeki atık kompozisyonu ile sahadaki atık kompozisyonu arasında ciddi farklar olması nedeniyle ifa imkansızlığı ileri sürülmekte ise de, davacının bu nedenle kapasite düşürülmesi ile ilgili başvurusunun davalı idarece kabulü üzerine düzenlenen sözleşme değişikliği taslağının Danıştay Birinci Dairesince 08/09/2016 tarihinde reddedilmesine karşın, davacı tarafından tesislerin inşaasına yine başlanılmadığı, fizibilite raporunun da Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca uygun görülmediği iddiası yönünden; imtiyaz sözleşmesinin 23/12/2013 tarihinde imzalanarak yer tesliminin yapıldığı 01/01/2014 tarihinden sonra 24/05/2016 tarihinde davalı idare yapılan ihtara kadar davacı tarafından tesisler ile ilgili olarak herhangi bir proje ve fizibilite çalışması yapılmadığı gibi inşaata da başlanılmadığı,ön fizibilite raporunun davacının sunduğu iş programına göre işin bitirilmesi gereken Haziran 2016 tarihinden sonra 15/06/2017 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca onaylandığı ve davacı tarafından sözleşmede ifade edilen değil düşük kapasiteye göre hazırlanmış olan rapora ilişkin olduğu; 20/06/2014 günlü, 29036 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıktan Türetilmiş Yakıt, Ek Yakıt ve Alternatif Hammadde Tebliği, 05/03/2015 günlü, 29286 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kompost Tebliği ve 10/10/2015 günlü, 29498 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Mekanik Ayırma, Biyokurutma, ve Biyometanizasyon tesisleri ile Fermante Ürün Yönetimi Tebliğinin yürürlüğe girmesi sonucunda yapım sürecinin geciktiği iddiasına yönelik olarak, anılan tebliğlerin yer tesliminin yapıldığı 01/01/2014 tarihinden sonra inşaata başlanılması gereken süreden sonra yürürlüğe girdiği, kaldı ki sözkonusu tesislerle ilgili olarak sözleşmeden sonra mevzuatta yapılan düzenlemelere uyulması gerektiği, diğer taraftan, davacı tarafından muarazanın men’i istemiyle açılan ve … Asliye Hukuk Mahkemesinin E: … sayısına kayıtlı davada sunulan bilirkişi raporu ile anılan tebliğlerin sözleşme konusu işi davacının aleyhine etkilemeyeceğinin belirtildiği anlaşılmakla, belirtilen nedenlerin sözleşmenin 3.8. maddesi kapsamında kabulüne olanak bulunmamaktadır.
Davalı idarenin edimlerini usulünce ifa etmediği iddiası yönünden; davalı idarece ihale öncesi çevresel etki değerlendirme raporunun hazırlandığı ve bu aşamada alınması gereken izinlerin alındığı, sözleşme yürürlüğe girdikten sonra yer teslim tutanağı ile yapılar ve gerekli ekipmanın tesliminin yapıldığı, bu süreçten sonra hazırlanacak proje, alınması gereken izinlere ilişkin yükümlülüğün davacıda olduğu, sözleşme kapsamında ödenmesi gereken fiyat farklarının eksik ödendiği ve kesintilerin fazla yapıldığına yönelik iddiaların davacı tarafından yapılması gereken Ekay Ek tesisinin yapılmasını ve hizmetin yerine getirilmesini engellemediği gibi belirtilen nedenlerle davacının zararının doğması halinde tazminat davasına konu edilebileceği, kaldı ki davacının alacaklarının eksik ödendiği, hesaplamalara yönelik hatalar, verilen cezalar ve yapılan kesintilere ilişkin olarak açılmış olan davalarda yargılamaların devam ettiği anlaşıldığından, iddianın sözleşmenin 3.8. maddesi kapsamında kabulüne olanak bulunmamaktadır.
Bu durumda, davacı tarafından belirtilen hususların imtiyaz sözleşmesinin 3.8. maddesi uyarınca süre uzatımı gerektiren hal veya mücbir sebep olarak kabul edilemeyeceği sonucuna varıldığından, davacının sözleşmenin sulhen sona erdirilmesi yolundaki … günlü, … sayılı davacı başvurusunun reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, hukuki dayanaktan yoksun olan davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 04/11/2020 tarihinde, davacı vekilleri Av. … ve Av. … ile davalı vekili Av. …’in geldiği, Danıştay Savcısı …’ın hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Davaya konu “Kütahya Katı Atık Yönetimi Projesi” hakkında, Çevre ve Orman Bakanlığı ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğünce … tarih ve … sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Kararı verilmiştir.
Davaya konu yerde 2. sınıf düzenli depolama için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğünce … tarih ve … sayılı çevre ve izin lisans belgesi verilmiştir.
Davalı tarafından, 5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesi, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin (g) bendi ve 2575 sayılı Danıştay Kanununun 23. maddesi uyarınca “Katı Atık Toplama ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi için 29 yıl süreliğine İmtiyaz Hakkı Verilmesi” amacıyla projeye ait imtiyaz sözleşmesi taslağı hazırlanmıştır.
İmtiyaz sözleşmesi taslağı, 2575 sayılı Kanunun 24. maddesi uyarınca düşüncesini bildirmesi amacıyla Danıştay Birinci Dairesine gönderilmiştir.
Anılan sözleşme taslağına ilişkin olarak Danıştay Birinci Dairesinin 22/05/2013 tarih, E:2013/312, K:2013/707 sayılı kararı ile görüş bildirilmiştir.
Anılan sözleşme taslağında, Danıştay Birinci Dairesinin anılan görüşü doğrultusunda değişiklikler yapılmış ve İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı kararı ile uygun görülmüş ve 23/12/2013 tarihinde davacı ile davalı idare arasında anılan sözleşme imzalanmıştır.
Davalı tarafından, 01/01/2014 tarihinde davacıya yer teslimi yapılmıştır.
Davacı tarafından verilen 04/02/2014 tarihli dilekçe ekinde EKAY ek tesisleri yapımına dair iş programı sunulmuş ve tesislerin yapımı için 36 aylık süre öngörülmüştür.
Davalının … tarih ve … sayılı yazısı ile, EKAY ek tesislerinin yapımının 36 ay olarak sunulduğundan bahisle, davacı tarafından 04/02/2014 tarihli dilekçe ekinde verilen iş programının güncellenerek, tesisin yapımının 23/06/2016 tarihinde bitirilecek şekilde yeni iş programının 20/02/2015 tarihine kadar sunulması gerektiği davacıya bildirilmiştir.
Davacı tarafından, 20/02/2015 tarihli yazı ekinde davalı idareye yeni iş programı sunulmuş ve iş programında tesislerin inşaatına başlama tarihi olarak 01/09/2015 tarihi gösterilmiştir.
Davacı tarafından, davalı idareye verilen 23/05/2016 tarihli dilekçe ile sözleşmenin imzalanmasından sonra yapılan mevzuat değişikliklerinin davacının yükümlülüklerini ağırlaştırdığı, atık kompozisyonun hatalı olduğu, alınan uzman raporuna göre, atıl kapasite oluşmaması için tesisin kapasitesinin 40.000 ton/yıl kapasite ve 2 mw olması gerektiği, belirtilerek tesisin kapasitesinin 40.000 ton/yıl kapasite ve 2 mw’ye düşürülmesi hususunda imtiyaz sözleşmesi değişikliği yapılması, EKAY ek tesislerinin yapımı için tesislerin yapım süresinin bitiminden itibaren anılan sözleşmenin 3.8. maddesine göre, 24 ay ek süre verilmesi talep edilmiştir.
Davacının talebi üzerine, 100.000 ton/yıl kapasiteli biyogaz tesisinin kapasitesinin 40.000 ton/yıl kapasiteye ve 5 mw enerjinin 2 mw’ye düşürülmesine dair imtiyaz sözleşmesi değişiklik taslağı hazırlanmış ve Danıştay Birinci Dairesinin görüşüne gönderilmiş olup, Danıştay Birinci Dairesinin 08/09/2016 tarih, E:2016/1749, K:2016/1152 sayılı kararı ile anılan değişikliğin uygun görülmediğine dair görüş verilmiştir.
Davalının 24/05/2016 tarih ve 87677391-175 sayılı işlemi ile, davacının EKAY ek tesislerinin yapımına başlamadığından bahisle anılan sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca davacıya 30 gün içerisinde EKAY ek tesislerinin yapımına başlaması gerektiği ihtar edilmiş ve anılan sözleşme uyarınca 01/05/2014- 31/05/2016 tarihleri arasındaki 25 aylık dönem için güncellenen değer olan 583,22 TL/gün üzerinden toplam 437.415,00 TL para cezasının uygulanmasına, para cezasının birlik hesaplarına yatırılmasına veya yüklenicinin hakedişlerinden mahsup edilmesine, para cezasının 01/06/2016 tarihinden sonra yatırılacak tutarlarına yasal kamu faizi uygulanmasına karar verilmiştir.
Davalının … tarih ve …-…-…sayılı işlemi ile, davacının EKAY ek tesislerinin yapımına başlamadığından bahisle, anılan Sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca 01/06/2016-15/12/2016 tarihleri arasındaki 198 gün için güncellenen değer olan 622,03 TL/gün üzerinden toplam 123.161,94 para cezası verilmesine, bu para cezasının 2. ihtar olarak uygulanmasına ve başka bir ihtara gerek kalmaksızın imtiyaz sözleşmesinin feshedilmesine, para cezasının birlik hesaplarına yatırılmasına veya yüklenicinin hakedişlerinden mahsup edilmesine, para cezasının 16/01/2017 tarihinden sonra yatırılacak tutarlarına yasal kamu faizi uygulanmasına karar verilmiştir.
Kapatılan Danıştay Ondördüncü Dairesinin 06/04/2017 tarihli, E:2016/11772 sayılı kararı ile … tarih ve … sayılı işlemin para cezasının 2. ihtar olarak uygulanmasına, başka bir ihtara gerek kalmaksızın imtiyaz sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin kısmı bakımından yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne, 123.161,94 TL para cezası verilmesine ilişkin kısmı yönünden ise yürütmenin durdurulması isteminin reddine karar verilmiştir.
EKAY ek tesislerinin yapımına başlanılmadığından bahisle “KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi”nin 6.3.2. maddesi uyarınca toplam 264.499,60-TL para cezası verilmesine, bu para cezasının ikinci ihtar olarak uygulanmasına, yükleniciye 30 (otuz) gün süre verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı KÜKAB işleminin iptali istemiyle açılan davada, kapatılan Danıştay Ondördüncü Dairesinin 22/09/2017 tarih ve E:2017/1387 sayılı kararı ile ömrünü tamamlamış lastikler için geçici depolama alanı yapıldığından davacı tarafından EKAY ek tesislerinin yapımına başlandığı gerekçesiyle dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiş, bu karara itiraz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 22/02/2018 tarih ve YD İtiraz No: 2017/1199 sayılı kararı ile davalı idarenin itirazının kabulü ile kapatılan Danıştay Ondördüncü Dairesinin 22/09/2017 günlü, E:2017/1387 sayılı yürütmenin durdurulması kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.
… tarih ve … yevmiye nolu Kütahya 2. Noterliğince düzenlenen sayılı KÜKAB ihtarnamesi ile, imtiyaz sözleşmesinin imzalanmasının üzerinden yaklaşık 46 aylık süre geçmesine rağmen EKAY ek tesislerinin yapılmadığı, davacı tarafından iş programı ile EKAY ek tesislerinin Haziran 2016’da bitirileceğinin taahhüt edildiği halde bitirilmediği, vahşi depolama yapıldığı, alınmaması gereken atıkların depolandığı, başka illerden atık alınarak depolama yapıldığından bahisle EKAY ek tesislerinin yapımına başlandığı kabul edilmemekle birlikte, anılan sözleşmenin 6.3.3. maddesi uyarınca EKAY ek tesislerinin yapıma başlanılması ve söz konusu sözleşmeye aykırılıkların 3 ay içerisinde giderilmesi gerektiği hususu ihtar edilmiştir.
… tarih ve … yevmiye nolu İstanbul Beyoğlu 57. Noterliğince düzenlenen KÜKAB ihtarnamesi ile, EKAY ek tesislerinin yapımının sözleşmede öngörülen 30 aylık sürede tamamlanmadığı, iş programı ile EKAY ek tesislerinin 30/06/2016 tarihinde tamamlanarak ruhsatlarının alınacağının taahhüt edildiği halde bitirilmediği, il özel idaresine bağlı köylerin atıklarının toplanılmaya başlanmadığı, düzenli depolama sahasının başka bir şirkete enerji üretimi amacıyla kiraya verildiğinden bahisle EKAY ek tesislerinin yapımına başlandığı kabul edilmemekle birlikte, anılan sözleşmenin 6.3.3. maddesi uyarınca EKAY ek tesislerinin yapıma başlanılması, söz konusu sözleşmeye aykırılıkların 3 ay içerisinde giderilmesi ve düzenli depolama sahasının başka bir şirkete kiraya verilmesine ilişkin işlemle ilgili olarak taraflar arasındaki hukuki ilişkinin ve akdedilen tüm sözleşmelerin 3 gün içerisinde davalı idareye ibraz edilmesi gerektiği hususu ihtar edilmiştir.
… tarih ve… yevmiye nolu Beyoğlu 10. Noterliğince düzenlenen ihtarname ile, EKAY ek tesislerinin yapımı için öngörülen 30 aylık sürenin 23/06/2016 tarihinde dolduğu ve iş programı ile EKAY ek tesislerinin 30/06/2016 tarihinde tamamlanarak ruhsatlarının alınacağı taahhüt edildiği halde tamamlanmadığından bahisle “KÜKAB Katı Atık Toplama ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İşi İçin İmtiyaz Hakkı Verilmesine İlişkin İdari Şartname”nin 9.2.1 maddesi uyarınca EKAY ek tesislerinin tamamının bitirilmesi için 10 günlük süre verilmiş ve bu ihtara uyulmaması halinde gecikilen her takvim günü için 500,00-TL gecikme cezası uygulanacağı hususu ihtar edilmiştir.
… tarih ve … sayılı KÜKAB Meclisi Kararı ile, imtiyaz sözleşmesinin, anılan sözleşmenin 6.3.1., 6.3.2., 6.3.3. maddeleri ve yargı kararlarına istinaden feshedilmesine ve anılan sözleşmenin “5.2. Sözleşme Süresi Sonundaki Devir Esasları” hükümlerinin uygulanmasına karar verilmiştir.
Davacı tarafından, … tarih ve … sayılı dilekçe ile, sözleşmenin feshine ilişkin davalı idare işlemine esas olan nedenlerin yerinde olmadığı, ihale öncesi süreçte ve ihaleye esas verilerin belirlenmesinde davalı idarenin kusurlu olduğu, teknik ve hukuki imkansızlıklar nedeniyle tesisin bir kısmının yapımına başlanılamadığı, dilekçede sayılan mücbir sebepler nedeniyle ifa imkansızlığı olduğundan bahisle sözleşmenin feshine ilişkin anılan işlemden rücu edilerek mücbir sebeplerin varlığı nedeniyle sözleşmenin 3.8. maddesine göre sözleşmenin cezasız feshedilmesi, verilmiş olan para cezalarının iptali, kendilerine ödenmeyen fiyat farkının ödenmesi, bu yöndeki talepleri uygun görülmezse mevcut tasfiye sürecinin talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla 01/07/2019 tarihine kadar sonuçlandırılması istemiyle davalı idareye başvuruda bulunulmuştur.
… tarih ve … sayılı KÜKAB Encümeni Kararı ile, davacının … tarih ve … sayılı başvurusu reddedilmiştir.
Davacı tarafından başvurusunun zımnen reddedildiğinden bahisle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından, davalı idareye verilen 03/07/2017 ve 25/10/2017 tarihli dilekçeler ile, Çevre ve Şehircilik Bakanlığından alınan fizibilite raporu sunularak, teknik ve hukuki imkansızlıklar sebebiyle mücir sebep bulunduğu belirtilerek, anılan fizibilite raporu doğrultusunda sözleşme değişikliği yapılması, sözleşme değişikliği tarihinden itibaren tesislerin yapımı için 30 ay süre verilmesi talep edilmiştir.
Davacı tarafından, 20/03/2017 tarihli dilekçeyle, biyometanizasyon tesisi ile ilgili olarak, tesisin kapasitesinin 2042 yılı atık miktarı olan 84.216 ton/yıl göre belirleneceği, enerji sisteminin kapasitesinin 2 mw/saat’e göre belirleneceği belirtilerek hazırlanan ön fizibilite raporu hakkında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığından görüş talep edilmiş, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının … tarih ve E. … sayılı yazısı ile ön fizibilite raporunun yeterli olduğu kanaatine varıldığı ve proje ile ilgili herhangi bir değişiklik yapılması halinde Bakanlıklarına bilgi verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Davacı tarafından, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına verilen 11/12/2018 tarihli dilekçe ile onaylanan fizibilite raporundan bahisle kurulması planlanan tesisin atık miktarı ile türünün yetersiz olmasından dolayı, onaylanan tesis dışında bir tesisin yapılıp yapılamayacağı hususunda görüş talep edilmiş olup, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının … tarih ve … sayılı yazısı ile kurulacak tesislerin teknolojisinde ve kapasitesinde değişiklik yapılması durumunda, ilgili mevzuat kapsamında tekrar fizibilite raporu sunulması gerektiği belirtilmiştir.
Davacı tarafından, imtiyaz sözleşmesinin feshinin geçerli olmadığının tespiti, sözleşmenin feshine dair beyanın sonuçları olan cezanın ve kesin teminatın irat kaydedilmesinin önlenmesi amacıyla … Asliye Hukuk Mahkemesinin E: … sayılı dosyasında açılan davada; yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu, elektrik- elektronik fakültesi, makina fakültesi, inşaat fakültesi ve hukuk fakültesi ögretim üyeleri ile yeminli mali müşavirden oluşan bilirkişi heyeti tarafından düzenlenen raporda; davacı tarafından kurulacak tesis için teknik şartnameye uygun fizibilite ile proje dosyasının hazırlanmadığı, iş programında işe başlama tarihinin 01/09/2015 olarak gösterilmesinin imtiyaz sözleşmesindeki hükümleri ortadan kaldırmayacağı, esas olanın iş programındaki değil imtiyaz sözleşmesindeki süre olduğu, yer teslimi tarihi olan 01/01/2014 tarihinden itibaren 3 ay içerisinde tesis inşaatına başlanılması gerektiği, keşif mahallinde inşaata başlanılmadığının görüldüğü, davacı tarafından kapasite azaltımı ve proje değişikliği ile ilgili herhangi bir fizibilite ve proje çalışması ile ilgili 23/05/2016 tarihine kadar davalıya başvuruda bulunulmadığı, davacı tarafından ileri sürülen hususların, süre uzatımına esas olabilecek mücbir sebep ya da davacının sözleşmeden doğan yükümlülüklerini değiştirecek nitelikte olmadığı, kurulacak tesisin benzerlerinin birçok ilde çalıştığı ve bilinmeyen bir teknik olmadığı, davacının projeleri teknik şartnameye göre modüler üretim olacak şekilde çizerek, modüler şekilde kurabileceği halde davacının kendi kusuru ile aksadığı, sözleşme konusu iş için sözleşme tarihinden sonra yürürlüğe giren tebliğlerin sözleşme konusu işi davacı aleyhine olacak şekilde etkilemeyeceği, davacının sözleşme hükümlerini değiştirmeye çalışmasının imtiyaz sözleşmesinin niteliğine aykırı bir durum oluşturduğu kanaatine varıldığı belirtilmiştir.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 155. maddesinde, “Danıştay, davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek, tüzük tasarılarını incelemek, idari uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.” hükmüne; 2575 sayılı Danıştay Kanununun “Danıştayın Görevleri” başlıklı 23. maddesinde, “kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirir” hükmüne; 48. maddesinde, “Danıştay, (…) (2) kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirmeyi, geliş tarihinden itibaren iki ay içinde sonuçlandırmak zorundadır” hükmüne, yer verilmiştir.
2872 sayılı Çevre Kanununun 11. maddesinin 11. fıkrasında, büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü oldukları, hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış; aynı maddenin ikinci fıkrasında, belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri, Danıştay’ın görüşü ve İçişleri Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği, hükme bağlanmıştır.
5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesinde, mahallî idare birliklerinin, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahip olduğu hükmüne, yer verilmiştir.
2872 sayılı Kanunun 2. maddesinde, atığın “Üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı atık maddeleri,” olarak tanımlandığı; 11. maddesinde, “Atık üreticileri uygun metot ve teknolojiler ile atıklarını en az düzeye düşürecek tedbirleri almak zorundadırlar.
Atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Atık yönetim plânlarının hazırlanmasına ilişkin esaslar, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Geri kazanım imkânı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir.
Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler.” hükmüne, yer verilmiştir.
02/04/2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği ile yürürlükten kaldırılan 05/07/2008 tarih ve 226927 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliği”nin 1. maddesi ile, atıkların oluşumlarından bertaraflarına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esasların belirlenmesinin amaçlandığı; 4. maddesinde, “yönetim” “Atığın toplanması, taşınması, geri kazanılması, bertaraf edilmesi, bertaraf sahalarının kapatılma sonrası bakımı ve bu tür faaliyetlerin gözetim, denetim ve izlenmesi” olarak tanımlanmış; 5. maddesinin (b) bendinde, “Atık üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda geri dönüşüm, tekrar kullanım ve ikincil hammadde elde etme amaçlı diğer işlemler ile atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması esastır.” hükmüne, yer verilmiştir.
02/04/2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Atık Yönetimi Yönetmeliği”nin 1. maddesi ile, atıkların oluşumundan bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetiminin sağlanmasının, atık oluşumunun azaltılmasının, atıkların yeniden kullanımı, geri dönüşümü, geri kazanımı gibi yollar ile doğal kaynak kullanımının azaltılmasının ve atık yönetiminin sağlanmasının amaçlandığı; 4. maddesinde, atık yönetimi “atığın oluşumunun önlenmesi, kaynağında azaltılması, yeniden kullanılması, özelliğine ve türüne göre ayrılması, biriktirilmesi, toplanması, geçici depolanması, taşınması, ara depolanması, geri dönüşümü, enerji geri kazanımı dâhil geri kazanılması, bertarafı, bertaraf işlemleri sonrası izlenmesi, kontrolü ve denetimi faaliyetleri” olarak tanımlanmış; 5. maddesinin (b) bendinde, “atık üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda atıkların; yeniden kullanımı, geri dönüşümü ve ikincil hammadde elde etme amaçlı diğer işlemler ile geri kazanılması, enerji kaynağı olarak kullanılması veya bertaraf edilmesi esastır.” hükmüne, yer verilmiştir.
31/08/2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”nin 18. maddesinde, “Geri kazanım tesisleri ve akümülatör ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmeler ve araç bakım-onarım yerleri dışındaki atık akümülatör geçici depolama alanları, akümülatör üreticileri veya akümülatör üreticilerinin yetkilendireceği kişi veya kuruluşlar tarafından kurulabilir. Bu alanlar için ilgili Valilikten geçici depolama izni alınması zorunludur. Geçici depolama alanlarında atık akümülatörler 90 günden fazla tutulamaz. Bu alanlar Valiliklerin denetimi altında faaliyet gösterirler.” hükmüne; 21. maddesinde, “Atık pil ve atık akü geri kazanımı yapan tesislerin çevre lisansı alması zorunludur.” hükmüne; 19. maddesinde, atık akümülatör geri kazanım ve geçici depolama alanlarının taşıması gereken özelliklere; 20. maddesinde ise, atık pil geçici depolama alanlarının taşıması gereken özelliklere, yer verilmiştir.
25/11/2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”nin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde, geçici depolama alanının; “Bu Yönetmeliğin 15 inci maddesine göre yer seçimi yapılan ve bu Yönetmeliğin 16 ncı maddesinde belirtilen teknik özelliklere göre kurulan ve işletilen ÖTL toplama noktalarını” ifade edeceği belirtilmiş; 15. maddesinde, geçici depolama alanlarının yer seçimine ilişkin kriterlere yer verilmiş; 16. maddesinde, geçici depolama alanlarının teknik özellikleri ve işletme koşulları belirlenmiş ve 21. maddesinde de, “Geçici depolama tesisi işletecek gerçek veya tüzel kişiler, bu Yönetmeliğin 13, 15 ve 16 ncı maddelerinde belirtilen hükümlere uygun olarak çevre ve şehircilik il müdürlüğünden izin almak zorundadır.” kuralına, yer verilmiştir.
05/03/2015 tarih ve 29286 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kompost Tebliği”nin 5. maddesinin (g) bendinde, “Kurulması planlanan kompost tesisleri için Ek-4’te yer alan formata uygun olarak hazırlanan fizibilite raporu ile Bakanlıktan uygun görüş alınması zorunludur.” hükmüne; aynı maddenin (h) bendinde, “Kompost tesisleri, Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğine göre çevre lisansı almak zorundadır.” hükmüne yer verilmiş; 10. maddesinde, kompost tesislerinin genel özelliklerine; 11. maddesinde, kompost tesislerinin teknik özelliklerine; 12. maddesinde ise kompostun kullanılmasına ilişkin hususlar, düzenlenmiştir.
10/10/2015 tarih ve 29498 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Mekanik Ayırma, Biyokurutma ve Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente Ürün Yönetimi Tebliği”nin 5. maddesinin (g) bendinde, “Bu Tebliğ kapsamında kurulması planlanan atık işleme tesislerine ait Ek-5’te yer alan formata uygun olarak hazırlanan fizibilite raporu ile Bakanlıktan uygun görüş alınması zorunludur.” hükmüne yer verilmiş; 10. maddesinde, atık işleme tesislerinin genel özelliklerine; 11. maddesinde, atık işleme tesislerinin teknik özelliklerine; 12. maddesinde ise, ürünlerin genel özelliklerine ilişkin hususlar, düzenlenmiştir.
“KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi”nin; 1.2.7.2. maddesinde, sözleşme kapsamında yapılacak EKAY ek tesislerinin belirlendiği ve EKAY ek tesislerinin; organik ayırma ünitesi, organik atık hazırlama ve besleme tesisi, biyogaz tesisi, kojeneratif enerji santrali, çürütülmüş atık susuzlaştırma tesisi, hijyenizasyon/kompostlaştırma/kurutma tesisi, atık hava temizleme tesisi, ömrünü tamamlamış lastikler için geçici depolama alanından oluştuğu; 1.2.8. maddesinde, sözleşme kapsamındaki “işin” katı atık toplama ile EKAY ek tesislerinin yapımı, işletilmesi, atık pil ve akümülatörlerin geçici depolanması için Kütahya merkezde ve transfer istasyonlarında geçici depolama alanı ayrılması, atıkların lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerine teslim edilmesi, ömrünü tamamlamış lastikler için Kütahya merkezde ve transfer istasyonlarında geçici depolama alanı kurulması, diğer atıklarla karışık olarak gelen ömrünü tamamlamış lastiklerin ayrıştırılması, ilgili mevzuatta belirtilen sürelerde lisanslı firmalara teslim edilerek bertaraf ettirilmesi olarak tanımlandığı; 2.1. maddesinde, işin konusunun ve kapsamının detaylı olarak belirlendiği; 2.2. maddesinde, EKAY ek tesislerinin teknik şartnamede gösterildiği şekilde sözleşmenin yürürlüğe girmesinden itibaren 30 aylık sürede yapılacağı, yüklenicinin tesislerin yapım işlerinin tasarımını, mühendislik hizmetlerini, inşaatın finansmanını, test işlemlerini, işletilmesini, yönetimini, kontrol ve bakımını, yenilenmesini, teknik şartnameye, iş programına, teknik gerekliliklere ve yürürlükteki mevzuata uygun olarak yapacağı; 3.1. maddesinde, EKAY ek tesislerinin teknik şartnamede gösterildiği şekilde sözleşmenin yürürlüğe girmesinden itibaren 30 (otuz) aylık sürede yapılacağı; 3.3.1. maddesinde, yüklenicinin sözleşmenin yürürlüğe girmesinden itibaren 30 (otuz) iş günü içinde sözleşme ve eki teknik şartname hükümleriyle uyumlu olarak aylık bazda hazırlanmış ve inşaata ilişkin iş programını idareye sunacağı; 3.2.3.1. maddesinde, yüklenicinin teslim aldığı alan üzerine inşa edeceği tesislere ait mühendislik, statik, tesisat, altyapı uygulama plan ve projelerini, iş programında öngörülen termin planına uygun olarak hazırlayarak idareye sunacağı; 3.2.7.3 maddesinde, EKAY ve EKAY ek tesislerinin işletilmesi ile bağlantılı ruhsatlar ve izinlerin yüklenici tarafından alınacağı, işlemlerden doğan tüm masraf ve bedellerin yüklenici tarafından karşılanacağı; 3.3.2. maddesinde, süre uzatımı gerektiren haller ve mücbir sebepler hariç işlerin başlangıç ve bitiş tarihlerinin olumlu ve olumsuz tüm faktörleri gözönüne alarak sözleşmede öngörülen süreyi aşmamak üzere saptanacağı; 3.3.4 maddesinde, idarenin, kendisine verilen iş programını ve/veya işletme programlarını ya da daha sonraki değişiklik önerilerini, bunları aldığı tarihten itibaren en çok 15 (on beş) iş günü içinde aynen veya yüklenicinin görüşünü almak ve gerekçesini belirtmek suretiyle değiştirerek onaylama yetkisine sahip olduğu; 3.8. maddesinde, bir olayın süre uzatımı gerektiren hal veya mücbir sebep sayılabilmesi için, olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve her türlü önlemi almış olmasına karşın önlenemeyecek, kaçınılamayacak veya giderilemeyecek olması ve bu durumun sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerin yerine getirilmesini zaman ve/veya maliyet açısından önemli ölçüde veya tamamen olumsuz yönde etkilemesi gerektiği, belirtilen bu genel esaslar çerçevesinde süre uzatımını gerektiren hal veya mücbir sebep sayılacak olaylar, yargı mercilerinin yürürlükteki içtihatları ile kabul edilen hallere ek olarak ve onlarla sınırlı olmamak, ulusal veya uluslar arası kuruluşlarca belgelendirilmek koşuluyla şunlar olduğu: a)İdarenin ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının rapor, ruhsat ve diğer işlem ve eylemleri veya yargı kararları sonucunda oluşacak ve tesisin yapımını veya işletilmesini imkansız kılacak haller, b)Kamu hizmetlerinin imtiyaz yoluyla gördürülmesine cevaz veren hukuki düzenlemeler veya bu imtiyaz sözleşmesinin konusunu ortadan kaldıran yeni yasal düzenlemelerin yapılması, c)Deprem, fırtına, sel baskını, çığ, yıldırım gibi doğal afetler, d)Kanuni grev vuku bulması, e)Kısmi veya genel seferberlik ilan edilmesi, imtiyaz hakkı sahibi tarafından olayın meydana geliş tarihini izleyen 20 (yirmi) iş günü içinde idareye yazılı olarak başvurulması üzerine idare ve yüklenici tarafından süre uzatımını gerektiren haller ve mücbir sebepler ve bunların sonuçları birlikte görüşülerek bu sebeplerden doğan zararların yol açtığı gecikmenin yatırım ve iş programları üzerindeki etkilerinin saptanacağı kaybedilen sürelerin belirlenerek idarenin onayına sunulacağı ve iş programı, yatırım ve işletme süreleri yeniden düzenleneceği, süre uzatımını gerektiren haller dışında, sözleşmenin uygulanmasını telafisi mümkün olmayacak şekilde engelleyen bir durumun ortaya çıkması halinde sözleşmenin idare tarafından feshedileceği, bu sözleşmede belirtilen süre uzatımını gerektiren haller veya mücbir sebepler dışında, sözleşme konusu işin sözleşmede öngörülen sürelerde tamamlanmaması halinde, gecikilen her takvim günü için idari şartnamede gösterilen cezaların uygulanacağı; 4.2. maddesinde, sözleşme ve eklerinde geçen iş ve işlemlerin tümünün Türkiye Cumhuriyeti mevzuatına uygun olarak yürütüleceği; 6.3.1. maddesinde, yüklenicinin, sözleşme yürürlüğe girdiği tarihten sonra sözleşme ve eklerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya yeri teslim almaması hallerinde, idarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği; 6.3.2. maddesinde, yüklenicinin yer teslimini izleyen 3 ay içerisinde mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında iş programında öngörülen biçimde tesislerin yapımına başlamaması veya sözleşme ve ekleri çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde idarenin yükleniciye 30 gün süreli 1. ve 2. ihtarları çekerek EKAY ek tesislerinin yapımına başlanmasını talep edeceği, idarenin yüklenicinin geciktiği her takvim günü için 500 TL para cezası uygulayacağı, yüklenicinin 2. ihtara da uymaması halinde başka bir ihtara gerek kalmaksızın sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği; 6.3.3. maddesinde, yüklenicinin, EKAY ek tesisinin yapımına başlandıktan sonra iş programına veya sözleşmenin ve eklerinin hükümlerine aykırı davranması halinde; idare tarafından yapılacak 3 (üç) er ay süreli 1. (birinci) ve 2. (ikinci) ihtarlara rağmen; sözleşmede belirtilen mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında; bu aykırılığı gidermemesi ve bu aykırılıkların giderilme süresi, 2. (ikinci) ihtar süresinin doluşundan sonra 6 (altı) aydan fazla geciktirmesi hallerinde idarenin, sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği ve yüklenici tarafından o tarihe kadar yapılmış olan EKAY ek tesisinin bedelsiz olarak idareye geçeceği; 5.2. maddesinin 5.2.7. alt maddesinde, sözleşmenin 6.3 maddesinde belirtilen şekilde son bulması halinde de sözleşmenin 5.2.1, 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesindeki devir hükümlerinin uygulanacağı ve buna göre sözleşmenin 6.3 maddesi uyarınca feshedilmesi halinde 7 kişiden oluşan bir devir kurulunun oluşturularak madde kapsamında sayılan devir işlemlerinin iki ay içinde tamamlanacağı hükümlerine, yer verilmiştir.
“KÜKAB Katı Atık Toplama ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İşine Ait Teknik Şartname”nin 1.2.15 maddesinde, entegre katı atık yönetim tesislerinin (EKAY), birlik dahilinde toplanan katı atıklar, atık pil ve akümülatörler ve ömrünü tamamlamış lastiklerin T.C. çevre mevzuatına uygun olarak ayırma, geri dönüşüm/kazanım, depolama ve bertaraf etme metotlarının uygulandığı tesisler olduğu; 3.4.5. maddesinde, biyogaz tesisinin yıllık kapasitesinin, ilk etapta en az 100.000 (yüz bin) ton biyobozunur (organik) atık işleyecek şekilde planlanacağı, biyogaz tesisinin ilave kapasite artışları sözleşme süresi boyunca ortaya çıkacak nüfus, katı atık miktarındaki artışlar ve birlik yetki alanı içerindeki organik atıkları da işleyebilecek nitelik ve kapasitede planlanacak, dolayısıyla da modüler olarak genişletmeye elverişli olacağı, planlanan biyogaz tesis alanında, ileride yapılacak olan tanklar için fonksiyonel boş alanların ilk tasarım aşamasında gösterileceği; 3.5. maddesinde, kojeneratif enerji santralinin kurulu gücünün en az 5 (beş) mw olacağı, kojeneratif enerji santralinin konteyner içinde paket sistem olarak kurulacağı ve gelecekte ilave kojenerasyon ünitesi kurulması için gerekli planlamaların yapılacağı, seçilen sistemin bu duruma uygun olarak dizayn edileceği; 4.9.2. maddesinde, biyogaz tesisinin yıllık kapasitesinin ilk etapta 100.000 (yüz bin) ton biyobozunur (organik) atık işleyecek şekilde planlanacağı; 4.9.3. maddesinde, kojeneratif enerji santralinin kurulu gücünün en az 5 (beş) mw olacağı; 4.10.4. maddesinde, EKAY tesislerindeki tüm faaliyetlerin, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı mevzuat ve standartlarına uygun olarak gerçekleştirileceği; 3.11. ve 4.13. maddelerinde, ömrünü tamamlamış lastikler için yürürlükteki çevre mevzuatına uygun olarak yüklenici tarafından Kütahya Merkez’de ve transfer istasyonlarında geçici depo alanı kurulacağı; 3.10. ve 4.12. maddelerinde, atık pil ve akümülatörlerin geçici depolanması için yürürlükteki çevre mevzuatına uygun olarak Kütahya Merkez’de ve transfer istasyonlarında geçici depolama alanı yapılacağı, hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Atık yönetimi ile, atıkların oluşumundan bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetiminin sağlanması, atık oluşumunun azaltılması, atıkların yeniden kullanımı, geri kazanımı, geri kazanım imkânı olmayan atıkların, uygun yöntemlerle bertaraf edilmesi suretiyle atık yönetiminin sağlanması amaçlanmaktadır.
Entegre atık yönetimi; atık önleme, atık üretiminin azaltılması, atıkların kaynağında ayrıştırılması, yeniden kullanım, geri kazanım, enerjiye dönüştürme ve bertaraf hususlarını içermektedir. Atıkların; yeniden kullanımı, geri dönüşümü ve ikincil hammadde elde etme amaçlı diğer işlemler ile geri kazanılması, enerji kaynağı olarak kullanılması veya bertaraf edilmesi esas olup, atıkların geri kazanımı ve bertaraf edilmesi çevreye ve insan sağlığına etkisinin azaltılması bakımından büyük önem taşımaktadır. Atıkların çevreye ve insan sağlığına zararlarının azaltılabilmesi için, atıkların geri dönüşümü ve bertarafı suretiyle atık miktarının en aza indirilmesi ve dolayısıyla, düzenli depolama yapılacak atık miktarının en düşük seviyede gerçekleştirilmesi atık yönetiminin temelini oluşturmaktadır.
İmtiyaz sözleşmesi ile atıkların kaynağında ayrı toplanması, EKAY ek tesislerine ayrı şekilde taşınması, değerlendirilebilen atıkların ayrıştırılması, geri dönüşüm ve geri kazanıma tabi tutulması, değerlendirilemeyen nihai atıkların düzenli depolama tesisinde depolanarak bertaraf edilmesi, kül ve cüruf ile küçük çaplı inşaat/yıkıntı atıklarının çevre mevzuatına uygun biçimde bertaraf edilmesi, ilk etapta en az 100.000 (yüz bin) ton biyobozunur (organik) atık işleyecek kapasitede biyogaz tesisinin kurulması, elde edilen biyogazı elektrik ve ısı enerjisine çevirecek, kurulu gücü en az 5 (beş) mw kapasitede kojeneratif enerji santralinin kurulması, biyobozunur (organik) atıkların enerji potansiyelinin anaerobik yöntemle biyogazlaştırılması ve biyogazlaştırma sonucunda elde edilen biyogazın, elektrik ve ısı enerjisine dönüştürülmesi, biyogaz tesisinde fermantasyon işlemleri sonucunda açığa çıkan çürütülmüş artıktan kompost (toprak iyileştirici) üretilmesi, değerlendirilemeyen ve depolanacak olan atık miktarının, organik atıklar için toplanan organik atıkların %25’ini, ambalaj atıkları için toplanan ambalaj atığının %10’unu, toplanan katı atıkların toplam miktarının (kül hariç) %30’unu geçmemesine yönelik çalışma yapılması ve ilgili yönetmeliklerin öngördüğü düzenli depolamaya kabul oranlarının altına indirilmesi amaçlanmıştır.
Öncelikle kamu hizmeti imtiyaz sözleşmeleri bir idari sözleşme olup, bu sözleşme ile kamu hizmetinin idarenin gözetimi ve denetimi altında kurulması ve işletilmesi amaçlanmaktadır. Sözleşmenin tarafları arasında çıkacak uyuşmazlıkların, imtiyaz sözleşmesinde yer alan hükümlere göre çözümlenmesi gerekmektedir. İmtiyaz sahibinin, kamu hizmetini imtiyaz sözleşmesinde belirlenen kurallara uygun olarak yapma ve yürütme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Anılan imtiyaz sözleşmesi ile kurulacak biyogaz tesisi ve kojeneratif enerji santrali yoluyla bertaraf işleminin yapılması suretiyle, depolama sahasında depolama yapılacak atık miktarının en aza indirilmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla biyogaz tesisi ile enerji santralinin yapılması işinin, imtiyaz sözleşmesinde belirlenen tesislerin ana unsurunu teşkil ettiği sonucuna varılmıştır.
Uyuşmazlıkta; davacı tarafından, zımni ret işleminin iptalinin istenildiği görülmüş olup, davalı idarenin cevap dilekçesinin ekinde yer alan … tarih ve … sayılı KÜKAB Encümeni Kararının incelenmesinden, anılan encümen kararıyla davacının … tarih ve … sayılı başvurusunun reddedildiğinin görülmüş, ancak dosyada anılan encümen kararının davacıya tebliğ edildiğine dair belgeye rastlanılmamıştır.
Davacının … tarih ve … sayılı dilekçesinde yer alan taleplerin ve dayanağı mücbir sebebe ilişkin iddiaların tamamının, sözleşmenin feshine dayanak olan işlemler ve yine bu işlemlerle bağlantılı olarak davacı hakkında uygulanan yaptırımlar, verilen para cezaları, kesintiler, davalı idare tarafından eksik ödendiği belirtilen fiyat farkları ve alacaklara ilişkin olduğu, söz konusu iddiaların anılan işlemlerin iptali istemiyle açılmış olan davalarda ileri sürüldüğü anlaşılmaktadır.
İmtiyaz sözleşmesinin, anılan sözleşmenin 6.3.1, 6.3.2. ve 6.3.3. maddeleri uyarınca feshedilmesi ve sözleşmenin “5.2. Sözleşme Süresi Sonundaki Devir Esasları” hükümlerinin uygulanması yolundaki … tarih ve … sayılı KÜKAB Meclisi kararının iptali istemiyle Dairemizin E:2019/2572 sayılı dosyasında davacı tarafından açılan davada; Dairemizin 04/11/2020 tarih ve E:2019/2572, K:2020/10392 sayılı kararıyla davanın reddine karar verilmiştir.
Öte yandan; davacının iddialarının değerlendirilmesi bakımından gerekli görüldüğünden imtiyaz sözleşmesinin konusu olan işin yerine getirilmesinde, “hizmetin devamlılığını sağlama yükümlülüğü” ve “hizmeti değişen koşullara uydurma yükümlülüğü” ilkelerinin incelenmesi gerekli görülmüştür.
Yargısal ve bilimsel içtihatlar birlikte değerlendirildiğinde; imtiyaz sahibinin imtiyaz konusu hizmetin devamlılığını sağlamakla yükümlü olduğu, imtiyaz sahibinin bu yükümlülüğünün “kamu hizmetinin devamlılığı ilkesi”nin sonucu olduğu ve bu nedenle sözleşmede bu yönde düzenleme bulunmasa dahi imtiyaz sahibinin hizmetin devamlılığını sağlaması gerektiği; yine imtiyaz sahibinin hizmeti değişen ve gelişen koşullara uydurmakla yükümlü olduğu, bu yükümlülüğünün “kamu hizmetlerinin değişkenliği ilkesi”nin sonucu olduğu, sözleşmede bu yönde düzenleme bulunmasa dahi imtiyaz sahibi tarafından değişen ve gelişen koşullara uyum sağlama yükümlülüğünün yerine getirilmesinin zorunlu olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Davacı tarafından, EKAY ek tesislerinin inşası için “Mekanik Ayırma, Biyokurutma ve Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente Ürün Yönetimi Tebliği” ile “Kompost Tebliği” uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığından ön fizibilite onayı alınması gerektiği, atık miktarları ile kompozisyon verileri hatalı olduğundan tesislerin yapımı için Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca ön fizibilite onayı verilmediği, tesislerin yapımının hukuki ve teknik imkansızlıklar sebebiyle imkansız hale geldiği ve yapılamadığı, anılan sebeplerle sözleşmenin 3.8. maddesine göre ek süre verilmesi gerektiği iddia edilmiş ise de; imtiyaz sahibinin imtiyaza konu kamu hizmetini değişen ve gelişen koşullara uydurma yükümlülüğünün bulunduğu, tesis tamamlandıktan sonra işletilmesi sürecinde kamu hizmetinin değişen koşullara uydurulmasının zorunlu olduğu, ayrıca anılan sözleşme ile de işin yürürlükteki mevzuata uygun olarak yapılacağının düzenlendiği ve bu durumun mevzuat değişikliklerini de kapsadığı, davacı tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığına imtiyaz sözleşmesinde belirlenen kapasitedeki tesislerin kurulumuna dair fizibilite raporu sunulmadığı gibi, en geç 23/06/2016 tarihine kadar yapımının tamamlanması gereken EKAY ek tesisleri için davacı tarafından 20/03/2017 tarihli dilekçe ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığına fizibilite raporu ile başvuruda bulunulduğu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca biyometanizasyon tesisi ile ilgili olarak davacı tarafından sunulan fizibilite dosyası incelenerek izin verildiği, anılan Bakanlıkça kurulacak tesislerin teknolojisinde ve kapasitesinde değişiklik yapılması durumunda ilgili mevzuat kapsamında tekrar fizibilite raporu sunulması gerektiğinin belirtildiği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca onay verilen ön fizibilite raporunun imtiyaz sözleşmesinde belirtilen kapasiteden daha düşük kapasiteye göre hazırlanmış olan rapora ilişkin olduğu, imtiyaz sözleşmesi değişikliği talebinin kabul edilmemesine karşın EKAY ek tesislerinin yapımına başlanılmadığı ve anılan sözleşme uyarınca davacının tesisleri modüler şekilde kurması gerektiği hususları dikkate alındığında, davacının iddiaları yerinde görülmemiştir.
Davacı tarafından, ömrünü tamamlamış lastikler için geçici depolama alanı ile atık pil ve akümülatör için geçici depolama alanının yapıldığı iddia edilmiş ise de; imtiyaz sözleşmesi kapsamındaki işin ana konusunun enerji üretimi amacıyla EKAY ek tesislerinin yapılması olduğu, anılan tesisler ile atıkların değerlendirilerek enerji üretilmesinin amaçlandığı, biyogaz tesisi ile enerji santralinin modüler olarak kurulacağı, davacı tarafından yapıldığı iddia edilen ömrünü tamamlamış lastikler için geçici depolama alanı ile atık pil ve akümülatör için geçici depolama alanı konusunda, dosyada yer alan yer teslim tutanağının incelenmesinden “Düzenli Depolama Sahası”, “Ambalaj Atıklarını Ayırma Tesisi”, “Organik Atık Ayrıştırma Tesisi” ile tutanakta sayılan yapılar ve ekipmanın yer teslimi ile birlikte davalı idare tarafından davacıya teslim edildiği ve davacı tarafından ambalaj atıklarını ayırma tesisinde oluşturulan ömrünü tamamlamış lastikler için geçici depolama alanı ve atık pil ve akümülatör için geçici depolama alanı için gerekli izinlerin alınmamış olduğu da dikkate alındığında çevre mevzuatına uygun ve Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ile Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında inşa edilmiş tesis olmadığı, dikkate alındığında davacının iddiasına itibar edilmemiştir.
Davacı tarafından, davalı idarenin atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti fiyat farklarını ödemediğinden bahisle davalının edimini usulüne uygun olarak ifa etmediği ve ödemezlik definde bulunma haklarının bulunduğu iddia edilmiş ise de; imtiyaz sahibinin devraldığı kamu hizmetini devamlı bir şekilde yürütme yükümlülüğünün bulunduğu, davalı tarafından atık toplama, taşıma ve bertaraf ücretinin ödendiği, ancak davacı tarafından atık toplama, taşıma ve bertaraf ücretinin eksik ödendiğinin iddia edildiği, atık toplama, taşıma ve bertaraf ücretinin güncellenmesine ve yapılan kesintilere ilişkin olarak davacı tarafından dava açıldığı hususları birlikte değerlendirildiğinde davacının bu iddiası da yerinde görülmemiştir.
Davacının atık kompozisyonunun hatalı olduğu, değişiklik süreci devam ederken inşaata başlanılamamasında davacının kusurunun bulunmadığı gibi, iddialarının ise, yukarıda belirtilen açıklamalar dikkate alındığında ayrıca değerlendirilmesine gerek görülmemiştir.
Bu durumda; imtiyaz sözleşmesinin, anılan sözleşmenin 6.3.1, 6.3.2. ve 6.3.3. maddeleri uyarınca feshedilmesi ve sözleşmenin “5.2. Sözleşme Süresi Sonundaki Devir Esasları” hükümlerinin uygulanması yolundaki … tarih ve … sayılı KÜKAB Meclisi kararının iptali istemiyle açılan davada, Dairemizin 04/11/2020 tarih ve E:2019/2572, K:2020/10392 sayılı kararıyla davanın reddine karar verildiği, davacı tarafından … tarih ve … sayılı dilekçede belirtilen hususların imtiyaz sözleşmesinin 3.8. maddesi uyarınca süre uzatımı gerektiren hal veya mücbir sebep olarak kabul edilemeyeceği sonucuna varıldığından, davacının sözleşmenin sulhen sona erdirilmesi yolundaki … tarih ve … sayılı davacı başvurusunun reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı davalar için belirlenen … – TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Varsa posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (Otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 04/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.