Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/10928 E. , 2020/9335 K.
T.C
DANIŞTAY
ALTINCI DAİRE
Esas No:2019/10928
Karar No: 2020/9335
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Nakliyat İnşaat Sanayi Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle, aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca davacı şirkete … TL idari para cezası verilmesine ilişkin … Büyükşehir Belediye Başkanlığının 27/04/2016 günlü, HF160081 sayılı idari yaptırım kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:…, sayılı kararda; hafriyat dökümünün, idari para cezasına konu fiilin tespit edildiği tarihten önce olmak şartıyla; bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla imzalanan ve çevreyi kirletme sonucunu doğurmayan bir sözleşme kapsamında olması durumunda, 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümleri ihlal edilerek hafriyat döküldüğünden bahsedilmesine olanak bulunmayacağı, dosyada yer alan bilgi ve belgelerin değerlendirilmesinden; dava konusu işleme esas olan tutanakta belirtilen hafriyat dökümü fiilinin yol yapım işi kapsamında olduğu sonucuna varıldığı belirtilmiş, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince; Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinden, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine/taşınmasına neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşlarının bu atıkların üretilmesinden/taşınmasından önce ilgili belediyeye/mahallin en büyük mülki amirine başvurarak gerekli izinleri almakla yükümlü oldukları, izin alma konusunda herhangi bir faaliyet, kişi veya kuruma muafiyet tanınmadığı, hafriyat dökümü/taşınması işinin yapılabilmesi için bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla olsa dahi hafriyat dökümü/taşınması işleminden önce ilgili belediyeden veya mahallin en büyük mülki amirinden gerekli izinlerin alınması zorunlu olduğunun anlaşıldığı, uyuşmazlıkta, izinsiz hafriyat dökümünün davalı idarece 06/04/2016 günlü tutanak ile tespit edildiği, davacı tarafından da hafriyatın yol yapım ihalesi kapsamında imzalanan sözleşme kapsamında döküldüğünün kabul edildiğinin görüldüğünden bahisle dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulüne, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Mülkiyetlerinde bulunan ve davaya konu malzemeyi döktüğü tespit edilen … plakalı aracın, … Belediye Başkanlığı tarafından ihale edilen “Esenyurt Genelinde Yol, Asfalt, Bakım Onarım ve Kışla Mücadele Yapımı İşi” kapsamında çalıştırılmak üzere dava dışı …Madencilik İnş. Tic. ve San. A.Ş. unvanlı firmaya kiralandığı ve yapılan dökümün anılan iş kapsamında yürütülen çalışmaların bir cüz’ü olduğu, hafriyat bertaraf etme amacı olmayan, çevreyi kirletici niteliği olmayan, Çevre Kanunu ve Hafriyat Yönetmeliği kapsamına girmeyen bir faaliyet olduğu, bu nedenle dava konusu işlemin usul ve hukuka aykırı olduğu, Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyize konu Mahkeme kararında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 2. fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisinin bulunmadığı, temyiz isteminin reddi ile usul ve hukuka uygun olan İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği ileri sürülmektedir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
06/04/2016 tarihinde düzenlenen tutanakla; davacı şirketin mülkiyetindeki “…” plakalı araçla, “… ili, … ilçesi, … Mahallesi, … Sokak sonuna” izinsiz olarak hafriyat döküldüğünün tespit edilmesi ve bu tutanak ile eki fotoğraflar dayanak yapılarak davacı şirkete … Büyükşehir Belediye Başkanlığının 27/04/2016 günlü, HF160081 sayılı kararıyla para cezası verilmesinin üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun ”Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; ”Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi” ifade edeceği, ”Kirletme yasağı” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ”Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.”; ”İdari nitelikli para cezaları” başlıklı 20. maddesinin ”r” bendinde de; ”Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.”; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; “Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.”, hükümlerine yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda ver verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökmelerinin yasaklandığı ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin Büyükşehir Belediyesinden alınması yükümlülüğünün olduğu anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, 2872 sayılı Çevre Kanununun ihlal edilip edilmediği ve ilgilisine idari para cezası verilip verilmeyeceği değerlendirmesi yapılırken, söz konusu faaliyetin bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucunu doğurup doğurmadığının bu faaliyetle sınırlı olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; … Belediye Başkanlığı tarafından ihalesi yapılan “Esenyurt Genelinde Yol, Asfalt, Bakım Onarım ve Kışla Mücadele Yapımı İşi” için adı geçen belediye ile … Madencilik İnş. Tic. ve San. A.Ş. sözleşme imzalandığı, …Madencilik İnş. Tic. ve San. A.Ş. ile …İnş. Turizm ve Tic. A.Ş.& … İnş. A.Ş. İş Ortaklığı arasında da “İstanbul Genelinde Yol, Kavşak ve Altyapı İnşaat İşleri” sözleşmesinin imzalandığı, bahsedilen ihale kapsamında nakliyeli malzeme temini için de, …Madencilik İnş. Tic. ve San. A.Ş. İle … Yol Yapı San. ve Tic. A.Ş. arasında sözleşme yapıldığı ve bu sözleşmede bahsi geçen nakliye işleri için … Yol Yapı San. Ve Tic. A.Ş. ile … Madencilik İnş. Nak. Oto. Tic. Ltd. Şti. arasında “Nakliye İşi Sözleşmesi”nin imzalandığı ve nihayetinde de davacı şirket araçlarının bahsedilen sözleşmelerin devamı olacak nitelikte 01/03/2016 tarihli “Kamyon kiralama sözleşmesi” ile dava dışı …Madencilik İnş. Nak. Oto. Tic. Ltd. Şti.’ye kiraya verildiği, 06/04/02016 tarihli sevk irsaliyesinden de … plakalı araçla …Madencilik İnş. Tic. ve San. A.Ş.’nin … şantiyesine taş ve balans malzemesi teslim edildiği anlaşılmaktadır. Gerek yol yapımına ilişkin sözleşmenin gerekse kamyon kiralama sözleşmesinin, dava konusu eylemi tespit eden 06/04/2016 tarihli tutanaktan önceki tarihli olduğu ve bu tarihte sözleşme sürelerinin henüz son bulmadığı, dava konusu işlemin dayanağı olan 06/04/2016 tarihli tespit tutanağında hafriyat dökümü eyleminin yol yapım işi alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış herhangi bir tespitin de bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda; 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre, özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökülmesi yasaklanmış ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin alınması yükümlülüğü olmakla birlikte; dava konusu işleme dayanak çevre denetim tutanağı, davacı şirketin imzaladığı alt yüklenici sözleşmesi ile çevre denetim tutanağında tespit edilen eylemin yol yapım sözleşmesine konu çalışma alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış herhangi bir tespitin de bulunmadığı dikkate alındığında; dava konusu işleme konu faaliyetin izinsiz olarak gerçekleştirildiğinden ve çevreyi kirletme sonucu doğurduğundan söz edilemeyeceğinden, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 01/03/2018 tarihli, E:2015/2117, K:2018/710 sayılı kararı ile 01/03/2018 tarihli, E:2015/1828, K:2018/711 sayılı kararı da bu yönde olup, 2872 sayılı Çevre Kanunun ihlal edilip edilmediği değerlendirmesi yapılırken, idari para cezasına konu eylemin, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucu doğurup doğurmadığının, bu eylemle sınırlı olarak dikkate alınması gerektiğine karar verildiği görülmektedir.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararının kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 13/10/2020 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.