Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2019/10700 E. , 2020/10498 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/10700
Karar No : 2020/10498
TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) … Tur. San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av…
2- (DAVALI) … İl Özel İdaresi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : 1- … İl Özel İdaresi
2- … Tur. San. ve Tic. A.Ş.
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Nevşehir ili, Ürgüp ilçesi, … Köyü, … pafta, … parsel sayılı taşınmazda, ruhsata aykırı inşaat yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 250.725,65-TL imar para cezası verilmesine ve yapılan inşaatın “izinsiz kısımlarının durdurulmasına” ilişkin … tarih ve .. sayılı Nevşehir İl Özel İdaresi İl Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; uyuşmazlığın çözümü amacıyla yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan taşınmazın 5722 sayılı parsel içinde 186,24 m², parsel dışı alanda(hazine arazisi) 364,52 m² olmak üzere toplamda 550,76 m² olduğu, yapı sınıf ve grubunun 5-D olduğu, ceza miktarı 99,58-TL alınmak suretiyle toplamda 54.844,68-TL temel para cezası hesaplandığı, 42. maddede düzenlenen artırım nedenlerinden uygulama imar planı içinde bulunması %20 oranında, yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış olması nedeniyle %80 oranında, mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ediyor olması nedeniyle %40 oranında, parsel dışı alanda(hazine arazisi) 364,52 m²’lik kısım için bunlara ilaveten kamuya veya birbaşkasına ait parselde yapılmış olması nedeniyle %40 oranında artırım, özel kanunlarla belirlenmiş özel imar rejimine tabi alanda yapılmış olması nedeniyle %50 oranında artırım uygulanarak toplam 250.725,65-TL para cezasının belirlendiğinin anlaşıldığı, dava konusu para cezasının uygulaması sırasında, yapı sınıfı ve grubu ile ruhsatsız veya ruhsata aykırı imalat alanının varsa aykırılıktan etkilenen alanın katılması suretiyle 54.844,68-TL temel para cezası hesaplanmasında, uygulama imar planı içinde bulunması nedeniyle %20 oranında, yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış olması nedeniyle %80 oranında, parsel dışı alanda(hazine arazisi) 364,52 m²’lik kısım için bunlara ilaveten kamuya veya birbaşkasına ait parselde yapılmış olması nedeniyle %40 oranında, özel kanunlarla belirlenmiş özel imar rejimine tabi alanda yapılmış olması nedeniyle %50 oranında artırım uygulanarak 142.358,368-TL para cezası verilmesinde mevzuata aykırı bir yön bulunmadığı, dava konusu taşınmazın mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ediyor olması nedeniyle %100 artırıma karşılık gelen 108.367,282-TL tutarındaki kısımda mevzuata uyarlık görülmediği, bu nedenlerle dava konusu encümen kararı ile 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca verilen para cezasının 108.367,282-TL’lik kısmının iptaline, para cezasının kalan 142.358,368-TL’lik kısmı ile encümen kararının inşaatın izinsiz kısımlarının durdurulmasına ilişkin kısmı yönünden ise reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :
1- Davacı tarafından, Mahkeme kararının aleyhe olan kısımlarının usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
2- Davalı idare tarafından, Mahkeme kararının aleyhe olan kısımlarının usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Taraflarca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının “izinsiz uygulamaların durdurulmasına” ilişkin kısmının ve “imar para cezasına” ilişkin kısmının olmak üzere kararın tümüyle bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Nevşehir ili, Ürgüp ilçesi, … Köyü, … pafta, … parsel sayılı taşınmazda, ruhsata aykırı inşaat yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 250.725,65-TL idari para cezası verilmesine ve yapılan inşaatın izinsiz kısımlarının durdurulmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Nevşehir İl Özel İdaresi İl Encümeni kararı düzenlenmiş olup bunun iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT ve HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesinde; “Bu kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya Valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilerek inşaat derhal durdurulur, durdurma yapı tatil zaptının yapı üzerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok 1 ay içinde yapı sahibi yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının ruhsata uygunluğu inceleme sonucunda anlaşılırsa mühür belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir.” hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinde; “Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır. Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine ve aykırılığı altı işgünü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır. (…)” şeklinde düzenlenmiştir.
Usul hukukunun en temel ilkelerinden biri olan “taleple bağlılık” ilkesi uyarınca, İdari Yargı mercilerinde açılan davalarda; İdare Mahkemelerinin, davacının istemi ile bağlı olduğu, istemi genişletecek veya daraltacak biçimde karar verilemeyeceği açıktır.
İdari Dava Dairesi kararının, izinsiz uygulamaların durdurulmasına ilişkin kısmı yönünden;
Bölge İdare Mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın, dava konusu “izinsiz uygulamaların durdurulmasına” ilişkin kısmına dair mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın anılan kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
İdari Dava Dairesi kararının 3194 sayılı İmar Kanununun 42/2. maddesi uyarınca verilen imar para cezasına ilişkin kısmı yönünden;
Uyuşmazlık konusu olayda, davalı idare ekiplerince 25/01/2015 tarihinde düzenlenen yapı tatil zaptı ile tespit edilen ruhsatsız imalatlar ve ruhsata aykırı ilaveler hakkında hazine arazisi üzerinde yer alan; 5/D yapı sınıf ve grubunda yer alan 364,52 m2’lik ruhsatsız imalat hakkında 3194 sayılı İmar Kanununun 42/2. maddesinin (a) bendi uyarınca temel para cezası hesaplandığı, aynı maddenin (c) bendinin 2., 4., 5. ve 8. alt bentleri uyarınca artırım uygulanmak suretiyle toplam para cezasının belirlendiği ve aynı kanunun 42/3. maddesi uyarınca da para cezası verilmesi suretiyle toplamda 191.924,54-TL’lik para cezası belirlendiği, davacıya ait 5722 sayılı parsel üzerinde yapılan ruhsata aykırı ilaveler nedeniyle; 5/D yapı sınıf ve grubunda 186,24 m2 imalat hakkında 3194 sayılı İmar Kanununun 42/2. maddesinin (a) bendi uyarınca temel para cezası hesaplandığı, aynı maddenin (c) bendinin 4., 5. ve 6. alt bentleri uyarınca artırım uygulanmak suretiyle toplam para cezasının belirlendiği ve aynı kanunun 42/3. maddesi uyarınca da para cezası verilmesi suretiyle toplamda 58.801,11-TL’lik para cezası belirlendiği ve dava konusu encümen kararı ile davacıya toplamda 250.725,65-TL’lik para cezası verildiği anlaşılmaktadır.
İdare Mahkemesince verilen kararın gerekçe kısmında, davalı idarece para cezası hesabında artırıma dahil edilmeyen 3194 sayılı İmar Kanununun 42/2. maddesinin (c) bendinin 7. alt bendinden (özel kanunlarla belirlenmiş özel imar rejimi) bahsedildiği ve davalı idarece para cezası hesaplarında dahil edilen 8. alt bentten (ruhsatsız olarak yapıldığı) bahsedilmediği, ayrıca hüküm kısmında para cezasının sadece 3194 sayılı İmar Kanununun 42/2. maddesinin (c) bendinin 4. alt bendine isabet eden kısmın iptaline karar verilmişse de miktar olarak iptal edilen kısmın (108.367,282-TL’lik kısım) bu bende isabet eden kısımdan (36.300,67-TL+18.546,68-TL=54.847,35-TL’den) fazla olduğu anlaşılmaktadır.
Dava konusu işlemin 3194 sayılı İmar Kanununun 42/2. maddesi uyarınca verilen imar para cezasına ilişkin kısmının yeniden incelenmesi gerekmekte olup, eksik incelemeye dayalı olarak verilen kararın bu kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.
İdari Dava Dairesi kararının, 3194 sayılı İmar Kanununun 42/3. maddesi uyarınca verilen imar para cezasına ilişkin kısmına gelince;
Uyuşmazlıkta; dava konusu yapılara ilişkin 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. ve 3. fıkraları uyarınca olmak üzere toplam miktar üzerinden imar para cezası hesaplandığı anlaşılmakta olup, İdare Mahkemesince söz konusu para cezasının 42/3. maddesi uyarınca verilen para cezasına ilişkin kısmı hakkında ayrı bir hukuki inceleme yapılmadığı ve hüküm kurulmadığı anlaşıldığından, temyize konu kararın bu kısmında, eksik hüküm sebebiyle hukuki isabet bulunmamaktadır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin kısmen iptaline, kısmen davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf isteminin reddi yolunda verilen temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının imar para cezasına ilişkin kısmında hukuki isabet bulunmamakta olup, yeniden verilecek kararda para cezasının 3194 sayılı Kanunun 42/3. maddesi uyarınca verilen kısmı hakkında yeniden bir değerlendirme yapılarak karar verilmesi gerekmektedir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen reddine, kısmen dava konusu işlemin iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının izinsiz uygulamaların durdurulmasına ilişkin kısmının ONANMASINA, imar para cezasına ilişkin kısmının ise BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 05/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.