Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/10927 E. , 2020/8796 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/10927
Karar No : 2020/8796
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … İnş. San. ve Tic. A.Ş. – Özyurt Madencilik İnş. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 139.503.,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … Büyükşehir Belediye Başkanlığının 05/08/2015 tarihli, HF150184 sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı şirket ile … Genel Müdürlüğü arasında “… Bölgesi 2013 Yılı …Kısım Müteferrik Atıksu Kanalı, Yağmursuyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatı İşine Ait Sözleşme”nin imzalandığı, sözleşmenin … İli …, …, … ve … ilçelerini kapsadığı, dosyada yer alan 27/06/2015 tarihli tespit tutanağında, hafriyatın; … İlçesi … Mahallesi, … çıkmazı ve … çıkmazı arasında kalan alanlara dere hattı güzergahı boyunca izinsiz olarak döküldüğünün belirtildiğinin görüldüğü, ancak savunma ekinde sunulan fotoğraflardaki döküm yapılan alanların ihale kapsamında kalıp kalmadığı ile ilgili dökümlerin ihale kapsamında yapılan bir işten dolayı olup olmadığı hususlarının araştırılmaksızın tespit tutanağı düzenlendiği, dolayısıyla davacı hakkında verilen uyuşmazlık konusu idari para cezasının hukuka uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince; Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinden, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine/taşınmasına neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşlarının bu atıkların üretilmesinden/taşınmasından önce ilgili belediyeye/mahallin en büyük mülki amirine başvurarak gerekli izinleri almakla yükümlü oldukları, izin alma konusunda herhangi bir faaliyet, kişi veya kuruma muafiyet tanınmadığı, hafriyat dökümü/taşınması işinin yapılabilmesi için bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla olsa dahi hafriyat dökümü/taşınması işleminden önce ilgili belediyeden veya mahallin en büyük mülki amirinden gerekli izinlerin alınması zorunlu olduğunun anlaşıldığı, uyuşmazlıkta, izinsiz hafriyat dökümünün davalı idarece 27/06/2015 tarihli tutanak ve eki fotoğraflarla tespit edildiği, davacının hafriyat toprağını izin almadan dökmek suretiyle çevre kirliliğine sebep olma eyleminin olay günü düzenlenen tutanakla sabit olduğundan bahisle dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulüne, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davaya konu fiilin, … Genel Müdürlüğü’nden alınan ihale doğrultusunda yapılan yol ve diğer alt yapı işleri kapsamında yürütülen çalışmanın zorunlu bir parçası olduğu; … tarafından davalı idareden gerekli onaylar alındıktan sonra yer tesliminin yapılarak çalışmalara başlanıldığı, davaya konu toprak dökümünün çalışma sahasına yapıldığı, çevreyi kirletici etkisinin olmadığı, bu nedenle yapılan dökümün Çevre Kanunu ile yasaklanan bir döküm olmadığı, dava konusu işlemin hukuka uygun olmadığı belirtilerek Dava Dairesi kararının usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından davaya konu dökümün İSKİ projesi kapsamında kamu hizmeti maksadıyla döküldüğü iddiası karşısında, kendilerine bu yönde bir proje sunulmadığı ve toprak dökümü için izin başvurusunda bulunulmadığı, öte yandan, Kanun ve Yönetmelikte çevre kirliliğinin önüne geçilebilmesi amacıyla izin konusunda kamu hizmeti ayrımına gidilmediği gibi idarenin de yapılan dökümün ihale kapsamında yapılıp yapılmadığını araştırma zorunluluğunun bulunmadığı, ihale kapsamında dahi olsa yapılacak döküm nedeniyle izin alınması gerektiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
27/06/2015 tarihinde davalı idare elemanları tarafından düzenlenen tutanakla davacı şirketin “… ili, … ilçesi, … Mahallesi, … Çıkmazı, … Çıkmazı”nda yapılan denetimde, “… Bölgesi 2013 Yılı …Kısım Müteferrik Atıksu Kanalı, Yağmursuyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatı İşi” kapsamında yapılan kazı faaliyetlerinden kaynaklanan hafriyat toprağı ve asfalt kırıklarının … Çıkmazı Sokak ve … Çıkmazı arasında kalan alanlara dere hattı güzergahı boyunca izinsiz olarak döküldüğü” tespit edilerek fotoğraflanmış ve tutanak düzenlenmiş, bu tutanak dayanak yapılarak davacı şirkete para cezası verilmesinin üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun ”Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; ”Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi” ifade edeceği, ”Kirletme yasağı” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ”Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.”; ”İdari nitelikli para cezaları” başlıklı 20. maddesinin ”r” bendinde de; ”Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.”; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; “Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.”, hükümlerine yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda ver verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökmelerinin yasaklandığı ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin Büyükşehir Belediyesinden alınması yükümlülüğünün olduğu anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, 2872 sayılı Çevre Kanununun ihlal edilip edilmediği ve ilgilisine idari para cezası verilip verilmeyeceği değerlendirmesi yapılırken, söz konusu faaliyetin bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucunu doğurup doğurmadığının bu faaliyetle sınırlı olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacı şirket ile … Genel Müdürlüğü arasında 08/07/2013 tarihli, 2013/11431 ihale kayıt numaralı “… Bölgesi 2013 Yılı …Kısım Müteferrik Atıksu Kanalı, Yağmursuyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatı İşi Sözleşmesi”nin imzalandığı, sözleşme süresinin “730 (yediyüzotuz)” iş günü olduğu ve sürenin, yer tesliminden itibaren başlayacağı, yer tesliminin de 15/07/2013 günü yapıldığı; adı geçen sözleşmenin dava konusu eylemi tespit eden 27/06/2015 tarihli tutanaktan önceki tarihli olduğu ve tespitin yapıldığı tarihte sözleşme süresinin henüz son bulmadığı, dava konusu işlemin dayanağı olan 27/06/2015 tarihli tespit tutanağında hafriyat dökümü eyleminin alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış bir tespitin de bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda; 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre, özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökülmesi yasaklanmış ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin alınması yükümlülüğü olmakla birlikte; dava konusu işleme dayanak çevre denetim tutanağının içeriği ile davacı şirket ve … arasında imzalanan “… Bölgesi 2013 Yılı …Kısım Müteferrik Atıksu Kanalı, Yağmursuyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatı İşi Sözleşmesi” incelendiğinde, çevre denetim tutanağında tespit edilen eylemin adı geçen sözleşmeye konu çalışma alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış bir tespitin de bulunmadığı dikkate alındığında; dava konusu işleme konu faaliyetin izinsiz olarak gerçekleştirildiğinden ve çevreyi kirletme sonucu doğurduğundan söz edilemeyeceğinden, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 01/03/2018 tarihli, E:2015/2117, K:2018/710 sayılı kararı ile 01/03/2018 tarihli, E:2015/1828, K:2018/711 sayılı kararı da bu yönde olup, 2872 sayılı Çevre Kanunun ihlal edilip edilmediği değerlendirmesi yapılırken, idari para cezasına konu eylemin, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucu doğurup doğurmadığının, bu eylemle sınırlı olarak dikkate alınması gerektiğine karar verildiği görülmektedir.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararının kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 06/10/2020 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X) :
Dosyaya sunulan bilgi ve belgelerden; davaya konu yere davacı şirket tarafından dışarıdan hafriyat toprağı getirilerek döküldüğü ve alanın fotoğraflandığı belirtilerek, 27/06/2015 tarihli çevre denetim ve tespit tutanağının düzenlendiği görülmektedir. Dolayısıyla dava konusu işleme dayanak yapılan 27/06/2015 günlü tutanakta, söz konusu alana dökülen malzemenin hafriyat olduğu açıkça belirtilmekte ve tutanak ekinde yer alan fotoğraflardan da bu durum anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen Yönetmelik hükümlerine göre; faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine/taşınmasına/depolanmasına neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşlar, bu atıkların üretilmesinden/taşınmasından depolanmasından önce ilgili belediyeye/mahallin en büyük mülki amirine başvurarak gerekli izinleri almakla yükümlüdürler. Davacı tarafından, gerek dava konusu işleme sebep olan fiilin tespit edilmesi esnasında, gerekse açılmış olan dava dilekçesi ekinde, izni vermeye yetkili makam olan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığından dökümün yapıldığı yere ve hafriyat kaynaklı malzeme taşınmasına ilişkin izin alındığına dair bir bilgi, belge ibraz edilmemiştir.
Bu durumda; hakkında herhangi bir döküm izni olmayan alana izinsiz olarak dökülen hafriyat nedeniyle verilen para cezasında hukuka aykırılık bulunmadığından, temyize İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği görüşü ile aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.