Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/14642 E. , 2022/11785 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/14642
Karar No : 2022/11785
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Mühendislik İnşaat Petrol Otomotiv Gıda İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara ili, Mamak ilçesi, …Mahallesi, …ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda, Mamak Belediye Meclisinin … tarih ve …sayılı kararı ile kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin onaylanmaması, … tarih ve …sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla onaylanan nazım imar planı değişikliğinin iptali ve önceki imar durumuna dönülmesi kararlarını içeren … tarih ve …sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararının iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davaya konu işlemin 1/5000 ölçekli nazım imar planına ilişkin kısmı yönünden, Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin “Mesafe Kısıtlamaları” başlıklı 45. maddesine uygun olarak aynı yönde bir kilometreden az mesafe içinde aynı yönde mevcut bir Akaryakıt ve/veya LPG istasyonu bulunmadığı, dava konusu parselin kuzeyinden 20 metre ve doğusundan 17 metre genişliğinde iki ana ulaşım arterinin geçtiği, doğusunda resmi kurum, güneydoğusunda sağlık tesisi gibi iki kamusal kullanımın yer aldığı, sadece güney yönünde konut alanları bulunduğu, akaryakıt+LPG ve servis istasyonu kullanım kararının konut alanları içinde yer almaması ve iki önemli arter üzerinde yer alması açısından uygun olduğu, 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile Emsal E:0.50, maksimum yükseklik Hmax:8.30 m yapılaşma şartlarına sahip ticaret alanı kullanım kararı planlanmış iken yapılaşma koşullarının E:0,50 Yençok: serbest yapılaşma koşullarında akaryakıt LPG ve servis istasyonu kullanımına dönüştürüldüğü, yapılan değişiklik ile Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde kentsel çalışma alanları gösterimi altında yer alan ticaret alanı kullanım kararının bir başka kentsel çalışma alanı türü olan akaryakıt ve servis istasyonu alanı kullanımına çevrildiği görüldüğünden bu değişiklik ile bölgeye ek bir nüfus getirilmediğinin anlaşıldığı, emsal değeri E:0,50 olarak sabit tutulduğundan yapı yoğunluğunun arttırılmadığı, bu bakımdan değişiklik olumsuz bir durum içermemekle birlikte yapı yüksekliğinin serbest bırakılması ile plan notlarının 1 sayılı maddesinde sayılan kullanımlar birlikte düşünüldüğünde önceki nazım imar planının belirlemiş olduğu 8.30 metreden daha yüksek ve çevrede yer alan 4 katlı yapılaşmalar ile uyumlu olmayan bir yapılaşmanın önünün açıldığı, 1/5000 ölçekli plan değişikliğine yönelik … tarih ve …sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararında da belirtildiği gibi plan notlarında, depo ve ticari birim gibi akaryakıt+LPG ve servis istasyonu alanı içerisinde yer alması uygun olmayan kullanımlara yer verildiğinin görüldüğü, ayrıca “±0.00 kotu altı katlar emsal haricidir.” şeklindeki 3 sayılı plan notu ile Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği hükümlerine aykırı olarak bodrum katta yer alan fakat emsale dahil olması gereken kullanımların emsal dışı bırakılarak gizli emsal artışına sebep olunduğu, fakat bu olumsuzluklara rağmen söz konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine yasal askı süresi içerisinde yapılan itirazların Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve …sayılı kararı ile reddedilmesi üzerine 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin kesinleştiği, davaya konu işlemin 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine ilişkin kısmı yönünden ise; Mamak Belediye Meclisinin … tarih ve …sayılı 1/1000 ölçekli uygulama imar planının kabulüne ilişkin kararında, üst kademedeki 1/5000 ölçekli nazım imar planı kararları ve “Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine Uyulacaktır” şeklindeki 10 sayılı plan notu çerçevesinde bu yönetmelikte yer alan kavşak mesafesi, cephe hattı gibi koşulları dikkate alarak yapı yaklaşma mesafelerini yeniden düzenlediği ve plan notu ilavesi yaparak teklif edilen uygulama imar planını tadilen uygun görüldüğü, kavşak mesafelerinin ilgili mevzuata uygun olarak düzenlenmesi ve tesis içinde yapılacak yapıların parselin güney batı köşesinde sınırlı bir alanda konumlandırmasının, kavşak noktasındaki görüş mesafesinin ve parsel içindeki doluluk boşluk oranının boş alanlar lehine artırılması yönünden olumlu olduğu, yürürlükte bulunan kesinleşmiş 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine uygun olarak tesis edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planının plan hiyerarşisi bakımından uygun olduğu, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin davaya konu kararında, Mamak Belediye Meclisi kararıyla getirilen 12 sayılı plan notunun hukuka aykırı olduğu ve uygulama imkanı bulunmadığı şeklinde değerlendirmesi yapıldığı görülmekle, üst ölçekli nazım imar planına uygun şekilde hazırlanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planının, 12 sayılı plan notu iptal edilerek onaylanmasının mümkün olduğu halde onaylanmamasına ve önceki ıslah imar planı hükümlerine dönülmesine yönelik dava konusu işlemin imar mevzuatına, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırı olduğu neticesine ulaşıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; uyuşmazlıkta, davalı idare tarafından iptal edilen … tarih ve …sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine yönelik olarak, yapı yüksekliğinin serbest bırakılması ile plan notlarının 1 sayılı maddesinde sayılan kullanımlar birlikte düşünüldüğünde önceki planın belirlemiş olduğu 8.30 metreden daha yüksek ve çevrede yer alan 4 katlı yapılaşma ile uyumlu olmayan bir yapılaşmanın önünün açıldığı, plan notlarında bu alan içinde yer alabilecek kullanımlara depo ve ticari birim kullanımı dahil edilerek akaryakıt+LPG ve servis istasyonu alanı içerisinde yer alması uygun olmayan kullanımlara yer verildiği, “±0.00 kotu altı katlar emsal haricidir” şeklindeki plan notu ile de Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği hükümlerine aykırı olarak bodrum katta yer alan fakat emsale dahil olması gereken kullanımlar emsal dışı bırakılarak gizli emsal artışı yapıldığı hususlarının tespit edildiği, ancak buna rağmen yalnızca sözü edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planının kesinleştiğinden bahisle bu plana uygun olarak uygulama imar planı değişikliği yapılması gerektiği sonucuna varılarak hüküm kurulmuş ise de idarenin hukuka aykırı işlemlerini her zaman geri alabileceği yönündeki idare hukuku ilkesi gereği davalı idare tarafından imar mevzuatına aykırı olarak onaylanan … tarih ve …sayılı Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile kabul edildiği anlaşılan 1/5000 ölçekli nazım imar planı iptal edilerek bu doğrultuda hazırlanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planının onaylanmamasına ilişkin dava konusu …tarih ve …sayılı dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulüne, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından kazanılmış haklarının ihlal edildiği, hukuki güvenlik ilkesine aykırı işlem tesis edildiği, 1/5000 ölçekli nazım imar planının iptalini ve bu plana uygun olarak hazırlanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin onaylanmamasını gerektirecek bir hal bulunmadığı, taşınmazda önceki imar durumuna dönülmesinin hukuka uygun olmadığı, bu nedenle davanın reddi yolundaki temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Uyuşmazlık konusu işlemin, 1/5000 ölçekli nazım imar planının iptaline ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının onaylanmamasına ilişkin kısmı yönünden; temyize konu karar ve gerekçesinde hukuka aykırı yan bulunmadığı neticesinde ulaşıldığından onanmasına, dava konusu işlemin, taşınmazın önceki imar durumuna dönülmesine ilişkin kısmı yönünden ise; taşınmaza ilişkin olarak yapılan bu değişikliklerin imar planı değişikliği niteliğinde olduğu, imar planı değişikliklerinin ise mevzuatta öngörülen biçimde yapılması gerektiği, fakat uyuşmazlıkta imar planlarının değiştirilmesine ilişkin usul ve esaslara uyulmaksızın, önceki imar planlarının nüfus öngörülerinin güncel, donatı alanlarının yeterli olup olmadığı gibi hususlar hakkında inceleme, araştırma ve değerlendirme yapılmaksızın kabul edildiği, ayrıca dönülmek istenilen imar planının ıslah imar planı olduğu, ıslah imar planından sonra alanda imar planları yapıldığından bu imar planlarının iptal edilerek ıslah imar planlarına dönülmesinin de 2981 sayılı Kanunun amacına aykırı olduğu görülmekle işlemin bu kısmında hukuka uyarlık bulunmadığı neticesine varıldığından temyize konu kararın anılan kısmının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Ankara ili, Mamak ilçesi, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı taşınmaz, mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 1971 yılında onaylanan Mutlu Gecekondu Önleme Bölgesi sınırı içinde kalmakta iken yine mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından 1973 yılında onaylanan imar planında ticaret alanı ve kısmen dini yapılar alanı olarak planlanmıştır.
Daha sonra dava konusu parsel, mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca gecekondu önleme bölgesi sınırları dışına çıkarılmış ve Mamak Belediye Meclisinin … tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan ıslah imar planında E:0,50, Hmax:6,50 yapılaşma koşullarında ticaret alanı olarak planlanmıştır.
Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin … tarih ve …sayılı kararı ile mülkiyeti Ankara Büyükşehir Belediyesine ait olan davaya konu …ada, …parsel sayılı taşınmaz, 26/11/2015 tarihinde yapılan ihale ile davacı şirkete satılmıştır.
Davacı tarafından taşınmaza ilişkin olarak imar durumu belgesi düzenlenmesinin talep edilmesi üzerine Mamak Belediyesince 20/05/1993 tarihli ıslah imar planı uyarınca … tarih ve …sayılı imar durumu belgesi (E:0,50, Hmax:8,50 yapılaşma koşullarında ticaret alanı) düzenlenmiştir.
Bunun üzerine davacı tarafından, taşınmazın fonksiyonunun akaryakıt+LPG istasyonu olarak değiştirilmesine ilişkin plan değişikliği yapılacağından bahisle taşınmazına ilişkin mesafe tahdidinin yapılması talebiyle 07/09/2016 tarihinde, Ankara Büyükşehir Belediyesine yapılan başvuru üzerine Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığının … tarih ve … sayılı yazısıyla, taşınmazın bulunduğu alanda aynı yönde 1000 metrelik mesafe içerisinde herhangi bir akaryakıt+LPG istasyonu bulunmadığı bildirilmiştir. Yine davacının başvurusu üzerine, …tarih ve …sayılı Ankara Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı yazısıyla taşınmaza ilişkin geçiş yolu ön izin belgesi düzenlenmiş ve … ada … parsel üzerinde yapılacak Akaryakıt ve LPG istasyonu için “… Cadde (yeni … Cadde) üzerinde imar planında otopark olarak görünen alana yakın köşeden geriye doğru 10 metrelik kısmın kullanılarak sadece çıkış yapılması, … Caddesi üzerinden … Caddeden (yeni … Cadde) geriye doğru 50 metre çekildikten sonra 40 metrelik kısmın kullanılarak giriş ve çıkış yapılması” gerektiği belirtilmiştir.
Bu aşamada, dava konusu taşınmaza ilişkin olarak … tarih ve …sayılı Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclis kararı ile uyuşmazlığa konu parselin Akaryakıt+LPG ve Servis İstasyonu olarak belirlenmesine ilişkin 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği onaylanmıştır. Buna göre 37857 ada 1 parsel, 1/5000 ölçekli nazım imar planında E:0,50 Yençok: serbest yapılaşma koşullarında Akaryakıt+LPG ve Servis İstasyonu olarak planlanmıştır. Bu plan değişikliğine askı süresi içerisinde yapılan itirazlar … tarih ve …sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile reddedilerek plan değişikliği kesinleşmiştir.
Davacı tarafından, 31/07/2017 tarihinde, Mamak Belediye Başkanlığına sunulan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği teklifi, Mamak Belediye Meclisinin … tarih ve …sayılı karar ile uygun görülerek taşınmazın bulunduğu alanda 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği yapılmış ve onaylanması için Ankara Büyükşehir Belediyesine gönderilmiştir.
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve …sayılı davaya konu kararı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin reddi ile … tarih ve …sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi karar ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planının iptaline ve taşınmazın önceki imar durumuna dönülmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, “Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır.” hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun “Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması” başlıklı 8. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, 3194 sayılı İmar Kanununun, işlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle, “Planların Hazırlanması ve Yürürlüğe Konulması” başlıklı 8. maddesinde; “Planların hazırlanmasında ve yürürlüğe konulmasında aşağıda belirtilen esaslara uyulur…b) İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı’ndan meydana gelir. Mevcut ise Bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren Belediye Başkanlığı’nca tespit edilen ilan yerlerinde bir ay süre ile ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edebilir. Belediye Başkanlığı’nca Belediye Meclisi’ne gönderilen itirazlar ve planları Belediye Meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar. Belediye ve mücavir alan dışında kalan yerlerde yapılacak planlar valilik veya ilgilisince yapılır veya yaptırılır. Valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer. Onay tarihinden itibaren valilikçe tespit edilen ilan yerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. İtirazlar valiliğe yapılır, valilik itirazları ve planları onbeş gün içerisinde inceleyerek kesin karara bağlar. Onaylanmış planlarda yapılacak değişiklikler de yukarıdaki usullere tabidir.” hükmüne yer verilmiştir.
14/06/2014 tarih ve 29030 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin “Plan raporu” başlıklı 9. maddesinde, “(1) Mekânsal planlara ilişkin, kendi kademesine göre ve yapılış amacının gerektirdiği açıklamaları içeren bir plan raporu hazırlanır. (2) Plan raporunda, planın türü, ölçeği, kapsamı ve özelliğine göre; vizyon, amaç, hedefler ve stratejiler belirlenerek, koruma-kullanma esasları, alan kullanım kararları, yoğunluk ve yapılaşmaya ilişkin konularda planlama esasları ve uygulama ilkeleri, eylem planları, açık ve yeşil alan sistemi, ulaşım, erişilebilirlik ve mekânın etkin kullanılması, gerektiğinde koruma, sağlıklaştırma ve yenileme program,alan ve projelerinin etaplama esasları, alan kullanım dağılımı tablosu gibi hususlarda açıklamalara yer verilir. (3) Planların araştırma aşamasında yapılan çalışmalarda elde edilen bilgi, belge ve sonuçlar ayrı raporlar halinde sunulabilir. (4) Plan değişikliklerinde, değişiklik gerekçesi ve yapılan gereklilik analizlerini ayrıntılı açıklayan plan raporu hazırlanması zorunludur.
” hükmüne, “Standartlar” başlıklı 11. maddesinde, “(1) İmar planlarının yapımı ve değişikliklerinde planlanan alanın veya bölgenin şartları ile gelecekteki gereksinimleri göz önünde tutularak kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarında bu Yönetmeliğin EK-2 Tablosunda belirtilen asgari standartlara ve alan büyüklüklerine uyulur.
” düzenlemesine yer verilmiştir.
Aynı Yönetmeliğin “İmar planı değişiklikleri” başlıklı 26. maddesinde, “(1) İmar planı değişikliği; plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak nitelikte, kamu yararı amaçlı, teknik ve nesnel gerekçelere dayanılarak yapılır. (2) İmar planlarında sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi esastır. Yürürlükteki imar planlarında öngörülen sosyal ve teknik altyapı standartlarını düşüren plan değişikliği yapılamaz. (3) İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için: a) İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık veya kuruluşların görüşü alınır. b) İmar planında yer alan yol hariç sosyal ve teknik altyapı alanlarının ve kamuya ait sosyal ve kültürel tesis alanlarının kaldırılabilmesi veya küçültülmesi ancak bu tesislerin hitap ettiği hizmet etki alanı içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir. Eşdeğer alanın ayrılmasında yüz ölçümü ve konum özellikleri korunur. Bu alanların yerinin değiştirilmesinde, mevcut plandaki hizmet etki alanına göre aynı uygulama etabı veya bölge içinde kalması, yaya erişim mesafelerinin dikkate alınması ve yeni tespit edilen alanın tesisin yapılmasına müsait olması zorunludur. c) Düzenleme ortaklık payından elde edilen alanların yüzölçümleri toplamının altına düşülmemek kaydıyla, plan değişikliği ile kaldırılan yol alanlarının miktarları, düzenleme ortaklık payından oluşturulan park, çocuk bahçesi, meydan gibi açık ve yeşil alanlarda kullanılabilir. Ancak yol hariç düzenleme ortaklık payına tabi bir kullanımın kamu ortaklık payına tabi bir kullanıma dönüştürülmek istenilmesi halinde, düzenleme ortaklık payına tabi alanın hizmet edeceğietkialanında eşdeğer bir alan ayrılır. (4) Kat adedi veya bina yüksekliğini artıran imar planı değişiklikleri, yörenin yerleşim özellikleri, dokusu ve kimliği dikkate alınmak suretiyle, şehrin veya alanın yakın çevresinin silüeti, yapıların güneşe göre cephesi ve yönlenmesi özelliklerini olumsuz yönde etkilememesiesas alınarak yapılır. (5) İmar planında verilmiş olan inşaat emsalinin, kat adedinin, ifraz şartlarının değiştirilmesi sonucu nüfus yoğunluğunun artırılmasına dair imar planı değişikliklerinde: a) Artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal ve teknik altyapı alanları standartlara uygun olarak plan değişikliğine konu alana hizmet vermek üzere ayrılır. b) Nüfus yoğunluğuna bağlı olmaksızın, kat adedinin artırılmasının istenmesi durumunda; önerilecek kat adetlerinin tayininde aşağıdaki formüle göre bulunacak bütün yollardaki karşılıklı bina cepheleri arasındaki asgari uzaklık sağlanacaktır. K = [(Y1 + Y2)/2] + 7,00 m Yukarıdaki formülde; K = Karşılıklı bina cepheleriarasındakimesafe (metre), Y1 = Yolun bir cephesine önerilecek yapının yüksekliği, Y2 = Yolun diğer cephesinde önerilecek yapının yüksekliğini, ifade eder. c) Parsellerin birleştirilmesi ve yapı düzeni değişikliği içeren, kat adedinin artırılmasına yönelik uygulama imar planı değişikliklerinde de yukarıdaki formüle uyulması esastır. (6) İmar planında gösterilen yolların genişletme, daraltma ve güzergahına ait imar planı değişikliklerinde: a) Devamlılığı olan bir yolun belli bir kesimde şerit sayısıazaltılamaz ve daraltılamaz. b) Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaşma durumu dikkate alınır. c) İmar planlarındaki gelişme alanlarında geçiş amaçlı 3,00 metreden dar yaya yolu, 10,00 metreden dar trafik yolu açılamaz; yerleşik alanlarda mülkiyet ve yapılaşma durumlarının elverdiği ölçüde yukarıdakistandartlara uyulur. Ancak parseller 7,00 metreden dar yollardan mahreç alamaz.
ç) İmar planı değişikliği ile taşıt geri dönüş kurbu olmayan çıkmaz yol ihdas edilemez. d) İmar planlarında Karayolları Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olan karayollarında yapılacak her türlü değişiklikte bu Kuruluştan alınacak görüşe uyulur. e) Plan alanındaki trafik hacimleri ile yeni getirilen kullanımların trafik üretme ve trafik çekme hacimleri dikkate alınarak yol ve kaldırım genişlikleri belirlenir. (7) Yoğunluk artıran veya kentsel ulaşım sistemini etkileyen imar plan değişikliklerinde, kentsel teknik altyapıya yönelik etkilerin belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınmasıamacıyla ayrıca kentsel teknik altyapıetki değerlendirmesi raporu,analizi hazırlanır veya hazırlatılır.
” düzenlemesi yer almaktadır.
2981 sayılı Kanunun Uygulamasına Dair Yönetmeliğin 4. maddesinde; Islah imar planı; düzensiz ve sağlıksız biçimde oluşmuş yapı topluluklarının veya yerleşme alanlarının, sınırları belli edilmek suretiyle, mevcut durumu da dikkate alınarak dengeli, düzenli ve sağlıklı hale getirilmesi amacıyla, halihazır haritalar üzerine yapılan ve yapılanma şartlarını da belirleyen imar planı olarak tanımlanmış, 20. maddesinde; bir yerleşme alanı ya da yapı topluluğu niteliği kazanmış gecekondu alanlarında, üzerinde bir yerleşme alanı ya da yapı topluluğu niteliği kazanmış imar mevzuatına aykırı yapılar bulunan hisseli arsa veya arazilerde, üzerinde imar planı ve mevzuat hükümlerine aykırı yapılanmalar bulunan ve bu nedenle, uygulama kabiliyeti kalmamış olan imar planı olan alanlarda ve ıslah imar planı olabilecek nitelikleri taşımadığı belediye ya da valilikçe belirlenen, özel parselasyon planı bulunan alanlarda ıslah imar planı yapılacağı öngörülmüştür.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İmar planlarının, planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanılışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimleri, güvenlik ve sağlığı ile ilgili konular gözönüne alınarak hazırlanması gerekmektedir.
Anılan ölçütlere göre hazırlanan imar planları, zamanla planlanan alandaki koşulların zorunlu kıldığı biçimde ve yasalarda öngörülen yöntemlere uygun olarak değiştirilir. Yapılan plan değişikliklerinin amaç yönünden yargısal denetimi bu değişikliği zorunlu kılan nedenlerin irdelenmesi yoluyla yapılır. Bu irdelemeden sonra, planlanan alanın özel niteliklerinin yanısıra plan bütünlüğü gözönünde bulundurularak planlanan yörenin tümünün çevre, ulaşım, trafik gibi ilişkileri kapsamlı bir biçimde ele alınarak, plan değişikliğinde kamu yararına uyarlık bulunup bulunmadığının araştırılması gerekmektedir.
3194 sayılı İmar Kanununun, onaylanmış planlarda yapılacak değişikliklerin de imar planlarının onaylanmasına ilişkin usullere tabi olduğuna ilişkin hükmü gözetildiğinde, imar planı değişikliği yapılırken yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde belirtilen imar planlarının onaylanmasına ilişkin usulün dikkate alınmasının bir zorunluluk olduğu anlaşılmaktadır.
3194 sayılı İmar Kanunun amacı; yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak olarak belirlenmiş, imar planları ile, güvenlik ve sağlık ile ilgili konular gözönüne alınarak planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanılışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle gerekse çeşitli alanları arasında bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimlerini sağlamak, 2981 sayılı Kanunun amacının ise; esas itibariyle imar mevzuatına aykırı veya gecekondu olarak yapılan binaları mümkün olduğu ölçüde mevzuata uygun duruma getirerek korumak amacına yönelik olduğu, bu amacın gerçekleştirilmesi için imar mevzuatına aykırı yapılaşmaların bulunduğu yerlerde ve yapıların durumları dikkate alınarak öncelikle ıslah imar planlarının yapılması ve daha sonra da bu planlara istinaden ıslah imar planı uygulaması yapılması gerekmektedir.
Islah imar planlarında sağlıksız ve düzensiz yapılaşmayı mevcut durum dikkate alınarak ıslah etmek amacı bulunduğundan başka bir amaçla ıslah imar planı yapılması ve kapsama alınması gereken yapılanmaların bulunduğu bölgelerle bütünleştirilmesi amacına dönük ıslah imar planı sınırlarının genişletilmesi ya da onaylı ıslah imar planında yapılan maddi bir hatanın ortaya çıkması durumunda bu hatanın giderilmesine yönelik değişiklik yapılması dışında mevcut ıslah imar planlarının ıslah imar planı tadilatı adı altında degişikliğe konu edilmesi mümkün olmayıp, ıslah imar planlarının bulunduğu alanların ancak imar planlarının tamamen yenilenerek revizyon planı yapılması suretiyle uygulama yapılması gerektiğinden kısmi değişiklikler yapılması, ıslah imar planının amacına uygun düşmeyecektir.
Bu itibarla, davaya konu belediye meclisi kararında yer alan “önceki imar durumuna dönülmesi” ifadesi ile 20/05/1993 tarihli ıslah imar planına dönülmek istenildiği düşünülse dahi alanda yapılan ıslah imar planından sonra nazım ve uygulama imar planları yapıldığı gözetildiğinde, imar planı yapılan alanda imar planın iptaline karar verilerek ıslah imar planına dönülmesinin imar mevzuatına uygun olmadığı görülmektedir.
Kaldı ki, Mamak Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen ıslah imar planının, farklı bir idari merci olan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin davaya konu kararı ile canlandırılmasının mümkün olmadığı da tabiidir.
Öte yandan, davaya konu işlemde her ne kadar önceki imar durumuna dönülmesine karar verildiği ifadesi yer almakta ise de bu kararın alanda imar planı değişikliği yapılmasına yönelik olduğu görülmektedir. İmar planı değişikliklerinde ise plan açıklama raporunun hazırlanması gerektiği, plan değişikliklerinin plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak nitelikte ve şehircilik ilkeleri ile planlama esaslarına uygun olmasının gerekli ve zorunlu olduğu görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, davaya konu belediye meclisi kararı ile taşınmazın önceki imar durumuna dönülmesine karar verildiği, bu kararın imar planı değişikliği niteliğinde olduğu, ancak imar mevzuatında belirtilen usul ve yöntemlere uyulmaksızın, gerekli araştırma ve değerlendirmeler yapılmadan, plan ölçeği dahi belirtmeksizin plan değişikliği yapılmasına yönelik olarak belediye meclisi kararı alındığı, dava konusu işlem dolayısıyla taşınmazın hukuki durumunun (fonksiyonunun ve yapılaşma koşullarının) net olarak anlaşılamadığı görüldüğünden davaya konu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı neticesine varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulü, mahkeme kararının kaldırılması, davanın reddi yolunda verilen temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararının kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 22/12/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.