Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2018/2086 E. , 2020/12779 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/2086
Karar No : 2020/12779
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. … (Aynı adreste)
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Samsun İli, Canik İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda küçük sanayi sitesi kullanımının, dini tesis alanı, kültürel tesis alanı ve rekreasyon alanı olarak yeniden düzenlenmesine ilişkin Samsun Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliği ile Samsun Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararında; aynı işlemlerin iptali istemiyle …. İdare Mahkemesinin E: …, E: …, E: … sayılı dosyalarında açılan davalarda, mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporları ile … İdare Mahkemesinin E: … sayılı dosyasında düzenlenen ek bilirkişi raporunun ve dosyada yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, Samsun kent merkezinin nitelikli ve kimlikli bir gelişim sürdürülebilmesi için fiili durumda alan üzerinde bulunan küçük sanayi sitesi kullanımının bu alandan kaldırılmasının gerekli ve uygun bir planlama yaklaşımı olduğu, ancak planlama sürecinde ticaret alanı kullanımının uyuşmazlığa konu alandan tamamen kaldırılmasının kent merkezinin gelişimini olumsuz etkileyerek plan ana kararlarını bozduğu, yapılan plan değişikliğinde söz konusu olumsuz etkilerin tartışılmadığı, çevre düzeni planı ana kararlarını, temel strateji ve politikalarını değiştiren işlemlerin plan değişikliği olarak değil, plan revizyonu olarak ele alınması gerektiği, Canik ilçesinin sosyal ve ekonomik yapısını önemli ölçüde etkileyecek bu yöndeki plan değişikliğinin en azından ilçe belediyesinin içinde yer alacağı katılımcı bir süreçle hazırlanması gerektiği, alan üzerinde getirilmiş bulunan dini tesis alanı, kültürel tesis alanı kullanımlarının daha büyük alanlar üzerinde fonksiyonlandırılması ve park alanının rekreasyon alanına dönüştürülmesi şeklindeki değişikliği zorunlu kılan somut gerekçelerin ortaya konulmadığı, küçük sanayi alanlarının tanımı ve içerdiği faaliyetler gereği yerleşim alanlarına yakın ve kolay ulaşılabilir yerlerde olması gerektiği, keşif esnasında gösterilen yerin (Sarıışık Mevkii) küçük sanayi kullanımı dışında, diğer büyük sanayi kullanımları için uygun olacağı, davalı idarece Batı Çevre Yolu olarak ifade edilen ana ulaşım aksının Sarıışık mevkiinde oluşturulmak istenilen sanayi alanı kullanımına hizmet vermekten uzak olduğu, bu haliyle kent bütünü için ihtiyaç duyulan bir kullanım türü olan küçük sanayi kullanımına ilişkin gerekli alternatif alanlar ve uygulamaya yönelik çözümler üretilmediği, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliğinde hukuka uyarlık bulunmadığından, bu plana dayanılarak hazırlanan dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinde de hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu plan değişiklikleri öncesinde yürürlükte olan 2004 yılı onaylı 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planında, uyuşmazlık konusu alan kentsel yerleşik alan kullanımında kaldığından, ticaret kullanımının alandan kaldırılmasının söz konusu olmadığı, dava konusu 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliğinin 20.07.2007 onay tarihli 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına uygun olduğu, kent merkezinde “1. Küçük Sanayi Sitesinin” bulunduğu alanının mevcut planlarda ticaret alanı olarak belirlendiği, dava konusu Gülsan Sanayi Sitesinin çok yakınında bulunan hurdacılar sitesinin kaldırılarak buranın da TOKİ Başkanlığı tarafından yapılan imar planı ile ticaret alanı olarak belirlendiği, yanı sıra dava konusu alanın bitişiğindeki 19 Mayıs Stadyumunun kaldırılmasından sonra bu alanın TOKİ Başkanlığı tarafından ticaret alanı olarak tasarlandığı, söz konusu ticaret alanları ile ortaya çıkacak yoğunluk artışına hizmet edecek rekreaktif alanların dava konusu imar planı değişiklikleri ile sağlandığı, uyuşmazlık konusu alana ilişkin 2005 yılı onaylı 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile belirlenen 20.000 m2 büyüklüğündeki park alanının, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile 161.072 m2’ye çıkarıldığı, ayrıca Samsun ilinde kişi başına düşen yeşil alan miktarı 4-5 m2 ile asgari standardın altında kaldığından, dava konusu plan değişikliklerinin yeşil alan miktarını artırıcı nitelikte olduğu, üst 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı kararları değişmediği sürece Samsun-Ankara karayolu güzergahında “Batı Çevre Yolu” çevresinde sanayi alanı oluşturulmasının zorunlu olduğu, Batı Çevre Yolunun 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında açıkça gösterilmiş olduğu ve söz konusu yolun hazırlıklarının tamamlandığı, Tekkeköy ilçesinde faal durumda sanayi sitesi oluşturulduğu, ayrıca Atakum ilçesinde 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına uygun olarak belirlenen sanayi alanının da alternatif bir alan olduğu, dava konusu Gülsan Sanayi Sitesinin iki sanayi alanından birini tercih etmesine engel bir durum bulunmadığı, ayrıca Atakum, İlkadım, Canik ve Tekkeköy kent merkezlerinde kirlilik yaratan küçük ve orta boy işletmeler ile işlevini tamamlamış küçük sanayi sitelerinin faaliyet göstermesi için, İlkadım ilçe sınırları içerisindeki 13.6 hektarlık alanın kentsel çalışma alanı kullanımına ayrılmasına yönelik 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin onaylandığı, Atakum ilçesinde belirlenen sanayi alanının da rezerv alan olarak planlandığı, bu nedenle dava konusu sanayi sitesi için alternatif alan planlanmadığı yönündeki tespitlerin hatalı olduğu, dava konusu plan değişikliklerinin uygun olduğuna yönelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görüşü bulunduğu, bilirkişi raporunda 2005 yılı onaylı 1/5000 ölçekli nazım imar planının, çevre düzeni planı gibi değerlendirilmesinin hatalı olduğu,
ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile mahkeme kararının, dava konusu plan değişikliğinin sadece Gülsan Sanayi Sitesinin bulunduğu alanla sınırlı tutularak, bütüncül şekilde planlama yapılmamasının şehircilik ilkelerine, planlama tekniğine, kamu yararına uygun olmadığı gerekçesi eklenerek onanmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı açıklama raporunda; Samsun ilinde ilk düzenli küçük sanayi sitesinin Canik Belediye sınırları içerisinde iki etap halinde kurulduğu, ilk etapta 1958-1974 yılları arasında “1. Küçük Sanayi Sitesinin”, ikincisi etapta ise 1975-1982 yılları arasında dava konusu “Gülsan Sanayi Sitesinin” kurulduğu, birbirine bitişik konumdaki iki sanayi sitesinin toplam kapladıkları alanın 57 hektar büyüklüğünde olduğu, uyuşmazlık konusu Gülsan Sanayi Sitesinin batısında 1. Küçük Sanayi Sitesi, güneybatısında 19 Mayıs Stadyumu, kuzeydoğusunda Samsun-Ordu Devlet Karayolu, güneydoğusunda Doğu Çevre Yolu (İlkadım Bulvarı), kuzeybatısında ise Ali Rıza Bey Bulvarının yer aldığı, Canik İlçesinin hızlı gelişmesi, ayrıca şehrin Ankara-Samsun Karayolu ile Samsun-Ordu Karayolu boyunca lineer şekilde gelişmesi sonucunda, Gülsan Sanayi Sitesinin şehrin merkezinde kalarak, sıkışmış bir fonksiyon haline dönüştüğü ve kentin talebini karşılayamayacak bir noktaya geldiği, bu durumun kentin gelişmesine engel teşkil ettiği ve kent estetiğini bozucu etki gösterdiği, bu nedenle söz konusu kullanımın kentin çeperlerinde yaratılan yeni alanlarda faaliyetini devam ettirmesi gerektiği şeklinde açıklamalara yer verilmiştir.
Aynı doğrultuda (mülga) Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 2004 yılında onaylanan 1/50.000 ölçekli Samsun Çevre Düzeni Planı açıklama raporunun Canik ilçesinde “Sanayi-Küçük Sanatlar-Depolama” alanlarını düzenleyen 7.4.c.2 maddesinde; “Canik ilçesinin hızlı gelişmesi sonucunda 1. Küçük Sanayi Sitesi ile Gülsan Sanayi Sitesinin kent içinde kaldığı ve planlamada öngörülen hizmet sürelerini doldurduğu, Kutlukent ve Tekkeköy belediye sınırları içerisinde bulunan ve önemli kısmı bitmiş olan yeni organize sanayi sitesinin tamamlanması ile birlikte Canik Belediyesinde yer alan sanayinin tamamının taşınmasının planlandığı” şeklinde açıklamalar getirilmiştir.
Dava dosyası ile Dairemizin E:2018/1223 sayılı dosyasının birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlık konusu alanda yer alan diğer bir taşınmaza ilişkin olarak aynı işlemlerin iptali istemiyle … İdare Mahkemesinin E: … sayılı dosyasında açılan davada, mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda; uyuşmazlık konusu Gülsan Sanayi Sitesinin batı bitişiğinde 1. Küçük Sanayi Sitesinin bulunduğu, 2004 yılı onaylı 1/50.000 ölçekli Samsun Çevre Düzeni Planı açıklama raporunda, söz konusu küçük sanayi sitesinin de alandan taşınmasının öngörüldüğü, yine uyuşmazlık konusu alanın güneybatı bitişiğinde Samsun 19 Mayıs Stadyumunun bulunduğu, yeni stadyum inşaatın tamamlanması ile birlikte 19 Mayıs Stadyumunun alandan taşınacağı ve bu alanın işlevsiz hale geleceği, kent merkezinin bu kesime doğru gelişme eğilimi gözetilerek bölgenin bir bütün halinde değerlendirilmesi gerekirken, dava konusu planlama alanının yalnızca Gülsan Sanayi Sitesinin bulunduğu alan ile sınırlı tutulmasının plan bütünlüğü açısından uygun bir yaklaşım olmadığı yönünde değerlendirmelere yer verilmiştir.
Bu tespit ve açıklamalar karşısında, kentin uyuşmazlık konusu alana doğru gelişme eğilimi gösterdiği, Gülsan Sanayi Sitesi ile bitişiğinde yer alan 1. Küçük Sanayi Sitesinin kent merkezi içerisinde sıkışmış bir fonksiyon haline geldiği ve kent merkezinin nitelikli şekilde gelişebilmesi için küçük sanayi sitelerinin alandan kaldırılmasının gerekli olduğu anlaşılmakla birlikte; uyuşmazlık konusu alanın komşuluğunda yer alan 1. Küçük Sanayi Sitesinin planlama alanına dahil edilmeyerek, dava konusu plan değişikliğinin sadece Gülsan Sanayi Sitesinin bulunduğu alanla sınırlı tutulmasının, küçük sanayi sitesinin merkezden desantrilizasyonu amacı ile çeliştiği anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan, kentin gösterdiği gelişme eğilimi sonucunda uyuşmazlık konusu alanın cazibe merkezi haline gelerek, yatırım taleplerinin artmış olması, ayrıca Gülsan Sanayi Sitesinin güneybatı bitişiğinde bulunan 19 Mayıs Stadyumunun taşınması sonrasında bu alanın da işlevsiz hale gelecek olması karşısında, uyuşmazlık konusu Gülsan Sanayi Sitesi ile komşuluğunda yer alan alanların birlikte değerlendirilerek planlama yapılması gerekirken, bütüncül şekilde hazırlanmadığı tespit edilen dava konusu çevre düzeni plan değişikliğinde bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla, Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Daireleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birisinin bulunması halinde mümkündür.
Temyiz istemine konu edilen … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin kararı ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyiz istemine konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının yukarıda yer verilen gerekçe eklenerek ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, kararın taraflara tebliğini ve bir örneğinin de belirtilen İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın kararı veren İdare Mahkemesine gönderilmesine, 15/12/2020 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.