Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/10772 E. , 2020/10666 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/10772
Karar No : 2020/10666
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … İnşaat Ticaret Ltd. Şti.
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Muğla İli, Marmaris İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazda yapı ruhsatı ve eki mimari projesine aykırı imalatlar yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2.fıkrası uyarınca taşınmazın tapu maliklerine müteselsilen 157.774,99-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Marmaris Belediye Encümeni kararı ile bu karara dayanak teşkil eden 24/10/2014 tarihli yapı tatil tutanağının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; mimari projesine aykırı olduğu iddia edilen yapılar için, yapı sahibi olduğu yolunda belirtme içermeyen diğer hissedarlarla birlikte müteselsilen sorumlu tutulmak suretiyle tesis edilen … tarih ve … sayılı Marmaris Belediye Encümeni kararında hukuka uyarlık bulunmadığı, öte yandan dava konusu işlemin dayanağı olan 24.10.2014 tarihli yapı tatil zaptının ise … ve hissedarları muhatap alınarak düzenlendiği, bu zabıtta bir site içerisinde bulunan tüm aykırılıkların tespit edildiği, dava konusu işlemde de davacıyı ilgilendiren kısmın nereler olduğu ayrıca belirtilmeden tüm aykırılıklardan sorumlu tutulduğu, 3194 sayılı İmar Kanununun 32.maddesindeki sorumluluğun yerine getirilmesi için bu sorumluluğun tam olarak belirlenmesi gerektiği, ancak bu belirlemeden sonra, malikten imara aykırı yapıyı kaldırması ya da ruhsata bağlamasının beklenebileceği, sorumlu olduğu bölüm açıkça belirlenmeksizin düzenlenen yapı tatil zaptıyla, imara aykırı yapının yasal hale getirilmesi için gerekli bildirimin yapılmış sayılamayacağı, dolayısıyla yapı tatil zaptının kanunda belirlenen amacı gerçekleştirmemiş olacağı, bu haliyle usulune uygun düzenlenmiş bir yapı tatil zaptından bahsedilemeyeceği bu sebeple 24.10.2014 tarihli yapı tatil zaptında da hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle, dava konusu encümen kararı ile dayanağı yapı tatil tutanağının iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Ruhsat ve eki mimari projesine aykırı imalatların gerçekleştirildiği yapının ruhsatında otel ve buna benzer misafir evi niteliğinde olduğu, üzerinde kat mülkiyeti bulunmadığı, davacının söz konusu yapının hissedarı olduğu, aykırılıkların ortak alanda gerçekleştirilmiş olması nedeniyle tüm hissedarların sorumlu olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının bozulması, para cezasına ilişkin kısmının değişik gerekçeyle onanması gerektiği gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Muğla İli, Marmaris İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazda yapı ruhsatı ve eki mimari projesine aykırı imalatlar yapıldığı 24/10/2014 tarihli yapı tatil tutanağıyla tespit edilmiştir.
Söz konusu tespit esas alınarak; 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca, 3/B yapı sınıf ve grubunda yer alan, toplam 2.000,19 m2’lik imalat hakkında hesaplanan temel para cezasına aynı maddenin (c) bendinin 5., 7., 10. ve 12. alt bentleri uyarınca artırım uygulanarak taşınmazın tapu maliklerine müteselsilen toplam 157.774,99-TL para cezası verilmesine ilişkin Marmaris Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile bu kararın dayanağı olan 24/10/2014 tarihli yapı tatil tutanağının iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunun 32. maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur. Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonucunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir. Ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir.” kuralı yer almıştır.
Aynı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede öngörülen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiş, a) bendinde; Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kararın; 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca verilen para cezasına ilişkin kısmı yönünden;
Yukarıda yer verilen hükümlerin değerlendirilmesinden; ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapılar nedeniyle verilecek para cezası miktarının belirlenmesinde dikkate alınacak temel ölçütün; yapı sınıfı ve grubu ile ruhsatsız veya ruhsata aykırı imalat alanının varsa aykırılıktan etkilenen alanın katılması suretiyle bulunacak alan olduğu, temel ceza miktarı belirlendikten sonra maddede öngörülen arttırım sebeplerinin varlığı halinde arttırım sebeplerinin ayrı ayrı hesaplanacağı, bu tespitlerden sonra; yapı sınıfı ve grubu dikkate alınmak suretiyle maddede belirtilen miktar ile yapının alanının çarpılması sonucu temel ceza miktarının hesaplanacağı, bu miktar üzerinden; (c) bendinin alt bentlerinde belirtilen nedenlerin bulunması halinde ayrı ayrı arttırım oranlarının hesaplanması ve bunların toplamlarının alınması suretiyle toplam ceza miktarının bulunacağı ve bulunan bu miktarın belediye encümeni tarafından para cezası olarak verileceği anlaşılmaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesi uyarınca, yargı kararı ile idarelerin işlem tesisine zorlanamayacağı gibi idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceğinden; 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendinde, temel para cezasının hesaplanmasında, yapı inşaat alanı ve yapı sınıfı ve grubu temel kriterler olarak öngörüldüğünden, temel para cezasının bu kriterlere aykırı olarak hesaplandığının tespit edilmesi halinde, aykırılığı tespit edilen para cezası miktarına (c) bendinde öngörülen artırım oranları uygulanarak belirlenen toplam para cezasının da tamamının iptal edilmesi gerektiği, temel para cezasının hesaplanmasına ilişkin aykırılıklar tespit edildikten sonra, bilirkişinin aykırılıktan etkilenen alan ve/veya yapı sınıfı grubuna ilişkin yaptığı tespitler uyarınca raporda hesaplanan para cezası miktarı esas alınarak dava konusu işlemin kısmen iptaline, kısmen davanın reddine karar verilmesi suretiyle, işlemin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı idari yargı denetimi yetkisi aşılarak, idari eylem ve işlem niteliğinde yargı kararı verilemeyeceği, bununla beraber, temel para cezasının, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasında öngörülen kriterlere uygun olarak hesaplandığı, ancak, (c) bendinde öngörülen artırım sebebi veya sebeplerinin uygulanması koşullarının oluşmadığının anlaşılması halinde ise para cezasının hukuka aykırılığı tespit edilen artırım sebebine isabet eden kısım yönünden kısmen iptaline karar verileceği açıktır.
Dosyanın ve aynı belediye encümeni kararının iptali istemiyle açılan davalarla ilgili verilen kararların temyiz edilmesi üzerine gönderilen Dairemizin E:2019/10831 ve E:2019/10860 sayılı dosyalarının birlikte incelenmesinden; Muğla İli, Marmaris İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazda yapı ruhsatı ve eki mimari projesine aykırı olarak 3/B yapı sınıf ve grubunda yer alan, toplam 2.000,19 m2’lik imalat yapıldığının 24/10/2014 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespiti üzerine, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca taşınmazın tapu maliklerine para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Marmaris Belediye Encümeni kararının tesis edildiği, Dairemizin E:2019/10831 ve E:2019/10860 sayılı dosyalarında yer alan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen 24/01/2017 tarihli bilirkişi raporunda; söz konusu imalatların bir kısmının ana taşınmazın yapıldığı tarihte bir kısmının ise yapı kullanma izin belgesi alındıktan sonra yapılmış olduğu tespitine yer verildiği, ruhsat ve eki projesine aykırı imalatların hangi tarihte yapılmış olduğu, davacının ve diğer maliklerin taşınmaza hangi tarihte hissedar oldukları ve hisse oranları dikkate alınmadan tesis edilen işlemde bu yönüyle hukuka uyarlık bulunmadığı, diğer taraftan 24/01/2017 tarihli bilirkişi raporunda; 1.380,93 m2, 3.sınıf B grubu yapı yapılmış olduğunun tespit edildiği, dolayısıyla aykırılıktan etkilenen alanın bilirkişi raporunda, idarece belirlenen alandan önemli ölçüde az belirlendiği, söz konusu farklılığın temel cezayı etkileyen nitelikte olması sebebiyle, İdare Mahkemesince para cezasının bu gerekçeyle de tamamının iptaline karar verilmesi gerektiği anlaşılmakta olup, para cezasının iptali yolundaki Mahkeme kararında sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.
Kararın yapı tatil tutanağına ilişkin kısmına gelince;
Yukarıda yer verilen düzenlemelere göre, ruhsat alınmadan veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapılara ilişkin olarak idareler tarafından ilgililere 3194 sayılı İmar Kanununun 32. ve 42. maddelerinde düzenlenen yaptırımların uygulanabilmesi için, idarece yapının hangi aşamada olduğunu gösteren, aykırılıkların somut ve ayrıntılı olarak belirtildiği, Kanunda öngürülen usule uygun olarak düzenlenmiş bir yapı tatil tutanağının bulunması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; Muğla İli, Marmaris İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazda yapı ruhsatı ve eki mimari projesine aykırı imalatlar yapıldığı, davalı idare elemanlarınca 24.10.2014 günlü dava konusu yapı tatil tutanağı ile tespit edilerek yapının mühürlendiği, tutanak içeriğinde yapının krokisinin çizildiği ve ayrıntılı alan ölçümlerine yer verildiği, aykırılığa konu alanın m2’sinin hesaplandığı, yapı ruhsatında otel ve bunlara benzer misafir evi niteliğinde olduğu, yapının kullanımda olduğu, bir nüshasının mahalline asıldığı bir nüshasının da mahalle muhtarına bırakıldığı tespit ve bilgilerine yer verildiği görülmektedir.
Bu durumda; 3194 sayılı Kanunun 32. maddesinde belirtilen usule uygun, somut ve ayrıntılı tespitler içerdiği anlaşılan yapı tatil tutanağının, ayrıca, yapıya ilişkin ve yapıyı esas alan bir işlem olduğu hususu da dikkate alındığında, aksi yönde verilen kararın bu kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının; yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının BOZULMASINA, para cezasına ilişkin kısmının ise yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 10/11/2020 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X) :
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının para cezasına ilişkin kısmının aynen onanması gerektiği oyu ile bu kısım yönünden kararın değişik gerekçeyle onanması yönündeki Dairemiz kararına katılmıyorum.