6. Daire 2008/13197 E. , 2009/2994 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No: 2008/13197
Karar No: 2009/2994
Temyiz İsteminde Bulunan :Mimarlar Odası … Şubesi
Vekili : Av….
Karşı Taraf : Kültür ve Turizm Bakanlığı-…
İstemin Özeti : …. İdare Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararının usul ve yasaya aykırı olduğu öne sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi …’in Düşüncesi : Temyiz isteminin reddi ile mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’nun Düşüncesi : …, … İlçesi, … Havagazı fabrikası ve ek binalarından soğutma kuleleri, vinç, havagazı deposu, raylar ve pompa istasyonu ile elektrik santrallerinin bacalarının tescil kaydının kaldırılması yolundaki 26.5.2006 günlü, 1545 sayılı … Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararının iptali istemiyle açılan davayı reddeden idare mahkemesi kararının bozulması davacı vekili tarafından istenilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu eserlerin tescil kaydının kaldırılması istemiyle yapılan başvurunun reddi üzerine açılan bir başka davada … İdare Mahkemesinin E:…, K:… sayılı kararıyla, fabrikanın Cumhuriyet döneminin teknolojisi ve süreçlerini yansıtan bir yapı bütünlüğü olduğu, mimari yönden dönemin tarihi ve estetik değerlerini taşıdığı, taşınarak arsasından elde edilerek rant ile taşıma ve başka bir yerde değerlendirilerek teşhiri için yapılacak harcamalarını ekonomik değerinin de birbirine yakın olduğu sonucuna varıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın redddedildiği , bu kararın Danıştay Altıncı Dairesinin E:1996/102, K:1996/5342 sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda tescil kaydının kaldırılmaması yolundaki bilirkişi raporları ve kesinleşmiş yargı kararı bulunmasına karşın koruma kurulunca tescil kaydının kaldırılması hakkında işlem tesis edilmesinde hukuka uyarlık, bu işlemin iptali istemiyle açılan davayı reddeden İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle temyiz konusu idare mahkemesi kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, … İli, … İlçesi, … Havagazı fabrikası ve ek binalarından soğutma kuleleri, vinç, havagazı deposu, raylar ve pompa istasyonu ile elektrik santrallerinin bacalarının tescil kaydının kaldırılmasına ilişkin 26.5.2006 günlü, … sayılı … Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararının iptali istemiyle açılmış; İdare Mahkemesince, yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporla dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, terk edilişten oluşan yerel ve genel tahribat sonucu güvenilirliğini yitirmiş ve beklenmeyen herhangi bir tetikleme ile çökebilir konuma geldiği, çevre için akut tehlike oluşturan bu konmpleksin çok kapsamlı, çok maliyetli ve çok özel bir tasarım gerektirecek bir önlemler paketi ile resanite edilmeden, mevcut durumu ile bekletilmesinin hesabı verilmeyecek bir felakete davetiye çıkarmak olduğu, artık söz konusu yapıların 2863 sayılı Yasa kapsamına giren özelliklerini kaybettiği, dahası çevre, insan ve mal güvenliği için çok ciddi tehlikeler oluşturduğu anlaşıldığından, tescil kaydının kaldırılması yolunda tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, daha önce uyuşmazlık konusu eserlerin tescil kaydının kaldırılması istemiyle yapılan başvurunun reddi üzerine açılan davada …İdare Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla, dava konusu karardan sonra fabrikanın bazı bölümlerinin tahrip edilmesine rağmen, yapı birimleri arasındaki görsel işlev ve ilişkilerin algılandığı, fabrikanın cumhuriyet döneminin teknolojisini ve süreçlerini yansıtan bir yapı bütünlüğü olduğu, mimari yönden döneminin tarihi ve estetik değerlerini taşıdığı, taşınarak arsasından elde edilecek rant ile taşıma ve başka bir yerde değerlendirilerek teşhiri için yapılacak harcamaların ekonomik değerinin de birbirine yakın olduğu sonucuna varıldığından,dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği ve bu kararın da Dairemizin 26.11.1996 günlü, E:1996/102, K:1996/5342 sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Böylece tescil kaydının kaldırılmaması yolundaki bilirkişi raporları doğrultusunda kesinleşmiş yargı kararı bulunduğu, buna karşın koruma kurulunca tescil kayıtlarının kaldırılması yolunda işlem tesis ettiği, İdare Mahkemesince de sözü edilen yapıların özelliklerini yitirdiği ve tehlike arz ettiğinden bahisle dava reddedilmiş ise de Cumhuriyet’in teknolojik yapı niteliğini koruduğunun anlaşıldığı, öte yandan tehlike arz ettiği yolunda tespit ve rapor olması onarma yoluyla bu tehlikenin giderilmesinin olanaklı olmadığı yolunda bir saptamanın da bulunmadığı göz önüne alındığında, yargı kararının uygulanmaması sonucunu doğuran dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, …. İdare Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 23.3.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.