Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/10788 E. , 2020/10326 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/10788
Karar No : 2020/10326
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. .
DİĞER DAVALI :… Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Harf. Nak. İnş. Tur. Hurd. Mad. Oto. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının iptale ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir İli, … İlçesinde davacı şirkete ait araçla taşınan inşaat/yıkıntı atıklarının, Hafriyat Toprağı İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine aykırı olarak bertaraf edildiğinden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi ve 23. maddesi (fiilin birinci tekrarı) uyarınca 253.392,00-TL para cezası verilmesine ilişkin İzmir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 07.04.2015 tarih ve 35.00.15.43 sayılı idari yaptırım kararı ile bu karara dayanak gösterilen İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığınca düzenlenen 06/12/2014 ve 11/12/2014 tarihli tutanakların iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Tutanaklar yönünden, hazırlayıcı işlem olarak nitelendirilebilecek olan tutanaklarının davacının hak ve menfaatini etkileyen, hukuki durumunu değiştiren kesin ve yürütülmesi gereken icrai bir işlem olmadığı gerekçesiyle davanın incelenmeksizin reddine; para cezası yönünden ise, hukuki güvenlik ilkesi gereği idarenin işlem ve faaliyetlerinin önceden öngörülebilir, açık ve belirli olması gerektiği, uyuşmazlığa konu olayda, davacının tekerrür uygulamasına esas alınan … tarih ve … sayılı işlemin içeriği ve sonuçlarından haberdar olmadan aynı gün dava konusu … tarih ve … sayılı işlemin tesis edildiği, her ne kadar mevzuat hükümleri uyarınca, hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarını, izin verilen yerler dışındaki alana döktüğü sabit olan davacı şirket hakkında para cezası tesis edilmesi yerindeyse de, önceki fiilinden dolayı ceza verilip bildirim yapılmadan tekerrür hükümleri uygulanıp ceza tesis edildiği görüldüğünden, tekerrür hükümlerinin uygulanmasının şartları oluşmadığı halde tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İlk fiilin ve tekkerrüre esas fiilin işlenme tarihlerinin farklı olduğu, aynı gün karar alınmasının idarenin iç işleyişi ile ilgili olduğu ve bu durumun dava konusu para cezası işlemini sakatlamayacağı, Bölge İdare Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Bölge İdare Mahkemesi kararının para cezasına ilişkin kısmının kısmen onanması, kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İzmir İli, Menderes İlçesinde davacı şirkete ait araçla taşınan inşaat/yıkıntı atıklarının, Hafriyat Toprağı İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine aykırı olarak bertaraf edildiğinden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi ve 23. maddesi (fiilin birinci tekrarı) uyarınca 253.392,00-TL para cezası verilmesine ilişkin … Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı idari yaptırım kararı ile bu karara dayanak gösterilen … Büyükşehir Belediye Başkanlığınca düzenlenen … ve … tarihli tutanakların iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun ”Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; ”Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi” ifade edeceği, ”Kirletme yasağı” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ”Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.”; ”İdari nitelikli para cezaları” başlıklı 20. maddesinin ”r” bendinde de; ”Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.”; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; “Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.”, 23. maddesinde ise; “Bu Kanunda idari para cezaları, bu cezaların verilmesini gerektiren fiilerin
işlenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir” hükümlerine yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının, 2872 sayılı Çevre Kanununun 23. maddesi uyarınca tekerrür hükmü uygulanmasına ilişkin kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1. fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Kararın; 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 06/12/2014 ve 11/12/2014 tarihli tutanaklar dayanak alınarak verilen esas fiile yönelik para cezasına ilişkin kısmına gelince;
2872 sayılı Çevre Kanunuyla çevrenin korunması, iyileştirilmesi ve kirliliğinin önlenmesi amacıyla uyulması gereken kurallar belirlenmiş ve bu kurallara uymayanlara ise 20. maddesiyle her bir fiile uygulanacak idari yaptırımlar, 23. maddesiyle de yaptırıma konu fiillerin tekerrürü halinde cezanın arttırımına ilişkin uygulanacak kurallar belirlenmiştir. Bu kurallara göre, idareler öncelikle idari yaptırıma konu fiilin işlenip işlenmediğini belirleyip, işlenmiş ise muhatabın özel veya tüzel kişi olmasına göre fiilin karşılığı olan idari yaptırıma karar verdikten sonra, ilgili kişi daha önce aynı fiili 3 yıllık süre içerisinde birinci kez işlemesi durumunda bir kat ve birden çok kez tekrar etmiş ise iki kat artırmak suretiyle uygulayacaktır. Dolayısıyla fiilin tekerrürü halinde ilgililer hakkında tesis edilen işlem; idari yaptırım kararı ve tekerrür hükümlerinin uygulanması şeklinde iki aşamadan oluşmaktadır. Bu nitelikteki idari para cezalarının dava konusu yapılması halinde yargı mercilerince öncelikle isnat edilen fiilin işlenip işlenmediğinin tespit edilerek Yasanın 20. maddesinde belirlenen idari yaptırımın uygulanmasının yerinde olup olmadığına karar verildikten sonra ayrıca tekerrür hükümlerinin uygulanmasının hukuka uygun olup olmadığı hakkında da karar verilmesi gerekmektedir.
Dosyaya sunulan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; … Büyükşehir Belediye Başkanlığı ekiplerince yapılan denetimlerde, … Büyükşehir Belediye Başkanlığının izin verdiği yerler dışına davacı şirkete ait … plakalı araç tarafından hafriyat döktürüldüğünün 06/12/2014 tarihli tutanak ile tespit edilerek döküm yapılan sahanın fotoğraflandığı ve tutanağa eklendiği, aynı tarihli ihtarnameyle söz konusu atıkların kaldırılarak yasal döküm alanına götürülmesinin davacı şirketten istenildiği, 11.12.2014 tarihindeki denetimde ise anılan alandaki atıkların kaldırılmadığı ve alanın hafriyat toprağı ile örtülmüş olduğunun tespit edildiği görülmekte olup, bunların birlikte değerlendirilmesinden davacı şirket tarafından uyuşmazlığa konu alana hafriyat döktürüldüğü anlaşılmaktadır.
Bu durumda, hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarını, izin verilen yerler dışındaki alana döktüğü sabit olan davacı şirkete para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemin bu kısmında hukuka aykırılık, aksi yönde verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bu kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalı … Valiliğinin temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2872 sayılı Çevre Kanununun 23. maddesine ilişkin kısmının ONANMASINA, aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendine ilişkin kısmının ise BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 03/11/2020 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.