Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2016/11635 E.  ,  2020/9628 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/11635
Karar No : 2020/9628

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : Samsun ili, Tekkeköy ilçesi, … Mahallesi (Dava dilekçesinde ve mahkeme kararında sehven … Mahallesi olarak yazılmıştır.), … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda … tarihli, … sayılı (Mahkeme kararında sehven … sayılı olarak yazılmıştır.) büyükşehir belediye meclisi kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının, bu planlara yapılan itirazın reddine ilişkin … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararının ve bu kararın bildirimine ilişkin 20.05.2015 (Mahkeme kararında sehven … tarihli olarak yazılmıştır.) tarihli, … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti : Temyize konu kararda; yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen rapor ile dosyada yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu parselin hemen yanından geçen derenin DSİ tarafından yapılan ıslah projesine göre çekme mesafesinin 7 metrelik genişlikte olabileceğinin belirlenmesine rağmen, dava konusu planda dere yatağının ıslahı için 10 metrelik çekme mesafesinin öngörülmesi sebebiyle mevcut yapı alanının yaklaşık 225 m2 küçültülerek imara uygunluğunun tehlikeye düşürüldüğü, mevcut yapının korunması mümkün olduğu halde, teknik anlamda zorunluluk bulunmamasına rağmen korunmadığı, 10 metrelik yolun genişliğinin, parselin yukarısında yer alan raylı sistemden sonrasının tekrar 7 metre olarak belirlendiği de dikkate alındığında, söz konusu revizyon planlarda şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve imar mevzuatına uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Bilirkişi raporunun karara esas alınmasının doğru olmadığı, planların revizyon imar planı olduğu, ilçenin ihtiyaçlarının dikkate alınarak hazırlandığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Yasal şartlar olmadığı halde, ilçe belediye meclisi tarafından alınan herhangi bir karar bulunmadan doğrudan büyükşehir belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planında yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmadığından, temyize konu kararın 1/1000 ölçekli uygulama imar planına yönelik kısmının belirtilen gerekçeyle onanması, 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planına yönelik kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Kuzeydoğusundan Kutlukent deresi geçen ve ticaret kullanımlı yapı adasında kalan … ada, … parsel sayılı taşınmazın, … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararıyla kabul edilen dava konusu 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planıyla demiryolu ile ticaret kullanımlı yapı adası ve dere ile ticaret kullanımlı yapı adası arasında oluşturulan yol nedeniyle bir kısmının bu yolda kaldığı, davacı tarafından parselin kısmen yolda kalmasına yönelik iddialarla davanın açıldığı anlaşılmış, ancak 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının paftasının incelenmesinden ise davanın konusunu oluşturan yolun, 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planında gösterilip gösterilmediği net bir biçimde anlaşılamamıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
3194 sayılı İmar Kanununun “Tanımlar” başlıklı 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde; “Nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır. Uygulama İmar Planı; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.” hükmüne yer verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 7/1-b maddesinde, çevre düzeni planına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde 1/5000 ile 1/25000 arasındaki her ölçekte nazım imar planını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar planlarını, bu planlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak; anılan Kanunun 7/1-c maddesinde de, kanunlarla büyükşehir belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar planlarını, parselasyon planlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak, 20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.
Anılan mevzuat hükümleri uyarınca, büyükşehir belediyelerinin görevinin çevre düzeni planına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde 1/5000 ile 1/25000 arasındaki her ölçekte nazım imar planını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak olduğu, 1/1000 ölçekli uygulama imar planları yönünden ise, büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar planlarını, bu planlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon planlarını ve imar ıslah planlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek, şayet büyükşehir içindeki belediyeler nazım imar planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar planlarını ve parselasyon planlarını yapmaz ise uygulama imar plânlarını ve parselasyon planlarını yapmak veya yaptırmak olduğu, nazım imar planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde uygulama imar planlarını yapma yetkisinin büyükşehir belediyesi içindeki belediyelere ait olduğu, kanunen öngörülen bir yıllık sürenin geçmediği ve kanunlarla büyükşehir belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili olmayan durumlarda uygulama imar plânlarının, büyükşehir belediyesince doğrudan yapılmasının mevzuata aykırılık teşkil edeceği açıktır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dava konusu 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı yönünden;
İdare Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda imar planları arasında hiçbir ayrım yapılmadan 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planı bir bütün olarak değerlendirilmiş, mahkeme kararında anılan rapor esas alınarak, planda dere yatağının ıslahı için 10 metrelik çekme mesafesinin öngörülmesi sebebiyle mevcut yapı alanının yaklaşık 225 m2 küçültülerek imara uygunluğunun tehlikeye düşürüldüğü, mevcut yapının korunması mümkün olduğu halde teknik anlamda zorunluluk bulunmamasına rağmen korunmadığı, 10 metrelik yolun genişliğinin, parselin yukarısında yer alan raylı sistemden sonrasının tekrar 7 metre olarak belirlendiği de dikkate alındığında, söz konusu revizyon planlarda şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve imar mevzuatına uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı belirtilmiş, ancak 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planında parselin isabet ettiği ticaret kullanımlı yapı adası ile Kutlukent deresi arasında gösterilen ve davanın konusunu oluşturan yolun, dava konusu 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planında gösterilip gösterilmediği net bir biçimde anlaşılamamıştır.
Bu durumda, davacının 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planına yönelik iddialarının, parselinin kısmen yolda kalmasına ilişkin olduğu dikkate alındığında, İdare Mahkemesince, uyuşmazlık konusu olan yolun, dava konusu 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planında gösterilip gösterilmediği, gösterilmiş ise bu yolların genişliğinin ne olduğu ve genişliğinin aynı şekilde devam edip etmediği, sürekliliğinin olup olmadığı, ulaşım ihtiyaçları, şehircilik ve planlama ilkeleri açısından gerekli olup olmadığı, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının üst ölçekli imar planlarına uygun olup olmadığı hususlarının aralarında ulaşım konusunda uzman bir bilirkişinin de yer aldığı yeni bir bilirkişi heyeti oluşturularak açıklığa kavuşturulması suretiyle dava hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, uyuşmazlık konusu parsel ile aynı adada bulunan komşu … ada, .. ve … sayılı parsel yönünden bu davanın konusunu oluşturan 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının iptali istemiyle davacı ile benzer iddialarla açılan davaların reddi yolunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararının ve E:…, K:… sayılı kararının sırasıyla Danıştay Altıncı Dairesinin 19/10/2020 tarihli, E:2016/9203, K:2020/9639 sayılı ve E:2016/8548, K:220/9638 sayılı kararlarıyla bozulduğu, 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planı ile 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının … ada, … sayılı parsel yönünden iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesince 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali, 1/5000 ölçekli nazım imar planı yönünden davanın reddi yolunda verilen … tarihli, E:.., K:… sayılı kararın, Danıştay Altıncı Dairesinin 19/10/2020 tarihli, E:2016/9643, K:2020/9640 sayılı kararıyla iptale yönelik bölümünün onandığı, davanın reddine yönelik bölümünün bozulduğu, anılan bozma gerekçelerinin, mahkemelerce aralarında ulaşım konusunda uzman bir bilirkişinin de yer aldığı yeni bir bilirkişi heyeti ile keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmak suretiyle uyuşmazlıklar hakkında karar verilmesi gerektiğine yönelik olduğu anlaşılmaktadır.
Aynı veya çok benzer uyuşmazlıklarda çelişkili sonuçların oluşmaması için bu tür davaların bir bütün olarak incelenmesi yaklaşımının benimsenmesi gerekmektedir. Bu çerçevede aynı planlama bölgesinde bulunan taşınmazlar yönünden yapılacak incelemenin, alanın önem ve özelliği, incelemenin bütünlük içerisinde yapılması gerekliliği ve birbirine çok benzeyen davalarda farklı kararların verilmemesi zorunluluğu karşısında, temyize konu kararı veren İdare Mahkemesince, bozma kararı üzerine, yeni bir bilirkişi heyeti oluşturulurken, anılan davaların, yukarıda esas ve karar numaraları belirtilen Danıştay Altıncı Dairesi kararları ile kararı bozulan kararları veren mahkemelerde açılan davalarla bağlantılı olduğunun göz önünde bulundurulması ve belirtilen mahkemelerle irtibat sağlanarak yeni ve tek bir bilirkişi kurulu eliyle keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerekeceği açıktır.
Dava konusu 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planı yönünden;
Danıştay Altıncı Dairesinin E:2020/2141 sayılı dosyasının incelenmesinden, Samsun ili, Tekkeköy ilçesi, … Mahallesi, … ve … parsel sayılı taşınmazların imar planı onama sınırı dışında bırakılmasına ilişkin 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının kabulüne yönelik … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararı ile anılan planlara yapılan itirazın reddine ilişkin … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararının ve bu kararın bildirilmesine ilişkin … tarihli, … sayılı işlemin iptali istemiyle açılan davada, anılan işlemlerin iptali yolunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarihli, E:.., K:… sayılı kararının, Danıştay Altıncı Dairesinin 26/09/2018 tarihli, E:2016/11617, K:2018/7094 sayılı kararıyla, 1/5000 ölçekli nazım imar planı revizyonu yönünden yeniden uzman bilirkişi heyetiyle keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırıldıktan sonra karar verilmesi gerektiği, 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planı yönünden ise bu planın kabulüne ilişkin ilçe belediye meclisi kararının bulunup bulunmadığı hususunun araştırılması, ilçe belediye meclisinin bu yönde bir kararının bulunması halinde ise, anılan belediyenin hasım mevkiine alınması suretiyle nazım imar planı revizyonuna ilişkin verilecek karara göre uygulama imar planı hakkında yeniden karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmasına karar verildiği, anılan bozma kararı üzerine … İdare Mahkemesinin … tarihli, E:… sayılı ara kararıyla …Belediye Başkanlığı ve davalı … Büyükşehir Belediye Başkanlığından, dava konusu 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının kabulüne ilişkin ilçe belediye meclisince alınan herhangi bir kararın bulunup bulunmadığının sorulduğu, … Belediye Başkanlığı ve davalı …Büyükşehir Belediye Başkanlığınca ara kararına verilen cevaplarda, dava konusu 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının kabulüne ilişkin olarak … Belediye Meclisince alınan herhangi bir kararın bulunmadığının belirtildiği görülmüştür.
Yukarıda belirtilen bozma kararına uyularak, … ve … parsel sayılı taşınmazların plan bütünlüğü ilkesine aykırı olarak plan dışı tutulmasına ilişkin imar planlarında şehircilik ilkeleri ve planlama esasları açısından hukuka uyarlık görülmediği, öte yandan, büyükşehir belediyesinin 1/1000 ölçekli uygulama imar planını belli koşullar dışında doğrudan yapmasına imkan bulunmadığı, anılan koşulların ise somut olayda mevcut olmadığı, bu durumda, 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planında yetki yönüyle de hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle anılan işlemlerin iptali yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararın, Danıştay Altıncı Dairesinin 19/10/2020 tarihli, E:2020/2141, K:2020/9617 sayılı kararıyla onanmasına karar verilmiştir.
Uyuşmazlık konusu 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının ve 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının … Belediyesi tarafından hazırlanıp, … Büyükşehir Belediyesine gönderilmesi üzerine … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararıyla 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planıyla birlikte 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının da kabul edildiği, ancak dava konusu 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının kabulüne ilişkin olarak … Belediye Meclisi tarafından alınan bir kararın bulunmadığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, yasal şartlar olmadığı halde, ilçe belediye meclisi tarafından alınan herhangi bir karar olmadan doğrudan büyükşehir belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planında yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla, mahkeme kararının, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptaline ilişkin bölümünde sonucu itibariyle isabetsizlik görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2.Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planına yönelik bölümünün BOZULMASINA, 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planına yönelik bölümünün yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 19/10/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.