6. Daire 1998/3571 E. , 1999/6104 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No: 1998/3571
Karar No: 1999/6104
Davacı : … ,Türkiye … Koruma Vakfı
Vekili :Av….
Davalılar :1-Başbakanlık
2-Turizm Bakanlığı
İstemin Özeti :11.1.1998 günlü, 23227 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6.1.1998 günlü, 98/10496 sayılı Bakanlar Kurulu kararı eki listenin “Yeni ilan edilen yerler” başlıklı grubun 9.sırasında yer alan “… … Kalesi Turizm Merkezi” ilanına ilişkin işlemin; uyuşmazlık konusu bölgenin kısmen milli park, kısmen de sit alanı ve … Devlet Karayolu ile deniz arasında kalan … ve … Milli Parklarını da içine alan genişliği 150 ila 500 metre arasında değişen yaklaşık 1500 metre uzunluğunda ormanlık bir alan ve kesintisiz devam eden ikinci bölümde … Kalesini de içine alacak şekilde … Çayına kadar uzanan doğal plajın deniz kaplumbağası üreme merkezi olduğu, … Sazlığı nedeniyle 1993 yılında Doğal Sit alanı ilan edildiği, çok sayıda kuş türünün barındığı, turizme açılmasının bölgenin tamamen yok olması sonucunu doğuracağı, sit alanı statüsünden çıkartılmasında kamu yararı olmayıp rantçıların yararının bulunduğu, Anayasa’ya, Yasalara ve Kamu yararına aykırı olduğu öne sürülerek iptali istenilmektedir.
Başbakanlık’ın Savunmasının Özeti: Turizm alan ve merkezlerinin 2634 sayılı Yasaya göre ilgili bakanlıkların görüşü doğrultusunda hazırlanan Turizm Bakanlığı’nın önerisi ve Bakanlar Kurulu kararı ile gerçekleştirildiği, Turizm Bakanlığınca henüz planlama, altyapı, önizin, tahsis gibi işlemlerin yapılmadığı, dava konusu işlemin mevzuata uygun olduğu belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Turizm Bakanlığı’nın Savunmasının Özeti: Turizm merkezlerinin öncelikle turizm yönünden önem taşıyan yörelerde ilan edilerek ülkenin turizm kaynakları açısından değerlendirilmeyi bekleyen ve dünya ölçeğinde yarışma olanakları sunacak olan doğal, tarihi, arkeolojik, kış, av, su sporları, sosyo-kültürel değerler ve sağlık turizmine yönlendirme ile turizmi genel dinlenme ve rekreasyon planlaması içinde ele alındığı, turizm merkezi ilanını takiben ve mevcut üst ölçekli planlara ve mevzuata göre uygulama imar planlarının gündeme geleceği, bir yerin turizm merkezi ilan edilmesinin plansız bir yapılaşmaya açılması anlamını taşımadığı, henüz planlama, altyapı, önizin, tahsis gibi işlemlerin gerçekleştirilmediği, dava konusu işlemin mevzuta uygun olduğu belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi: Yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporla dosyanın birlikte değerlendirilmesinden, bölgenin özellikleri de gözönünde bulundurulduğunda dava konusu işlemin mevzuata aykırı olduğu anlaşıldığından iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
Savcı …’un Düşüncesi: Dava, 11.1.1998 günlü, 23227 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6.1.1998 günlü, 98/10496 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Listenin “Yeni ilan edilen yerler” başlıklı grubun 9. sırasında yer alan “… … Kalesi Turizm Merkezi” ilanına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu turizm Merkezi ilanına ilişkin işlemin 2634 sayılı Yasanın 3 ve 4. maddeleri ile 37. Maddesinin (A) fıkrası uyarınca çıkartılan yönetmelikte öngörülen koşullara ve şehircilik ile planlama esaslarına, kamu yararına uygun olup olmadığının saptanabilmesi amacıyla Danıştay 6. Dairesi tarafından yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda … … Kalesinin içerisinde bulunduğu, … çayından başlayarak doğudaki balıkçı barınağına kadar uzanan turizm alanı hakkında doğal ve biyolojik özellikleri bakımından değrelendirme yapıldığından dava konusu turizm alanında kamping ve günübirlik kullanımlar gibi yumuşak turizm türleri yerine yoğun yapılaşmayı gerektiren kullanış türlerinin tercih edilmesinin doğru olmadığı, turizm alanının doğusunda bulunan orman işletmesince depo olarak kullanılan alandada 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planında öngörüldüğü şekliyle tatil köyünün yapılaşması durumunda doğal çevreye fazlası ile olumsuz etki yapacağı saptanmış bulunmaktadır.
Bu durumda bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporla dosyanın birlikte değerlendirilmesinden dava konusu işlemin şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olmadığı anlaşıldığından … … Kalesinin Turizm Merkezi ilanına ilişkin dava konusu işlemin iptali gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, 11.1.1998 günlü, 23227 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6.1.1998 günlü, 1998/10496 sayılı Bakanlar Kurulu kararı eki listenin “Yeni ilan edilen yerler” başlıklı grubun 9.sırasında yer alan “… … Kalesi Turizm Merkezi” ilanına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 3.maddesinde, turizm merkezleri; turizm bölgeleri içinde veya dışında yeri, mevkii ve sınırları Bakanlığın önerisi, Bakanlar Kurulu kararı ile tesbit ve ilan edilen turizm yönünden önem taşıyan yerler veya bölümler şeklinde tanımlanmış, aynı Yasanın 4.maddesinde de, turizm bölgeleri, turizm alanları ve turizm merkezlerinin tesbitinde, ülkenin doğal, tarihi, arkeolojik ve sosyo-kültürel turizm değerleri, kış, av ve su sporları ve sağlık turizmi ile mevcut diğer turizm potansiyelinin dikkate alınacağı hükme bağlanmıştır.
2634 sayılı Yasa ile doğal, tarihi, arkeolojik ve sosyo-kültürel turizm değerleri, mevcut diğer potansiyeller de dikkate alınarak planlama ilkeleri doğrultusunda Turizm Bakanlığının önerisi ve Bakanlar Kurulu kararı ile turizm merkezlerinin tesbit edileceği belirlenmiş ve bu bölgelerde mevcut doğal, kültürel değerlerin kamu yararına korunması, turizm hizmetlerinin gereği olarak bu alanların geliştirilmesi, turizm yatırım ve işletmelerinin teşvik edilmesi ve denetlenmesi de aynı Yasa ile düzenlenmiştir.
Dava konusu turizm merkezi ilanına ilişkin işlemin 2634 sayılı Yasanın 3 ve 4.maddeleri ile 37.maddesinin (A) fıkrası uyarınca çıkartılan Yönetmelikte öngörülen koşullara ve şehircilik ile planlama esaslarına, kamu yararına uygun bulunup bulunmadığının saptanabilmesi amacıyla Dairemizin 7.7.1998 günlü ara kararı üzerine 28.1.1999 gününde uyuşmazlık konusu yerde, Naip Üye … tarafından re’sen seçilen Prof.Dr…., Doç.Dr. …, ve Doç. Dr…. oluşan bilirkişi kurulunca keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmış, davacı temsilcisinin keşif sırasında bilirkişi kurulunda orman konusunda uzman bir kişinin de bulunmasının uygun olacağı yolundaki iddiası; bilirkişi kurulunun, dava konusu olayın yerinde keşfi ve bilirkişi incelemesi için yeterli olması nedeniyle yerinde görülmemiş, inceleme sonucu düzenlenen raporda özetle; “… Kalesi’nin içerisinde bulunduğu, … çayından başlayarak doğudaki balıkçı barınağına kadar uzanan turizm alanı hakkında doğal ve biyolojik özellikleri bakımından değerlendirme yapıldığında, dava konusu turizm alanının batıda … Çayı, doğuda balıkçı barınağı, güneyde Akdeniz ile çevrili olup, 6,5 km. uzunluğunda ve yaklaşık 0.5 km. eninde bir alanı kapsadığı, bu alanı doğal ve biyolojik özellikleri bakımından üç “biyolojik ada” ya ayırmanın mümkün olduğu, … çayından başlayıp, doğuda ormanlık alana uzanan … Kalesi’nin de içersinde bulunduğu alan içinde … Kalesi ve çevresini içeren Arkeolojik Sit Alanı İlgili Koruma Kurulu’nun öngördüğü koşullara uygun olarak kültürel çevreye duyarlı ve sınırlı bir yapılaşma ile kullanılması, ilke olarak koruma-Kullanma dengesinin gözetilmesi gerektiği,dava dosyası eki …, … Kalesi Turizm Merkezi’ni içeren 1/25.000 ölçekli çevre düzeni plan kararları koruma-kullanma dengesini kültürel ve doğal çevre aleyhine yönlendirecek bir yaklaşım içinde olduğunu gösterdiği, sözkonusu plan kararlarında … Çayı doğusunda turizm tesis alanı 66 ha., … Kalesi doğusunda turizm ve ikincil konut 36 ha. öngörülürken, … Kalesi çevresinde 9 ha. günübirlik ve … mevkiinde 15 ha. kamping alanının yeterli görüldüğü, açıkça yoğun yapılaşmayı getiren kullanış türlerinin tercih edildiği, kamping, günübirlik kullanımlar gibi “yumuşak turizm” türlerinin ise tercih edilmediği, bu tür planlama yaklaşımının turizm potansiyelini sağlayan en önemli unsurlardan doğal çevre için olduğu kadar kültürel varlıklar (… Kalesi ve Arkeolojik Sit Alanı) içinde olumsuz etkileri olacağı, ayrıca bu alanların dışında sulu tarım alanında mevcut olduğu, bu alanın turizm amaçlı kullanımla beraber konut baskısı altında olduğunun da gözlemlendiği, bu dengelerin gözetilebileceği bir kullanım tarzının, bu alan için öngörülebileceği, bu kesimde bulunan doğal ve kültürel varlıkların yoğun kullanımına yol açmayan, koruma-kullanma dengesini gözeten, yumuşak turizm (çevreci ve kültürel ağırlıklı) türlerine açılmasının uygun olacağı, turizm alanının orta bölümünde bulunan ormanlık alanda ise en hassas biyolojik alanın bulunduğu, herhangi bir yapılaşma eylemi bitki örtüsü ve mevcut bitki örtüsü ile buna bağlı diğer yaşam zincirine kısıtlı da olsa zarar vereceği, topoğrafyanın dik, toprak örtüsünün sığ olması, bu zararın boyutlarının geri dönülemez boyutlarda olmasına neden olacağı, bu nedenle burada yapılaşmaya yönelik herhangi bir girişimde bulunulmamasının gerektiği, turizm alanının doğusunda bulunan orman işletmesince depo olarak kullanılan alanda da; söz konusu 1/25.000 çevre düzeni planında öngörüldüğü şekli ile tatil köyünün yapılaşması durumunda doğal çevreye fazlası ile olumsuz etki yapacağı, bu alanda daha küçük kapasiteli, yapılaşmanın en aza inebildiği türden konaklama tesisi ile bir çözüm aranması gerektiği, … … Kalesi Turizm Merkezi ilanına ilişkin dava konusu işlemin tümü ile şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olmadığı belirtilmiştir.
Anılan bilirkişi raporunun taraflara tebliği üzerine, davalı idarelerce itiraz edilmiş ise de, öne sürülen iddialar, ayrıntılı bir inceleme ürünü olan bilirkişi raporunun içeriği ve dosyadaki bilgi ve belgeler karşısında yerinde görülmemiştir.
Dosyada yer alan bilgi ve belgeler ile bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu turizm merkezi kararının bölgenin özellikleri gözönünde bulundurulduğunda, ilgili mevzuata uygun olmadığı sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu … … Kalesi Turizm Merkezi kararının İPTALİNE, aşağıda dökümü yapılan ….lira yargılama giderinin ve avukatlık asgari ücret tarifesine göre …lira avukatlık ücretinin davalı idarelerden yarı yarıya alınarak davacıya verilmesine, keşif ve bilirkişi incelemesi için yatırılan …liradan posta giderlerine aktarılan …lira mahsup edilerek kalan …liranın isteği halinde davacıya iadesine 6.12.1999 gününde oybirliğiyle karar verildi.