Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2016/2205 E. , 2020/9174 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/2205
Karar No : 2020/9174
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- …
2- …
3- …
4- …
5- …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: … , K: … sayılı kararının iptale ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Gebze Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin 93. bölümünün alan; “…. ada … parsellere ilişkin talep;bu parsellerin 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planına ve aynı cadde üzerindeki parsellerin yapılaşma şartlarına göre ayrık nizam 3 kat ticaret alanı olması,… ada … parsele ilişkin talep ; bu parselin 1/5000 ölçekli nazım imar planına ve hazırlanan zemin etüt raporuna uygun olarak A:2,00 hmax:7 kat turizm tesis alanı olması ve parselin güney çekme mesafesinin 10 m. olması ” na ilişkin kısmı ile aynı bölümün “…, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …,…, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … no’lu adalara ilişkin talep; 1/5000 ölçekli nazım imar planına, hazırlanan zemin etüt raporuna ve … Caddesinin karşısında bulunan sanayi alanlarından ticaret alanına dönüştürülmesi hedeflenen bölgedeki yapılaşma şartlarına uygun olarak ara yolların kaldırılarak E:2.00 hmax x: 12 kat konut+ticaret fonksiyonlu 2 adet büyük yapı adasının oluşturulması, konut + ticaret kullanımının lejanta ve komisyonumuzda değerlendirilerek son halini alan plan notlarına eklenmesi, yol güzergahı ve donatı alanlarındaki düzenleme uygun görülmüştür…” kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; dosyanın ve mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden,
… ada … parsel sayılı taşınmazlar yönünden;
Taşınmazın ayrık nizam 3 kat ticaret alanında bırakıldığı, üst ölçekli 1/5000 ölçekli imar planında da aynı fonksiyonda kalması nedeniyle planların kademeli birlikteliği ilkesi ile uyumlu olduğu, kullanım kararı bakımından çevredeki taşınmazlarla uyumlu hale gelmesi nedeniyle, düzenlemenin; imar mevzuatına, üst ölçekli nazım imar planına, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olduğu,
… ada … parsel yönünden;
Taşınmazın, konut alanından turizm tesis alanına dönüştürülmesine ilişkin düzenlemenin mevcut doku ve çevredeki diğer kullanım kararlarına uyumsuzluk taşımaması, yapılaşma koşulları açısından ise önceki haliyle aynı koşullara sahip olması nedeniyle imar mevzuatına, üst ölçekli nazım imar planına, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olduğu,
… vd. adalar yönünden;
Tümüyle konut alanı olarak orta yoğunluklu gelişim öngörülmüş bölgede, mülkiyet bazlı ada birleştirmesi yapılarak, çevredeki yapılaşma türü ve yoğunluklarından da farklılaşacak şekilde getirilen imar planı kararı ile (E:2,00 H:12 kat ticaret alanı) plan bütünselliğinin ortadan kaldırıldığı, emsalin yaklaşık 2 kat, kat adedi ise 3-4 kat artırılırken yol genişliklerinin aynen kalarak 10 metre genişliğindeki yollardan cepheli hale gelip komşu konut adalarından 10 metre genişliğindeki yollar ile ayrılabildiği, emsal ve yapı yüksekliğinin artırılması ile ortaya çıkacak yapıların komşu yapıların güneşlenme ve havalanma koşullarını olumsuz etkileyeceği, gölge etkisi oluşturacağı, bu niteliği ile de imar planlarının yapımından beklenen sağlıklı bir çevre oluşumuna katkı sağlanamayacağı, öngörülen ticari kullanımların konut bölgeleri içerisinde sıkışmış konumunun bölgedeki trafik yükünü olumsuz şekilde etkileyeceğinden … vd. ada sayılı taşınmazların E:2.00, Hmaks:12 kat yapılaşma koşullu ticaret alanı olarak düzenlenmesinin; şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olmadığı,
sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu imar planı değişikliğinin … ada … parsel ve … ada … parsele sayılı taşınmaza ilişkin kısmının reddine, değişikliğin …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …,…, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … ada sayılı taşınmazlara ilişkin kısmının iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Temyize konu kararın eksik incelemeye ve hatalı bilirkişi raporuna dayanılarak verildiği, idarece bir firmaya trafik etki değerlendirme raporu hazırlatıldığı fakat bu raporun bilirkişilerce değerlendirmeye alınmadığı, 10 metre genişliğindeki yollara cepheli taşınmazlar bulunmakla beraber 17 metre genişliğinde yollara cephesi bulunan taşınmazların da bulunduğu, kat adetinin güneşlenme ve havalanma ile ilgili kaliteyi düşüreceği yönündeki kanaatin bilimsel bir husus olmayıp kentsel ve mimari tasarımla giderilebilecek bir husus olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Gebze Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği kabul edilmiştir. Anılan imar planı değişikliğinin 93. bölümünde “….. ada … parsellere ilişkin talep;bu parsellerin 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planına ve aynı cadde üzerindeki parsellerin yapılaşma şartlarına göre ayrık nizam 3 kat ticaret alanı olması,….. ada … parsele ilişkin talep ; bu parselin 1/5000 ölçekli nazım imar planına ve hazırlanan zemin etüt raporuna uygun olarak A:2,00 hmax:7 kat turizm tesis alanı olması ve parselin güney çekme mesafesinin 10 m. olması ” na ilişkin kısmı ile aynı bölümün “…, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …,…, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … no’lu adalara ilişkin talep; 1/5000 ölçekli nazım imar planına, hazırlanan zemin etüt raporuna ve … Caddesinin karşısında bulunan sanayi alanlarından ticaret alanına dönüştürülmesi hedeflenen bölgedeki yapılaşma şartlarına uygun olarak ara yolların kaldırılarak E:2.00 hmax x: 12 kat konut+ticaret fonksiyonlu 2 adet büyük yapı adasının oluşturulması, konut + ticaret kullanımının lejanta ve komisyonumuzda değerlendirilerek son halini alan plan notlarına eklenmesi, yol güzergahı ve donatı alanlarındaki düzenleme uygun görülmüştür…” düzenlemelerine yer verilmiştir. Gebze Belediye Meclisi üyesi davacılar tarafından, mezkur düzenlemeler ile bütünsellikten uzak, parçacıl yapıda imar planı değişikliği yapıldığı, getirilen düzenlemelerde olası deprem risklerinin hesaba katılmadığı, yapılaşma şartlarının bölgenin ulaşım, nüfus, sosyal donatı alanı vs. verileriyle örtüşmediği, makro-mikro iklimlendirme koşullarının imar planı değişikliğinden olumsuz etkilendiğinden bahisle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan halinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İmar planlarının, planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanılışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimleri, güvenlik ve sağlığı ile ilgili konular gözönüne alınarak hazırlanması gerekmektedir.
Anılan ölçütlere göre hazırlanan imar planları, zamanla planlanan alandaki koşulların zorunlu kıldığı biçimde ve yasalarda öngörülen yöntemlere uygun olarak değiştirilir. Yapılan plan değişikliklerinin amaç yönünden yargısal denetimi bu değişikliği zorunlu kılan nedenlerin irdelenmesi yoluyla yapılır. Bu irdelemeden sonra, planlanan alanın özel niteliklerinin yanısıra plan bütünlüğü gözönünde bulundurularak planlanan yörenin tümünün çevre, ulaşım, trafik gibi ilişkileri kapsamlı bir biçimde ele alınarak, plan değişikliğinde kamu yararına uyarlık bulunup bulunmadığının araştırılması gerekmektedir
Düzenleyici işlem olan imar planlarından alt ölçekli olanların üst ölçekli olanlara uygun olması plan hiyerarşisi ilkeleri gereğidir. Bu doğrultuda, 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının, üst 1/5000 ölçekli nazım imar planı kullanım kararlarıyla uyumlu olması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, İdare Mahkemesince dava tarihi itibariyle taşınmazın bulunduğu alanda yürürlükte olan 1/5000 ölçekli nazım imar planının araştırılmadığı, taşınmazın işaretli olduğu 1/1000 ölçekli uygulama ve 1/5000 nazım imar planı değişikliğini gösteren pafta örnekleri, plan lejantı ve plan notlarının dosyada yer almadığı görülmüştür.
Diğer taraftan, kararın, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin … vd. parsel sayılı taşınmazlara ilişkin iptale yönelik kısmının değerlendirilmesinde, bilirkişi raporu doğrultusunda çevredeki yapılaşma türü ve yoğunluklarından da farklılaşan, plan bütünselliğini ortadan kaldıran imar planı kararlarının alındığı, dava konusu planlama ile ortaya çıkacak yapılaşmanın komşu yapıların güneşlenme ve havalanma koşullarını olumsuz etkileyerek gölge etkisi oluşturacağından sağlıklı bir çevre oluşumuna katkı sağlanamayacağı, öngörülen ticari kullanımların konut bölgeleri içerisinde sıkışmış konumunun bölgedeki trafik yükünü olumsuz şekilde etkileyeceği gerekçelerine yer verilmiş ise de anılan hususları ortaya koyan dava konusu imar planı değişikliğine ilişkin pafta gösterimlerinin dosyada bulunmaması ve taşınmazların münferiden uygulama imar plan paftasında işaretlenerek gösterilmemesi nedeniyle ileri sürülen nedenlerin açıklığa kavuşturulamadığı, teknik yönlerden açıklayıcı ve ayrıntılı değerlendirmeler içermeyen bilirkişi raporu esas alınarak, eksik incelemeye dayalı olarak hüküm kurulduğu belirlenmiştir.
Bu durumda, İdare Mahkemesince, öncelikle dava konusu alt ölçekli imar planı değişikliğinin üst ölçekli imar planına uygunluğunun ortaya konulması açısından, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin dayanağı olan 1/5000 ölçekli nazım imar planına yönelik açılan bir dava olup olmadığı, var ise davanın sonucu araştırılması gerekmektedir. Bu nedenle, taşınmazların işaretli olduğu 1/1000 ölçekli uygulama ve 1/5000 nazım imar planı değişikliğini gösteren pafta örnekleri, plan lejantı ve plan notları davalı idareden istenip gerekirse bilikişilerden ek rapor alınarak ya da yeniden bilirkişi incelemesi yaptırılarak, taşınmazın uygulama imar planı değişikliğinde ayrıldığı fonksiyonun plan hiyerarşisi, şehircilik ilkeleri, ulaşım, planlama esasları ve kamu yararı yönünden uygun olup olmadığının belirlenmesi suretiyle dava konusu işlem hakkında yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin … ada …-…-… parsel ve … ada … parsele sayılı taşınmaza ilişkin kısmının reddine, değişikliğin …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …,…, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … ada sayılı taşınmazlara ilişkin kısmının iptaline ilişkin temyize konu …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 12/10/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.