Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/15872 E. , 2022/919 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/15872
Karar No : 2022/919
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Yapı Denetim Ltd. Şti.
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kahramanmaraş İli, Onikişubat İlçesi, …Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan binalarda yapılan imalatların anılan yapılar için alınan ruhsatlara ve eklerine aykırı olduğundan bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca davacı yapı denetim şirketine, fenni mesul sıfatıyla 163.829,88 TL idari para cezası tesis edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Onikişubat Belediye Encümeni Kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; idarece düzenlenen … tarih ve … sayılı yapı tatil tutanağı ile …Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda yapılan A ve B bloklardan oluşan yapıların ruhsat ve eklerine aykırı olduğunun tespit edildiği, ruhsatlı yapıda ruhsat ve eki projelere aykırı imalat söz konusu olduğundan, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin 8. alt bendi uyarınca artırım uygulanması koşullarının oluşmadığının anlaşıldığı gerekçesiyle, dava konusu para cezasına 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin 8. alt bendi uyarınca 84.255,36 TL tutarında artırım uygulanmasında hukuka uyarlık, temel para cezasının 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin 1, 5 ve 12. alt bentleri uyarınca artırılarak 79.574,51 TL para cezası verilmesinde ise hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu 163.829,88 TL para cezasının hukuka aykırı bulunan 84.255,36 TL’lik kısmının iptaline, geriye kalan 79.574,51 TL’lik kısmı yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Uyuşmazlığa konu yapının ruhsat ve eklerine aykırı yapıldığından bahisle davacı şirkete, özel ve sonraki kanun niteliğinde olması nedeniyle 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca ceza tesis edilmesi gerekirken, yapı denetim kuruluşu (fenni mesul) sıfatı nedeniyle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca imar para cezası verilmesine ilişkin encümen kararının bu gerekçeyle hukuka uygun olmadığı sonucuna varıldığından, istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca …İdare Mahkemesince verilen kararın; “iptale ilişkin kısmı” yukarıda belirtilen gerekçeyle sonucu itibarıyla hukuka uygun olduğundan istinaf başvurusunun yukarıda belirtilen gerekçeyle reddine karar verilmiştir
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Etkilenen alanın tespitinde, tespiti yapılan imara aykırılık şayet yapının tamamını etkiliyor ise yapının tamamı ruhsatsız kabul edilerek hesaplama yapıldığı, bu durumda 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin 8. alt bendi uyarınca artırım uygulanmasının hukuka uygun ve yerinde olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile sonucu itibarıyla usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının belirtilen gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Kahramanmaraş İli, Onikişubat İlçesi, … Mahallesi, … ada,… parsel sayılı taşınmazda ruhsata aykırı imalatlar yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 163.829,88-TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Onikişubat Belediye Encümeni kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinin ikinci fıkrasında; idari yargı yetkisinin, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğu, idari mahkemelerin, yerindelik denetimi yapamayacakları, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
3194 sayılı İmar Kanununun 28. maddesinin 2. fıkrasında; “Yapıda inşaat ve tesisat işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimine ilişkin fenni mesuliyet, ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. Fenni mesul mimar ve mühendisler uzmanlık alanlarına göre; yapının, tesisatı ve malzemeleri ile birlikte, bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle görevlidir. Yapı sahibine ve idareye karşı sorumlu olan fenni mesuller, uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, fenni mesuller kanuni mesuliyetten kurtulamaz. Bildirim üzerine, en geç üç iş günü içinde 32 nci maddeye göre işlem yapılır.” hükmüne yer verilmiş, 42. maddesinin 2. fıkrasında ise; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı düzenlenmiş; (a) bendinde; yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için uygulanacak para cezalarının miktarları belirlenerek, bu miktarların her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılaracağı kurala bağlanmış, (c) bendinde ise artırım sebepleri sayılmış, bu artırım sebepleri uyarınca tespit edilen miktarların (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunacağı, para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alanın dikkate alınacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun “Yapı denetim kuruluşları ve görevleri” başlıklı 2. maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde; yapı denetim kuruluşlarının yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme, (g) bendinde; ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirme görevlerini yerine getirmekle yükümlü oldukları, “Sorumluluklar ve yapılamayacak işler” başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasında; bu Kanunun uygulanmasında, yapı denetim kuruluşlarının imar mevzuatı uyarınca öngörülen fennî mesuliyeti ilgili idareye karşı üstleneceği, “İdari müeyyideler ve teminat” başlıklı 8. maddesinde; yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre idari yaptırımlar uygulanacağı, “Ceza hükümleri” başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasında; bu Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında, yapı denetim kuruluşunun icrai veya ihmali davranışla görevini kötüye kullanan ortakları, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi, proje müellifi gerçek kişiler ile laboratuvar görevlileri, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı, son fıkrasında ise, yapı denetim kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendislerinin; eylem ve işlemlerinden dolayı 3194 sayılı İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabi olduğu hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden; yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemekle görevli olan yapı denetim kuruluşlarının, imar mevzuatı kapsamında ilgili idareye karşı fennî mesul olarak sorumlu olduğu, fenni mesuliyetini üstlendiği yapıda ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmaması halinde ilgili idareye bildirim yükümlülüğünün bulunduğu, eylem ve işlemlerinden dolayı fenni mesuller için öngörülen hükümlere tabi olduğu da dikkate alındığında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı yapılan yapıyı ilgili idareye bildirmeyen fenni mesule, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca para cezası verileceği düzenlendiğinden, bu kapsamda, bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen yapı denetim kuruluşuna da 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca para cezası verilebileceği sonucuna varılmıştır.
Uyuşmazlıkta; Kahramanmaraş İli, Onikişubat İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı davacı şirketin yapı denetimini yaptığı taşınmaz üzerinde yerinde yapılan incelemede … blok 1, 2 ve 3. bodrum katlar ve … blok 3. bodrum katta yapılan balkonlar, B blokun kuzey ve batı cephelerine yapılan tüm pencereler, … blok 1, 2, ve 3. bodrum katların ruhsat ve ekleri projelerine aykırı yapıldığı ve konut kullanımına çevrildiğinden bahisle, toplam aykırılıktan etkilenen alanın 1426 m² olduğunun tespiti üzerine, söz konusu projeye aykırı yapıların denetimini yapan kuruluş sıfatıyla davacı şirkete 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendine göre hesaplanan temel para cezasına aynı maddenin (c) bendinin 8. alt bendindeki artırım nedeni de uygulanmak suretiyle belirlenen 163.829,88-TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Onikişubat Belediye Encümeni kararının alındığı, İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda, yapılan farklı uygulamalar nedeniyle “Projenin tamamen değiştiği, onaylı ve imzalı projesinden tamamen ayrı bir yapı olduğu için ayrı bir mimari çizim ve dolayısıyla ayrı bir statik hesabı gerektirdiğinden imalatların ruhsata bağlanması mümkün görünmediği..” şeklinde görüş ve kanaat belirtildiği, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin 8. alt bendi uyarınca temel para cezasına artırım uygulanabilmesi için yapının tamamen ruhsatsız olarak yapılmış olması gerektiğinden, ruhsatlı yapıda ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak ilave yapılar yapılması halinde bu artırımın uygulanma imkanı bulunmadığı, dolayısıyla temel para cezasına, anılan alt bent uyarınca 84.255,36-TL tutarında artırım yoluna gidilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı değerlendirilerek, 163.829,88-TL para cezasının hukuka aykırı bulunan 84.255,36-TL’lik kısmının iptaline, geriye kalan 79.574,51-TL’lik kısmı yönünden ise davanın reddine karar verildiği görülmüştür.
Bu itibarla; yapı denetim şirketi olan davacı tarafından, yapı tatil zaptının düzenlendiği 27/01/2017 tarihine kadar tutanakta tespit edilen ruhsat ve eklerine aykırı yapılan imalatlara ilişkin bildirimde bulunulmadığı da dikkate alındığında, yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri gereği aykırılıkları bildirmeyen davacıya fenni mesul sıfatıyla 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi uyarınca para cezası verilebileceğinden, 163.829,88-TL para cezasının hukuka aykırı bulunan 84.255,36-TL’lik kısmının iptaline, geriye kalan 79.574,51-TL’lik kısmı yönünden ise davanın reddi yolunda verilen Mahkeme kararının hukuka uygun olduğu anlaşılmıştır.
Bu durumda, temyizen incelenen …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararının netice itibarıyla usul ve hukuka uygun olduğu sonucuna varıldığından dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen iptaline, kısmen reddine ilişkin Mahkeme kararının iptale ilişkin kısmına yönelik olarak davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 01/02/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X):
3194 sayılı İmar Kanununun 28. maddesinin 2. fıkrasında “Yapıda inşaat ve tesisat işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimine ilişkin fenni mesuliyet, ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. Fenni mesul mimar ve mühendisler uzmanlık alanlarına göre; yapının, tesisatı ve malzemeleri ile birlikte, bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle görevlidir. Yapı sahibine ve idareye karşı sorumlu olan fenni mesuller, uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, fenni mesuller kanuni mesuliyetten kurtulamaz. Bildirim üzerine, en geç üç iş günü içinde 32 nci maddeye göre işlem yapılır.” hükmüne yer verilmiş; aynı Kanunun 42. maddesinin 1. fıkrasında; bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyielerin uygulanacağı, 2. fıkrasında; ruhsat almaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede öngörülen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2. maddesinin 3. fıkrasının (c) bendinde; yapı denetim kuruluşlarının yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme, (g) bendinde; ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirme görevlerini yerine getirmekle yükümlü oldukları, 8. maddesinde ise; yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre idari yaptırımlar uygulanacağı, 14/02/2020 tarih ve 7221 sayılı Kanunun 25. maddesi ile anılan maddeye eklenen ek fıkrasında; bu Kanun ve ilgili mevzuata göre görevini yerine getirmeyen yapı denetim kuruluşları hakkında bu madde uyarınca idari para cezası uygulanmasını gerektiren fiillerin tespiti halinde ayrıca 3194 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda yer verilen hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden; ilgili fenni mesullerin denetimi olmaksızın inşaat ve tesisatlara ilişkin yapım işlerinin sürdürülemeyeceği yolundaki 3194 sayılı Kanunun 28. maddesi ve yapı denetim kuruluşlarının sorumluluğunu düzenleyen 4708 sayılı Kanun hükümleri dikkate alındığında, yapı denetim kuruluşunun görev ve sorumlulukları ile uygulanacak idari yaptırımların 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun maddelerinde düzenlendiği, uyuşmazlık konusu inşaatın ruhsat ve eklerine aykırı yapılmasından dolayı davacı yapı denetim kuruluşunun 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi kapsamında para cezasıyla cezalandırılamayacağı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda; davacı yapı denetim kuruluşuna 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi uyarınca imar para cezası verilmesine ilişkin dava konusu encümen kararında hukuka uyarlık bulunmadığından; dava konusu işlemin kısmen iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının değişik gerekçe ile onanmasına dair İdari Dava Dairesi kararının bu gerekçeyle onanması gerektiği oyuyla, Dairemizin çoğunluk kararına katılmıyoruz.