Danıştay 6. Daire Başkanlığı 2016/13850 E. , 2020/10862 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/13850
Karar No : 2020/10862
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Odası (… Şubesi )
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: … Bakanlığının … tarih ve … sayılı oluru ile onaylanan … Turizm Merkezi 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planı ile 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; dava dosyasındaki mevcut bilgi ve belgeler ile mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden; dava konusu … Turizm Merkezi planlama alanının tümünün doğal sit statüsünde olduğu, tüm alan kullanım kararlarının sit derecelerine göre belirlendiği, koruma ilkeleri gereği ulaşım kararlarında da 1.derece doğal sit alanının topografik yapısına en az zarar verecek şekilde planlanması gerektiğinden, 1. derece yol kesitinin en geniş 18 m. olacak şekilde planlanmasının yeterli ve uygun olacağı, 3.derece yol kararına ilişkin olarak, doğal sit alanı niteliğini bozucu etkinin minimize edilmesi ve ulaşım kademelenmesi gereği 1. derece yol enkesiti ile uyumlu olarak 3. derece yolların da 1 şerit geliş, 1 şerit gidiş 10 m.lik enkesite sahip olmasının uygun olacağı, 30 metrelik 1. derece taşıt yolu ve 1. derece doğal sit alanlarında öngörülen 15 metrelik 3. derece taşıt yolu planlamasının doğal sit alanlarındaki koruma amaçlı planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine ve kamu yararına uygun olmadığı anlaşıldığından, dava konusu … Turizm Merkezine ilişkin koruma amaçlı 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve 1/5000 ölçekli nazım imar planında 1. ve 3.derece taşıt yolu planlaması yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Bilirkişi raporunda yer alan ulaşım kararlarına ilişkin değerlendirmelerin alanın kullanım ve yatırım kararları dikkate alınmaksızın yapılan subjektif yorumlar olduğu, 30 m. ve 15 m.lik yolların 18 m. ve 10 m. olarak planlanmasının yeterli olacağı şeklindeki görüşün herhangi bir mevzuat hükmüne dayanmadığı, plan açıklama raporu içinde ulaşım kararlarına ilişkin uzman raporlarının bulunduğu, dava konusu işlemin hukuka ve kamu yararına uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyize konu mahkeme kararının kısmen onanması kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : … Bakanlığının … tarih ve … sayılı oluru ile onaylanan … Turizm Merkezi 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planı ile 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT: 3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde, “Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır.
Uygulama İmar Planı; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.” hükmü yer almış, 6. maddesinde; “Planlar, kapsadıkları alan ve amaçları açısından; “Bölge Planları” ve “İmar Planları”, imar planları ise, “Nazım İmar Planları” ve “Uygulama İmar Planları” olarak hazırlanır. Uygulama imar planları, gerektiğinde etaplar halinde de yapılabilir.” hükmüne yer verilmiştir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 3. maddesinin 8. fıkrasında; “Koruma amaçlı imar planı; bu Kanun uyarınca belirlenen sit alanlarında, alanın etkileşim-geçiş sahasını da göz önünde bulundurarak, kültür ve tabiat varlıklarının sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması amacıyla arkeolojik, tarihi, doğal, mimarî, demografik, kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan araştırmasına dayalı olarak; hali hazır haritalar üzerine, koruma alanı içinde yaşayan hane halkları ve faaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik yapılarını iyileştiren, istihdam ve katma değer yaratan stratejileri, koruma esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma sınırlamalarını, sağlıklaştırma, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarını, açık alan sistemini, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımını, alt yapı tesislerinin tasarım esasları, yoğunluklar ve parsel tasarımlarını, yerel sahiplilik, uygulamanın finansmanı ilkeleri uyarınca katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek şekilde hazırlanan, hedefler, araçlar, stratejiler ile plânlama kararları, tutumları, plân notları ve açıklama raporu ile bir bütün olan nazım ve uygulama imar planlarının gerektirdiği ölçekteki planlardır.” hükmü yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı tarafından, dava konusu 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planının; kamu yararı ve planlama esaslarına aykırı olduğu gibi dava konusu imar planlarının aynı anda ve aynı planlama sürecinde onaylanmasının plan kademelenmesi ilkesine uygun olmadığı, koruma amaçlı imar planının bütünleşik bir yaklaşımla hazırlanması gerektiği, dava konusu planlarda bulunan ve yarımada bütününde erişilebilirliği artırmak için önerilen 30 metre genişliğindeki yolun yarımada bütününde ekosisteme zarar vereceği, 30 metrelik yol önerisinin süreklilik arz etmediği ve böyle bir yolun bölgede açılmasının çevresinde yapılaşma baskısı oluşturacağından doğal alanların kontrolsüz ve ihtiyaçtan fazla yapılaşmasına neden olacağı, planda kuzey ve güney kesimde bulunan ve günübirlik alanlar olarak planlanmış olan ormanlık alanlarda öngörülen ulaşım sistemi ile 15 metrelik alan içi yol bağlantıları ve otopark kullanımlarıyla topografik yapının oldukça derin ve geri döndürülemez müdahalelere açıldığı, dava konusu iki farklı ölçekteki planın aynı detayda kalmasının plan hiyerarşisine aykırı olduğu, dava konusu plan kararlarının ekosistemi olumsuz etkileyeceği ileri sürülerek iptali istenilmiştir.
İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde dosyaya sunulan bilirkişi raporunda davacının yukarıda anılan itirazlarına ilişkin; dava konusu planlarda öngörülmüş olan arazi kullanım kararlarına ilişkin hükümlerin üst ölçekli 1/25.000 ölçekli İzmir … Turizm Merkezi Çevre Düzeni Planı Revizyonu kararları ve … -… Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile çelişmediği ve planların kademeli birlikteliği ilkesine uygun olduğu, dava konusu planların aynı anda ve aynı planlama sürecinde onaylanmasının plan kademelenmesi ilkesi ve kuralına aykırı olmadığı, dava konusu planların koruma mevzuatına uygun olduğu, 1/5000 ölçekli nazım imar planı plan hükümlerindeki fonksiyonel ayrımın 1/1000 ölçekli uygulama imar planında doğal sit temelli alan özelliklerinin imkân verdiği ölçüde detaylandırılmış olmasının plan hiyerarşisine aykırı olmadığı, dava konusu … Turizm Merkezi planlama alanının tümünün doğal sit statüsünde olduğu, tüm alanın kullanım kararları sit derecelerine göre belirlendiğinden koruma mevzuatına ve kamu yararına aykırı olmadığı, … Turizm Merkezi içerisinde orman mülkiyetinde bulunan alanların dava konusu plan kararları ile günübirlik tesis alanlarına tahsis edilmiş olmasının imar mevzuatına uygun olduğu, 30 metrelik 1. derece taşıt yolu ve 1. derece doğal sit alanlarında öngörülen 15 metrelik 3. derece taşıt yolu planlamasının doğal sit alanlarındaki koruma amaçlı planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine ve kamu yararına uygun olmadığı tespitleri yer almıştır.
Bu itibarla, dava konusu planlarda yer alan 1. ve 3. derece taşıt yolu planlamasının planlamaya ve kamu yararına aykırı olduğu sonucuna varıldığından temyize konu mahkeme kararının; dava konusu planlarda ulaşım sisteminde öngörülen 1. ve 3. derece taşıt yolu planlamasının iptaline ilişkin kısmında, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Temyize konu mahkeme kararının; davacının yukarıda belirtilen ulaşım sisteminde öngörülen 1. ve 3. derece taşıt yolu planlaması dışındaki itirazlarına ilişkin kısmına gelince;
Davacı tarafından, dava konusu plana ilişkin ulaşım sisteminde öngörülen 1. ve 3. derece taşıt yolu planlamasına yönelik itirazları dışındaki yukarıda belirtilen itirazlarının reddine ilişkin kısmı yönünden İdare Mahkemesince ayrı bir hukuki inceleme yapılmadığı ve eksik hüküm kurulduğu anlaşılmıştır.
Dava konusu plan kararları için yürürlükte olan üst ölçekli plan, dava devam ederken … tarih ve … sayılı … Bakanlığının oluru ile onaylanan …-… Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planıdır. 1/100.000 ölçekli …-… Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planında … Turizm Merkezi için öngörülen plan kararları turizm tesis alanı olup, belirli noktalarda anılan turizm amaçlı kullanımın günübirlik turizm tesis alanı olduğu ve alanın doğal sit alanı ile turizm merkezi nitelikleri özel olarak belirtilmiştir.
Dava konusu plan kararları için yürürlükte olan diğer üst ölçekli plan, … Bakanlığının … tarih ve … sayılı oluru ile onaylanan 1/25000 ölçekli … Turizm Merkezi Çevre Düzeni Planı Revizyonudur. Bu planda dava konusu alan için öngörülen plan kararları ise 1. derece doğal sit alanlarında günübirlik tesis alanı, 2. ve 3. Derece doğal sit statüsündeki alanlarda turizm tesis alanları ve başlıca ulaşım kararı olarak birinci derece yol kullanımıdır.
Bu durumda, dava konusu planlarda öngörülmüş olan arazi kullanım kararlarına ilişkin hükümlerin üst ölçekli planlar olan 1/25.000 ölçekli İzmir Çeşme … Turizm Merkezi Çevre Düzeni Planı Revizyonu kararları ve …-… Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile çelişmediği ve planların kademeli birlikteliği ilkesine uygun olduğu anlaşılmıştır.
Öte yandan, dava konusu planların aynı anda ve aynı planlama sürecinde onaylanmasının plan kademelenmesi ilkesi ve kuralına aykırı olmadığı, dava konusu planların koruma mevzuatına uygun olduğu, 1/5000 ölçekli nazım imar planı plan hükümlerindeki fonksiyonel ayrımın 1/1000 ölçekli uygulama imar planında doğal sit temelli alan özelliklerinin imkân verdiği ölçüde detaylandırılmış olmasının plan hiyerarşisine aykırı olmadığı, dava konusu … Turizm Merkezi planlama alanının tümünün doğal sit statüsünde olduğu, tüm alanın kullanım kararları sit derecelerine göre belirlendiğinden koruma mevzuatına ve kamu yararına aykırı olmadığı, … Turizm Merkezi içerisinde orman mülkiyetinde bulunan alanların dava konusu plan kararları ile günübirlik tesis alanlarına tahsis edilmiş olmasının imar mevzuatına uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, uyuşmazlığın bu kısmı yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekirken eksik hüküm kurulmuş olması sebebiyle temyize konu kararda isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının ulaşım sisteminde öngörülen 1. ve 3. derece taşıt yolu planlamasına ilişkin kısmının ONANMASINA, ulaşım sistemi dışındaki itirazlarının reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 12/11/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.