Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/10712 E. , 2020/10825 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/10712
Karar No : 2020/10825
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … İdaresi
VEKİLLERİ : Av. … , Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Elektrik Üretim A.Ş.
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E: … , K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Giresun İli, Tirebolu İlçesi, …. Köyünde davacı tarafından inşa edilen hidroelektrik santraline ait inşaatın ruhsatsız yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi gereğince para cezası verilmesine ilişkin … günlü, … sayılı Giresun İl Özel İdaresi kararının ve verilen para cezasının tahsili amacıyla Giresun Valiliği İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği Mali Hizmetler Müdürlüğünün düzenlemiş olduğu 26/09/2016 tarihli, 124.070,48 TL tutarındaki ödeme emrinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E: … , K: … sayılı kararda; dava konusu alanı da kapsayacak şekilde onaylanmış bulunan bir Çevre Düzeni Planının bulunduğu, bu nedenle, dava konusu yapı ile ilgili olarak 3194 sayılı İmar Kanunu ile Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin irdelenmesinin uygun olacağı, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 59. maddesinde ise hidroelektrik santrallerinin yapı ruhsatından muaf olmasının uygulama imar planlarında o maksada tahsis edilmiş ve mülkiyeti belgelenmiş olmak şartlarına bağlandığı, santral binasının bu şartlar yerine getirilmeden inşa edildiği anlaşıldığından 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesine göre verilen para cezasında hukuka aykırılık bulunmadığı, ayrıca para cezasının tahsiline yönelik ödeme emrinin düzenlenmesi için kesinleşme şartının aranmadığı, vadesinde ödenmeyen ve kesinleşme şartı aranmayan ödeme emrinin de hukuka uygun olduğu belirtilerek, davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 59. maddesi ile Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 37. maddesi hükümleri uyarınca hidroelektirik santrallerinin yapı ruhsatına tabi olmadığı, davacı şirket tarafından yapılan hidroelektirik santralinin idarece ruhsata tabi olduğu değerlendirilerek, ruhsatsız yapıldığından bahisle 3194 sayılı Kanunun 42.maddesi uyarınca para cezası verilmesinde ve ödeme emri düzenlenmesinde hukuka uyarlık bulunmadığından davanın reddi yönünde verilen mahkeme kararında hukuki isabet görülmediği gerekçesiyle, istinaf başvurusunun kabulüne, mahkeme kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 59. maddesinde hidroelektrik santrallerinin yapı ruhsatından muaf olmasının uygulama imar planlarında o maksada tahsis edilmiş ve mülkiyeti belgelenmiş olmak şartlarına bağlandığı, dava konusu hidroelektrik santraline yönelik onaylanmış 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının bulunmadığı, bu durumdan yoksun inşa edilen hidroelektrik santralinin mevzuata aykırı olduğu, kaldı ki davacı şirket kurum görüşleri, mülkiyet ile ilgili işlemler, jeolojik ve jeoteknik etüt raporları ve imar planları bulunmaması sebebiyle Plansız Alanlar Tip İmar Yönetmeliğine göre ruhsattan muaf olma şartı da sağlanamadığı, bu nedenle verilen para cezasında ve düzenlenen ödeme emrinde hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilerek, hukuka aykırı olan temyize konu kararın bozulması gerektiği iddia edilmiştir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyize konu kararın Dairemiz kararında belirtilen gerekçe ile bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Giresun İli, Tirebolu İlçesi, … Köyünde davacı tarafından inşa edilen hidroelektrik santraline ait inşaatın ruhsatsız yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi gereğince para cezası verilmesine ilişkin … günlü, … sayılı Giresun İl Özel İdaresi kararı ile verilen para cezasının tahsili amacıyla Giresun Valiliği İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği Mali Hizmetler Müdürlüğünce 26/09/2016 tarihli, 124.070,48 TL tutarındaki ödeme emrinin tesis edilmesi üzerine, bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 21. maddesinde: “Bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26. maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir.” hükmü, 22. maddesinde; “Yapı ruhsatiyesi almak için belediye, valilik bürolarına yapı sahipleri veya kanuni vekillerince dilekçe ile müracaat edilir. Dilekçeye sadece tapu (istisnai hallerde tapu senedi yerine geçecek belge), mimari proje, statik proje, elektrik ve tesisat projeleri, resim ve hesapları, röperli veya yoksa ebatlı kroki eklenmesi gereklidir.” hükmü, 26. maddesinde; “Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti bu kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla avan projeye göre ruhsat verilir.” hükmüne yer verilmiş; 44. maddesinde ise, “a) Enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma ve benzeri hizmetlerle ilgili tesisler ve müştemilatından hangileri için ruhsat alınmayacağı”nın Bakanlıkça çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, fıkrada belirtildiği şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı hüküm altına alınmış, anılan fıkranın devamında temel ceza miktarının hesaplanmasına ve cezaya uygulanacak artırımların belirlenmesine ilişkin esaslar hükme bağlanmıştır.
Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan 59. maddesinde, “…kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere, mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydı ile avan projeye göre ruhsat verileceği belirtilmiştir. Ancak kamuya ait alanlarda kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan karayolu, demiryolu, liman, yat limanı ve benzeri ulaşım tesisleri, bunların tamamlayıcı niteliğindeki iskele, açık ve kapalı barınak, tersane, tamir ve bakım istasyonları, tünel, köprü, menfez, baraj, hidroelektrik santralı, sulama ve su taşıma hatları, su dolum tesisleri, arıtma tesisleri, her tür ve nitelikteki enerji, haberleşme ve iletişim istasyonları ve nakil hatları, doğal gaz ve benzeri boru hatları, silo, dolum istasyonları, rafineri gibi enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma, iletişim ve diğer altyapı hizmetleri ile ilgili tesisler ve bunların müştemilatı niteliğinde olan kontrol ve güvenlik üniteleri, trafo, eşanjör, elavatör, konveyör gibi yapılar, bu işleri yapmak üzere geçici olarak kurulan beton ve asfalt santralleri, yapı ruhsatına tabi değildir. Bu tür yapı ve tesislerin projelerinin ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca incelenerek onaylanmış olması, denetime yönelik fenni mesuliyetin üstlenilmiş olması ve inşasına başlanacağının, ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak ilgili idareye bildirilmesi gerekir. Bu yapılarda sorumluluk ilgili kamu kurum ve kuruluşunundur…” kuralı yer almaktadır.
Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 37. maddesinin üçüncü fıkrasında ise, “Ancak, kamu kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma ve benzeri hizmetler ile ilgili tesisler ve bunların müştemilatı için ruhsat alınmasına gerek olmayıp, yatırımcı kamu kuruluşunca yazılı olarak ilgili idareye, inşaata başlandığının bildirilmesi yeterlidir.” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, kamuya ait alanlarda kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma, iletişim ve diğer altyapı hizmetleri ile ilgili tesisler ve bunların müştemilatı niteliğinde olan yapıların yapı ruhsatına tabi olmadığı, ancak yapıyla ilgili projelerin ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca incelenerek onaylanmış olması, denetime yönelik fenni mesuliyetin üstlenilmiş olması ve inşasına başlanacağının, ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak ilgili idareye bildirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, davacı şirket tarafından Giresun İli, Tirebolu İlçesi, … Köyünde inşa edilen hidroelektrik santraline ait imalatın ruhsatsız yapıldığından bahisle para cezası verilerek ödeme emri düzenlendiği, temyize konu kararda ise, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 59. maddesi ile Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 37. maddesi hükümleri uyarınca hidroelektrik santrallerinin yapı ruhsatına tabi olmadığı, davacı şirket tarafından yapılan hidroelektirik santralinin idarece ruhsata tabi olduğu değerlendirilerek, para cezası verilmesinde ve ödeme emri düzenlenmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiş ise de; dava konusu yapıyla ilgili projelerin ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca incelenerek onaylanmış olup olmadığı, denetime yönelik fenni mesuliyetin üstlenilip üstlenilmediği ve inşasına başlanacağının ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak ilgili idareye bildirilip bildirilmediği hususlarının araştırılmadığı anlaşılmıştır.
Bu durumda; yukarıda belirtilen hususlar araştırılmak suretiyle değerlendirme yapılarak karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve araştırma ile verilen dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin temyize konu kararda hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: … , K: … sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kaldırılması suretiyle dava konusu işlemlerin iptali yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E: … , K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 12/11/2020 tarihinde kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X):
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararının onanması gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyorum.