Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2016/8356 E. , 2020/10829 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/8356
Karar No : 2020/10829
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Gıda ve Tem. Mad. İml. Dağ. ve Paz. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: … , K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İzmir ili, Bornova ilçesi, … Mahallesi, … ada, … ve … parsel sayılı taşınmazlar üzerinde yapılacak yapılar için otopark bedeli olarak ödenen 50.357,70 TL’nin adli yargıda davanın açıldığı 27.08.2014 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare mahkemesince; … tarih ve … ile … sayılı yapı ruhsatlarını yeni yapı ruhsatları olduğu ve otopark bedelinin, yeni ruhsatın düzenlendiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri uyarınca hesaplanması gerektiği, ancak geçersiz hale gelen yapı ruhsatları nedeniyle tahsil edilmiş olan otopark bedelinin mahsup edilmesi veya önceden tahsil edilmiş olan otopark bedelinin iade edilmesi suretiyle, yeniden belirlenen otopark ücretinin tahsili gerekirken, bu usule uyulmayarak mükerrer ödeme yapılmasına neden olunduğu anlaşıldığından davanın kabulü ile tahsili yapılan ve … tarih ve … ile … sayılı yapı ruhsatları nedeniyle ödenmiş olan 50.357,70 TL otopark ücretinin adli yargıda davanın açıldığı 27.08.2014 tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesi gerektiğine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından kabul kararının uygulanması için idareye başvurulması üzerine şifahi görüşme yapıldığı ve idareye ödenen tutarın 44.063,19 TL olduğunun tespit edildiği, bunun üzerine davacı tarafından idareye yapılan başvuruda, “mahkeme kararında belirtilen 50.357,70 tl asıl alacağın 44.063,19 tl olarak dikkate alınarak yapılacak faiz hesaplaması sonucunda belirlenecek miktarın” ödenmesinin talep edildiği, faiz ve nisbi vekalet ücretinin de bu tutara göre hesaplandığında daha düşük olacağı, öte yandan yasal süresi içerisinde imalata başlanılmaması nedeniyle ruhsatın hükümsüz hale gelmesinde belediyenin kusurunun bulunmadığı, harç niteliğinde olmayan ödemelerin iadesine veya tenziline dair yasal bir düzenleme bulunmadığından 2009 yılı ruhsatlarına ilişkin olarak ödenen otopark bedelinin yeni ruhsat başvurusunda iade edilmesinin hukuken mümkün olmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ: İdare mahkemesince, öncelikle davacı tarafından yapılan ödeme tutarının netleştirilmesi gerektiğinden; taraflardan, yapılan tüm ödemelere ilişkin belgeler temin edildikten sonra, mükerrer olarak ödendiği belgelendirilen miktarın davalı idare tarafından davacıya ödenmesine karar verilmesi gerekirken eksik incelemeye dayalı olarak taraf beyanı üzerine hüküm kurulmasında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığından temyize konu mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İzmir İli, Bornova İlçesi, … Mahallesi, … ada, … ve … parsel sayılı taşınmazlar üzeride yapılacak yapılar için … tarih ve … ve … sayılı yapı ruhsatları almış ve ruhsat başvurusu sırasında ruhsat harçları ile otopark bedeli olarak 50.357,70 TL ödenmesi taahhüt edilmiş, bu tutarın bir kısmı nakden ödenmiş, kalan kısmın da taksitler halinde ödenmesi planlanmıştır.
Ancak davacı tarafından, inşaata süresinde başlanılamadığından geçersiz hale gelen yapı ruhsatları nedeniyle yeniden yapı ruhsatı almak için başvuruda bulunulmuştur. Davalı idare tarafından, yeni yapılan başvuru için hesaplanan harçlardan önceden tahsil edilen harçlar mahsup edildiği halde otopark ücretinin ne şekilde tahsil edileceği konusunda tereddüte düşüldüğünden Bayraklı Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü Yapı Ruhsat Şubesi’nin 10.02.2014 tarih ve 2582 sayılı yazı ile İzmir Büyükşehir Belediyesinden görüş sorulmuştur. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar Denetim Dairesi Başkanlığı İmar İşleri Müdürlüğü’nün 23.05.2014 tarih ve 1794 sayılı yazısıyla “otopark bedelinin yeni yapı ruhsatının düzenlendiği tarih itibariyle geçerli olan mevzuat hükümleri doğrultusunda yeniden belirlenmesi gerektiği” yönünde görüş bildirilmesi üzerine davalı idare tarafından davacıya, 2014 yılı tarifesine göre 73.225,02 TL olarak hesaplanan otopark bedelinin tam olarak ödenmesi gerektiği bildirilmiştir. Bu doğrultuda, davacı tarafından ihtirazi kayıtla %25’lik nakit ödeme yapılmış ve %75’inin ise 12 taksit halinde ödeneceği taahhüt edilmiş, bunun üzerine, … tarihli … ve … sayılı yeni yapı ruhsatları düzenlenmiştir.
Daha sonra fazladan ödendiği ileri sürülen 50.357,70 TL’nin tahsili amacıyla davacı tarafından açılan davanın görev yönünden reddine yönelik … Asliye hukuk Mahkemesinin … tarih ve E: … ; K: … sayılı kararı üzerine görevli yargı merci olan idari yargıda görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
İşlem tarihinde yürürlükte olan 3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Yapı ruhsatiyesi” başlıklı 21. maddesinde; “Bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26 ncı maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir.” hükmü düzenlenmiş, “Ruhsat alma şartları” başlıklı 22. maddesinde; “Yapı ruhsatiyesi almak için belediye, valilik bürolarına yapı sahipleri veya kanuni vekillerince dilekçe ile müracaat edilir. Dilekçeye sadece tapu (istisnai hallerde tapu senedi yerine geçecek belge), mimari proje, statik proje, elektrik ve tesisat projeleri, resim ve hesapları, röperli veya yoksa, ebatlı kroki eklenmesi gereklidir. Belediyeler veya valiliklerce ruhsat ve ekleri incelenerek eksik ve yanlış bulunmuyorsa müracaat tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde yapı ruhsatiyesi verilir. Eksik veya yanlış olduğu takdirde; müracaat tarihinden itibaren onbeş gün içinde müracaatçıya ilgili bütün eksik ve yanlışları yazı ile bildirilir. Eksik ve yanlışlar giderildikten sonra yapılacak müracaattan itibaren en geç onbeş gün içinde yapı ruhsatiyesi verilir.” hükmüne yer verilmiş, “Ruhsat müddeti” başlıklı 29.maddesinde; “Yapıya başlama müddeti ruhsat tarihinden itibaren iki yıldır. Bu müddet zarfında yapıya başlanmadığı veya yapıya başlanıp da her ne sebeple olursa olsun, başlama müddetiyle birlikte beş yıl içinde bitirilmediği takdirde verilen ruhsat hükümsüz sayılır. Bu durumda yeniden ruhsat alınması mecburidir. Başlanmış inşaatlarda müktesep haklar saklıdır. Ruhsat yenilenmesi ve plan tadili sırasında ayrıca harç alınmaz. Ancak inşaat sahasında artış, bağımsız bölümlerin brüt alanında veya niteliğinde değişme olması halinde yeniden hesaplanacak harçtan evvelce ödenen harç tutarı, tenzil edilir. Yeni durumda hesaplanan harç tutarında azalma olması halinde iade yapılmaz. Diğer kanunlardaki muafiyet hükümleri saklıdır. Ruhsat ve eklerinin yapı yerinde bulundurulması mecburidir.” düzenlemesi getirilmiştir.
Aynı Kanun’un 37. maddesinde, imar planlarının tanziminde planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile müstakbel ihtiyaçlar gözönünde tutularak lüzumlu otopark yerleri ayrılacağı, otopark ihtiyacı bulunan bina ve tesislere lüzumlu otopark yeri tefrik edilmedikçe yapı izni, otopark tesis edilmedikçe de kullanma izni verilmeyeceği, kullanma izni alındıktan sonra otopark yeri, plana ve yönetmelik hükümlerine aykırı olarak başka maksatlara tahsis edilemeyeceği düzenlenmiştir.
Anılan Kanunun 37. maddesi ile 44. maddesine dayanılarak hazırlanan ve işlem tarihinde yürürlükte olan Otopark Yönetmeliği’nin “Genel Esaslar” başlıklı 4. maddesinin (a) bendinde, binayı kullananların otopark ihtiyacının bina içinde ve parselinde karşılanmasının esas olduğu; (e) bendinde, imar planları hazırlanırken parselinde otopark tesisi mümkün olmayan yerlerde otopark ihtiyacının karşılanması amacıyla bölge ve genel otopark yerlerinin belirleneceği, ayrıca parselinde otopark yapılması mümkün olan alanlarda imar parsellerinin büyüklüklerinin otopark yapımını mümkün kılacak şekilde tesbit edileceği; (f) bendinde, meskun alanlar, kentsel sit alanları, üzerinde kurulacak yapı bulunan parseller, arazinin jeolojik ve topografik yapısı, giriş ve çıkış, trafik emniyeti sağlanamaması gibi imar planındaki konumundan kaynaklanan nedenlerle otopark ihtiyacının parselinde karşılanması mümkün olmayan durumlara ilişkin ilkelerin, belediye meclis veya il idare kurulu kararı ile belirleneceği; fıkranın devamında ise otopark bedeli alınan parsellerin otopark ihtiyacının belediye veya valilikçe karşılanmasının zorunlu olduğu, otopark ihtiyacı parselinde karşılanamayan ve idaresince İmar Kanununun 37. maddesine göre otopark tesis edilemeyen alanlarda otopark bedelinin arsa payı hariç %25’i yapı ruhsatının verilmesi sırasında nakden, kalan %75’i ve arsa payı ise belediyesince veya il özel idaresince parselin otopark ihtiyacı karşılandıktan en geç doksan gün sonra o yıla ait miktarlara göre değerlendirilerek tahsil edileceği, yapı ruhsatı düzenleme aşamasında ödemelere ilişkin taahhütname alınacağı ve tapu kütüğüne bu hususta şerh düşüleceği, plansız alanlarda ise otoparkın parselinde veya yapıda karşılanmasının zorunlu olduğu hükümlerine yer verilmiştir. Yine aynı Yönetmeliğin “Bina Otoparkı Yapılamayan Parseller” başlıklı 9. maddesinde, bina içinde veya parselinde otopark yapılması mümkün olmayan yapıların durumunun, belediyece imar durumu ile ilgili ilk müracaat tarihinden başlayarak 30 gün içinde ilgisine gerekçeleri ile birlikte bildirileceği, belediyelerin bina otoparkı yerine otopark sorununun nasıl çözümleneceğini, binanın hangi bölge veya genel otoparkından yararlanacağını da bildirmekle ve bu otoparkları tesis etmekle yükümlü olduğu, bu durumda bölge veya genel otoparktan yararlananlardan ayrıca kullanım ücreti alınmayacağı; “Mali Hükümler” başlıklı 3. bölümün “Otopark bedelinin tahakkuk ve tahsili” başlıklı 10. maddesinde otopark bedelinin hesabında, 4. maddenin (d) bendinde belirtilen birim park alanları ile 5. maddede belirtilen otopark sayısının esas alınacağı, otopark bedelinin tahakkuk ve tahsil esaslarının Yönetmelik ve Tebliğ hükümleri de dikkate alınarak belediye meclisleri veya il genel meclisleri tarafından belirleneceği; otopark bedellerinin kamu bankalarından herhangi birinde açılacak otopark hesabına yatırılacağı; bu hesapta toplanan meblağa yasaların öngördüğü faiz oranının uygulanacağı, 3030 sayılı Kanun kapsamında kalan belediyelerde, büyükşehir belediyesince ilçe belediyeleri adına otopark hesabı açtırılacağı ve İlçe belediyeleri hesabında toplanan otopark meblağının, büyükşehir beledilerince o ilçe sınırları içerisinde yapılacak veya yaptırılacak bölge veya genel otoparkları için kullanılacağı hükmünden sonra, “Otopark Hesabından Yapılacak Harcamalar” başlıklı 11. maddesinde, otopark hesabında toplanan meblağın, belediyelerin kendi kaynaklarından ayıracağı tahsisatla birlikte, tasdikli plan ve beş yıllık imar programına göre hazırlanan kamulaştırma projesi karşılığında otopark tesisi için gerekli arsa alımları ile bölge veya genel otoparklar için kullanacağı, otopark hesabında toplanan meblağın otopark tesisi dışında başka bir amaçla kullanılamayacağı, otopark hesabında toplanan meblağın, belediyelerce hazırlanacak sarf belgesi, verile emri ve hakediş raporuna göre belediyesinin yazılı talimatı üzerine ilgili bankaca hak sahibine ödeneceği, otopark hesabında toplanan meblağın, amacında kullanılıp kullanılmadığı hususunun ise İçişleri Bakanlığınca denetleneceği hükmü getirilmiş, “Uygulanacak Hükümler” başlıklı 12. maddesinde ise, ruhsat süresi içinde tamamlanması mümkün olamayacağı için 5 yıl içinde ruhsat yenilemek üzere ilgili idareye başvurularak ruhsat yenilemesi yapılan yapılar hakkında, ruhsat alma tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerinin uygulanacağı; inşasına 2 yıl içinde başlanmayan veya süresi içinde ruhsat yenilemesi yapılmayan yapıların ruhsatsız yapı olarak değerlendirileceği ve bu yapılar hakkında yeniden ruhsat alındığı tarihte yürürlükte bulunan plan ve mevzuat hükümlerinin uygulanacağı hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu taşınmazlar üzeride yapılacak yapılar için … tarih ve … ve … sayılı yapı ruhsatları almış ise de davacı tarafından, yapı ruhsatının düzenlenmesinden itibaren 2 yıllık süre içinde inşaata başlanılmaması nedeniyle ruhsatın geçersiz hale geldiği, bunun üzerine yeniden yapı ruhsatı alınmak üzere davalı idareye başvuru yapıldığı, yukarıda bahsi geçen Kanun hükümleri uyarınca, bu başvuru neticesinde düzenlenen … tarih ve … ile … sayılı yapı ruhsatlarının yeni yapı ruhsatı niteliğinde olduğu, bu kapsamda, yeni ruhsatların, düzenlendikleri tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümleri kapsamında değerlendirilmesi gerektiği açıktır.
Uyuşmazlıkta, otopark bedelinin, yeni ruhsatın düzenlendiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri uyarınca hesaplanması gerektiği, ancak geçersiz hale gelen yapı ruhsatları nedeniyle tahsil edilmiş olan otopark bedelinin mahsup edilmesi veya önceden tahsil edilmiş olan otopark bedelinin iade edilmesi suretiyle, yeniden belirlenen otopark ücretinin tahsili gerekirken, bu usule uyulmayarak mükerrer ödeme yapılmasına neden olunduğu anlaşıldığından, yersiz olarak tahsili yapılan ve … tarih ve … ile … sayılı yapı ruhsatları nedeniyle ödenmiş olan otopark ücretinin adli yargıda davanın açıldığı 27.08.2014 tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesi gerektiği açıktır.
Ancak, davacı vekili tarafından, idare mahkemesi kararının uygulanması için davalı idareye yapılan 27/04/2016 tarihli başvuruda, 50.357,70 TL asıl alacak, 7.553,00 TL faiz ile yargılama giderleri ve vekalet ücreti olarak toplam 67.334,77 TL ödenmesinin talep edilmesine rağmen, 16/05/2016 tarihli dilekçe ile tekrar başvuruda bulunularak belediye mali hizmetlerindeki yetkililerle yapılan şifahi görüşmelerde belediye hesabına yapılan ödemenin toplam 44.063,19 TL tutarında olduğu belirtildiğinden fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla “mahkeme kararında belirtilen 50.357,70 TL asıl alacağın 44.063,19 TL olarak dikkate alınarak yapılacak faiz hesaplaması sonucunda belirlenecek miktarın” ödenmesinin talep edildiği görülmektedir.
Bununla birlikte, … tarih ve … ile … sayılı yeni yapı ruhsatlarına ilişkin olarak davacı tarafından yapılan ödemeleri gösteren evrak dosyada bulunmakta ise de … tarih ve … ile … sayılı geçersiz hale gelen önceki yapı ruhsatları alınırken ödendiği ileri sürülen 50.357,70 TL tutarındaki otopark bedelinin ödendiğini gösterir herhangi bir evrakın dosyaya sunulmadığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, idare mahkemesince, öncelikle … tarih ve … ile … sayılı yapı ruhsatlarına ilişkin olarak davacı tarafından yapılan ödeme tutarının netleştirilmesi gerektiğinden taraflardan, yapılan tüm ödemelere ilişkin belgeler temin edildikten sonra, mükerrer olarak ödendiği belgelendirilen miktarın davalı idare tarafından davacıya ödenmesine karar verilmesi gerekirken eksik incelemeye dayalı olarak taraf beyanı üzerine hüküm kurulmasında isabet bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: … , K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 12/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.