Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/10897 E. , 2020/8481 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/10897
Karar No : 2020/8481
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Hafriyat İnş. ve Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirkete, 2872 sayılı Çevre Kanunun 8. maddesi ve Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiği gerekçesiyle 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 139.503,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin 12/10/2015 günlü, HF150282 sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; atık dökülen kamyonun zilyetliğinin hafriyat döküldüğü sırada davacı şirkette olmayıp … İnşaat Tic. ve Sanayi Ltd. Şti.’nde olduğu, bu durumun belediyesine bildirildiği, hafriyat döktüğü kanıtlanamayan davacı şirketin sorumlu kabul edilmesinde ve olay esnasında tasarrufu kendisine ait olmayan araç nedeniyle mülkiyet durumu esas alınmak üzere tesis edilen işlemde hukuki isabet olmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; izinsiz hafriyat dökümünün davalı idarece somut olarak tespit edildiği, kira sözleşmesinin adi yazılı şekilde olduğu, gerek dava konusu işleme sebep olan fiilin tespit edilmesi esnasında, gerekse açılmış olan dava esnasında izni vermeye yetkili makam olan davalı idareden hafriyat taşıma ve dökümüne ilişkin izin alındığına dair bir bilgi ve belge bulunmadığı, davacı tarafından da ibraz edilmediği, izin alma konusunda herhangi bir faaliyet, kişi yada kuruma muafiyet tanınmadığı, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla olsa dahi hafriyat dökümü/taşınması işleminden önce ilgili belediyeden veya mahallin en büyük mülki amirinden izin alınması gerektiği, dava konusu uyuşmazlıkta; davacının idareden herhangi bir izin almaksızın, hafriyat döktüğü hususunun sabit olduğu gerekçesiyle, işlemin iptali yolunda verilen ilk derece Mahkemesi kararında isabet bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İlk derece Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu, şirketlerine ait aracın, ihaleyi alan … İnşaat Tic. ve Sanayi Ltd. Şti.’ne kiralandığını, kira sözleşmesinin … belediyesine bildirildiği, idari para cezasına konu dökümün, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla imzalanan ve çevreyi kirletme sonucunu doğurmayan bir sözleşme kapsamında olması durumunda, 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat ve Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri ihlal edildiğinden bahsedilmesine olanak bulunmadığı, işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu, bahsi geçen mevzuat uyarınca, ilgililerin belediyeye başvurarak gerekli izinleri almakla yükümlü oldukları, izin alma konusunda herhangi bir faaliyet, kişi veya kuruma muafiyet tanınmadığı, hafriyat dökümünün bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla imzalanan ve çevreyi kirletme sonucu doğurmayan bir sözleşme kapsamında olması durumunda dahi, hafriyat dökümü işleminden önce belediyeden gerekli izinlerin alınmasının zorunlu olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından, … İli, … İlçesi, … Mahallesi, … Caddesi, … Sokak ile … Sokak kesişiminde bulunan alana mülkiyeti davacıya ait … plakalı hafriyat kamyonu ile izinsiz olarak hafriyat toprağı döküldüğünün 06/09/2015 tarihli çevre denetim ve tespit tutanağı ile tespit edilmesi üzerine, … Büyükşehir Belediye Başkanlığının 12/10/2015 tarih ve HF150282 sayılı işlemi ile davacı şirkete 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 139.503,00-TL idari para cezası verilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun ”Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; ”Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi” ifade edeceği, ”Kirletme yasağı” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ”Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.”; ”İdari nitelikli para cezaları” başlıklı 20. maddesinin ”r” bendinde de; ”Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.”; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; “Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.”, hükümlerine yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda ver verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökmelerinin yasaklandığı ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin Büyükşehir Belediyesinden alınması yükümlülüğünün olduğu anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, 2872 sayılı Çevre Kanununun ihlal edilip edilmediği ve ilgilisine idari para cezası verilip verilmeyeceği değerlendirmesi yapılırken, söz konusu faaliyetin bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucunu doğurup doğurmadığının bu faaliyetle sınırlı olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; dava dışı … Belediyesi ile dava dışı … İnşaat Tic. ve Sanayi Ltd. Şti. arasında 09/04/2015 tarihinde ihalesi yapılan “… Birinci Bölge Parke Yol Yapım İşi” için 06/05/2014 tarihinde sözleşme imzalandığı, söz konusu iş kapsamında … Sokak ile … Sokak kesişiminde bulunan yeşil alana şantiye binası kurulması ve geri dönüşüm şartı ile geçici depolama yapılmasının … Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğünce uygun görüldüğü, yapılacak işlem ve onayın … Belediyesince, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü ile Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğüne 18/08/2015 tarihli yazıları ile bildirildiği, davacı şirkete ait … plakalı aracın, (dava dışı … İnşaat Tic. ve Sanayi Ltd. Şti. İle yapıldığı belirtilen araç kiralama sözleşmesi akabinde) “… Birinci Bölge Parke Yol Yapım İşi”nde çalıştığının … Belediye Başkanlığınca 13/08/2015 tarih ve 85988 sayılı yazı ile ilgili Makama bildirildiği, ayrıca hafriyat dökümünün belirtilen çalışma alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış herhangi bir tespitin de bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda; 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre, özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökülmesi yasaklanmış ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin alınması yükümlülüğü olmakla birlikte; dava konusu işleme dayanak çevre denetim tutanağı, ilk derece Mahkemesinin 10/02/2016 tarihli ara kararı neticesinde, … Belediye Başkanlığının cevabi yazısı ve ekindeki yer alan belgelerden; çevre denetim tutanağında tespit edilen eylemin sözleşmeye konu çalışmaya ilişkin olduğu, eylemin sözleşme alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış herhangi bir tespit de bulunmadığı dikkate alındığında; dava konusu işleme konu faaliyetin izinsiz olarak gerçekleştirildiğinden ve çevreyi kirletme sonucu doğurduğundan söz edilemeyeceğinden, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 01/03/2018 tarihli, E:2015/2117, K:2018/710 sayılı kararı ile 01/03/2018 tarihli, E:2015/1828, K:2018/711 sayılı kararı da bu yönde olup, 2872 sayılı Çevre Kanunun ihlal edilip edilmediği değerlendirmesi yapılırken, idari para cezasına konu eylemin, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucu doğurup doğurmadığının, bu eylemle sınırlı olarak dikkate alınması gerektiğine karar verildiği görülmektedir.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararının kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 30/09/2020 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X):
Dava; davacı şirketin, 2872 sayılı Çevre Kanunun 8. maddesi ve Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerini ihlal ettiği gerekçesiyle 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 139.503,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin 12/10/2015 günlü, HF150282 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
2872 sayılı Çevre Kanununun ”İdari nitelikli para cezaları” başlıklı 20. maddesinin ”r” bendinde; ”Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.” hükmü yer almaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları düzenlenmiştir.
Dosyaya sunulan bilgi ve belgelerden; davaya konu yere “34 DS 2030” plakalı araçla dışarıdan hafriyat toprağı getirilerek döküldüğü ve döküm anının fotoğraflandığı belirtilerek, 09/08/2015 tarihli çevre denetim ve tespit tutanağının düzenlendiği görülmektedir. Dolayısıyla dava konusu işleme dayanak yapılan 09/08/2015 günlü tutanakta, söz konusu alana dökülen malzemenin hafriyat olduğu açıkça belirtilmekte ve tutanak ekinde yer alan fotoğraflardan da bu durum anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen Yönetmelik hükümlerine göre; faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine/taşınmasına/depolanmasına neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşlar, bu atıkların üretilmesinden/taşınmasından depolanmasından önce ilgili belediyeye/mahallin en büyük mülki amirine başvurarak gerekli izinleri almakla yükümlüdürler. Davacı tarafından, gerek dava konusu işleme sebep olan fiilin tespit edilmesi esnasında, gerekse açılmış olan dava dilekçesi ekinde, izni vermeye yetkili makam olan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığından dökümün yapıldığı yere ve hafriyat kaynaklı malzeme taşınmasına ilişkin izin alındığına dair bir bilgi, belge ibraz edilmemiştir.
Bu durumda; hakkında herhangi bir döküm izni olmayan alana izinsiz olarak dökülen hafriyat nedeniyle verilen para cezasında hukuka aykırılık bulunmadığından, Bölge İdare Mahkemesince verilen kararın onanması gerektiği görüşü ile aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.