Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2019/14786 E.  ,  2020/10820 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/14786
Karar No : 2020/10820

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- … Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVACI) … İnş. Taah. İnş. San. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF : 1- … İnş. Taah. İnş. San. A.Ş.
2- …Belediye Başkanlığı

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … İli, … İlçesi, … … ada, … parsel sayılı taşınmazda bulunan yapıda ruhsat eki mimari projeye aykırı imalatlar yapıldığından bahisle, söz konusu yapının 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 11. ve 12. maddeleri uyarınca mühürlenmesine ilişkin 25/05/2015 tarih ve 11348 sayılı yapı tatil tutanağı ve 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca davacıya 2.000,00 TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Sarıyer Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı şirket adına 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca yapı müteahhidi sıfatıyla 2.000,00-TL imar para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Sarıyer Belediye Encümeni kararı yönünden davanın reddine, 25/05/2015 tarih ve 11348 sayılı yapı tatil tutanağı açısından davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; davacının istinaf başvurusu kısmen kabul edilerek 3194 sayılı Kanunun 42/3. maddesi uyarınca cezalandırılabilmenin ön koşulu olan 1 aylık süre tanınması koşulu oluşmadığından, dava konusu 26/05/2015 gün ve 429 sayılı encümen kararının davacı şirkete yapı müteahhidi sıfatıyla 3194 sayılı İmar Kanunun 42/3. maddesi uyarınca 2.000,00-TL para cezası verilmesine yönelik kısmının iptaline, 25/05/2015 tarih ve 11348 sayılı yapı tatil tutanağı yönünden ise; davacının yapı tatil tutanağının iptalini istemekte menfaatinin bulunduğu kanaatine varılarak, işin esasına girilerek; 3194 sayılı Kanunun 32. maddesinde belirtilen usule uygun düzenlendiğinden anılan işleme yönelik istinaf başvurusunun kararda belirtilen gerekçeyle reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : 1-Davalı tarafından, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi uyarınca, imar mevzuatına aykırılığın tespit edildiği tarihten itibaren 10 iş günü içinde ilgili idare encümenince üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olmak üzere maddede belirtilen idari müeyyidelerin uygulanabileceği, yapı tatil tutanağının düzenlendiği 25/05/2015 tarihinden itibaren yasal süre içinde para cezası verildiğinden, işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ve temyize konu kararın bu kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
2-Davacı tarafından, dava konusu yapı tatil tutanağının 3194 sayılı Kanunun 32. maddesine uygun olarak muhtara bırakılmadığı, ayrıca tutanakta 2960 sayılı Kanunun 11. ve 12. maddeleri uyarınca mal sahibi, kiracı gibi ilgililerin imzasının bulunmadığı, diğer yandan, bilirkişi raporunun hükme esas alınabilecek nitelikte olmadığı, belirtilen nedenlerle, yapı tatil tutanağı yönünden davanın reddine ilişkin temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :Taraflarca savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının değişik gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
… İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda yapılan denetimde, taşınmazdaki yapıda ruhsat ve eki mimari projesine aykırı imalatlar yapıldığının tespiti üzerine, 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 11. ve 12. maddeleri uyarınca 25/05/2015 tarih ve 11348 sayılı yapı tatil tutanağı ile yapı mühürlenmiş ve Sarıyer Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca davacıya 2.000,00-TL idari para cezası verilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 1. maddesinde; “Bu kanununun amacı; İstanbul Boğaziçi Alanının kültürel ve tarihi değerlerini ve doğal güzelliklerini kamu yararı gözetilerek korumak ve geliştirmek ve bu alandaki nüfus yoğunluğunu artıracak yapılanmayı sınırlamak için uygulanacak imar mevzuatını belirlemek ve düzenlemektir” hükmü, 11. maddesinde; “Boğaziçi Alanındaki yapılar, kazı izni verildiği günden itibaren Boğaziçi İmar Müdürlüğünce inşaat ruhsatına ve eklerine ve bu Kanunla belirlenen esaslara göre denetlenir. Boğaziçi İmar Müdürlüğü, denetleme sırasında inşaat ruhsatı ve eklerine ve bu Kanunla belirlenen imar mevzuatına aykırılıkları bir tutanakla tespit eder. Tutanak tanziminde mal sahibi veya müteahhit veya fenni mesulün bulunması esastır. Bunların bulunmamaları halinde inşaatta çalışan herhangi bir kişinin bulunması da yeterlidir. Terkedilmiş bir inşaatta tutanak, Boğaziçi İmar Müdürlüğünce görevlendirilecek asgari üç görevli tarafından tanzim edilir. İnşaat ruhsatı ve eklerine ve imar mevzuatına aykırılığı tespit edilen yapılar için, tutanak tanzimi ile birlikte inşaat mühürlenir. Yapının mühürlendiğini belirten belge ve levhalar yapının muhtelif cephelerine asılır. Bu suretle durum mal sahibine veya müteahhide veya fenni mesule tebliğ edilmiş sayılır…” hükmü; aynı Kanunun 12. maddesinde; “Kullanma izni verilen yapıların, Boğaziçi İmar Müdürlüğünce tespit edilecek önceliklere göre ve bir program dahilinde, projelerine ve imar mevzuatına uygunluğu denetlenir. Denetleme sırasında tespit edilen aykırılıklar bu Kanunun 11. maddesinde belirtilen esaslara göre tespit edilir ve derhal Boğaziçi İmar Müdürlüğüne bildirilir. Tutanak tanziminde mal sahibi veya yönetici veya kiracının bulunması esastır. Terkedilmiş yapılarda tutanak Boğaziçi İmar Müdürlüğünce görevlendirilecek asgari üç görevli tarafından tanzim edilir. Yapıda imar mevzuatına aykırı olarak yapılan değişiklikler ve eklentiler, bu kanunun 13. maddesinde belirtilen esaslara göre Boğaziçi İmar Müdürlüğünce yıkılır ve yıktırılır…” hükmü yer almaktadır.
03/05/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 1. maddesinde; bu Kanunun, yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla düzenlendiği, 2. maddesinde; belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmi ve özel bütün yapıların bu Kanun hükümlerine tabi olduğu, 3. maddesinde; herhangi bir sahanın, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamayacağı,
4. maddesinde; bu Kanunun ilgili maddelerine uyulmak kaydı ile 2960 sayılı İstanbul Boğaziçi Kanunu ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde, bu Kanunun özel kanunlara aykırı olmayan hükümlerinin uygulanacağı, 32. maddesinde; bu kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya Valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilerek inşaat derhal durdurulacağı, durdurmanın yapı tatil zaptının yapı üzerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılacağı, bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılacağı, bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibinin yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını isteyeceği, ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının ruhsata uygunluğu inceleme sonucunda anlaşılırsa mühürün belediye veya valilikçe kaldırılacağı ve inşaatın devamına izin verileceği, aksi takdirde ruhsatın iptal edileceği, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan binanın belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip belediye veya valilikçe yıktırılacağı ve masrafın yapı sahibinden tahsil edileceği, 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı düzenlenmiş; (a) bendinde; Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için idari para cezası verileceği, bu miktarların her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılaracağı kurala bağlanmış; (b) bendinde; mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verileceği hükme bağlanmış, (c) bendinde ise artırım sebepleri sayılmış ve 6. fıkrasında ise yukarıdaki fıkralarda belirtilen fiil ve hallerin, yapının inşa edilmesi süreci içinde tekrarı halinde, idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanacağı, aynı maddenin 3. fıkrasında; “18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere ikibin Türk Lirası, bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dörtbin Türk Lirası, can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası idari para cezası verileceği, 46. maddesinde ise; 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’nun 6. maddesiyle oluşturulan kurulların kaldırılarak, görev ve sorumlulukların 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 2. maddesinde belirlenen ve 22/07/1983 onay tarihli plana göre Boğaziçi alanında gösterilen “Boğaziçi Sahil Şeridi” ve “Öngörünüm” bölgelerindeki uygulamalar İstanbul Büyük Şehir Belediye Başkanlığınca, “Gerigörünüm” ve “Etkilenme” bölgelerindeki uygulamaların da ilgili İlçe Belediye Başkanlıklarınca yerine getirileceği, düzenlemelerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının, yapının 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 11. ve 12. maddeleri uyarınca mühürlenmesine ilişkin yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının incelenmesinden;
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; imar planlarında, … sahil şeridi, öngörünüm bölgesi, gerigörünüm ve etkilenme bölgelerinde kalan ruhsatsız yapılar veya ruhsat eki projelere aykırı uygulamalarla ilgili olarak, öncelikle özel Kanun niteliğinde olan ve 3194 sayılı Kanundan önce yürürlüğe giren, 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu hükümlerinin uygulanması gerektiği, söz konusu bölgelerde, genel nitelikte olan ve daha sonra yürürlüğe giren 3194 sayılı Kanunun ise ancak 2960 sayılı Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanabileceği sonucuna varılmaktadır.
Öte yandan; ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapıların tespitine ve mühürlenmesine ilişkin yapı tatil tutanaklarının düzenlenmesi açısından, 2960 sayılı Kanunun 11. ve 12. maddelerinde, 3194 sayılı Kanunun 32. maddesinden farklı usuller öngörüldüğünden, anılan işlemlere karşı açılan davalarda yapılacak yargısal denetimde, yapının bulunduğu alanın niteliğine göre hangi Kanun hükmünün uygulandığının dikkate alınacağı açıktır.
Dosyanın incelenmesinden; … İli, …İlçesi, … Mahallesi, … ada, …parsel sayılı taşınmazın imar planında Boğaziçi etkilenme bölgesinde kaldığı, idare elemanlarınca yapılan denetimde, uyuşmazlığa konu yapıda ruhsat eki mimari projesine aykırı olarak, tüm katların kat planlarında, taşıyıcı sisteminde ve cephelerinde değişiklik yapıldığı, 1. bodrum katın etrafındaki hafriyatın alınarak, bodrum katın dört yanının açığa çıkarıldığının, söz konusu kata projede olmayan kapı ve pencereler açıldığı, 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 11. ve 12. maddesi uyarınca düzenlenen 25/05/2015 tarih ve 11348 sayılı yapı tatil tutanağı ile tespit edildiği ve yapının mühürlendiği, sonrasında, Sarıyer Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca davacıya 2.000,00 TL idari para cezası verildiği ve bu işlemlerin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı, İdare Mahkemesince, 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi kapsamında bir değerlendirme yapılmak suretiyle, dava konusu işlemlerden yapı tatil tutanağı yönünden davanın ehliyet yönünden reddine, para cezasına ilişkin encümen kararı yönünden ise davanın reddine karar verildiği, anılan karara karşı davacı tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, temyize konu karar ile istinaf isteminin kısmen reddine, kısmen de kabulüne karar verildiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; dava konusu yapı tatil tutanağının 2960 sayılı Kanunun 11. ve 12. maddelerindeki usule uygun olarak; üç görevli tarafından tanzim edildiği, ruhsata aykırılıkların açıkça gösterildiği, yapının mühürlendiği ve buna ilişkin belgenin yapıya asıldığı, tutanakta mal sahibi, müteahhit ya da şantiye şefinin bulunamadığına ilişkin tespite yer verildiği, diğer yandan; İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporla, yapı tatil tutanağının fiili durumla örtüştüğünün ortaya konulduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu durumda; temyiz incelemesine konu Bölge İdare Mahkemesi kararının, 25/05/2015 tarih ve 11348 sayılı yapı tatil tutanağına yönelik olarak istinaf isteminin reddi ile davanın ek gerekçeyle reddine ilişkin kısmında sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.
Kararın, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca davacıya 2.000,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin kısmına gelince;
Yukarıda da belirtildiği üzere; … sahil şeridi, öngörünüm bölgesi, geri görünüm ve etkilenme bölgelerindeki yapılarla ilgili olarak öncelikli olarak uygulanması gereken kanun 2960 sayılı Boğaziçi Kanunudur. Söz konusu bölgelerde, genel nitelikte olan ve daha sonra yürürlüğe giren 3194 sayılı Kanunun ise ancak 2960 sayılı Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanma olanağı bulunmaktadır.
3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 3. fıkrasında; aynı Kanunun 32. maddesinde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere para cezası verileceği öngörülmüş, 32. maddesinde ise; yapı tatil tutanağının düzenlenerek yapıya asılmasından itibaren, bir ayı geçmemek koşulu ile bir süre verilmesi durumunda bu sürenin, herhangi bir süre verilmemesi halinde ise tespit tarihinden itibaren bir aylık sürenin sonunda ruhsat alınması ya da yapının ruhsata uygun hale getirilmesi yolunda bir yükümlülük öngörülmüştür.
2960 sayılı Boğaziçi Kanunun 11. ve 12. maddelerinde ise; ruhsat alınması ya da yapının ruhsata uygun hale getirilmesi için herhangi bir süre ve yükümlülük öngörülmemiş, aynı Kanunun 13. maddesinde; tespit tarihinden itibaren 7 gün içinde yıkım yönünde karar alınacağı, bu kararın tebliğinden itibaren on beş gün içinde yapının mal sahibi veya müteahhit tarafından yıkılmaması durumunda ise yıkım işleminin yetkili idare tarafından yerine getirileceği düzenlenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; Bölge İdare Mahkemesi kararında, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca davacıya para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Sarıyer Belediye Encümeni kararı yönünden yapılan değerlendirmede; anılan madde uyarınca aynı Kanunun 32. maddesinde belirtilen mükellefiyetlerin yerine getirilmemesinin cezalandırdığı, aykırılıkların 25/05/2015 tarihinde idare tarafından yapılan denetimde tespit edildiği, bu tarihten bir gün sonra 26/05/2015 günlü encümen kararı ile dava konusu işlemin tesis edildiği, bu fıkra uyarınca davacının cezalandırılmasının ön koşulu olan bir aylık süre tanınması şartının yerine getirilmediğinin anlaşıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmıştır.
Uyuşmazlıkta; dava konusu Sarıyer Belediye Encümeni kararı ile davacıya 3194 sayılı Kanunun 32. maddesindeki yükümlülükleri yerine getirmediğinden bahisle, aynı Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca 2.000,00 TL idari para cezası verilmiş ise de, yapı tatil tutanağının 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 11. ve 12. maddeleri hükümleri uyarınca düzenlendiği, davacının 3194 sayılı Kanunun 32. maddesinde belirtilen yükümlülüğü yerine getirmediğinden söz edilemeyeceği gibi 2960 sayılı Kanunun anılan maddelerinde ruhsat alınması ya da yapının ruhsata uygun hale getirilmesi için herhangi bir süre ve yükümlülük öngörülmediği anlaşıldığından, dava konusu para cezasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla; istinafa konu İdare Mahkemesi kararının … tarih ve …sayılı Sarıyer Belediye Encümeni kararına yönelik kısmına ilişkin istinaf isteminin kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bu kısmında da sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin reddine,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile anılan kararın kaldırılarak dava konusu işlemin kısmen iptali, kısmen davanın ek gerekçe ile reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 12/11/2020 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.