Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2019/11073 E.  ,  2020/9846 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/11073
Karar No : 2020/9846

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVALI) … Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …

2- (DAVACI) …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF : 1- …
2- … Belediye Başkanlığı

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının aleyhlerine olan kısımlarının, davalı ve davacı tarafından temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Büyükçekmece İlçesi, Kumburgaz, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parselde sayılı taşınmaz maliki davacı tarafından, alana ilişkin imar planının ve yapı ruhsatının yargı kararı ile iptali üzerine davalı idare tarafından 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi kapsamında alınan … tarih ve … sayılı yıkım kararı sonucunda uğranıldığı ileri sürülen, binanın yapım bedeli olan 335.846,70-TL, arsanın rayiç değer farkı tutarı 135.000,00-TL ve işlemiş yasal faizi 109.350,00-TL, proje çizim bedeli 15.000,00-TL, belediye ruhsat harçları 44.442,00-TL, elektrik tesisatı 12.780,00-TL, yapı denetim hizmeti bedeli 11.456,00-TL, İSKİ kanal bağlama ve harç bedeli 11.295,00-TL ve 5 yıllık yasal faiz tutarı 42.737,99-TL olmak üzere, 717.906,70-TL zararın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile tazmini istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E: …, K: … sayılı kararda; mülkiyeti davacıya ait, İstanbul İli, Büyükçekmece İlçesi, Kumburgaz, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazın, 28/03/1996 tarihli, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında yeşil alan, otopark alanı, açık pazar alanı, yol ve TAKS 0.20, KAKS 0.40 yapılaşma şartlarında konut alanında kalmaktayken, 14/02/2001 tarihli, 1/1000 ölçekli plan tadilatı ile parselin tamamının emsal:1.00, H:Serbest Ticaret alanına ayrıldığı ve anılan yere ilişkin 18.50 metre yüksekliğinde ticaret fonksiyonlu, … tarih ve … sayılı yapı ruhsatının düzenlendiği, söz konusu 1/1000 ölçekli plan tadilatı ile bu plan tadilatına göre düzenlenen imar durumu ve yapı ruhsatının iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla işlemlerin iptal edildiği, iptal kararı öncesinde verilen yürütmenin durdurulması kararının ifası kapsamında 01/09/2010 tarihinde yapının, taşıyıcı sistemi tamamlanmış, zemin, 1. ve 2. normal katların tuğla duvarları örülmüş seviyede tespit edilerek mühürlendiği, mühürleme işleminin kaldırılması istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddi üzerine açılan davanın … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, … sayılı kararıyla reddedilmesi üzerine, taşınmazda 1 bodrum, zemin, 1,2,3,4, normal katlı betonarme karkas inşaatın tuğla duvarlarının kısmen örülmüş olduğunun, 15/07/2015 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespit edilerek yapının mühürlendiği ve … tarih ve … sayılı Büyükçekmece Belediye Encümeni kararı ile 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca yapının yıkımına karar verildiği, 24/12/2015 tarihinde yıkımın gerçekleştirildiği, davacı tarafından, taşınmazın imar durumuna güvenilerek satın alındığı ve yapı ruhsatı alınması sonrasında inşaata başlanıldığı, idarenin hukuka aykırı işlemleri nedeniyle zarara uğranıldığı ileri sürülerek bakılan davanın açıldığı; taşınmaza ilişkin imar planı ile yapı ruhsatına karşı açılan davada, … İdare Mahkemesince verilen … tarihli yürütmenin durdurulması kararı uyarınca 01/09/2010 tarihinde yapılan tespitte, yapının taşıyıcı sisteminin tamamlandığının, zemin, 1. ve 2. normal katların tuğla duvarlarının örüldüğünün belirtildiği, idarenin hukuki sorumluluğunun mühürleme işleminin gerçekleştirildiği 01/09/2010 tarihine kadar yapılan inşai faaliyete ilişkin olduğu, … Sulh Hukuk Mahkemesinin … D.İş sayılı dosyasında, delil tespiti istemi üzerine düzenlenen bilirkişi raporunda; yapının anılan tarihteki mevcut durumuna göre de hesaplama yapıldığından, bu rapora itibar edilerek, belirtilen tarih itibarıyla yapının bodrum+zemin+2 kat üzerinden hesaplanan değerinin 225.802,50-TL olduğu ve bu tutarın davalı idarece tazmin edilmesi gerektiği, öte yandan, idareye güvenilerek yapılan ve dava dilekçesi ekinde makbuzları yer alan masraflardan; 15.000,00-TL proje çizim bedeli, 44.442,00-TL belediye ruhsat harçları ve 11.456,00-TL yapı denetim hizmeti bedelinin de davacının uğradığı dolaylı zararlar olduğu ve tazmini gerektiği, ancak, işleyecek olan yasal faiz tutarının asıl alacak kalemi olarak talep edilmesinin faize faiz işletilmesi sonucunu doğuracağından yerinde bulunmadığı, diğer yandan, imar durumuna güvenilerek taşınmazın 210.000,00-TL bedelle satın alındığı ve değerinin düşmesi sebebi ile 135.000,00-TL zarar gerçekleştiği yönündeki talebin, ödenen bedel somut olarak kanıtlanamadığından yerinde olmadığı değerlendirilerek, davacının, imar durumuna ve belediyenin vermiş olduğu ruhsata güvenerek sarfettiği 225.802,50-TL bina yapım bedeli, 15.000,00-TL proje çizim bedeli, 44.442,00-TL belediye ruhsat harçları ve 11.456,00 -TL yapı denetim ücreti toplamı 296.700,50 TL’nin davalı idarece tazmin edilmesi, fazlaya ilişkin tazminat talebinin ise reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle; 717.906,70-TL maddi tazminat isteminin 296.700,50-TL’lik kısmının kabulüne, 421.206,20 -TL’lik kısmının ise reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
1- Davalı tarafından: İdare Mahkemesi kararına esas alınan … Sulh Hukuk Mahkemesinin … D.İş sayılı dosyasında, delil tespiti istemi üzerine düzenlenen bilirkişi raporunda, 2015 yılı yapı yaklaşık birim maliyetlerinin esas alınarak binanın değerinin belirlendiği, ancak, yargı kararı uyarınca yapı 2010 yılında mühürlendiğinden, anılan tarihteki birim maliyetlere göre hesaplama yapılması ve İdare Mahkemesince bu tutar üzerinden tazminat isteminin kabulüne karar verilmesi gerektiği, öte yandan, davacının proje çizim bedeli olarak dosyaya sunduğu faturaların tazminata konu yapı ile ilgisinin açık olmadığı, bu nedenle, davacının proje çizim bedeline yönelik tazminat talebinin kabulünün yerinde olmadığı, kararın eksik inceleme sonucunda verildiği belirtilerek, İdare Mahkemesi kararının tazminat isteminin kabulüne ilişkin kısmına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
2- Davacı tarafından: İdare Mahkemesince, binanın yapım bedelinin, yapının mühürlendiği 2010 yılında bodrum+zemin+2 normal kat olduğu değerlendirilerek yapılan hesaplama esas alınarak tazminat isteminin kabulüne karar verilmesinin yerinde olmadığı, nitekim, anılan tarihteki mühürleme tutanağında yapının bodrum+zemin+4 normal katlı olduğunun, tüm taşıyıcı sitemlerinin tamamlandığının ve 1. ve 2. normal katların kısmen tuğla duvarlarının örüldüğünün belirtildiği, arsanın satın alındığı tarihteki imar durumuna göre emsal:1.00, H:Serbest Ticaret alanında kaldığı, yapılacak kapalı alanın ise 1.395 m2 olduğu, imar planının yargı kararıyla iptal edilmesi üzerine yapılacak kapalı alanın 450 m2’ye düştüğü, dolayısıyla arsanın değer kaybettiği, bu hususun bilirkişi incelemesiyle açıklığa kavuşturulması gerektiği, İSKİ kanal bağlama masrafları ile elektrik tesisatı giderlerine yönelik tazminat talebinin ve işlemiş faizlerin ödenmesi talebinin reddedilmesinin de hukuka aykırı olduğu belirtilerek İdare Mahkemesi kararının tazminat isteminin reddine ilişkin kısmına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Taraflarca savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ: Temyiz istemlerinin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 17/2. maddesi uyarınca duruşma yapılmasına gerek görülmeyerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü.

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Mülkiyeti davacıya ait, İstanbul İli, Büyükçekmece İlçesi, Kumburgaz, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazın, 14/02/2001 tarihli, 1/1000 ölçekli plan tadilatı ile emsal:1.00, H:Serbest Ticaret alanına ayrılmış ve anılan yere ilişkin 18.50 metre yüksekliğinde ticaret fonksiyonlu, … tarih ve … sayılı yapı ruhsatı düzenlenmiştir.
Söz konusu 1/1000 ölçekli plan tadilatı ile bu plan tadilatına göre düzenlenen imar durumu ve yapı ruhsatının iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla işlemlerin iptaline karar verildiği, iptal kararı öncesinde verilen yürütmenin durdurulması kararı sonrasında 01/09/2010 tarihinde yapı mühürlenmiş, mühürleme işleminin kaldırılması istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddi üzerine açılan davanın …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, … sayılı kararıyla reddedilmesi üzerine, 15/07/2015 tarihli yapı tatil tutanağı düzenlenerek, … tarih ve … sayılı Büyükçekmece Belediye Encümeni kararı ile 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca yapının yıkımına karar verilmiştir.
Bakılan dava; yapının 24/12/2015 tarihinde yıkılması üzerine, davacı tarafından, taşınmazın imar durumuna güvenilerek satın alındığı ve yapı ruhsatı alınması sonrasında inşaata başlanıldığı, imar planının ve yapı ruhsatının ise hukuka aykırılığının yargı kararıyla saptanarak iptal edildiği, idarenin hukuka aykırı işlemleri nedeniyle zarara uğranıldığı ileri sürülerek, toplam 717.906,70-TL maddi zararın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle tazmini istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 125. maddesinde; idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında; idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmış, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde ise; idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, idari dava türleri arasında sayılmıştır.
İdare kural olarak yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen miktar olarak belirgin, yani gerçek zararları tazminle yükümlü olup; idari eylem ve işlemlerden doğan zararlar idare hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkeleri gereği tazmin edilir. İdarenin yürütmekle görevli olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde veya işleyişindeki nesnel nitelikli bozukluk, aksaklık veya eksiklik şeklinde tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç işlememesi hallerinde gerçekleşir ve idarenin tazmin yükümlülüğünün doğmasına yol açar.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; mülkiyeti davacıya ait, İstanbul İli, Büyükçekmece İlçesi, Kumburgaz, … Mahallesi, … pafta, …. ada, … parsel sayılı taşınmazın, 28/03/1996 tarihli, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında yeşil alan, otopark alanı, açık pazar alanı, yol ve TAKS 0.20, KAKS 0.40 yapılaşma şartlarında konut alanında kalmaktayken, 14/02/2001 tarihli, 1/1000 ölçekli plan tadilatı ile parselin tamamının emsal:1.00, H:Serbest Ticaret alanına ayrıldığı ve anılan yere ilişkin 18.50 metre yüksekliğinde ticaret fonksiyonlu, … tarih ve … sayılı yapı ruhsatı düzenlendiği, söz konusu 1/1000 ölçekli plan tadilatı ile bu plan tadilatına göre düzenlenen imar durumu ve yapı ruhsatının iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla işlemlerin iptal edildiği, iptal kararı öncesinde verilen yürütmenin durdurulması kararı sonrasında 01/09/2010 tarihinde yapının mühürlendiği, mühürleme işleminin kaldırılması istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddi üzerine açılan davanın … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, … sayılı kararıyla reddedilmesi üzerine, 15/07/2015 tarihli yapı tatil tutanağının düzenlendiği ve … tarih ve … sayılı Büyükçekmece Belediye Encümeni kararı ile 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca yapının yıkımına karar verildiği, 24/12/2015 tarihinde yıkımın gerçekleştirildiği, davacı tarafından, taşınmazın imar durumuna güvenilerek satın alındığı ve yapı ruhsatı alınması sonrasında inşaata başlanıldığı, imar planının ve yapı ruhsatının ise hukuka aykırılığının yargı kararıyla saptanarak iptal edildiği, idarenin hukuka aykırı işlemleri nedeniyle zarara uğradığı ileri sürülerek, yapının yıkılması üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Hukuka aykırılığı açılan dava sonucunda yargı kararıyla saptanan, ancak yapı ruhsatının düzenlendiği tarihte yürürlükte bulunan imar planına uygun olarak verilen … tarih ve … sayılı yapı ruhsatı ile inşaata başlanıldığı ve davacının, yapının 24/12/2015 tarihinde yıkılması üzerine zarara uğradığı açık olup, idarenin hukuka aykırı işlemi ile nedensellik bağı kurulabilen gerçek maddi zararın tazmini gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta; İdare Mahkemesince, taşınmaza ilişkin imar planı ile yapı ruhsatına karşı açılan davada, … İdare Mahkemesince verilen 10/08/2010 tarihli yürütmenin durdurulması kararı uyarınca 01/09/2010 tarihinde yapılan tespitte, yapının taşıyıcı sisteminin tamamlandığının, zemin, 1. ve 2. normal katların tuğla duvarlarının örüldüğünün belirtildiği, idarenin hukuki sorumluluğunun mühürleme işleminin gerçekleştirildiği 01/09/2010 tarihine kadar yapılan inşai faaliyete ilişkin olduğu, …Sulh Hukuk Mahkemesinin … D.İş sayılı dosyasında, delil tespiti istemi üzerine düzenlenen bilirkişi raporunda, yapının anılan tarihteki mevcut durumuna göre de hesaplama yapıldığından, bu rapora itibar edilerek, belirtilen tarih itibarıyla yapının bodrum+zemin+2 kat üzerinden hesaplanan değerinin 225.802,50 TL olduğu ve bu tutarın davalı idarece tazmin edilmesi gerektiği değerlendirilerek, bina bedeli olarak talep edilen 335.846,70 TL’nin 225.802,50 TL’si yönünden tazminat isteminin kabulüne, bu tutarı aşan kısım yönünden ise istemin reddine karar verilmiş ise de, dosyada bulunun 01/09/2010 tarihli yapı tespit tutanağı ile 31/08/2010 tarihli fotoğrafın incelenmesinden; anılan tarihte yapının bodrum+zemin+4 normal katlı olduğunun, taşıyıcı sistemlerinin tamamlandığının ve zemin+1. ve 2. normal katların tuğla duvarlarının kısmen örüldüğünün tespit edildiği görüldüğünden, hükme esas alınan … Sulh Hukuk Mahkemesinin … D.İş sayılı dosyasında yer alan bilirkişi raporundaki bodrum+zemin+4 normal kat için hesaplanan tutarın esas alınması gerekmektedir.
Öte yandan, davacı tarafından, yapı için ödenen proje çizim bedeli (15.000,00-TL), belediye ruhsat harçları (44.442,00-TL), elektrik tesisatı gideri (12.780,00-TL), yapı denetim hizmeti bedeli (11.456,00-TL) ve İSKİ kanal bağlama ve harç bedelinin (11.295,00-TL) tazmini isteminde bulunularak, yapılan giderlere ilişkin makbuzların dosyaya sunulduğu İdare Mahkemesince, proje çizim bedeli, belediye ruhsat harçları ve yapı denetim hizmeti bedelinin de davacının uğradığı dolaylı zararlar olduğu ve tazmini gerektiği belirtilerek anılan masraflara yönelik tazminat isteminin kabulüne karar verilmekle birlikte, elektrik tesisatı gideri ve İSKİ kanal bağlama ve harç bedeli yönünden kararda herhangi bir gerekçeye yer verilmediği ve bu kısımlara yönelik tazminat isteminin reddedildiği görülmüştür.
Dolayısıyla davacı tarafından dosyaya sunulan makbuzların, söz konusu giderlere ilişkin olup olmadığı ve yapının tamamlanmadığı da dikkate alındığında bu giderlerin tamamının gerçekleşen zarar olarak kabul edilip edilmeyeceği veya ne kadarlık kısmının gerçekleşen zarar olarak kabul edileceği hususunun değerlendirmesi ve gerek görülürse dosya üzerinden bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla; yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınarak tazminat istemine konu toplam maddi zararı oluşturan her bir talep yönünden yeniden inceleme ve değerlendirme yapılmak suretiyle karar verilmesi gerektiğinden, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 21/10/2020 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.