Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2018/9397 E. , 2022/1372 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/9397
Karar No : 2022/1372
KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu ve Altıncı Daireleri Müşterek Heyetince verilen Danıştay Altıncı Dairesinin 18/04/2018 tarihli, E:2016/6235, K:2018/3654 sayılı kararın; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Erzincan İli, Çayırlı İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan … Petrol Ofisi isimli akaryakıt istasyonuna ilişkin olarak düzenlenen … tarihli, … sayılı yapı kullanma izni ile … tarihli, … sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatı ve bunlara dayanak teşkil eden 1/1000 ölçekli uygulama ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile bu işlemlerin iptali talebiyle davacı tarafından yapılan başvurunun reddine dair … tarihli, … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; yapı ruhsatına aykırı biçimde inşa edilen bağımsız bölüm için verilen yapı kullanma izninin mevzuata açıkça aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline; … tarihli, …sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatının varlığından davacının, Erzincan İli, Çayırlı İlçesi, … Mahallesi … ada … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan akaryakıt istasyonunun bulunduğu yere LPG istasyonu işyeri açma ve çalışma ruhsatı da verilmesi istemiyle davalı belediyeye yaptığı başvurunun reddine ilişkin … tarihli, … sayılı işlemin iptali istemiyle … İdare Mahkemesinin E:… dosyasında açtığı davada yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesinin ardından alınan ve bir örneği davacıya da 24/12/2010 tarihinde tebliğ edilen bilirkişi raporu (2.sayfasında) ile haberdar olduğu, süresi içerisinde ihtilaf konusu yapılmayarak anılan işlemin de dahil olduğu bir takım bilgi ve belgelerin verilmesi yolundaki bilgi edinme başvurusu üzerinden verilen yargı kararının infazı aşamasında davacının haberdar olduğu kabul edilemeyeceği gerekçesiyle davanın bu kısmının süre aşımı nedeniyle reddine; davanın 1/5000 ölçekli nazım imar planının iptali istemine ilişkin kısmı bakımından, yine Mahkemece verilen ara kararlarına rağmen bölgeye ilişkin davalı idarece hazırlanmış bir nazım imar planının bulunduğu hususu davalı idarece ikrar ve kabul dahi edilmediğinden ve varlığını tevsiken dosyada da somut bir bilgi (pafta sureti,askı ilan tutanağı, belediye meclis karar sureti vs.) bulunmadığından, iptal davasına konu olabilecek bir nazım imar planının varlığından söz edilemeyeceği gerekçesiyle davanın bu kısmının incelenmeksizin reddine; davanın 1/1000 ölçekli uygulama imar planının askıya çıkarılmadığı ve itiraz süreci işletilmediği yasal prosedür tamamlanmaksızın tesis edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planında mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Daire kararının özeti:
Temyize konu kararın yapı kullanma izin belgesine ilişkin kısmı yönünden dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup, bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından onanmasına, temyize konu kararın İşyeri açma ve çalıştırma ruhsatına ilişkin kısmı yönünden, uyuşmazlığa konu taşınmaz üzerinde bulunan … Petrol Ofisi isimli akaryakıt istasyonuna ilişkin imar durumunun, yapı kullanma izin belgesinin ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile dayanak imar planlarının ve bunlara ilişkin davalı idarece alınan belediye meclis kararlarına ilişkin bilgi ve belgelerin verilmesi istemiyle davacı tarafından yapılan 20/11/2014 tarihli başvurununun 2577 sayılı Kanunun 10. maddesi kapsamında bir başvuru olduğu anlaşıldığından, davacı tarafından imar planı değişikliği olarak kabul edilen başvurunun reddi üzerine yasal süre içinde açılan davada süre aşımı bulunmadığından işin esasına girilerek bir karar verilmesi gerekirken davanın süre aşımı yönünden reddi yolundaki idare mahkemesi kararında isabet görülmedıği gerekçesiyle bozulmasına, temyize konu kararın uygulama imar planına ilişkin kısmı yönünden, taşınmazın bulunduğu alana ilişkin nazım imar planı bulunmadığı, uygulama imar planının usulüne uygun olarak yapılmış nazım imar planı uyarınca yapılması gerektiği, nazım imar planı olmadan uygulama imar planı yapılamayacağı bu nedenle dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmesi gerekirken dava konusu uygulama imar planının askıya çıkarılmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmesinde sonucu itibariyle isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle onanmasına karar verilmiştir.
KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI :Davalı idare tarafından, uyuşmazlığı konu taşınmazın 2003 yılında faaliyete geçen bir istasyon olduğu, davacının 11 yıl sonra akaryakıt istasyonunundan haberdar olduğu iddiasıyla dava açılmasının kabul edilebilir olmadığı, davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği, temyiz aşamasında ileri sürdüğü iddiaların değerlendirilmediği ileri sürülerek Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci ve Altıncı Daireleri Müşterek Heyetince 2575 sayılı Danıştay Kanununun Ek 1. Maddesi uyarınca birlikte yapılan toplantıda Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
6545 sayılı Türk Ceza Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 103. maddesinin b) bendi ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi yürürlükten kaldırılmış ise de; anılan Yasanın 27. maddesiyle 2577 sayılı Yasaya eklenen Geçici 8. maddenin 1. fıkrasındaki “Bu Kanunla idari yargıda kanun yollarına ilişkin getirilen hükümler, 2576 sayılı Kanunun, bu Kanunla değişik 3 üncü maddesine göre kurulan bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta göreve başlayacakları tarihten sonra verilen kararlar hakkında uygulanır. Bu tarihten önce verilmiş kararlar hakkında, kararın verildiği tarihte yürürlükte bulunan kanun yollarına ilişkin hükümler uygulanır.” kuralı uyarınca, bu maddeye göre kararın düzeltilmesi yolundaki istemin incelemesine geçilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine göre kararın düzeltilmesi istemi yerinde görüldüğünden Dairemizin 18/04/2018 tarihli, E:2016/6235, K:2018/3654 sayılı kararı kaldırılarak işin esası incelendi:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden, Erzincan İli, Çayırlı İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan … Petrol Ofisi isimli akaryakıt istasyonuna ilişkin imar durumunun, yapı kullanma izin belgesinin ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile dayanak imar planlarının ve bunlara ilişkin davalı idarece alınan belediye meclis kararlarına ilişkin bilgi ve belgelerin verilmesi istemiyle davalı idareye yönelik davacı tarafından 4982 sayılı Bilgi Edinme Kanunu kapsamında yapılan 04/04/2012 tarihli başvurunun, istenilen bilgi ve belgelerin işyerinin mahremiyetine ilişkin olduğu, ancak bu yere ilişkin bir dava açıldığı takdirde anılan bilgi ve belgelerin davacıya verilebileceği gerekçesiyle Çayırlı Belediye Başkanlığının … tarihli, … sayılı işlemiyle reddi üzerine, bu işlemin iptali istemiyle … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolundaki … tarihli, K:… sayılı karar sonrası davacı tarafından, mahkeme kararının uygulanması istemiyle yapılan 20/11/2014 tarihli idari başvuru üzerine 08/01/2015 tarihli yazı ile verilen bilgi ve belgelerden hareketle 02/02/2015 tarihli dilekçe ile … Petrol Ofisine ait … tarihli, … sayılı yapı kullanma izni ile … tarihli, … sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptali istemiyle idareye yapılan başvurunun reddi yolunda davalı idarece tesis olunan … tarihli, … sayılı işlem ile anılan anılan işlemlerin ve dayanak teşkil eden 1/1000 ölçekli uygulama ve 1/5000 ölçekli nazım imar planının iptali istemiyle işbu davanın açıldığı anlaşılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun işlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle “Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, “İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir. Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar.” hükmüne yer verilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun “Dava açma süresi” başlıklı 7. maddesinde dava açma süresinin özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve İdare Mahkemelerinde altmış gün olduğu; ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresinin, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı; yine aynı Kanunun “Üst makamlara başvurma” başlıklı 11. maddesinde İşlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle, ilgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılmasının üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebileceği, bu başvurunun işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durduracağı, altmış gün içinde bir cevap verilmezse isteğin reddedilmiş sayılacağı hususu kurala bağlanmıştır.
Anılan maddelerin birlikte değerlendirilmesinden, imar planlarına karşı, 2577 sayılı Kanunun 11. maddesi kapsamında başvuru için, 3194 sayılı Kanunun 8/b maddesi ile özel bir itiraz süresi getirildiği anlaşılmaktadır. Bu durum karşısında, imar planlarına karşı, bir aylık askı süresi içinde 2577 sayılı Kanunun 11. maddesi kapsamında başvuruda bulunulması ve bu başvuruya idari dava açma süresinin başlangıç tarihi olan son ilan tarihinden itibaren işlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle 60 gün içinde cevap verilmeyerek isteğin reddedilmiş sayılması halinde, bu tarihi takip eden 60 günlük dava açma süresi içinde veya son ilan tarihini izleyen 60 gün içinde cevap verilmek suretiyle isteğin reddedilmesi halinde bu cevap tarihinden itibaren 60 günlük dava açma süresi içinde idari dava açılabileceği sonucuna varılmaktadır. İmar planlarına askı süresi içinde bir itirazda bulunulmamış ise davanın, 2577 sayılı Kanunun 7. maddesi uyarınca imar planının son ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 gün içinde açılması gerekir.
Diğer taraftan bu süreler içerisinde dava açılmamış olmakla birlikte, imar planlarının uygulanmasına yönelik bir işlem (parselasyon, ifraz, tevhid, imar durumu vb.) tesis edilmesi halinde, uygulama işlemine karşı yasal dava açma süresi içinde dayanağı imar planlarına karşı da yeniden dava açma hakkı bulunduğu kabul edilmektedir.
4982 sayılı Bilgi Edinme Kanununun “Bilgi verme yükümlülüğü” başlıklı 5. Maddesinde “Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler.” hükmü yer almktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu kararın işyeri açma ve çalışma ruhsatına ilişkin kısımı bakımından;
İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… İdare Mahkemesince verilen temyize konu kararın işyeri açma ve çalışma ruhsatına yönelik süreaşımı nedeniyle davanın reddine ilişkin kısmı ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup, bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmamaktadır.
Temyize konu kararın 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve yapı kullanma izin belgesinin iptaline ilişkin kısmına gelince;
Yukarıdaki yasal düzenlemelere göre, ilan tarihinden itibaren işlemeye başlayan dava açma süresi içerisinde idari davaya konu edilmeyen düzenleyici işlemlerin, bu tarihten sonra davaya konu edilebilmeleri, ilgili hakkında uygulama işlemi yapılmış olması; bireysel işlemin ise, birlikte dava konusu yapıldığı düzenleyici işlemin uygulaması niteliğinde bulunması gerekmektedir.
Bu durumda, uygulama işleminin niteliğinin ve hangi işlemlerin uygulama işlemi kabul edilip bunlara dayanarak düzenleyici işlemlere dava açılabileceğinin tespit edilmesi gerekmektedir.
2577 sayılı İdari yargılama Usulü Kanununun yukarıda açıklanan 7’nci maddesinde sözü edilen uygulama işleminin; ilgili idari birim tarafından, kural koyucu nitelikteki düzenleyici işlemlere dayanılarak, kişiler hakkında tesis edilen, idarenin hukuki sonuç doğurmaya yönelik bir irade açıklaması olduğu anlaşılmakla birlikte, davacının Bilgi Edinme Kanunu kapsamında Mahkeme kararı uyarınca 20/11/2014 tarihli başvuruyla akaryakıt istasyonuna yönelik bilgi ve belge isteminde bulunulması üzerine tesis edilen işlemin hukuki sonuç doğurmaya yönelik bir irade açıklaması olmadığından, uygulama işlemi niteliği taşımadığı açıktır.
Öte yandan; davacı tarafından imar planlarının uygulama işlemi niteliğindeki … Petrol Ofisine ait … tarih ve … sayılı yapı kullanma izni ile … tarih ve … sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatına yönelik 60 günlük dava açma süresi içerisinde dava açılmadığı ve … Petrol Ofisiyle aynı istikamette yaklaşık 850 metre mesafede akaryakıt istasyonu bulunan davacının, … Petrol Ofisinden başvuru tarihi olan 20/11/2014 tarihinde haberdar olunduğu iddiasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu hususları gözetildiğinde anılan uygulama işlemleri yönünden ve dayanak düzenleyici işlem niteliğindeki imar planları yönünden bu davada süre aşımı bulunduğundan, davanın esasının incelenerek dava konusu işlemlerin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, işyeri açma ve çalışma ruhsatına ilişkin davanın süre aşımı nedeniyle reddine yönelik kısımının ONANMASINA, uygulama imar planı ve yapı kullanma izin belgesine ilişkin dava konusu işlemlerin iptaline yönelik kısmının 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 10/02/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY
Danıştay Altıncı ve Onuncu Dairelerinin 18/04/2018 tarih ve E:2016/6235, K:2018/3654 sayılı, İdare Mahkemesi kararının işyeri açma ve çalıştırma ruhsatına ilişkin kısmının bozulmasına, yapı kullanma izin belgesi ile uygulama imar planına ilişkin kısmının onanmasına ilişkin kararı; hukuka ve mevzuata uygun olduğundan, karar düzeltme isteminin reddi gerektiği oyuyla aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyoruz.