6. Daire 1999/574 E. , 2000/2236 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No: 1999/574
Karar No: 2000/2236
Temyiz İsteminde Bulunan : Turizm Bakanlığı
Karşı Taraf : … Turizm ve Ticaret A.Ş.
Vekili : Av….
İstemin Özeti : ….İdare Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararının usul ve yasaya aykırı olduğu öne sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti: Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbiri bulunmadığından usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi …’nun Düşüncesi : Temyiz isteminin reddi ile mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’in Düşüncesi : Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 1.fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymayıp idare mahkemesince verilen kararın dayandığı hukuki ve yasal nedenler karşısında anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin reddiyle idare mahkemesi kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, davacı şirket tarafından 4302 sayılı Yasa gereği kapatılmadan önce işletilen talih oyunları salonuna ilişkin olarak 1993,1994, 1995 yılları için 93.993 Amerikan Doları katkı ücreti istenilmesine ilişkin 3.2.1998 günlü, 3446 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince, Talih Oyunları Yönetmeliğinin 20. maddesinde talih oyunları işletmelerinden alınması öngörülen katkı payının kapsamı itibariyle mali yükümlülük sayılabilecek nitelikte olması nedeniyle kanunda yer alması gerektiği, Yasa ile düzenleme konusu olabilecek bir hususun yönetmelikle düzenlendiği ve Yönetmeliğin de 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun açıkça verdiği bir yetkiye dayanmadığı anlaşıldığından yönetmeliğe dayanılarak tesis edilen işlemle katkı payı istenilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idarece temyiz edilmiştir.
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 19.maddesinin (b) bendi: “Bakanlık, belgeli turizm işletmesinin tamamlayıcı bir bölümü olmak kaydı ile talih oyunları oynatabilecek mahalleri tesbit ve buraları işletecek kişilere izin vermek yetkisine sahiptir. Bu yerlere yabancı pasaport taşıyanların dışında, kimlerin hangi şartlarla girebileceği Bakanlıkca belirlenir” hükmünü içermektedir.
Talih Oyunları Yönetmeliğinin Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Yönetmeliğin 20.maddesi ise, Talih Oyunları İşletmelerinin, Bakanlıkça verilecek oyun masaları izni karşılığında; yıllık 100.000 Amerikan Doları ya da karşılığı Türk Lirasını, ayrıca ilk 15 makinaya kadar yıllık 5.000 Amerikan Doları, ilave olunacak her makina için ise 400 Amerikan Doları ya da bunların karşılığı Türk Lirasını peşin olarak, Bakanlık Döner Sermaye İşletmeleri Merkez Müdürlüğüne yatırmaları gerektiğini, bu miktarın gerek görüldüğünde, Bakanlıkça artırılacağını öngörmüştür.
T.C. Anayasasının 73 üncü maddesinde, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin kanunla konulacağı, 124.maddesinde de, başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak koşuluyla yönetmelikler çıkarabileceği hükme bağlanmıştır.
Talih oyunları işletmelerinden Bakanlıkça verilecek oyun masaları izni karşılığında yatırılması öngörülen paranın adı “katkı payı” olarak adlandırılmıştır. idarece alınacak paranın vergi, resim harç ve benzeri mali yükümlülük olup olmadığını belirlemek için adından ziyade niteliğinin değerlendirilmesi gerekmektedir.
Vergi resim harç ve benzeri mali yükümlülüklerin ortak özellikleri yasayla konulmaları ve kamu gücüne dayanılarak gerektiğinde zorla alınmalarıdır.
Prim, kesenek, pay, ödenti adı altında idarece alınan paralar vergiler gibi genel kamu hizmetlerinin giderlerini karşılamak için değil ödeme yapanların belli amaçlarını gerçekleştirmek ve bu kişilere belli yararlar sağlamak için alınmakta ilgilisi tarafından zorunlulukla değil, istekle ödenmektedir.
Talih oyunları işletmeleri oyun masa ve makinalarını bulundurarak kazanç elde etmektedir. İşletmenin isteği ve iradesine bağlı olarak ve bu iradeden gelen zorunluluk nedeniyle her yıl Bakanlık Döner Sermayesine yatırılması öngörülen payın vergi benzeri mali yüküm olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.
Bu durum karşısında vergi benzeri yükümlülük olmadığı sonucuna ulaşılan katkı payı nedeniyle tesis edilen işlemin Yasanın açıkça verdiği bir yetkiye dayanmayan Yönetmelik kuralına dayalı olarak katkı payı istenemeyeceğinden bahisle iptalinde hukuka uyarlık bulunmadığından işin esasının incelenerek karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, …. İdare Mahkemesinin … günlü, E:…., K:… sayılı kararının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 18.4.2000 gününde oybirliğiyle karar verildi.